HMZCG PRIPREMA KLIMATSKE PODLOGE ZA IZRADU MASTER PLANA ZIMSKOG TURIZMA U CRNOJ GORI

Transcription

1 HIDROMETEOROLOŠKI ZAVOD CRNE GORE PODGORICA HMZCG PRIPREMA KLIMATSKE PODLOGE ZA IZRADU MASTER PLANA ZIMSKOG TURIZMA U CRNOJ GORI II FAZA PROJEKTA PODGORICA, JUL 2007.

2 1. UVOD II FAZA INTEGRACIJE ANALIZA DOBIJENIH REZULTATA PO MJESECIMA ZA PERIOD REZULTATI INTEGRACIJE MODELA ZAKLJUČAK I PREPORUKE.. 23

3 PRIPREMA KLIMATSKE PODLOGE ZA IZRADU MASTER PLANA ZIMSKOG TURIZMA U CRNOJ GORI II FAZA 1. Uvod Zbog veoma komplikovane orografije Crne Gore, prethodna analiza rezultata modela 7.5x7.5 km horizontalne rezolucije nije u potpunosti odražavala stvarnu raspodjelu unaprijed definisanih parametara u prostoru, pa se pristupilo integraciji još jednog umetnutog sistema koji će sa rezolucije od 7.5 km spustiti račun na približno 3x3 km. Umetnuti model koji se koristio je WRF-NMM verzija 2.2 koji se odnedavno operativno koristi u NCEP meteorološkoj sluzbi USA. Rerzolucija modela nije presudna u analizi procesa velikuh razmjera, ali je veoma značajna za procese manjih razmjera koji bi trebalo da što vjernije približe stvarno stanje neke metorološke pojave ili parametra, naročito onih koji imaju lokalni karakter, kao što je npr. lokalni vjetar, zavjetrenost planine, uticaj nekog vodnog tijela, kao i rasporeda snijega po visini. Da bi plastično predstavili koliko kvalitetna rezolucija utiče na dobro predstavljanje orografije naveli smo primjer vrha Bjelasice. Na rezoluciji od 7.5 km vrh se nalazi na 1700 m, dok se na rezoluciji od 3 km taj isti vrh nalazi na visini oko 2000 m. Iz ovoga se može zaključiti da što više povećavamo horizontalnu rezoluciju u modelu mi se približavamo prirodnoj orografskoj raspodjeli, vodeći računa da ta granica poboljšanja rezolucije, odnosno da se definiše prag rezolucije iznad kojeg poboljšanje rezolucije ne proizvodi nikakve značajne efekte, a zahtijeva znatno veće računarske resurse. 2. II faza integracije: I. Početni i bočni granični uslovi za finu integraciju rezolucije 3.0 km su bazirani na reanalizi fizičkog atmosferskog umetnutog WRF-NMM (Nonhydrostatic Mesoscale model) modela (umetnut u regionalni Eta model za područje Crne Gore) sa rezolucijom od 7.5 km izmedju dvije najbliže mrežne tačke i 60 vertikalnih nivoa do vrha atmosfere (10mb). II. Umetnuti WRF-NMM model, na uslovima iz tačke I, dozvoljava rezoluciju od približno 3 km u horizontalnoj ravni između dvije susjedne tačke i rezoluciju od 60 vertikalnih nivoa do vrha atmosfere. Raspored tačaka u oblasti integracije prikazan je na Slici 1. 2

4 Pljevlja Žabljak Nikšić Kolašin Slika 1. Oblasti integracije WRF-NMM ~3 km, raspored modelskih tačaka u horizontalnoj ravni Integracija visoke rezolucije umetnutim modelom je takođe vršena za period 3 zimske sezone (2002/03, 2003/04 i 2004/05) godine, tokom 6 mjeseci (novembar, decembar, januar februar, mart i april). Rezultati su reperezntovani u 13 (700/800, 800/900, 900/1000, 1000/1100, 1100/1200, 1200/1300, 1300/1400, 1400/1500, 1500/1600, 1600/1700, 1700/1800, 1800/2000m) visinskih zona u odnosu na 9 visinskih zona (700/800, 800/900, 900/1000, 1000/1100, 1100/1200, 1200/1300, 1300/1400, 1400/1500 i >1500m) u prethodnoj analizi. Parametri koji su razmatrani su srednje mjesečne temperature u terminima 06UTC i 12UTC, ukupne mjesečne padavine, srednje mjesečne visine snijega, prostorna raspodjela broja dana sa snijegom višim od >30cm i >50cm i prosječna brzina i pravac vjetra po mjesecima za period od 3 godine. Rezltati su prikazani tabelarno i grafički. 3

5 3. Analiza dobijenih rezultata po mjesecima za period Novembar Tokom novembra i godine preovlađivalo je toplo vrijeme, povremeno s kišom i bez sniježnih padavina. U predjelima ispod 1200 m srednja mjesečna temperatura u podne je bila između 8 i 12, na visinama većim od 1500 metara od 4 do 7 o C. Količina padavina oko 100 mm (l/m²), a na visinama iznad 1300m između 150 i 250 mm. Novembar godine bio je osjetno hladniji, sa negativnim jutarnjim temperaturama iznad 1000m. Takođe padavine su bile intenzivnije i kretale su se u svim visinskim zonama od 120mm do 160mm, a na visinama većim od 1500 m od 170 do 315 mm. U ovom mjesecu je došlo do formiranja sniježnog pokrivača u svim visinskim zonama sa prosečnom visinom oko 14 cm, na visinama od 1500 m, a do 2000 m i do 35 cm. Decembar Decembar sa najviše padavina je bio godine (od mm), na visinama do 2000m i do 400 mm. Manje padavina bilo je i godine ( mm), na visnama većim od 2000 m i do 250 mm. U sve tri godine došlo je do obrazovanja sniježnog pokrivača, s tim sto ga je bilo od 7 cm do 10 cm. U godini temperature su bile nešto niže i na visinama većim od 1500 m i bilo je nešto više sniježnog pokrivača (10-17 cm). Januar Ovaj mjesec pokazuje veću ujednačenost temperatura i visine sniježnog pokrivača. Ispod 1000 metara temperature su bile pozitivne, a na visinama od 1500 m do 2000 m prosječne minimalne temperature kretale su se od -4 o C i -9 o C. Sniježni pokrivač na visini od 1000 m je bio između 7 cm i 12 cm, a iznad 1500 m od 30 cm do 60 cm. Najhladniji je bio januar godine, a najviše padavina je bilo u 2003 i godini, (na visinama iznad 1500 m od 220 mm do 450 mm) Februar Najviše padaviana je bilo u februarau godine, između 220 i 500 mm, a najmanje 2003, između 70 i 190 mm. Srednje mjesečne jutarnje temperature godine su se kretale između -7ºC i -12ºC, a srednje podnevne su takođe bile negativine (-1 do -8)ºC i godine bile su nešto toplije. U svim visinskim zonama preko 1000m, srednji mjesečni sniježni pokrivač je bio iznad 40 cm, a na visinama preko 1500 m od 90 cm do 155 cm. Najmanja visina sniježnog pokrivača bila je godine (ispod 1000 m manje od 10 cm, na većim visinama od 1300 m od 25 cm do 55 cm). Mart Najsuvlji mart mjesec je bio godine kada je palo između 8 i 100 mm. Tokom cijelog mjeseca bile su niske temperature, te se napadali sniježni pokrivač održao sa visinom između 5 i 12 cm na visinama do 1000m, a iznad između 20 i 110 cm. Tokom marta bilo je dosta padavina (100 do 280mm) ali su dnevne temperature bile pozitivne, tako da se sniježni pokrivač (od 5-15 cm) ispod 1000m topio. Na visinama većim od 1500 m snežni pokrivač se održavao na niou od oko 50 cm. Tokom marta godine preovlađivalo je oblačno vrijeme sa padavinama mješovitog tipa, koje su se kretale između (100 i 270 mm) i visinom sniježnog pokrivača između 30 i 50 cm ispod 1000m, a do 60 cm do 270 cm na većim visinama. Srednja dnevna temperatura je bila malo iznad 0ºC. April Najsuvlji april bio je godine, kada je ukupna količina padavina bila između 50 i 200 mm, dok je u ostalim godinama bilo padavina između 90 i 330 mm, na visinama 2000 m i do 500 mm (april 2004.). Temperature su bile pozitivne i u jutarnjim satima, tako da se snijeg intezivno topio. Sniježni pokrivač je samo izostao aprila godine, dok ga je u preostale dvije godine bilo u predjelima višim od 1500 m visine cm. 4

6 4. Rezultati integracije modela Srednja mjesečna temperatura u 06 časova po 100 metarskim zonama Visine Visine nov dec jan feb mar apr nov dec jan feb mar apr nov dec jan feb mar apr Srednja mjesečna temperatura u 12 časova po 100 metarskim zonama Visine Visine nov dec jan feb mar apr nov dec jan feb mar apr nov dec jan feb mar apr

7 Srednja mjesečna visina snijega (u cm) po 100 metarskim visinskim zonama Visine Visine nov dec jan feb mar apr nov dec jan feb mar apr nov dec jan feb mar apr Akumulirane mjesečne padavine po 100 metarskim visinskim zonama Visine Visine nov dec jan feb mar apr nov dec jan feb mar apr nov dec jan feb mar apr

8 Pljevlja Žabljak Kolašin Nikšić 7

9 Prosječna temperatura u 06 sati 8

10 9

11 10

12 Prosječna temperatura u 12 sati 11

13 12

14 13

15 Raspodjela mjesečnih padavina 14

16 15

17 16

18 Prosječna visina snijega 17

19 18

20 19

21 Preovlađujući smjer i srednja brzina vjetra 20

22 21

23 22

24 5. Zakljuèak Vrlo slièno rezultatima koje pokazuje model horizontalne rezolucije 7,5 x 7,5 km i finiji model potvrðuje zakljuèak da su novembar i decembar mjeseci u principu siromašni snijegom. Samo je jednom u toku tri godine jedan od ta dva mjeseca imao srednju visinu snije nog pokrivaèa višu od 30 cm (na visinama iznad 1600 metara), a još jednom srednju visinu iznad 10 cm (na visinama iznad 1500 metara nadmorske visine). U oba ta sluèaja je izostao ju ni vjetar, kao preovlað uju i, što se oèitovalo i u temperaturi. Nijedan od tri analizirana novembra nije imao negativnu srednju mjeseènu vrijednost temperature u 12 sati, a samo jedan novembar je imao negativnu srednju mjeseènu vrijednost temperature u 6 sati i to tek na visinama iznad 1600 metara. Januar i februar skoro bez izuzetka obezbjeðuju snijeg viši od 30 cm na visinama iznad 1500 metara, a iznad 50 cm na visinama iznad 1750 metara. Srednja mjeseèna temperatura u 6 i u 12 sati na visinama iznad 1300 metara nadmorske visine ima negativan predznak, a to su ujedno mjeseci u kojima je nešto manje izra eno ju no strujanje. Treba naglasiti da je februar nešto pouzdaniji što se visine snije nog pokrivaèa tièe. Mart je mjesec u kome na visinama iznad 1600 metara prosjeèna visina snije nog pokrivaèa se kreæe iznad 50 cm, dok april karakteriše osjetan osjetan porast temperature i naglo smanjenjevisinesnijega. Samo èetiri oblasti u sjevernom dijelu Crne Gore (Durmitor, Bjelasica, Sinjajevina i Maganik) imaju u sezoni više od 60 dana snijeg visine iznad 50 cm. Najveæi broj dana (preko 90) sa visinom snijega iznad 30 cm ima Durmitor (na visini od 1750 do 1950 mnm), a 80 dana Maganik, Sinjajevina i Bjelasica (nadmorske visine od 1650 do 1850 metara). Treba naglasiti da broj dana pod snije nim pokrivaèem iznad 30 cm naglo opada na sjevernim padinama Bjelasice. Osim pomenute èetiri oblasti ostali regioni u Crnoj Gori nemaju klimatske uslove koji bi sa izvjesnošæu omoguæavali više od 60 dana snije nog pokrivaèa višeg od 50 cm. Na kraju, treba imati u vidu da je ovom studijom pokriven period od samo tri godine i da ona više ukazuje na metodu koja bi se mogla iskoristiti za podrobnije istra ivanje nego li biti kljuèni materijal u procesu donošenja odluka. 23