ДОТООДЫН НИЙТ БҮТЭЭГДЭХҮҮН, ХӨДӨЛМӨРИЙН БҮТЭЭМЖ

Transcription

1 МОНГОЛ УЛСЫН ҮНДЭСНИЙ СТАТИСТИКИЙН ХОРОО ДОТООДЫН НИЙТ БҮТЭЭГДЭХҮҮН, ХӨДӨЛМӨРИЙН БҮТЭЭМЖ

2 МОНГОЛ УЛ ҮНДЭСНИЙ СТАТИСТИКИЙН ХОРОО ДОТООДЫН НИЙТ БҮТЭЭГДЭХҮҮН, ХӨДӨЛМӨРИЙН БҮТЭЭМЖ 2017 ОНД 2018 он 1

3 Агуулга Хүснэгтийн жагсаалт... 3 Зургийн жагсаалт... 3 Товчилсон үгийн жагсаалт Макро эдийн засгийн хураангуй Дотоодын нийт бүтээгдэхүүн Үйлдвэрлэлийн аргаар тооцсон ДНБ ДНБ-ий оны үнийн тооцоо ДНБ, салбараар ДНБ-д хувийн хэвшлийн оролцоо ДНБ-ий зэрэгцүүлэх үнийн тооцоо Эдийн засагт голлох салбаруудын үйлдвэрлэл Эцсийн ашиглалтын аргаар тооцсон ДНБ ДНБ-ий оны үнийн тооцоо ДНБ-ий зэрэгцүүлэх үнийн тооцоо Орлогын аргаар тооцсон ДНБ 13 3 Хөдөлмөрийн бүтээмж Нийт эдийн засгийн үзүүлэлтүүд Бизнесийн секторын үзүүлэлтүүд Эдийн засгийн үйл ны салбарын үзүүлэлтүүд.16 Хавсралт хүснэгт

4 Хүснэгтийн жагсаалт Хүснэгт 1. ДНБ, 1 хүнд ногдох ДНБ, Хүснэгт 2. Хөдөө аж ахуйн салбарын нэмэгдэл өртөг, оны үнээр Хүснэгт 3. Хөдөө аж ахуйн салбарын нэмэгдэл өртөг, 2010 оны зэрэгцүүлэх үнээр Хүснэгт 4. Малын тоо, жилээр Хүснэгт 5. Ургац хураалт Хүснэгт 6. Уул уурхай, олборлох салбарын нэмэгдэл өртөг, дэд салбараар, оны үнээр Хүснэгт 7. Уул уурхай, олборлох салбарын нэмэгдэл өртөг, дэд салбараар, зэрэгцүүлэх үнээр Хүснэгт 8. Боловсруулах салбарын нэмэгдэл өртөг, дэд салбараар, зэрэгцүүлэх үнээр Хүснэгт 9. Тээврийн салбарын үндсэн үзүүлэлт Хүснэгт 10. ДНБ, эцсийн ашиглалтын бүрэлдэхүүнээр, оны үнээр Хүснэгт 11. Экспорт, импортын хэмжээ Хүснэгт 12. ДНБ, эцсийн ашиглалтын бүрэлдэхүүнээр, 2010 оны зэрэгцүүлэх үнээр Хүснэгт 13. ДНБ, орлогын бүрэлдэхүүнээр Хүснэгт 14. Гарц, орц болон хөдөлмөрийн бүтээмж, Хавсралт хүснэгт 1. ДНБ, салбараар, оны үнээр Хавсралт хүснэгт 2. ДНБ, салбараар, 2010 оны зэрэгцүүлэх үнээр Хавсралт хүснэгт 3. ДНБ, эцсийн ашиглалтын бүрэлдэхүүнээр, оны үнээр Хавсралт хүснэгт 2. ДНБ, эцсийн ашиглалтын бүрэлдэхүүнээр, 2010 оны зэрэгцүүлэх үнээр Хавсралт хүснэгт 2. ДНБ, орлогын бүрэлдэхүүнээр, оны үнээр Хавсралт хүснэгт 6. Төрийн байгууллагын хэрэглээ, чиг үүргийн ангиллаар Хавсралт хүснэгт 7. Өрхийн аж ахуйн хэрэглээ, хувийн зориулалттай хэрэглээний бараа, үйлчилгээний ангиллаар Хавсралт хүснэгт 8. Үндсэн хөрөнгийн нийт хуримтлал, салбараар Хавсралт хүснэгт 9. Үндсэн хөрөнгийн нийт хуримтлал, хөрөнгийн төрлөөр Хавсралт хүснэгт 10. Макро-эдийн засгийн зарим үзүүлэлтүүд Хавсралт хүснэгт 11. Гарц, орц, хөдөлмөрийн бүтээмж, салбараар Зургийн жагсаалт Зураг 1. Хөдөлмөрийн бүтээмж, Зураг 2. ДНБ-ий жилийн өсөлт, хувиар Зураг 3. ДНБ, салбарын бүтэц, дүнд эзлэх хувь Зураг 4. Хувийн хэвшилд бүтээгдсэн нэмэгдэл өртгийн ДНБ-д эзлэх хувь Зураг 5. ДНБ-ий бүтэц, 2017, өмчийн хэлбэрээр, дүнд эзлэх хувиар Зураг 6. ДНБ-ий бодит өсөлт, салбарын оролцоо Зураг 7. Уул уурхайн зарим гол нэр төрлийн бүтээгдэхүүний олборлолт (2010=100) Зураг 8. Дотоод худалдааны борлуулалт, импорт Зураг 9. Тээврийн тээсэн ачаа, зорчигчид Зураг 10. Бүтээгдэхүүний цэвэр татвар, төрлөөр, оны үнээр, Зураг 11. ДНБ-ий эцсийн ашиглалтын бүтэц, оны үнээр, дүнд эзлэх хувиар Зураг 12. Өрхийн хэрэглээ, бүтэц, дүнд эзлэх хувиар Зураг 13. Хөрөнгийн нийт хуримтлалын өөрчлөлт, оны үнээр, хувиар Зураг 14. Хөрөнгийн нийт хуримтлал, бүтэц, дүнд эзлэх хувиар Зураг 15. ДНБ-ий бодит өсөлтөд бүрэлдэхүүн хэсгийн оролцоо Зураг 16. ДНБ-ий өсөлт, өмнөх онтой харьцуулснаар, орлогын бүрэлдэхүүнээр Зураг 17. Ажиллагчдын цалин хөлсний хэмжээ Зураг 18. Ашиг, цалингийн харьцаа, ДНБ-ий өсөлт Зураг 19. Татварын ачаалал, хувиар Зураг 20. Хөдөлмөрийн бүтээмж Зураг 21. Бизнесийн секторын хөдөлмөрийн бүтээмж Зураг 22. Хөдөлмөрийн бүтээмжийн өөрчлөлт, хувиар, салбараар, 2017 Зураг 23. Хөдөлмөрийн бүтээмж, орц, гарцын жилийн өөрчлөлт, хувиар, салбараар, 2017 Товчилсон үгийн жагсаалт АҮ ДНБ НӨ ННӨ ХАА Аж үйлдвэр Дотоодын нийт бүтээгдэхүүн Нэмэгдэл өртөг Нийт нэмэгдэл өртөг Хөдөө аж ахуй 3

5 4

6 11.6 сая америк доллар сая төгрөг 12.4 хувь хувь их наяд төгрөг хувь хувь 1 Макро эдийн засгийн хураангуй Эдийн засгийн өсөлт 15.0 Зээл, хадгаламж Монгол Улсын эдийн засаг 2012 оноос хойш тасралтгүй буурсан ч 2017 онд 5.3 хувиар өслөө. Эдийн засгийн өсөлтийн 3.3 пунктийг үйлчилгээний салбар бүрдүүлжээ. Улсын нэгдсэн төсвийн тэнцэл Монгол Улсын нэгдсэн төсвийн тэнцвэржүүлсэн тэнцэл 2016 онд 3.7 их наяд төгрөгийн алдагдалтай гарч байсан бол 2017 онд төсвийн орлого 1.4 их наяд төгрөгөөр нэмэгдэж, зардал 0.5 их наяд төгрөгөөр буурснаар төсвийн алдагдал 1.7 их наяд төгрөг болж буурсан байна. Гадаад худалдаа Хөдөө аж ахуй Үйлчилгээ ДНБ (%) Үйлдвэрлэл Бүт-ний цэвэр татвар Төсвийн нийт зарлага Төсвийн тэнцвэржүүлсэн нийт орлого Төсвийн тэнцвэржүүлсэн тэнцэл Тэнцэл Экспорт Импорт Экспорт 2017 онд өмнөх оноос 1.3 (26.1%) тэрбум америк доллараар, импорт 1.0 (29.2%) тэрбум америк доллараар өссөнөөр гадаад худалдааны тэнцлийн ашиг 0.3 тэрбум америк доллараар нэмэгдэж, 1.9 тэрбум америк долларт хүрэв Зээлийн өрийн үлдэгдэл 2017 оны жилийн эцэст 13.6 их наяд төгрөг, нийт хадгаламж 11.2 их наяд төгрөгт хүрчээ. Зээлийн өсөлтийн хурдац 2013 оноос эрчимтэй буурч байсан ч 2016 оноос өсжээ. Нийт зээлд эзлэх чанаргүй зээлийн хувь 2016, 2017 онуудад 8.5 хувьтай байна. Зээл хадгаламжийн харьцаа 2015 оноос эхлэн буурч байна. Инфляцын түвшин Инфляцын түвшин онд буурч, 2017 онд 4.3 хувь болж нэмэгдсэн байна. Америк долларын төгрөгтэй харьцуулсан жилийн дундаж ханш 2017 онд 2441 төгрөг болж, өмнөх оноос 13.6 хувиар нэмэгджээ. Хөдөлмөрийн бүтээмж Зээлийн өсөлтийн хурдац, хувь Чанаргүй зээлийн хувь Зээл -хадгаламжийн харьцаа Инфляцын жилийн дундаж түвшин Америк долларын ханшийн өөрчлөлт Хөдөлмөрийн бүтээмжийн түвшин (зүүн тэнхлэг) Хөдөлмөрийн бүтээмжийн өсөлт Бүтээмжийн түвшин буюу нэг ажиллагчид ногдох ДНБ 2017 онд 13.0 сая төгрөгт хүрч, өмнөх оноос 2.3 хувиар буурчээ

7 2 Дотоодын нийт бүтээгдэхүүн 2.1 Үйлдвэрлэлийн аргаар тооцсон ДНБ ДНБ-ий оны үнийн тооцоо ДНБ, салбараар Үйлдвэрлэлийн аргаар тооцсон ДНБ 2017 онд (оны үнээр) 27.9 их наяд төгрөгт хүрч, өмнөх оноос 16.5 хувиар нэмэгдлээ. Салбараар авч үзвэл, хөдөө аж ахуйн салбарын нэмэгдэл өртөг 2017 онд өмнөх оноос 3.1 хувь, үйлдвэрлэлийн салбарынх 31.6 хувиар, үүнээс уул уурхай, олборлолтын салбарынх 35.7 хувь, үйлчилгээний салбарынх 6.8 хувиар, бүтээгдэхүүний цэвэр татварын хэмжээ 27.6 хувиар тус тус нэмэгдсэн байна. Зураг 2. ДНБ-ий жилийн өсөлт, хувиар ДНБ-ий салбарын бүтэц ХАА Үйлдвэрлэл Үйлчилгээ Бүт-ний татвар, татаас ДНБ ДНБ-д үйлдвэрлэлийн салбарын эзлэх хувь 2017 онд 41.3 болж, өмнөх оноос 4.7 пунктээр (уул уурхай, олборлолтын салбарынх 3.6 пункт) нэмэгдэж, үйлчилгээний салбар 48.5 хувь, хөдөө аж ахуйн салбар 10.2 хувь болж, өмнөх оноос 3.4 болон 1.3 пунктээр тус тус буурсан байна. Зураг 3. ДНБ, салбарын бүтэц, дүнд эзлэх хувиар ХАА Үйлчилгээ Үйлдвэрлэл ДНБ () ДНБ-д хувийн хэвшлийн оролцоо Хувийн хэвшилд бий болсон нэмэгдэл өртгийн ДНБ-д эзлэх хувь 2015 онд 80.0 байсан бол 2016 онд 79.1, 2017 онд 76.6 болж буурсан байна. Зураг 4. Хувийн хэвшилд бүтээгдсэн нэмэгдэл өртгийн ДНБ-д эзлэх хувь Эдийн засгийн үйл ны салбараар харьцуулбал, хувийн хэвшлийн НӨ-ийн хэмжээ нийт ДНБ-д боловсрол, эрүүл мэнд, урлаг, үзвэр тоглоом наадам, цахилгаан эрчим хүч, усан хангамж зэрэг салбарт 30 хүртэл хувийг, тээвэр, уул уурхай, олборлох болон мэргэжлийн, шинжлэх ухаан, технологийн үйл ны салбарт хүртэл хувийг, бусад салбарт хувийг эзэлж байна. Зураг 5. ДНБ-ий бүтэц, 2017, өмчийн хэлбэрээр, дүнд эзлэх хувиар Бөөний болон жижиглэн Үйлчилгээний бусад үйл Барилга Захиргааны болон Санхүү, даатгалын үйл Уул уурхай, олборлолт Урлаг, үзвэр, тоглоом Хүний эрүүл мэнд ба Усан хангамж; бохир ус, хувийн төрийн

8 пункт ДНБ-ий зэрэгцүүлэх үнийн тооцоо ДНБ (2010 оны зэрэгцүүлэх үнээр) 2017 оны гүйцэтгэлээр 5.3 хувиар өсөж, 16.9 их наяд төгрөгт хүрлээ. Уг өсөлтийн 3.3 пунктийг үйлчилгээний салбар, 0.2 пунктийг хөдөө аж ахуйн салбар, 0.1 пунктийг үйлдвэрлэлийн салбар, 1.6 пунктийг бүтээгдэхүүний цэвэр татвар бүрдүүлжээ. Зураг 6. ДНБ-ий бодит өсөлт, салбарын оролцоо Хөдөө аж ахуй ДНБ өмнөх оноос 5.3 хувь өсөхөд боловсруулах үйлдвэрлэлийн салбар (20.1%), тээврийн салбарын нэмэгдэл өртөг (14.2%), бөөний болон жижиглэн худалдааны салбарын нэмэгдэл өртөг (7.1%) тэрбум төгрөг, санхүү, даатгалын салбар 93.8 (9.1%) өөр өссөн нь голлон нөлөөлжээ Эдийн засагт голлох салбаруудын үйлдвэрлэл Хөдөө аж ахуйн салбар Үйлдвэрлэл Үйлчилгээ Бүт-ний цэвэр татвар ДНБ (%) Хөдөө аж ахуй (ХАА)-н салбарын НӨ оны үнээр 2.9 их наяд төгрөг болж, өмнөх оноос 87.2 (3.1%) өөр нэмэгдсэн байна. Энэхүү өсөлтөд мал аж ахуйн салбарын НӨ (106.8%) өөр өссөн нь голлон нөлөөлсөн байна. Хүснэгт 2. Хөдөө аж ахуйн салбарын нэмэгдэл өртөг, оны үнээр Хөдөө аж ахуй салбар Газар тариалан Мал аж ахуй ХАА-н бусад ХАА-н салбарын ДНБ-д эзлэх хувийн жин 10.2 хувь болж, өмнөх оноос 1.3 пунктээр буурсан байна. Уул уурхай, олборлох салбарын өсөлтөөс шалтгаалж ХАА-н салбарын ДНБ-д эзлэх хувь буурсаар байна. ХАА-н салбар зэрэгцүүлэх үнээр 2.2 их наяд төгрөгт хүрч, өмнөх оноос 39.8 (1.8%) тэрбум төгрөгөөр өссөн байна. Хүснэгт 3. Хөдөө аж ахуйн салбарын нэмэгдэл өртөг, 2010 оны зэрэгцүүлэх үнээр Хөдөө аж ахуй салбар Газар тариалан Мал аж ахуй ХАА-н бусад Мал аж ахуйн салбар. Мал аж ахуйн салбарын НӨ 2010 оны зэрэгцүүлэх үнээр 2.1 их наяд төгрөг болж өмнөх оноос 5.1 хувиар өссөн байна. Энэхүү өсөлтөд бойжуулсан төлийн тоо 2.9 (14.8%) сая толгойгоор өсөж, зүй бусаар хорогдсон том малын тоо 0.6 (38.8%) сая толгойгоор буурснаар, нийт малын тоо 4.7 (7.6%) сая толгойгоор нэмэгдсэн нь голлон нөлөөлсөн байна. Хүснэгт 4. Малын тоо, жилээр Үзүүлэлт мянган толгой Малын тоо, оны эцэст Бойжуулсан төл Зүй бусаар хорогдсон том мал Малын зарлага Газар тариалангийн салбарын үйлдвэрлэл сүүлийн жилүүдэд ихээхэн тогтворгүй байна. Тухайлбал, 2015 онд 28.9 хувиар буурч, 2016 онд 40.7 хувиар өсөж, 2017 онд 30.7 хувиар буурсан байна. Уг бууралтад үр тариа (2 дахин) мянган тонн, төмс 43.5 (26.3%) мянган тонн, хүнсний ногоо 12.3 (13.0%) мянган тонн, тэжээлийн ургамал 5.5 (10.3%) мянган тонноор буурсан нь голлон нөлөөлсөн байна 1. Хүснэгт 5. Ургац хураалт мянган тонн Үр тариа Төмс Хүнсний ногоо Тэжээлийн ургамал ХАА-н салбарын дэлгэрэнгүй мэдээллийг pdf&ln=Mn харна уу 7

9 Үйлдвэрлэлийн салбар 2 Үйлдвэрлэлийн салбарт уул уурхай, олборлох салбар, боловсруулах салбар, цахилгаан, хий, уур, агааржуулалтын хангамжийн салбар, усан хангамжийн салбар, барилгын салбарыг хамруулах бөгөөд уг салбар нь ДНБ-ий 30 гаруй хувийг бүрдүүлдэг томоохон салбар юм. - Уул уурхай, олборлох салбар Уул уурхайн салбарын нэмэгдэл өртөг оны үнээр 6.5 их наяд төгрөгт хүрч, өмнөх оноос 1.7 (35.7%) их наяд төгрөгөөр өссөн байна. Хүснэгт 6. Уул уурхай, олборлох салбарын нэмэгдэл өртөг, дэд салбараар, оны үнээр Дэд салбар Нийт дүн Нүүрс олборлолт Газрын тос, байгалийн хий олборлолт Металлын хүдэр олборлолт Бусад ашигт малтмал олборлолт Уул уурхайн олборлолтын туслах үйл Уул уурхайн салбарын НӨ-ийг дэд салбараар авч үзвэл 57.8 хувь нь металлын хүдэр, 32.7 хувь нь нүүрс, 6.6 хувь нь газрын тос, 1.7 хувь нь уул уурхайн туслах үйл, 1.2 хувийг бусад ашигт малтмал олборлолтын салбарын үйл эзэлж байна. Өмнөх оноос нүүрсний салбарын эзлэх хувь 15.4 пунктээр өсөж, металлын хүдэр олборлолтын салбарынх 12.8 пунктээр буурсан байна. Уул уурхайн салбарын НӨ 2010 оны зэрэгцүүлэх үнээр 3.7 их наяд төгрөгт хүрч, өмнөх оноос (5.5%) өөр буурсан байна. Энэхүү бууралтад хэдийгээр нүүрс олборлолт (35.5%) тэрбум төгрөгөөр өссөн нь ч металлын хүдэр олборлолтын салбар өмнөх оноос (16.5%) өөр буурсан нь голлон нөлөөлсөн байна. Хүснэгт 7. Уул уурхай, олборлох салбарын нэмэгдэл өртөг, дэд салбараар, зэрэгцүүлэх үнээр Дэд салбар Нийт дүн Нүүрс олборлолт Газрын тос, байгалийн хий олборлолт Металлын хүдэр олборлолт Бусад ашигт малтмал олборлолт Уул уурхайн олборлолтын туслах үйл Манай улсын хувьд уул уурхай, олборлох салбарын бүтээгдэхүүнүүд нь нийт экспортын 80 орчим хувийг эзэлдэг бөгөөд 2017 онд 48.1 сая т нүүрс олборлож, 29.0 сая т-ыг экспортлосон, 19.8 т алт олборлож, 14.6 т-ыг экспорлосон, мөн 1.3 сая т зэсийн баяжмал олборлож, 1.4 сая т-ыг экспортолсон байна. Зураг 7. Уул уурхайн зарим гол нэр төрлийн бүтээгдэхүүний олборлолт (2010=100) Нүүрс Зэсийн баяжмал Төмрийн хүдэр Газрын тос Алт Цайрын баяжмал Нүүрс олборлолт 2017 онд 2010 оноос 1.9 дахин, зэсийн баяжмал 2.5 дахин, алт 3.3 дахин, газрын тос 3.5 дахин нэмэгдсэн байна. Зэсийн баяжмал дахь металлууд хугацааны туршид өөрчлөгдөж байдаг. Уг чанарын өөрчлөлтийг ДНБ-ий зэрэгцүүлэх үнийн тооцоонд тусгадаг. 2 Үйлдвэрлэлийн дэлгэрэнгүй мэдээллийг pdf&ln=Mn -ээс харна уу 8

10 их наяд төгрөг тэрбум америк доллар - Боловсруулах салбар Боловсруулах салбарын НӨ 2010 оны зэрэгцүүлэх үнээр 1.1 их наяд төгрөгт хүрч, өмнөх оноос (20.1%) өөр нэмэгдсэн байна. Энэхүү өсөлтөд хүнс, ундаа үйлдвэрлэл 44.7 (7.5%), хувцас үйлдвэрлэл 26.4 (45.7%), төмөрлөг бус эрдэс бодисоор хийсэн эдлэл үйлдвэрлэл 31.8 (50.4%) өөр өссөн нь голлон нөлөөлсөн. Хүнс, ундаа үйлдвэрлэлийн салбарын өсөлтөд хүнсэнд бэлтгэсэн малын тоо 14.1 сая толгой болж, өмнөх оноос 1.4 (11.1%) сая толгойгоор өссөн нь гол нөлөө үзүүлсэн бол төмөрлөг бус эрдэс бодисоор хийсэн бүтээгдэхүүний салбарт цементийн үйлдвэр шинээр ашиглалтад орсноор үйлдвэрлэлийн хэмжээ нэмэгдэж, 2016 онд мянган тонн цемент үйлдвэрлэсэн бол 2017 онд мянган тонныг үйлдвэрлэжээ. Хүснэгт 8. Боловсруулах салбарын нэмэгдэл өртөг, дэд салбараар, зэрэгцүүлэх үнээр Салбар Нийт дүн Хүнс, ундаа үйлдвэрлэл Тамхи үйлдвэрлэл Нэхмэлийн үйлдвэрлэл Хувцас үйлдвэрлэл Арьс, арьсан бүтээгдэхүүн Тавилганаас бусад мод, модон бүтээгдэхүүн Цаас, цаасан бүтээгдэхүүн Хэвлэх, дуу бичлэгийн хувилах, дахин үйлдвэрлэх Кокс, боловсруулсан нефтийн бүтээгдэхүүн Хими, химийн төрлийн бүтээгдэхүүн Резинэн болон хуванцар бүтээгдэхүүн Төмөрлөг бус эрдэс бодисоор хийсэн эдлэл Металл үйлдвэрлэл Бусад боловсруулах Барилгын салбар Барилгын салбарын НӨ 2010 оны зэрэгцүүлэх үнээр т хүрч, өмнөх оноос 40.5 (7.3%) өөр өссөн байна. Уул уурхайн салбарын бүтээн байгуулалт нь барилгын салбарын үйлдвэрлэлд нөлөөлдөг. Барилга угсралт, их засварын ажлын бүтцийг авч үзвэл 2017 онд орон сууцны барилга 44.8 хувь, орон сууцны бус барилга 31.8 хувь, инженерийн байгууламж 21.8 хувь, их засварын ажил 1.6 хувийг бүрдүүлж байна. Үйлчилгээний салбар 3 Үйлчилгээний салбаруудын НӨ 2017 онд 2010 оны зэрэгцүүлэх үнээр 7.3 их наяд төгрөгт хүрч, өмнөх оноос (7.9%) өөр өссөн байна. Энэхүү өсөлт нь тээвэр (14.2%), худалдаа (7.1%), санхүү, даатгал (9.1%), үл хөдлөх хөрөнгийн салбар (7.2%), мэдээлэл, холбооны салбар (15.8%)-ын өсөлтөөс голлон шалтгаалав. Үйлчилгээний салбар (оны үнээр) ДНБ-ий 48.5 хувийг бүрдүүлсэн, харин үйлчилгээний салбарын 32.5 хувийг худалдаа, 9.9 хувийг тээвэр, 12.4 хувийг үл хөдлөх хөрөнгийн үйл, 10.4 хувийг санхүү, даатгал, 8.7 хувийг төрийн удирдлага, 8.2 хувийг боловсрол, 4.3 хувийг мэдээлэл, холбоо, 3.6 хувийг эрүүл мэнд, 9.9 хувийг үйлчилгээний бусад салбар эзэлж байна. - Бөөний, жижиглэн худалдаа (худалдаа) Худалдааны салбарын НӨ 2010 оны зэрэгцүүлэх үнээр 2.1 их наяд төгрөгт хүрч, өмнөх оноос (7.1%) өөр нэмэгдсэн байна. Худалдааны салбарын ДНБд эзлэх хувь 15.7 болж, өмнөх оноос 0.4 пунктээр буурсан байна. Зураг 8. Дотоод худалдааны борлуулалт, импорт Дотоод худалдааны борлуулалт Импорт Үйлчилгээний салбарын дэлгэрэнгүй мэдээллийг _trade_2017.pdf&ln=mn -ээс харна уу 9

11 Тээврийн салбар 4 Тээврийн салбарын НӨ 2010 оны зэрэгцүүлэх үнээр 1.3 их наяд төгрөгт хүрч, өмнөх оноос (14.2%) өөр өссөн байна. Бүх төрлийн тээврээр 2017 онд 53.9 сая тонн ачаа тээвэрлэсэн нь өмнөх оноос 13.5 (33.6%) cая тонноор өссөн, үүнээс авто тээврээр тээсэн ачаа өмнөх оноос 10.8 (52.9%) сая тонноор өссөн байна. Энэхүү өсөлтөд уул уурхайн бүтээгдэхүүний тээвэрлэлт нөлөөлсөн байна. Хүснэгт 9. Тээврийн салбарын үндсэн үзүүлэлт Тээсэн ачаа, мянган тонн Бүх төрлийн тээвэр Авто тээвэр Төмөр замын тээвэр Агаарын тээвэр Шилжүүлсэн сая тонн км Бүх төрлийн тээвэр Авто тээвэр Төмөр замын тээвэр Агаарын тээвэр Нийт тээсэн ачааны 57.9 хувийг авто тээврээр, 42.1 хувийг төмөр замаар тээвэрлэсэн байна. Шилжүүлсэн тонн км хувьд 68.7 хувь нь төмөр замын тээвэрт, 30.7 хувь нь авто тээвэрт, 0.6 хувь нь агаарын тээвэрт ногдож байна. Зураг 9. Бүх төрлийн тээврээр тээсэн ачаа, зорчигчид сая хүн Зорчигчид Тээсэн ачаа сая тонн Бүтээгдэхүүний татвар, татаас Бүтээгдэхүүний татвараас татаасыг хассан дүн буюу бүтээгдэхүүний цэвэр татвар нь үнэлгээний үзүүлэлт бөгөөд үндсэн үнээрх ДНБ, бүтээгдэхүүний цэвэр татварын нийлбэрээр зах зээлийн үнээрх ДНБ-ийг тооцно. Бүтээгдэхүүний татварын гүйцэтгэл нь бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээний үйл тай нягт уялдаатай байдаг. Бүтээгдэхүүний татварт нэмэгдсэн өртгийн албан татвар, онцгой албан татвар, автобензин, дизелийн түлшний тусгай зориулалтын орлого, гадаад худалдааны татварыг, татааст эрчим хүчний татаас, нийтийн тээврийн татаас, улаан буудай, махны татаас орно. Бүтээгдэхүүний цэвэр татвар, оны үнээр 2.5 их наяд төгрөгт хүрч, өмнөх оноос (27.6%) өөр өссөн байна. Зураг 10. Бүтээгдэхүүний цэвэр татвар, төрлөөр, оны үнээр, Бүтээгдэхүүний татаас Гадаад үйл ны орлого Тусгай зориулалтын орлого Нэмэгдсэн өртгийн албан татвар Онцгой албан татвар Бүтээгдэхүүний цэвэр татвар Нэмэгдсэн өртгийн албан татвар (НӨАТ) 2017 онд өмнөх оноос (41.6%), үүнд импортын барааны НӨАТ (50.8%), гадаад үйл ны орлого (56.0%) өөр нэмэгдсэн байна. Энэ өсөлт нь барааны импортын хэмжээ 2017 онд 3.9 (53.7%) их наяд төгрөгөөр нэмэгдсэнтэй холбоотой байна. 4 Тээврийн салбарын дэлгэрэнгүй мэдээллийг _2017.pdf&ln=Mn -ээс харна уу 10

12 2.2 Эцсийн ашиглалтын аргаар тооцсон ДНБ ДНБ-ий оны үнийн тооцоо Эцсийн ашиглалтын аргаар тооцсон ДНБ 2017 оны гүйцэтгэлээр, оны үнээр 27.8 их наяд төгрөгт хүрч, өмнөх оноос 3.8 (16.0%) их наяд төгрөгөөр өслөө. Уг өсөлтөд хөрөнгийн нийт хуримтлал 3.5 (56.4%) их наяд төгрөгөөр өссөн нь голлон нөлөөллөө. Хүснэгт 10. ДНБ, эцсийн ашиглалтын бүрэлдэхүүнээр, оны үнээр ДНБ Эцсийн хэрэглээ Хөрөнгийн нийт хуримтлал Цэвэр экспорт Эцсийн ашиглалтын аргаар тооцсон, ДНБ-ий 2017 оны бүтцийг авч үзэхэд эцсийн хэрэглээ 62.9 хувь, хөрөнгийн нийт хуримтлал 34.7 хувь, цэвэр экспорт 2.4 хувийг эзэлж, өмнөх оноос эцсийн хэрэглээ 6.6 пунктээр, цэвэр экспорт 2.4 пунктээр тус тус буурч, хөрөнгийн нийт хуримтлал 9.0 пунктээр нэмэгдсэн байна. Зураг 11. ДНБ-ий эцсийн ашиглалтын бүтэц, оны үнээр, дүнд эзлэх хувиар Цэвэр экспорт Эцсийн хэрэглээ Эцсийн хэрэглээ Хөрөнгийн нийт хуримтлал ДНБ () Эцсийн хэрэглээ 2017 оны гүйцэтгэлээр 17.5 их наяд төгрөгт хүрч, өмнөх оноос (5.1%) өөр нэмэгдлээ. Эцсийн хэрэглээний 79.7 хувийг өрхийн болон өрхөд үйлчилдэг ашгийн бус байгууллага (ӨҮАББ)-ын хэрэглээ, 20.3 хувийг төрийн байгууллагын хэрэглээ бүрдүүлж байна. Эцсийн хэрэглээний 2017 оны дээрх өсөлт нь өрхийн аж ахуйн хэрэглээ 6.1 хувиар өссөнөөр хангагдсан байна. Өрхийн аж ахуйн хэрэглээ 2012 онд 30.7 хувь, 2013 онд 21.1 хувь, 2014 онд 17.6 хувь, 2015 онд 8.7 хувиар тус тус өсөж, 2016 онд 4.2 хувиар буурсан байна. Өрхийн аж ахуйн эцсийн хэрэглээний нийт зардалд хүнсний хэрэглээний зардлын эзлэх хувь 2017 онд өмнөх оноос 1.7 пунктээр өссөн байна. Хүнсний хэрэглээний зардал 2017 онд өмнөх оноос 11.6 хувь, хүнсний бус хэрэглээний зардал 3.4 хувиар өссөн байна. Зураг 12. Өрхийн хэрэглээ, бүтэц, дүнд эзлэх хувиар Хүнсний бус Хүнсний Өрхийн хэрэглээ () Төрийн байгууллагын хэрэглээ 2017 онд 3.6 их наяд төгрөгт хүрч, өмнөх оноос 46.9 (1.3%) өөр өссөн байна. Хөрөнгийн нийт хуримтлал Хөрөнгийн нийт хуримтлалын хэмжээ 2017 оны гүйцэтгэлээр 9.6 их наяд төгрөгт хүрч, өмнөх оноос 3.5 (56.4%) их наяд төгрөгөөр нэмэгдсэн. Зураг 13. Хөрөнгийн хуримтлалын өөрчлөлт, оны үнээр, хувиар Үндсэн хөрөнгийн нийт хуримтлал Эргэлтийн хөрөнгийн өөрч., үнэт зүйлсийн хуримтлал Хөрөнгийн нийт хуримтлал

13 Хувь Хөрөнгийн нийт хуримтлалын хэмжээ өмнөх оноос 56.4 хувиар нэмэгдэхэд үндсэн хөрөнгийн нийт хуримтлал 6.9 их наяд төгрөгт хүрч, өмнөх оноос 2.0 (39.9%) их наяд төгрөгөөр өссөн, материаллаг эргэлтийн хөрөнгийн өөрчлөлт, үнэт зүйлсийн хуримтлал 2.8 их наяд төгрөгт хүрч, өмнөх оноос 1.5 (2.2 дахин) их наяд төгрөгөөр өссөн нь нөлөөлжээ. Хөрөнгийн нийт хуримтлалын 71.4 хувийг үндсэн хөрөнгийн хуримтлал бүрдүүлсэн бөгөөд өмнөх оноос 8.4 пунктээр буурчээ. Зураг 14. Хөрөнгийн нийт хуримтлал, бүтэц, дүнд эзлэх хувиар Үндсэн хөрөнгийн нийт хуримтлалыг эдийн засгийн салбараар болон хөрөнгийн төрлөөр ангилна (хавсралт хүснэгт 8, 9). Үндсэн хөрөнгийн нийт хуримтлал 2017 онд санхүү, даатгал (3.5 дахин), тээвэр (3.2 дахин), мэдээлэл, холбоо (3.1 дахин) зэрэг салбарт хамгийн их өсөлттэй, харин боловсрол (71.3%), эрүүл мэнд (87.4%), эрчим хүч (75.9%), боловсруулах (80.3%) салбарт хамгийн их бууралттай байна. Цэвэр экспорт Эргэлтийн хөрөнгийн өөрчл., үнэт зүйлсийн хуримтлал Үндсэн хөрөнгийн нийт хуримтлал Хөрөнгийн нийт хуримтлал () Бараа, үйлчилгээний экспорт 2017 онд 16.7 их наяд төгрөг, импорт 14.3 их наяд төгрөгт хүрч, өмнөх оноос экспорт 4.6 (38.7%) их наяд төгрөг, импорт 5.1 (47.2%) их наяд төгрөгөөр өссөн байна. Цэвэр экспорт буюу гадаад худалдааны ашиг 2017 онд тэрбум төгрөгт хүрч, өмнөх оноос тэрбум төгрөгөөр буурчээ. Хүснэгт 11. Экспорт, импортын хэмжээ Цэвэр экспорт Экспорт бараа үйлчилгээ Импорт бараа үйлчилгээ ДНБ-ий зэрэгцүүлэх үнийн тооцоо Эцсийн ашиглалтын аргаар тооцсон ДНБ (2010 оны зэрэгцүүлэх үнээр) 2017 онд 17.0 их наяд төгрөгт хүрч, өмнөх оноос (5.2%) тэрбум төгрөгөөр өслөө. Уг өсөлтөд хөрөнгийн нийт хуримтлал 2.1 (49.5%) их наяд төгрөгөөр өссөн нь нөлөөллөө. Хүснэгт 12. ДНБ, эцсийн ашиглалтын бүрэлдэхүүнээр, 2010 оны зэрэгцүүлэх үнээр ДНБ Эцсийн хэрэглээ Хөрөнгийн нийт хуримтлал Цэвэр экспорт ДНБ-ий 5.2 хувийн өсөлтийн (-0.4) пунктийг эцсийн хэрэглээ, 12.8 пунктийг хөрөнгийн нийт хуримтлал, 9.6 пунктийг экспорт, (-16.8) пунктийг импорт бүрдүүлжээ. Зураг 15. ДНБ-ий бодит өсөлтөд бүрэлдэхүүн хэсгийн оролцоо, хувиар Эцсийн хэрэглээ Хөрөнгийн хуримтлал Экспорт Импорт ДНБ

14 2.3 Орлогын аргаар тооцсон ДНБ ДНБ-ий орлогын арга нь анхдагч орлогуудын нийлбэр буюу бараа, үйлчилгээний дотоодын үйлдвэрлэл, үйлчилгээнээс бий болсон ашиг болон орлогоос бүрдэнэ. Орлогын аргаар тооцсон ДНБ оны үнээр 2017 онд 27.9 их наяд төгрөгт хүрч, өмнөх оноос ажиллагчдын цалин хөлс 9.9 хувь, үндсэн хөрөнгийн хэрэглээ 15.2 хувь, үйлдвэрлэл, импортын цэвэр татвар 27.7 хувь, үйл ны ашиг, холимог орлого 18.3 хувиар тус тус нэмэгдсэн байна. Хүснэгт 13. ДНБ, орлогын бүрэлдэхүүнээр, оны үнээр ДНБ Ажиллагчдын цалин хөлс Үндсэн хөрөнгийн хэрэглээ Үйлдвэрлэл, импортын цэвэр татвар Ашиг/холимог орлого, цэвэр Дүнд эзлэх хувь Ажиллагчдын цалин хөлс Үндсэн хөрөнгийн хэрэглээ Үйлдвэрлэл, импортын цэвэр татвар Ашиг/холимог орлого, цэвэр ДНБ-ий өсөлтөд үйл ны ашиг болон ажиллагчдын цалин хөлс голлох байр суурийг эзэлж байна. Зураг 16. ДНБ-ий өсөлт, өмнөх онтой харьцуулснаар, орлогын бүрэлдэхүүнээр Ашиг/холимог орлого, цэвэр Үйлдвэрлэл, импортын цэвэр татвар Үндсэн хөрөнгийн хэрэглээ Ажиллагчдын цалин хөлс ДНБ Орлогын аргаарх ДНБ 2012 онд өмнөх оноос 26.7 хувиар нэмэгдэхэд үйл ны ашиг 23.8 хувь, ажиллагчдын цалин хөлс 39.5 хувь нэмэгдсэн нь нөлөөлж байсан бол 2017 оны 16.5 хувийн өсөлтөд үйл ны ашиг 16.7 хувь, ажиллагчдын цалин хөлс 13.1 хувь нэмэгдсэн нь голлон нөлөөллөө. Ажиллагчдын цалин хөлс, үйл ны ашиг дүнгээрээ ДНБ-ий өсөлтийн 77 хувийг бүрдүүлж байна. Ажиллагчдын цалин хөлс Ажиллагчдын цалин хөлс нь ДНБ-ий орлогын 2 дахь том бүрэлдэхүүн бөгөөд 2017 оны гүйцэтгэлээр ДНБ-ий 26.8 хувийг эзэлж байна. Ажиллагчдын цалин хөлсний ДНБ-д эзлэх хувь хэмжээний өөрчлөлт нь эдийн засгийн удаашралтай үед өссөн, эдийн засгийн өсөлтийн үед буурсан (урвуу) хандлагатай байдаг. Цалин хөлс нь үйлдвэрлэлийн зардлын гол бүрэлдэхүүн бөгөөд цалин хөлсний ДНБ-д эзлэх хувь хэмжээ өсөж байгаа нь цалин хөлс ашгаас илүү хурдан өсөж байгааг эсвэл ашиг буурч байгааг илэрхийлдэг. Цалин хөлсний ДНБ-д эзлэх хувь тогтвортой өсөх хандлага нь үйлдвэрлэлийн өртгийг нэмэгдүүлэх бөгөөд энэ нь өрсөлдөх чадварт сөрөг нөлөө үзүүлнэ. Зураг 17. Ажиллагчдын цалин хөлсний ДНБ-д эзлэх хувь Ажиллагчдын цалин хөлс (зүүн тэнхлэг) ДНБ (баруун тэнхлэг) Манай улсын хувьд цалин хөлсний ДНБ-д эзлэх хувь онд хүртэл өсөж байсан бол 2017 онд өмнөх оноос 0.8 пунктээр буурсан байна.

15 Үйл ны ашиг Үйл ны ашиг, холимог орлого ДНБий орлогын томоохон бүрэлдэхүүн хэсэг бөгөөд 2017 онд ДНБ-д 54.5 хувийг эзэлж байна. Цалингаас ялгаатай нь, ашгийн эзлэх хувь мөчлөгөөр өөрчлөгддөг, эдийн засаг өсөлттэй үед өсөж, эдийн засаг удаашралттай үед буурдаг. Цалин хөлс нь эдийн засгийн нөхцөл байдал өөрчлөгдөхөд ашгийг бодвол харьцангуй бага хариу үйлдэл үзүүлэх хандлагатай. Ашиг буурах нь эдийн засгийн муудах дохио болно. Ашиг-цалингийн харьцаа Ашиг-цалингийн харьцаа нь эдийн засгийн ирээдүйн хандлагыг илэрхийлэх үзүүлэлт болж ашиглагддаг. Зураг 18. Ашиг цалингийн харьцаа, ДНБ-ий өсөлтийн хувь ДНБ (баруун тэнхлэг) Ашиг/цалингийн харьцаа (зүүн тэнхлэг) Ашиг цалингийн харьцааны өөрчлөлтийн хандлага нь эдийн засгийн үйл ны түвшинтэй ойролцоо байдаг. Уг харьцаа нь эдийн засгийн эргэх цэгийг тодорхойлох боломжтой. Зураг 18-аас харахад энэ харьцаа нь 2014 онд буурч, 2017 оноос өсөх хандлагатай байна. Ашиг цалингийн харьцааны хандлага хэдийгээр буурсан ч цалингийн эзлэх хувь бага, ашгийн эзлэх хувь өндөр байгаа тохиолдолд ашиг цалингийн харьцаа ерөнхийдөө өндөр байна. Энэ нь ААН-үүдийн өрсөлдөх чадвар хэвээр байж, ашигтай ажиллах боломжтойг харуулна. Үйлдвэрлэл, импортын татвар, татаас Үйлдвэрлэл, импортын татвар (татаас)-ыг дотор нь бүтээгдэхүүний татвар (татаас), үйлдвэрлэлийн бусад татвар (татаас) гэж ангилна. Үйлдвэрлэл, импортын цэвэр татвар нь орлогын аргаарх ДНБ бүрэлдэхүүн хэсэг бол 14 бүтээгдэхүүний цэвэр татвар нь үйлдвэрлэлийн аргаарх ДНБ-ий нэг бүрэлдэхүүн юм. Үндсэн үнээрх ДНБ, бүтээгдэхүүний цэвэр татварын нийлбэрээр зах зээлийн үнээрх ДНБ-ийг тооцно. Үйлдвэрлэл, импортын цэвэр татварын ДНБ-д эзлэх хувь 2010 онд 10.4 хувь байсан бол 2017 онд 9.5 хувь болж буурсан байна. ДНБ-д татварын орлого (төсвийн татварын нийт орлого)-ын эзлэх хувиар татварын ачааллыг тодорхойлох бөгөөд татварын ачаалал манай улсын хувьд 1991 онд 25.9 хувь, 1996 онд 16.4 хувь, 2006 онд 28.0 хувь, харин 2017 онд 22.6 хувь байна. Татварын ачаалал буурах нь нэг талаар үйлдвэрлэгчдэд таатай ч нөгөө талаар татварын орлогыг бууруулахад хүргэнэ. Мөн хэт өндөр байх нь үйлдвэрлэл буурахад нөлөөлнө. Татварын ачаалал тодорхой түвшинд байхад үйлдвэрлэл, үйлчилгээ явагдаж, тэр хэрээр татвар цугладаг, харин ачаалал хэт их байх нь эргээд ДНБ-ийг бууруулах үндэслэл болж, мөн татвар цуглуулалтад сөргөөр нөлөөлөх талтай. Татварын нийт орлогын бүрдэлтийн 45 хувийг нь үйлдвэрлэл, импортын татвар, мөн 55 хувийг нь татварын бусад орлого эзэлж байна. Үйлдвэрлэл, импортын татварын дийлэнх хувийг нэмэгдсэн өртгийн албан татвар, онцгой албан татвар бүрдүүлжээ. Татварын орлогын бүтцийн өөрчлөлт нь эдийн засгийн байдалтай, ялангуяа нийт үйлдвэрлэлтэй уялдаатайгаар өөрчлөгдөнө. Зураг 19. Татварын ачаалал, хувиар Татварын бусад орлого Үйлдвэрлэл, импортын татвар

16 11.6 сая төгрөг 12.4 хувь =100 3 Хөдөлмөрийн бүтээмж Нийт эдийн засгийн үзүүлэлтүүд Нийт эдийн засгийн хувьд бүтээмжийг нэг ажиллагчид ногдох ДНБ-ий хэмжээгээр илэрхийлнэ. Бүтээмжийн тооцоонд ашиглах ДНБ-д өөрийн эзэмшлийн орон сууцны хийсвэр түрээсийг тусгаагүй болно. Бүтээмжийн өсөлтийг гарц болон орцын өсөлтийн зөрүүгээр тооцно. Нэг хүнд ногдох ДНБ (2010 оны зэрэгцүүлэх үнээр) 2017 онд 5.4 сая төгрөгт хүрч, өмнөх оноос 2.7 хувиар өссөн бол нэг ажиллагчид ногдох ДНБ 13.0 сая төгрөгт хүрч, өмнөх оноос 2.3 хувиар буурчээ. Хүснэгт 14. Гарц, орц болон хөдөлмөрийн бүтээмж, ДНБ (гарц) Индекс Өсөлт, % Ажиллагчид (хөдөлмөр. орц) Индекс Өсөлт, % Нэг ажиллагчид ногдох ДНБ Индекс Өсөлт, % Жилийн дундаж өсөлт Бүтээмж Хөдөлмөрийн бүтээмж онд буурч байсан бол 2016 онд өмнөх оноос 1.4 хувиар нэмэгдсэн ч 2017 онд өмнөх онтой харьцуулахад 2.3 хувиар буурчээ. Уг бууралтад ДНБ-ий өсөлт (5.3%)-ийг ажиллагчдын тооны өсөлт (7.6%) нөлөөлсөн байна. Зураг 20. Хөдөлмөрийн бүтээмж 3.2 Бизнесийн секторын үзүүлэлтүүд Бүтээмж тооцох олон улсын нийтлэг аргачлалын дагуу бүтээмжийг тодорхой салбаруудаар нэгтгэн тооцдог, тухайлбал, бизнесийн сектор, хөдөө аж ахуйн салбарыг оруулаагүй бизнесийн сектор гэх мэт. Бүтээмжийн үзүүлэлтийг тооцоход бизнесийн сектор -ыг ашигладаг. Уг сектор нь ихэвчлэн зах зээлийн орчинд бүтээлч үйлдвэрлэлийн үйл г илэрхийлэх бөгөөд эдийн засгийн бусад салбарыг бодвол өрсөлдөөний нөхцөл байдал илүү зонхилох хандлагатай байдаг. Гарц болон орц Бизнесийн секторын бодит гарц онд жилд дунджаар 10.3 хувиар өсжээ. Гарц 2016 онд 6.3 хувиар өсөж байсан бол 2017 онд 1.8 хувиар өссөн байна. Бизнесийн секторын хөдөлмөрийн орц буюу ажиллагчид онд жилд дунджаар 2.0 хувиар өсөв. Хөдөлмөрийн орц 2016 онд 4.6 хувиар өсөж байсан бол 2017 онд 2.2 хувиар буурсан байна. Бүтээмж Бизнесийн секторын бодит гарц онд жилийн дундаж өсөлт 10.3 хувиар, хөдөлмөрийн орц 2.0 хувийн өсөлттэй гарсны дүнд хөдөлмөрийн бүтээмжийн жилийн дундаж өсөлт 8.3 хувь болсон байна (Хавсралт хүснэгт 11). Зураг 21. Бизнесийн секторын хөдөлмөрийн бүтээмж Нийт эдийн засаг Бизнесийн сектор 13.5 Хөдөлмөрийн бүтээмжийн түвшин (зүүн тэнхлэг) Хөдөлмөрийн бүтээмжийн өсөлт Ажиллагчдын тооны өсөлт ДНБ-ий өсөлт Нийт эдийн засаг болон бизнесийн секторын хөдөлмөрийн бүтээмжийг харьцуулахад 2013 оноос бизнесийн секторын бүтээмжийн өсөлт өндөр байна, энэ нь бизнесийн бус секторын бүтээмж (цалин байж болно)-ийн өсөлтийн хувь доогуур байгааг харуулж байна. 5 Бүтээмж тооцох аргачлалыг -с харна уу

17 3.3 Эдийн засгийн үйл ны салбарын үзүүлэлтүүд Хөдөлмөрийн бүтээмжийн өөрчлөлт, салбараар Хөдөлмөрийн бүтээмж 2017 оны гүйцэтгэлээр бизнесийн секторын нийт 12 салбараас 5 салбарт өсөлттэй, 7 салбарт бууралттай гарчээ. Харин гарц 10 салбарт, орц буюу ажиллагчдын тооны хувьд 9 салбарт өсөлт гарсан байна (Зураг 23). Зураг 22. Хөдөлмөрийн бүтээмжийн өөрчлөлт, хувиар, салбараар, 2017 Тайлбар: Бөмбөлөгийн хэмжээ салбарын орцыг илэрхийлнэ. Бөмбөлөг дэх утга нь хөдөлмөрийн бүтээмжийн өөрчлөлтийн хувийг тодорхойлно. Хөдөлмөрийн бүтээмж өссөн салбарууд Хөдөлмөрийн бүтээмж буурсан салбарууд Хөдөлмөрийн бүтээмжийн өөрчлөлтийг салбараар болон орц, гарцын нөлөөлсөн байдлаар зураг 22-д харуулав. Диагональ шугамаас дээш байгаа салбарууд гарцын өсөлт нь орцын өсөлтөөс өндөр, үр дүнд нь эерэг бүтээмжийн өсөлттэй. Харин диагональ шугамаас доогуур байгаа салбарууд нь бүтээмжийн бууралтыг харуулж байна. Энэ нь ажиллагчдын тоо нэмэгдсэн, мөн ихэнхи тохиолдолд гарц бууралттай байна. Жишээ нь санхүү, даатгалын салбар, бүтээмж 1.9 хувийн бууралттай (диагоналийн доор), гэхдээ гарц (7.7%) болон орц (9.6%) аль аль нь өссөнийг илэрхийлж байна. Мэдээлэл холбооны салбарт хөдөлмөрийн бүтээмж хамгийн өндөр өсөлт (35.8%)-тэй байна. Энэ нь гарц 13.6 хувиар нэмэгдэж, орц 22.2 хувиар буурснаас шалтгаалжээ. Харин хөдөлмөрийн бүтээмж хамгийн их бууралттай (-37.9%) уул уурхай, олборлох салбарын хувьд орц 30.8 хувиар нэмэгдсэн ч гарц 7.1 хувиар буурсан нь нөлөөлсөн байна (Зураг 23). Зураг 23. Хөдөлмөрийн бүтээмж, орц, гарцын жилийн өөрчлөлт, хувиар, салбараар, 2017 Бүтээмж 35.8 Орц Мэдээлэл, холбоо (22.2) Усан хангамж 23.2 (20.3) Боловсруулах 11.6 Тээвэр 3.9 Хөдөө аж ахуй 0.0 Барилга -1.1 Санхүү, даатгал -1.9 Цахилгаан, хий, уур -3.5 Байр, сууц, хоол хүнсээр -5.8 Бөөний, жижиглэн худалдаа -7.3 Бизнесийн бусад Уул уурхай, олборлолт Гарц (1.1) (2.3) (7.1) Үндэсний тооцоо, шинжилгээ судалгааны газар

18 Хавсралт хүснэгт 17

19 Хавсралт хүснэгт 1. ДНБ, салбараар, оны үнээр ДНБ Өөрчлөлт, %* Хөдөө аж ахуй Өөрчлөлт, % Уул уурхай, олборлолт Өөрчлөлт, % Боловсруулах үйлдвэрлэл Өөрчлөлт, % Цахилгаан, хий, уур, агааржуулалтын хангамж Өөрчлөлт, % Усан хангамж Өөрчлөлт, % Барилга Өөрчлөлт, % Бөөний, жижиглэн худалдаа Өөрчлөлт, % Тээвэр ба агуулахын үйл Өөрчлөлт, % Байр, сууц болон хоол хүнсээр үйлчлэх үйл Өөрчлөлт, % Мэдээлэл, холбоо Өөрчлөлт, % Санхүү, даатгалын үйл Өөрчлөлт, % Үл хөдлөх хөрөнгийн үйл Өөрчлөлт, % Мэргэжлийн, шинжлэх ухаан болон техникийн үйл Өөрчлөлт, % Захиргааны болон дэмжлэг үзүүлэх үйл Өөрчлөлт, % Төрийн удирдлага Өөрчлөлт, % Боловсрол Өөрчлөлт, % Эрүүл мэнд Өөрчлөлт, % Урлаг, үзвэр, тоглоом наадам Өөрчлөлт, % Үйлчилгээний бусад үйл Өөрчлөлт, % Бүтээгдэхүүний цэвэр татвар Өөрчлөлт, % *жилийн өөрчлөлт, өмнөх оны мөн үе=100, % 18

20 Хавсралт хүснэгт 2. ДНБ, салбараар, 2010 оны зэрэгцүүлэх үнээр ДНБ Өөрчлөлт, % Хөдөө аж ахуй Өөрчлөлт, % Уул уурхай, олборлолт Өөрчлөлт, % Боловсруулах үйлдвэрлэл Өөрчлөлт, % Цахилгаан, хий, уур, агааржуулалтын хангамж Өөрчлөлт, % Усан хангамж Өөрчлөлт, % Барилга Өөрчлөлт, % Бөөний, жижиглэн худалдаа Өөрчлөлт, % Тээвэр ба агуулахын үйл Өөрчлөлт, % Байр, сууц, хоол хүнсээр үйлчлэх үйл Өөрчлөлт, % Мэдээлэл, холбоо Өөрчлөлт, % Санхүү, даатгалын үйл Өөрчлөлт, % Үл хөдлөх хөрөнгийн үйл Өөрчлөлт, % Мэргэжлийн, шинжлэх ухаан, техникийн үйл Өөрчлөлт, % Захиргааны болон дэмжлэг үзүүлэх үйл Өөрчлөлт, % Төрийн удирдлага Өөрчлөлт, % Боловсрол Өөрчлөлт, % Эрүүл мэнд Өөрчлөлт, % Урлаг, үзвэр, тоглоом наадам Өөрчлөлт, % Үйлчилгээний бусад үйл Өөрчлөлт, % Бүтээгдэхүүний цэвэр татвар Өөрчлөлт, %

21 Хавсралт хүснэгт 3. ДНБ, эцсийн ашиглалтын бүрэлдэхүүнээр, оны үнээр ДНБ Эцсийн хэрэглээ Өрхийн хэрэглээ, өрхөд үйлчилдэг ашгийн бус байгууллагын хэрэглээ Төрийн байгууллагын хэрэглээ Хөрөнгийн нийт хуримтлал Үндсэн хөрөнгийн нийт хуримтлал Материаллаг эргэлтийн хөрөнгийн өөрчлөлт, үнэт зүйлсийн хуримтлал Цэвэр экспорт Экспорт Импорт (-) Хавсралт хүснэгт 4. ДНБ, эцсийн ашиглалтын бүрэлдэхүүнээр, 2010 оны зэрэгцүүлэх үнээр ДНБ Эцсийн хэрэглээ Өрхийн хэрэглээ, өрхөд үйлчилдэг ашгийн бус байгууллагын хэрэглээ Төрийн байгууллагын хэрэглээ Хөрөнгийн нийт хуримтлал Үндсэн хөрөнгийн нийт хуримтлал Материаллаг эргэлтийн хөрөнгийн өөрчлөлт, үнэт зүйлсийн хуримтлал Цэвэр экспорт Экспорт Импорт (-) Хавсралт хүснэгт 5. ДНБ, орлогын бүрэлдэхүүнээр, оны үнээр ДНБ Ажиллагчдын цалин хөлс Үндсэн хөрөнгийн хэрэглээ Үйлдвэрлэл, импортын татвар, цэвэр Үйл ны ашиг /холимог орлого, цэвэр

22 Хавсралт хүснэгт 6. Төрийн байгууллага (засгийн газар)-ын хэрэглээ, чиг үүргийн ангиллаар (COFOG) Бүгд Нийтийн ерөнхий үйлчилгээ Батлан хамгаалах үйл Нийгмийн хэв журам, аюулгүй байдлын үйл Боловсрол Эрүүл мэнд Нийгмийн даатгал, нийгмийн халамжийн үйл Орон сууц, нийтийн аж ахуйн үйл Амралт,спорт, соёл урлагийн үйл Эрчим хүч, дулаан хангамжийн үйл Хөдөө аж ахуй, ойн аж ахуйн үйл Эрдэс баялаг, уул уурхай, үйлдвэр барилга Тээвэр, холбооны үйл Эдийн засгийн бусад үйл Хавсралт хүснэгт 7. Өрхийн аж ахуйн хэрэглээ, хувийн зориулалттай хэрэглээний бараа, үйлчилгээний ангиллаар (COICOP) Өрхийн аж ахуйн хэрэглээ -бүгд Хүнсний бараа, согтууруулах бус ундаа Согтууруулах ундаа, тамхи, мансууруулах бодис Хувцас, бөс бараа, гутал Орон сууц, ус, цахилгаан, хийн болон бусад түлш Гэрийн тавилга хэрэгсэл, гэр ахуйн бараа Эм тариа, эмнэлгийн үйлчилгээ Тээврийн хэрэгсэл болон засвар, үйлчилгээ Холбооны хэрэгсэл, шуудангийн үйлчилгээ Амралт, чөлөөт цаг, соёлын бараа, үйлчилгээ Боловсролын үйлчилгээ Зочид буудал, нийтийн хоол, дотуур байрны үйлчилгээ Бусад бараа, үйлчилгээ

23 Хавсралт хүснэгт 8. Үндсэн хөрөнгийн нийт хуримтлал, салбараар Бүгд Хөдөө аж ахуй, ойн аж ахуй, загас барилт, ан агнуур Уул уурхай, олборлолт Боловсруулах үйлдвэрлэл Цахилгаан, хий, уур, агааржуулалт Усан хангамж Барилга Бөөний, жижиглэн худалдаа; машин, мотоциклийн засвар үйлчилгээ Тээвэр ба агуулахын үйл Зочид буудал, байр, сууц болон нийтийн хоолны үйлчилгээ Мэдээлэл, холбоо Санхүү, даатгалын үйл Үл хөдлөх хөрөнгийн үйл Мэргэжлийн, шинжлэх ухаан болон техникийн үйл Удирдлагын болон дэмжлэг үзүүлэх үйл Төрийн удирдлага, батлан хамгаалах, албан журмын нийгмийн хамгаалал Боловсрол Хүний эрүүл мэнд ба нийгмийн халамжийн үйл Урлаг, үзвэр, тоглоом наадам Үйлчилгээний бусад үйл Хавсралт хүснэгт 9. Үндсэн хөрөнгийн нийт хуримтлал, хөрөнгийн төрлөөр Yндсэн хөрөнгө Биет хөрөнгө Орон сууцны барилга Бусад барилга, байгууламж Их засвар, өргөтгөл, шинэчлэлт, сэргээн босголтын ажил Машин, тоног төхөөрөмж Өсөж үрждэг хөрөнгө Биет бус хөрөнгө

24 Хавсралт хүснэгт 10. Макро-эдийн засгийн зарим үзүүлэлтүүд А. Бодит сектор Үзүүлэлтүүд 2011 ДНБ(Ү/О), оны үнээр, ДНБ(Э), оны үнээр, ДНБ(Ү)-ий бодит өсөлт, % ДНБ(Э)-ий бодит өсөлт, % Б. Санхүүгийн сектор Төсвийн тэнцвэржүүлсэн нийт орлого / ДНБ, % Төсвийн нийт зарлага / ДНБ, % Төсвийн тэнцвэржүүлсэн тэнцэл /ДНБ, % Татварын орлого / ДНБ, % Урсгал зардал / ДНБ, % Хөрөнгийн зардал / ДНБ, % Эргэж төлөгдөх цэвэр зээл /ДНБ, % В. Мөнгөний сектор М2 /ДНБ, % Америк долларын жилийн дундаж ханш (1 америк доллар = төгрөг) Г. Гадаад сектор Экспорт, бодит өсөлт, % Импорт, бодит өсөлт, % Экспорт (ДНБ*-д эзлэх хувь) Импорт (ДНБ*-д эзлэх хувь) Цэвэр экспорт (ДНБ*-д эзлэх хувь) Д. Үнэ Инфляцын жилийн дундаж түвшин ДНБ-ий дефлятор (2010=100) ДНБ-ий дефляторын өсөлт, % Е. Ажиллагчид Хүн ам (жилийн дундаж), мян.хүн Ажиллагчид, оны эцэст, мян.хүн Нэг ажиллагчид ногдох ДНБ (2010 оны зэрэгц.үнээр), мянган төгрөг Ажиллагчдын сарын дундаж цалин, мянган төгрөг Е. Нэг хүнд ногдох ДНБ, ҮНО ДНБ, оны үнээр, мянган төгрөг ДНБ, 2010 оны зэрэгцүүлэх үнээр, мянган төгрөг ДНБ, оны үнээр, америк доллар ДНБ, 2010 оны зэрэгцүүлэх үнээр, америк доллар ҮНО, оны үнээр, мянган төгрөг ҮНО, 2010 оны зэрэгцүүлэх үнээр, мянган төгрөг ҮНО, оны үнээр, америк доллар ҮНО, 2010 оны зэрэгцүүлэх үнээр, америк доллар *ДНБ эцсийн ашиглалтын аргаар