Detik-detik Kehidupan

Transcription

1 Detik-detik Kehidupan Foto daripada Guilherme Romano dari Unsplash Laporan Tahunan Bersepadu Penyata Kewangan

2

3 TELEKOM MALAYSIA BERHAD Hidup ini adalah himpunan detik-detik. Sama ada detik-detik yang penuh bermakna dan istimewa, mahupun yang mudah kita lupakan. Semua detik ini mewarnai kehidupan kita, dan dengan himpunan detik-detik itu, wujud sebuah organisasi yang memastikan kita terus terhubung, untuk berkongsi setiap detik yang kita rasai sepanjang masa. Kumpulan Syarikat TM. Tetap, Nomad atau Mudah Alih; pada setiap peranti digital - di jalanan, di rumah, di tempat kerja, ketika bersantai - TM sentiasa di sisi, melatari setiap saat dan detik kehidupan. Menerusi tawarannya yang tersendiri, Kumpulan Syarikat TM membolehkan kita menikmati dan berkongsi detik terindah dan mengagumkan, lantas menjadikan kehidupan setiap insan begitu unik dan istimewa. Konsep Laporan Tahunan Bersepadu ini merakamkan Detik-detik Kehidupan yang mengungkap dan mentakrif cara kita menjalani kehidupan hari ini menerusi Kumpulan Syarikat TM. 1

4 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Menjadikan setiap detik berharga 2 Imej ini adalah hakcipta percuma daripada Creative Commons CCO

5 TELEKOM MALAYSIA BERHAD Hidup ini adalah himpunan detik-detik. Setiap detik yang dimanfaatkan sebaik-baiknya adalah salah satu pencapaian terbaik yang boleh kita miliki. Sekiranya kita merekodkan detik-detik dalam kehidupan, kita dapat melihat apa yang kita lakukan dan ke mana kita sedang melangkah; dan akhirnya menentukan arah tuju masa depan yang kita mahukan. Menerusi syarikat-syarikat Kumpulan TM, kami mampu menambah nilai di setiap detik dalam kehidupan dengan merekod dan berkongsi pencapaian bersama pihak berkepentingan. Walau di mana kami atau mereka berada. Dalam talian atau sebaliknya, menerusi talian tetap, secara nomad atau mudah alih, TM sentiasa ada untuk membantu kita menjadikan setiap detik lebih berharga. 3

6 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Penyata Kewangan 5 Kalendar Kewangan 6 Prestasi Saham 8 Maklumat Penting Kewangan Kumpulan 10 Ringkasan Penyata Kedudukan Kewangan & Analisis Segmen Kumpulan 12 Prestasi Kewangan Suku Tahunan Kumpulan 13 Ulasan Kewangan Kumpulan 17 Penyata Nilai Tambah 18 Pengagihan Nilai Tambah 19 Penyata Tanggungjawab Para Pengarah 20 Laporan Para Pengarah 24 Penyata-penyata Pendapatan 25 Penyata-penyata Pendapatan Keseluruhan 26 Penyata-penyata Kedudukan Kewangan 27 Penyata Perubahan Ekuiti yang Disatukan 31 Penyata Perubahan Ekuiti Syarikat 33 Penyata-penyata Aliran Tunai 34 Nota-nota kepada Penyata Kewangan 136 Penyata Pengarah 136 Akuan Berkanun 137 Laporan Juruaudit Bebas 142 Statistik Pegangan Saham 146 Nilai Buku Bersih Tanah & Bangunan 147 Penggunaan Hartanah 4

7 TELEKOM MALAYSIA BERHAD Kalendar Kewangan 22 FEBRUARI Pengumuman keputusan kewangan yang disatukan dan diaudit serta pengisytiharan dividen setingkat interim kedua sebanyak 12.2 sen sesaham bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember. 9 MAC Tarikh kelayakan dividen setingkat interim kedua sebanyak 12.2 sen sesaham bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember. 24 MAC Tarikh pembayaran dividen setingkat interim kedua sebanyak 12.2 sen sesaham bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember. 4 APRIL Pengeluaran Notis Mesyuarat Agung Tahunan ke-32, Laporan Tahunan Bersepadu, dan Pekeliling kepada Pemegang-pemegang Saham. 26 APRIL Mesyuarat Agung Tahunan ke-32 Syarikat. 23 MEI Pengumuman keputusan suku tahun pertama berakhir 31 Mac yang disatukan dan belum diaudit. 29 OGOS Pengumuman keputusan suku tahun kedua berakhir 30 Jun yang disatukan dan belum diaudit serta pengisytiharan dividen setingkat interim pertama sebanyak 9.4 sen sesaham bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember. 15 SEPTEMBER Tarikh kelayakan dividen setingkat interim pertama sebanyak 9.4 sen sesaham bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember. 13 OKTOBER Tarikh pembayaran dividen setingkat interim pertama sebanyak 9.4 sen sesaham bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember. 22 NOVEMBER Pengumuman keputusan suku tahun ketiga berakhir 30 September yang disatukan dan belum diaudit. 27 FEBRUARI 2018 Pengumuman keputusan kewangan yang disatukan dan diaudit serta pengisytiharan dividen setingkat interim kedua sebanyak 12.1 sen sesaham bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember. 16 MAC 2018 Tarikh kelayakan dividen setingkat interim kedua sebanyak 12.1 sen sesaham bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember. 28 MAC 2018 Pengeluaran Notis Mesyuarat Agung Tahunan ke-33, Laporan Tahunan Bersepadu dan Pekeliling kepada Pemegangpemegang Saham. 13 APRIL 2018 Tarikh pembayaran dividen setingkat interim kedua sebanyak 12.1 sen sesaham bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember. 26 APRIL 2018 Mesyuarat Agung Tahunan ke-33 Syarikat. 5

8 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Prestasi Saham Pada tahun, TM mencatatkan jumlah pusingan sebanyak 5.10 bilion dengan 809 juta saham yang diperdagangkan berbanding dengan jumlah pusingan sebanyak 8.58 bilion dengan 1,290 juta saham yang didagangkan pada. HARGA SAHAM & JUMLAH DAGANGAN Jumlah Dagangan Bulanan & Harga Saham Tertinggi-Terendah pada Tahun Harga Saham TM () Jumlah Dagangan ( 000) JAN FEB MAC APR MEI JUN JUL OGOS SEP OKT NOV DIS 150, , , , , ,000 90,000 80,000 70,000 60,000 50,000 40,000 30,000 20,000 10,000 0 JUMLAH ( 000) TERTINGGI () TERENDAH () Bulan Jumlah Dagangan ('000) Tertinggi () Terendah () Januari 70, Februari 90, Mac 138, April 92, Mei 80, Jun 77, Julai 56, Ogos 42, September 22, Oktober 59, November 51, Disember 27,

9 TELEKOM MALAYSIA BERHAD PRESTASI HARGA SAHAM TM BERBANDING FBM KLCI TM Harga Saham () Indeks FBM KLCI JAN FEB MAC APR MEI JUN JUL OGOS SEP OKT NOV DIS 1, , , , , , , , , , , , HARGA SAHAM TM INDEKS FBM KLCI Tarikh Luput Tarikh Pembayaran 12.2 sen sesaham Dividen Interim Kedua (Tahun ) 07-Mac Mac sen sesaham Dividen Interim Pertama (Tahun ) 13-Sep Okt-17 MODAL PASARAN/HARGA SAHAM Modal Pasaran ( Billion) Harga Saham TM () MODAL PASARAN ( Billion) HARGA SAHAM TM () 1 1 Harga saham penutup pada hujung tahun 7

10 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Maklumat Penting Kewangan Kumpulan Dalam Juta KEPUTUSAN KENDALIAN 1. Hasil kendalian 10, , , , , Keuntungan sebelum cukai dan zakat 1, , , Keuntungan bagi tahun kewangan tersebut 1, Keuntungan milik pemegang ekuiti Syarikat 1, DATA UTAMA KEDUDUKAN KEWANGAN 1. Jumlah ekuiti pemegang saham 7, , , , , Jumlah aset 21, , , , , Jumlah peminjaman 6, , , , ,150.2 MAKLUMAT SAHAM 1. Sesaham Perolehan (asas) 28.3 sen 22.9 sen 18.7 sen 20.6 sen 24.7 sen Dividen kasar 26.1 sen 22.9 sen 21.4 sen 21.5 sen 21.5 sen Aset bersih sen sen sen sen sen 2. Maklumat harga saham Tinggi Rendah NISBAH KEWANGAN 1. Pulangan ekuiti pemegang saham 14.4% 11.3% 9.1% 10.0% 12.0% 2. Pulangan jumlah aset 5.0% 3.7% 2.4% 2.5% 3.0% 3. Nisbah hutang-kepada-ekuiti Liputan dividen

11 TELEKOM MALAYSIA BERHAD HASIL KENDALIAN PULANGAN EKUITI PEMEGANG SAHAM ( Juta) (%) , , , , , KEUNTUNGAN MILIK PEMEGANG EKUITI SYARIKAT ( Juta) JUMLAH EKUITI PEMEGANG SAHAM ( Juta) , , , , , ,843.5 JUMLAH ASET ( Juta) JUMLAH PEMINJAMAN ( Juta) , , , , , , , , , ,150.2 PULANGAN JUMLAH ASET (%) NISBAH HUTANG-KEPADA-EKUITI

12 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Ringkasan Penyata Kedudukan Kewangan & Analisis Segmen Kumpulan JUMLAH ASET 2 Aset tak ketara Hartanah, loji dan peralatan Pelaburan tersedia-untuk-dijual Inventori Belum terima perdagangan dan lain-lain Tunai dan baki bank Belum terima bukan semasa lain Aset lain % 66.8% 2.4% 1.0% 15.0% 7.0% 3.9% 1.7% 2.3% 64.0% 2.9% 0.8% 12.6% 11.7% 3.5% 2.2% JUMLAH ASET JUMLAH LIABILITI & EKUITI PEMEGANG SAHAM Modal saham Premium saham Rizab-rizab lain Keuntungan tertahan Kepentingan bukan mengawal Peminjaman Deposit pelanggan Liabiliti cukai tertunda Belum bayar perdagangan dan lain-lain Cukai dan zakat Pendapatan tertunda Instrumen kewangan derivatif Pengebilan sewa terdahulu % 0.0% -0.3% 17.2% -0.3% 32.9% 1.6% 6.4% 15.9% 0.2% 7.3% 1.2% 3.1% 10.5% 3.9% -0.2% 16.6% 0.6% 33.5% 1.8% 6.0% 16.4% 0.2% 6.8% 1.2% 2.7% JUMLAH LIABILITI & EKUITI PEMEGANG SAHAM

13 TELEKOM MALAYSIA BERHAD HASIL KENDALIAN SEGMEN bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Mengikut Segmen Perniagaan Mengikut Lokasi Geografi unifi TM ONE TM GLOBAL Perkhidmatan Berkongsi/Lain-lain Malaysia Negara-negara lain 42.3% 43.7% 37.2% 35.6% 16.0% 16.2% 4.5% 4.5% 90.7% 91.0% 9.3% 9.0% KEPUTUSAN SEGMEN bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Mengikut Segmen Perniagaan unifi TM ONE TM GLOBAL Perkhidmatan Berkongsi/Lain-lain 1.9% 6.0% 66.0% 58.1% 31.6% 33.6% 0.5% 2.3% ASET SEGMEN pada 31 Disember Mengikut Segmen Perniagaan Mengikut Lokasi Geografi unifi TM ONE TM GLOBAL Perkhidmatan Berkongsi/Lain-lain Malaysia Negara-negara lain 15.8% 14.6% 18.8% 17.0% 16.4% 15.4% 49.0% 53.0% 89.7% 87.4% 10.3% 12.6% 11

14 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Prestasi Kewangan Suku Tahunan Kumpulan Dalam Juta Suku Tahun Pertama Suku Tahun Kedua Suku Tahun Ketiga Suku Tahun Keempat Hasil kendalian 2, , , , ,085.1 Keuntungan kendalian sebelum kos pembiayaan ,101.2 Keuntungan sebelum cukai dan zakat ,048.0 Keuntungan milik pemegang ekuiti Syarikat Perolehan sesaham asas (sen) Dividen sesaham (sen) Tahun Dalam Juta Suku Tahun Pertama Suku Tahun Kedua Suku Tahun Ketiga Suku Tahun Keempat Hasil kendalian 2, , , , ,060.9 Keuntungan kendalian sebelum kos pembiayaan ,201.2 Keuntungan sebelum cukai dan zakat Keuntungan milik pemegang ekuiti Syarikat Perolehan sesaham asas (sen) Dividen sesaham (sen) Tahun 12

15 TELEKOM MALAYSIA BERHAD Ulasan Kewangan Kumpulan Perkhidmatan Internet dan multimedia 3, ,974.0 Perkhidmatan suara 3, ,180.3 Hasil Kendalian ( Juta) Perkhidmatan data 2, ,675.2 Perkhidmatan berkaitan telekomunikasi yang lain 1, ,931.0 Perkhidmatan bukan berkaitan telekomunikasi Walaupun terdapat penurunan jualan antarabangsa yang berkaitan dengan Hak Penggunaan yang Tidak Dapat Dibatalkan (IRU) dan harga yang lebih kompetitif di sektor korporat dan awam, perkhidmatan ethernet domestik telah mencatatkan pertumbuhan yang stabil sementara data secara keseluruhan kekal sebagai perkhidmatan yang teras dan relevan dalam memastikan kemampanan ekonomi negara dengan membolehkan pertukaran data digital domestik dan antarabangsa. Perkhidmatan berkaitan telekomunikasi yang lain HASIL KENDALIAN Pada takat 12,085.1 juta, Kumpulan TM dapat mengekalkan hasil kendalian pada tahun, berbanding dengan 12,060.9 juta pada tahun. Perkhidmatan Internet dan multimedia terus berkembang, melepasi hasil yang direkodkan daripada perkhidmatan lain. Perkhidmatan Internet dan multimedia Dengan mengekalkan tumpuan kami dalam menjadi Peneraju Konvergens Malaysia, Kumpulan mencatatkan pertumbuhan yang kukuh sebanyak 8.3% (305.7 juta) dalam perkhidmatan Internet dan multimedia daripada 3,668.3 juta pada tahun kepada 3,974.0 juta pada tahun. Ini sebahagian besarnya didorong oleh kenaikan asas pelanggan unifi untuk kediaman dan SME yang kukuh dari lebih daripada 0.9 juta pada 31 Disember kepada 1.1 juta pada 31 Disember di mana 98% daripada mereka melanggan pada kelajuan 10 Mbps ke atas. Peningkatan bilangan pembelian kandungan unifi TV bersama dengan sumbangan daripada langganan unifi mobile turut menyumbang kepada prestasi tersebut. unifi mobile juga mencapai penembusan 10% isi rumah TM pada penghujung tahun. Sebagai langkah penyesuaian perkhidmatan kami ke arah penyelesaian konvergens, kami menggabungkan jenama perkhidmatan di mana unifi kini menjadi jenama tunggal untuk jalur lebar, video, mobiliti dan wifi, dan akan terus berkembang untuk memenuhi semua keperluan digital pelanggan kami. Kami menutup tahun kewangan dengan perkhidmatan Internet dan multimedia yang menyumbang sebanyak 32.9% daripada jumlah hasil Kumpulan berbanding sebanyak 30.4% pada tahun. Perkhidmatan suara Perkhidmatan suara kekal sebagai penyumbang yang relevan kepada hasil Kumpulan dengan 3,180.3 juta yang dicatatkan pada tahun, sebanyak 26.3% daripada keseluruhan hasil kendalian Kumpulan. Penurunan dalam hasil perkhidmatan suara adalah selaras dengan bilangan pelanggan terkumpul serta minit trafik yang lebih rendah yang diimbangkan oleh sumbangan borong yang lebih tinggi. Perkhidmatan data Hasil daripada perkhidmatan Data menyumbang sebanyak 22.1% daripada hasil Kumpulan berbanding sebanyak 22.8% pada tahun. Terdiri terutamanya daripada perkhidmatan litar suwa, Ethernet, IPVPN dan IP, barisan perkhidmatan ini mencatatkan hasil 2,675.2 juta pada tahun, pengurangan sebanyak 2.5% daripada 2,744.7 juta yang dicatatkan pada tahun. Perkhidmatan telekomunikasi berkaitan yang lain terdiri daripada hasil yang diperoleh terutamanya daripada projek-projek pelanggan, penyelenggaraan, penyiaran, Teknologi Maklumat dan Komunikasi (ICT) terurus, penyumberluaran proses perniagaan dan perkhidmatan telekomunikasi nilai tambah yang dipertingkatkan. Pasaran bagi tahun adalah mencabar, dengan pelanggan korporat dan sektor awam yang mengkaji semula keutamaan yang diberi untuk perbelanjaan modal yang berkaitan telekomunikasi. Walau bagaimanapun, daya tahan Kumpulan menyaksikan 1,931.1 juta hasil diperoleh pada tahun walaupun terdapat pengurangan sebanyak 2.5% daripada 1,979.8 juta yang dicatatkan pada tahun. Kumpulan VADS Berhad terus menyumbang kepada hasil Penyumberluaran Proses Perniagaan yang lebih tinggi manakala ICT kekal kukuh dalam sumbangannya kepada hasil Kumpulan. Secara keseluruhannya, perkhidmatan berkaitan telekomunikasi lain membentuk 16.0% daripada hasil Kumpulan pada tahun, lebih rendah sedikit daripada 16.4% yang disumbangkan pada tahun. Perkhidmatan bukan berkaitan telekomunikasi Merangkumi 2.7% daripada hasil Kumpulan, perkhidmatan bukan berkaitan telekomunikasi menyumbang sebanyak juta daripada hasil kendalian Kumpulan pada tahun, berbanding dengan juta pada tahun. Penurunan sedikit daripada segmen hasil ini yang terdiri daripada perkhidmatan daripada anak-anak syarikat yang tertumpu kepada pendidikan, dan pembangunan hartanah yang antara lain, terjejas oleh sumbangan yang lebih rendah daripada kluster pendidikan manakala pengiktirafan hasil ke atas bahagian Nilai Pembangunan Kasar (GDV) daripada pembangunan tanah bersama terus meningkat dalam bahagian sumbangannya kepada hasil Kumpulan. Kluster pelancongan melalui Menara Kuala Lumpur Sdn Bhd juga menyumbang kepada pertumbuhan hasil bagi Kumpulan. 13

16 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Ulasan Kewangan Kumpulan Kos Kendalian ( Juta) Susut nilai, pengurangan nilai dan pelunasan Kos anggota Pembayaran sambung tara domestik dan antarabangsa Selenggaraan Bekalan dan bahan Utiliti Caruman Penyediaan Perkhidmatan Sejagat Pemasaran, pengiklanan dan promosi Sewa-litar suwa Sewa-tanah dan bangunan Kos kendalian lain 2, , , , , , ,881.8 KOS KENDALIAN Kos kendalian Kumpulan meningkat sebanyak 1.1% daripada 11,037.3 juta pada tahun kepada 11,156.4 juta pada tahun. Peningkatan disebabkan terutamanya daripada Kos kendalian dan Kos langsung lain dengan Susut nilai dan pelunasan berkurang sebanyak juta (5.7%) daripada tahun. Susut nilai, pengurangan nilai dan pelunasan Tahun menyaksikan kelompok perbelanjaan ini yang merangkumi susut nilai, pengurangan nilai dan hapus kira hartanah, loji dan peralatan (PPE), pengurangan nilai aset bukan semasa dipegang untuk dijual (NCAHFS) serta pelunasan aset tak ketara, berkurang sebanyak 5.7% tahun ke tahun daripada 2,634.6 juta yang dicatatkan pada tahun kepada 2,483.7 juta pada tahun. Ini sebahagian besarnya disebabkan oleh pengurangan di dalam kesan susut nilai yang dipercepatkan dan hapus kira WiMAX serta aset-aset lain berbanding apa yang telah dicatatkan pada tahun. Ini adalah disebabkan pelaksanaan rangkaian LTE Kumpulan untuk mengganti rangkaian WiMAX. Kumpulan melancarkan kabel dasar laut baru, SKR1M, sepanjang tahun ini. Dalam memperluaskan capaian jejak jalur lebar ke seluruh negara, pelaksanaan kami yang berterusan dan oleh itu, peningkatan aset dan susut nilai berikutan itu melalui projek Jalur Lebar Berkelajuan Tinggi 2 (HSBB2) dan Jalur Lebar Pinggir Bandar (SUBB) selanjutnya menyumbang kepada susut nilai. Sebagai sebahagian daripada hasil keseluruhan Kumpulan, susut nilai, pengurangan nilai dan pelunasan adalah sebanyak 20.6% pada tahun berbanding dengan 21.8% pada tahun. Berbanding jumlah kos Kumpulan pula, susut nilai dan pelunasan adalah sebanyak 22.3% pada tahun berbanding 23.9% pada tahun. Kos anggota Kos anggota untuk Kumpulan menurun sebanyak 5.1% daripada 2,769.4 juta pada tahun kepada 2,629.0 juta pada tahun sebahagiannya disebabkan oleh ketiadaan Skim MESRA yang ditawarkan kepada anggota dalam tahun kewangan sebelumnya tetapi tidak pada tahun. Kos anggota menyumbang sebanyak 22.4% daripada keseluruhan kos kendalian Kumpulan pada tahun berbanding sebanyak 23.9% pada tahun. Pembayaran sambung tara domestik dan antarabangsa Pembayaran sambung tara domestik dan antarabangsa berkurang sebanyak 4.0% daripada 1,020.0 juta pada kepada juta pada tahun dengan sebahagian besar pengurangannya adalah daripada bahagian antarabangsa, termasuk Hak Penggunaan yang Tidak Dapat Dibatalkan (IRU) dan kesan dari terjemahan mata wang asing, sejajar dengan pengurangan hasil data antarabangsa. Pembayaran sambung tara domestik dan antarabangsa pada tahun berkurang kepada 8.8% daripada kos keseluruhan Kumpulan berbanding dengan 9.2% pada tahun. Bekalan dan bahan Pada jumlah sebanyak juta, bekalan dan bahan membentuk 7.3% daripada kos keseluruhan Kumpulan pada tahun berbanding dengan 7.9% pada tahun. Terdiri daripada kos-kos bahan yang ditanggung untuk projek-projek pelanggan, kos-kos peralatan pelanggan dan kos-kos kabel antara lain, pengurangan tahun ke tahun sebanyak 60.8 juta adalah berpunca terutamanya daripada penurunan peralatan dan komponen bahan untuk projek-projek pelanggan selaras dengan penurunan hasil daripada perkhidmatan berkaitan telekomunikasi yang lain. Kos selenggaraan Kos penyelenggaraan keseluruhan Kumpulan meningkat sebanyak 13.3% pada tahun semasa daripada juta pada tahun kepada juta pada tahun. Ini termasuk kos tambahan penyelenggaraan tapak ekoran pelaksanaan tapak-tapak baru LTE Kumpulan di seluruh negara dan perluasan kabel dasar laut antarabangsa memandangkan peningkatan permintaan negara untuk kedua-dua data dan kapasiti internet. Kumpulan terus menyediakan langkah untuk meningkatkan kawalan kos yang berkesan. Bagi tahun, kos penyelenggaraan adalah sebanyak 6.9% daripada jumlah hasil Kumpulan berbanding dengan 6.1% pada tahun. 14

17 TELEKOM MALAYSIA BERHAD PENDAPATAN KENDALIAN LAIN Pendapatan kendalian lain ialah juta pada tahun, kenaikan sebanyak 25.8% daripada juta yang dicatatkan pada tahun disebabkan oleh keuntungan pampasan yang diterima daripada pengambilalihan wajib tanah Kumpulan dan keuntungan yang lebih tinggi daripada pelupusan PPE sepanjang tahun. Laba/(Kerugian) Lain Laba lain pada tahun sebanyak 8.5 juta sebahagian besarnya terdiri daripada antara lain, pergerakan nilai saksama bersih derivatif yang dipegang oleh Kumpulan berhubung dengan pelaburan dalam anak syarikat. Pergerakan nilai saksama bersih pada tahun adalah lebih rendah daripada 47.2 juta pada tahun memandangkan tahun mengambilkira kesan daripada penyahiktirafan opsyen beli ke atas saham anak syarikat yang dipegang oleh Kepentingan Bukan Mengawal, yang luput dan tidak dilaksanakan. KOS PEMBIAYAAN BERSIH Kos pembiayaan bersih Kumpulan menurun sebanyak 74.1% daripada juta pada tahun kepada 80.8 juta pada tahun disebabkan terutamanya oleh keuntungan pertukaran asing yang belum direalisasi berkaitan peminjaman ditambah dengan pengurangan pendapatan pembiayaan bersih di samping perbelanjaan faedah yang agak rata seperti yang dijelaskan di bawah. Kos pembiayaan Kos pembiayaan untuk Kumpulan meningkat secara minima dengan peningkatkan sebanyak 1.7% daripada juta pada tahun kepada juta pada tahun berikutan impak tahunan penuh Sukuk Nota Jangka Sederhana Eropah (EMTN) USD175.0 juta yang diterbitkan dalam tiga tranche berasingan oleh Kumpulan pada tahun dan juta Nota Jangka Sederhana Islam (IMTN) yang diterbitan pada tahun. Sukuk EMTN diterbitkan terutamanya bagi membiayai perbelanjaan modal Kumpulan di samping keperluan kendalian perniagaan. Pendapatan pembiayaan Pendapatan pembiayaan menurun sebanyak 15.1% daripada juta kepada juta pada tahun terutamanya daripada pendapatan faedah daripada deposit yang lebih rendah dengan kadar hasil yang rendah pada tahun semasa serta pengurangan bersih dalam purata tunai memandangkan terdapat peningkatan perbelanjaan dalam perbelanjaan modal Kumpulan pada tahun semasa. Pertukaran asing atas terjemahan peminjaman Kumpulan mencatatkan laba pertukaran asing ke atas peminjaman sebanyak juta pada tahun berbanding dengan kerugian sebanyak 86.7 juta pada tahun hasil daripada Ringgit Malaysia yang lebih kuat berbanding dengan Dolar AS pada akhir tahun kewangan. PERBELANJAAN CUKAI Caj cukai bersih sebanyak juta pada tahun adalah lebih tinggi berbanding caj cukai sebanyak juta pada tahun memandangkan pertambahan caj cukai pada anak-anak syarikat tertentu daripada peningkatan keuntungan dan ketiadaan sebarang pengiktirafan aset cukai tertunda yang sebelumnya tidak diakui pada tahun berbanding jumlah yang telah dicatatkan pada. Di peringkat Syarikat, TM merekodkan perbelanjaan cukai yang lebih rendah walaupun terdapat kenaikan keuntungan sebelum cukai memandangkan pengiktirafan kredit cukai daripada insentif ke atas perbelanjaan modal yang berkaitan dengan pengasetan infrastruktur jalur lebar berkelajuan tinggi sepanjang tahun kewangan. Kadar cukai berkesan bagi Kumpulan pada tahun kekal lebih tinggi daripada kadar cukai berkanun disebabkan aset/ kredit cukai tertunda yang berkaitan dengan kerugian kendalian Webe Digital Sdn Bhd (webe) yang masih belum diiktiraf oleh Kumpulan. Ini ditunda ke suatu masa yang akan datang apabila Kumpulan dapat menentukan dengan lebih munasabah keuntungan kendalian tertentu yang akan disumbangkan oleh Kumpulan Webe yang membolehkan kredit cukai tertunda tersebut akhirnya digunakan. KEUNTUNGAN Keuntungan Kumpulan sebelum cukai dan zakat adalah 14.1% lebih tinggi pada 1,048.0 juta daripada juta pada tahun kesan daripada keuntungan pertukaran asing ke atas peminjaman Kumpulan. Kesannya, keuntungan milik pemegang ekuiti (PATAMI) juga meningkat sebanyak 19.8% daripada juta pada tahun kepada juta pada tahun. Keuntungan Milik Pemegang Ekuiti Syarikat ( Juta) Kumpulan JUMLAH ASET 1,298.9 Syarikat 1,496.4 Jumlah aset Kumpulan pada akhir tahun adalah sebanyak 24,761.8 juta, pengurangan daripada 25,001.6 juta pada akhir tahun. Peningkatan dalam hartanah, loji dan peralatan (PPE), belum terima perdagangan dan lain-lain serta inventori sebahagiannya diimbangi oleh pengurangan dalam tunai dan baki bank antara tarikh kunci kira-kira yang dibandingkan. Hartanah, loji dan peralatan (PPE) Penambahan aset dan perbelanjaan modal untuk tahun ini lebih tinggi daripada caj susut nilai dan pelunasan memandangkan pelaburan Kumpulan dalam pelaksanaan rangkaian LTE di seluruh negara, HSBB2, SUBB serta Sistem Kabel Rakyat 1 Malaysia (SKR1M) yang menyediakan sambungan jalur lebar berkelajuan tinggi antara Malaysia Timur dan Barat. Kesemua ini termasuk pelaburan kami dalam kabel dasar laut antarabangsa, membolehkan Kumpulan melaksanakan Konvergens dan penempatan kandungan internet untuk negara. Akibatnya, asas PPE Kumpulan meningkat sebanyak 3.3% daripada 16,010.6 juta kepada 16,540.7 juta pada akhir 31 Disember. 15

18 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Ulasan Kewangan Kumpulan Belum terima perdagangan dan lain-lain Peningkatan sebanyak 17.5% dalam belum terima perdagangan dan lain-lain semasa disebabkan terutamanya oleh kenaikan dalam belum terima lain sementara baki perdagangan berkurang sebanyak 1.4% walaupun terdapat peningkatan dalam hasil tahun-ke-tahun sebanyak 0.2%. Pengurangan dalam baki belum terima perdagangan mencerminkan usaha yang berterusan untuk menambah baik dasar pengurusan kredit dan sistem maklumat Kumpulan. Peningkatan dalam belum terima lain-lain adalah berkaitan dengan pemberian belum terima daripada perbelanjaan modal Kumpulan yang ditanggung untuk infrastruktur jalur lebar berkelajuan tinggi. Tunai dan baki bank Tunai dan baki bank Kumpulan kekal sihat pada 1,719.8 juta walaupun terdapat pengurangan daripada 2,926.0 juta yang ada pada 31 Disember. Pergerakan tunai dan baki bank selari dengan peningkatan dalam PPE Kumpulan dan pengurangan dalam peminjaman, mencerminkan tahun menjadi satu lagi tahun pelaburan modal yang berat dan peningkatan dalam perbelanjaan kendalian untuk Kumpulan dengan pelaburan dan operasi rangkaian LTE bersama dengan pengembangan infrastruktur jalur lebar berkelajuan tinggi menerusi HSBB2 dan SUBB. Inventori Peningkatan dalam inventori daripada juta pada akhir tahun kepada juta pada akhir tahun adalah disebabkan oleh peningkatan peralatan telekomunikasi dan premis pelanggan selaras dengan usaha untuk menaik taraf pelanggan jalur lebar sedia ada di bawah unifi dan pra-unifi (dahulu dikenali sebagai Streamyx) kepada perkhidmatan kelajuan yang lebih tinggi. JUMLAH LIABILITI Jumlah liabiliti Kumpulan pada akhir tahun ialah 16,995.0 juta, pengurangan sebanyak 1.0% daripada 17,169.1 juta pada akhir tahun kewangan sebelumnya, disebabkan terutamanya oleh peminjaman dan belum bayar perdagangan dan lain-lain yang lebih rendah. Peminjaman Asas peminjaman Kumpulan berkurang sebanyak 2.6% daripada 8,363.3 juta yang dicatatkan pada akhir tahun kewangan kepada 8,150.2 juta pada akhir tahun disebabkan terutamanya oleh kesan pengukuhan Ringgit Malaysia berbanding Dolar AS dalam mencetuskan pengurangan hampir kepada juta hasil terjemahan pertukaran mata wang asing ke atas peminjaman Kumpulan serta pembayaran balik pinjaman Yen Jepun sebanyak juta diimbangi sebahagiannya oleh pengeluaran MTN Islam sebanyak juta pada tahun ini. Belum bayar perdagangan dan lain-lain Jumlah belum bayar perdagangan dan lain-lain merosot sebanyak 4.1% daripada 4,106.7 juta pada akhir tahun kepada 3,939.7 juta disebabkan terutamanya oleh penurunan dalam belum bayar lain-lain dan jumlah akruan yang termasuk ketiadaan sebarang peruntukan untuk Skim MESRA pada tahun, walaupun peningkatan dalam belum bayar perdagangan dan jumlah akruan dan belum bayar bagi Penyediaan Perkhidmatan Sejagat, sejumlah amaun yang disumbangkan oleh semua pemegang lesen telekomunikasi kepada Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia (SKMM). EKUITI PEMEGANG SAHAM Ekuiti pemegang saham Kumpulan meningkat daripada 7,692.3 juta pada akhir tahun kepada 7,843.5 juta pada akhir tahun dengan pergerakan ketara sepanjang tahun meliputi terutamanya keuntungan bagi tahun kewangan tersebut milik pemegang saham sebanyak juta yang sebahagiannya diimbangi oleh dividen yang telah dibayar kepada pemegang saham sebanyak juta pada tahun EPS (Sen) 24.7 EPS dan ROE 10.0 ROE (%) 12.0 Perolehan sesaham (EPS) dan pulangan ke atas ekuiti pemegang saham (ROE) Selaras dengan keuntungan milik pemegang ekuiti Syarikat yang lebih tinggi, EPS asas pada tahun meningkat kepada 24.7 sen dari 20.6 sen pada tahun. Secara konsistennya, ROE meningkat dari 10.0% pada tahun kepada 12.0% pada tahun. Dividen Selaras dengan komitmen jangka panjang Kumpulan dalam cetusan nilai untuk TM menerusi kemampanan pulangan modal, pada 27 Februari 2018, Lembaga Pengarah telah mengisytiharkan dividen tunai setingkat interim kedua sebanyak 12.1 sen sesaham berjumlah juta yang akan dibayar pada 13 April Tiada lagi dividen akhir yang akan dicadangkan. Bersama dengan dividen setingkat interim pertama sebanyak 9.4 sen sesaham, jumlah pembayaran dividen bagi tahun kewangan berakhir pada 31 Disember adalah sebanyak juta atau 21.5 sen sesaham, selaras dengan dasar pembayaran dividen Syarikat iaitu juta atau sehingga 90.0% keuntungan dinormalisasikan milik pemegang ekuiti, yang mana lebih tinggi. 16

19 TELEKOM MALAYSIA BERHAD Penyata Nilai Tambah Nilai tambah ialah ukuran kekayaan yang dihasilkan. Penyata berikutnya menunjukkan nilai tambah Kumpulan untuk tahun dan dan pengagihan melalui pembayaran kepada anggota, kerajaan/agensi-agensi yang diluluskan dan pemegang saham, dengan baki disimpan dalam Kumpulan untuk pelaburan semula dan pertumbuhan masa hadapan. Juta Juta NILAI TAMBAH Hasil 12, ,085.1 Pembelian barangan dan perkhidmatan (5,633.3) (6,043.7) Nilai tambah oleh Kumpulan 6, ,041.4 Pendapatan kendalian lain (bersih) Laba lain (bersih) Pendapatan pembiayaan Kos pembiayaan (380.7) (387.1) (Kerugian)/Laba pertukaran asing atas peminjaman (86.7) Bahagian keputusan syarikat bersekutu Nilai tambah tersedia untuk pengagihan 6, ,160.7 PENGAGIHAN Kepada Anggota Kos penggajian 2, ,629.0 Kepada Kerajaan/Agensi-agensi yang Diluluskan Cukai dan Zakat Kepada Pemegang Saham Dividen Kepentingan bukan mengawal (162.6) (199.2) Disimpan untuk pelaburan semula dan pertumbuhan masa hadapan Susut nilai, pengurangan nilai dan pelunasan 2, ,483.7 (Pengurangan)/Pertambahan bersih dalam keuntungan tertahan (28.2) Jumlah yang diagihkan 6, ,

20 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Pengagihan Nilai Tambah Anggota Kos penggajian % 43.8% 4 1 Kerajaan/Agensi-agensi yang Diluluskan Cukai dan zakat 2 5.2% 4.8% Pemegang Saham Dividen dan kepentingan bukan mengawal 3 9.9% 10.2% Disimpan untuk pelaburan semula dan pertumbuhan masa hadapan Susut nilai, pengurangan nilai, pelunasan dan keuntungan tertahan % 41.2%

21 TELEKOM MALAYSIA BERHAD Penyata Tanggungjawab Para Pengarah Berkenaan Penyata Kewangan Beraudit bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Menurut Akta Syarikat, para Pengarah perlu memastikan penyata kewangan yang disediakan pada setiap tahun kewangan mematuhi Piawaian Pelaporan Kewangan Malaysia (MFRS), Piawaian Pelaporan Kewangan Antarabangsa, Akta Syarikat dan Keperluan Penyenaraian Utama. Para Pengarah bertanggungjawab untuk memastikan penyata kewangan tersebut memberi gambaran yang benar dan saksama mengenai kedudukan kewangan Kumpulan dan Syarikat pada hujung tahun, serta prestasi kewangan dan aliran tunai Kumpulan dan Syarikat bagi tahun kewangan tersebut. Dalam menyediakan penyata kewangan, para Pengarah telah: menerima pakai dasar-dasar perakaunan yang sewajarnya dan mengamalkannya secara berterusan; membuat keputusan dan anggaran yang wajar dan berhemat; memastikan pematuhan semua piawaian perakaunan berkaitan yang diluluskan; dan menyediakan penyata kewangan berdasarkan usaha perniagaan berterusan sepertimana para Pengarah menjangkakan dengan sewajarnya, setelah semakan dijalankan, bahawa Kumpulan dan Syarikat mempunyai sumber yang mencukupi untuk meneruskan operasi sedia ada dan akan datang. Para Pengarah bertanggungjawab memastikan bahawa Kumpulan dan Syarikat menyimpan rekod-rekod perakaunan yang menunjukkan kedudukan kewangan Kumpulan dan Syarikat yang tepat, serta membolehkan para Pengarah memastikan penyata kewangan tersebut mematuhi peruntukan Akta Syarikat. Para Pengarah juga bertanggungjawab secara keseluruhan dalam mengambil langkah-langkah yang sewajarnya untuk melindungi aset-aset Kumpulan dan Syarikat, dan mewujudkan, melaksana dan menyelenggara sistem perakaunan dan kawalan dalaman yang bersesuaian bagi mencegah dan mengenal pasti sebarang pemalsuan dan ketidakpatuhan. 19

22 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Laporan Para Pengarah bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Para Pengarah dengan sukacitanya mengemukakan laporan tahunan bersepadu mereka dan penyata kewangan Kumpulan dan Syarikat yang beraudit bagi tahun kewangan berakhir pada 31 Disember. AKTIVITI UTAMA Aktiviti utama Syarikat adalah pewujudan, penyelenggaraan dan penyediaan perkhidmatan telekomunikasi dan perkhidmatan berkaitan. Aktiviti utama anak-anak syarikat adalah seperti dinyatakan dalam nota 51 kepada penyata kewangan. Tiada perubahan penting dalam aktiviti utama Kumpulan dan Syarikat sepanjang tahun kewangan. KEPUTUSAN Keputusan operasi Kumpulan dan Syarikat bagi tahun kewangan tersebut adalah seperti berikut: Kumpulan Juta Syarikat Juta Keuntungan bagi tahun kewangan milik: - pemegang ekuiti Syarikat , kepentingan bukan mengawal (199.2) - Keuntungan bagi tahun kewangan tersebut ,496.4 Pada pendapat para Pengarah, keputusan operasi Kumpulan dan Syarikat dalam tahun kewangan tidak terjejas dengan ketara oleh sebarang perkara, urus niaga atau peristiwa penting dan berbentuk luar biasa. DIVIDEN Sejak akhir tahun kewangan yang lepas, dividen-dividen ke atas saham-saham biasa yang telah dibayar, diisytihar atau dicadangkan oleh Syarikat adalah seperti berikut: (a) (b) Syarikat Juta Bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember, dividen tunai setingkat interim kedua (Dividen Interim Kedua) sebanyak 12.2 sen sesaham, telah dibayar pada 24 Mac Bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember, dividen tunai setingkat interim permulaan (Dividen Interim Pertama) sebanyak 9.4 sen sesaham, telah dibayar pada 13 Oktober Pada 26 April, para Pemegang Saham telah meluluskan pembaharuan kuasa kepada Pengarah Syarikat untuk memperuntuk dan menerbitkan saham-saham biasa baharu dalam Syarikat (Saham-saham TM) selaras dengan Skim Pelaburan Semula Dividen (DRS) (seperti yang dinyatakan dalam nota 13(d) kepada penyata kewangan) pada Mesyuarat Agung Tahunan ketiga puluh dua (AGM) sehingga selesai penganjuran AGM seterusnya. DRS tersebut tidak terpakai kepada Dividen Interim Kedua dan Pertama yang dinyatakan di atas. Pada 27 Februari 2018, Lembaga Pengarah telah mengumumkan dividen tunai setingkat interim kedua sebanyak 12.1 sen sesaham bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember. Dividen tersebut akan dibayar pada 13 April 2018 kepada para pemegang saham yang nama mereka tercatat dalam Buku Daftar Ahli dan Rekod Pendeposit pada 16 Mac Lembaga Pengarah tidak mencadangkan sebarang pembayaran dividen akhir bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember. MODAL SAHAM Syarikat akan mendapatkan kelulusan para pemegang saham pada Mesyuarat Agung Tahunan ketiga puluh tiga (AGM ke-33) akan datang bagi memperbaharui kuasa para Pengarah Syarikat untuk memperuntuk dan menerbitkan Saham-saham baru TM serta kelulusan Bursa Malaysia Securities Berhad bagi penyenaraian dan sebut harga Saham-saham baru TM tersebut. 20

23 TELEKOM MALAYSIA BERHAD MODAL SAHAM (sambungan) Saham diterbitkan berikutan DRS Tiada saham baharu diterbitkan berikutan DRS sepanjang tahun kewangan kerana DRS tersebut tidak terpakai kepada sebarang dividen yang diperuntukkan sepanjang tahun kewangan. PELAN INSENTIF JANGKA PANJANG (LTIP) Pada 29 September, Syarikat telah melaksanakan LTIP bagi tempoh 10 tahun, setelah mendapat kelulusan para pemegang saham pada Mesyuarat Agung Luar Biasa (EGM) pada 28 April dan semua kelulusan lain yang diperlukan. EGM juga telah meluluskan Undang-undang Kecil yang mentadbir LTIP tersebut. Sepanjang tahun kewangan, Syarikat telah memberikan saham di bawah LTIP kepada anggota Syarikat dan anak-anak syarikat yang layak seperti berikut: Saham Prestasi (PS) (Unit Saham) Saham Terhad (RS) (Unit Saham) Pada 1 Januari - 9,219,500 Pemberian 1 Jun 1,928,100 9,401,200 Pemberian 4 Disember 1,854,200-3,782,300 18,620,700 Pergerakan sepanjang tahun kewangan: Dilucutkan hak (182,400) (182,800) Diselaraskan - 2,800 Pada 31 Disember 3,599,900 18,440,700 Ciri-ciri utama LTIP dan maklumat pemberian sepanjang tahun kewangan adalah seperti yang dinyatakan dalam nota 14 kepada penyata kewangan. TERBITAN NOTA JANGKA SEDERHANA ISLAM (IMTN) Sepanjang tahun kewangan, Syarikat telah menerbitkan IMTN tambahan di bawah program IMTN yang diluluskan oleh Suruhanjaya Sekuriti Malaysia pada 30 Ogos 2013 dengan butiran seperti berikut: Sekuriti Hutang Tarikh Terbitan Nilai Nominal Tarikh Matang IMTN 4 September juta 3 September 2027 Maklumat lanjut mengenai program IMTN adalah seperti yang dinyatakan dalam nota 17(d) kepada penyata kewangan. Perolehan daripada terbitan IMTN digunakan oleh Syarikat untuk memenuhi perbelanjaan modal dan keperluan kendalian perniagaannya. PERGERAKAN RIZAB DAN PERUNTUKAN Kesemua pindahan penting kepada atau daripada rizab atau peruntukan sepanjang tahun kewangan telah didedahkan dalam penyata kewangan. MAKLUMAT BERKANUN LAIN Sebelum penyata kewangan Kumpulan dan Syarikat disediakan, para Pengarah telah mengambil langkah-langkah sewajarnya untuk: (a) (b) menentukan bahawa tindakan yang betul telah diambil berhubung dengan penghapusan kira hutang lapuk dan peruntukan bagi hutang ragu, dan telah berpuas hati bahawa kesemua hutang lapuk yang diketahui telah dihapus kira dan peruntukan secukupnya telah dibuat untuk hutang ragu; dan memastikan bahawa sebarang aset semasa yang mungkin tidak dapat direalisasikan secara urusan biasa perniagaan termasuk nilai aset semasa seperti yang ditunjukkan dalam rekod perakaunan Syarikat telah diturunkan kepada jumlah aset semasa yang dijangka dapat direalisasikan. Pada tarikh laporan ini, para Pengarah tidak mengetahui akan adanya sebarang keadaan: (a) (b) (c) yang boleh menyebabkan jumlah yang dihapus kira untuk hutang lapuk atau jumlah yang diperuntukkan bagi hutang ragu dalam penyata kewangan Kumpulan dan Syarikat jauh tidak mencukupi; atau yang boleh menyebabkan nilai aset semasa dalam penyata kewangan Syarikat mengelirukan; atau yang telah timbul yang boleh menyebabkan kepatuhan kepada kaedah sedia ada bagi penilaian aset atau liabiliti Kumpulan dan Syarikat mengelirukan atau tidak wajar. 21

24 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Laporan Para Pengarah bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember MAKLUMAT BERKANUN LAIN (sambungan) Pada tarikh laporan ini terdapat: (a) (b) tiada perubahan pada aset Syarikat yang telah timbul sejak akhir tahun kewangan yang menjamin liabiliti mana-mana orang lain; dan tiada liabiliti luar jangka dalam Syarikat yang telah timbul sejak akhir tahun kewangan. Tiada liabiliti luar jangka atau liabiliti lain milik mana-mana syarikat dalam Kumpulan telah dikuatkuasakan atau berkemungkinan akan dikuatkuasakan dalam tempoh dua belas bulan selepas akhir tahun kewangan yang, pada pendapat para Pengarah, akan atau mungkin menjejaskan keupayaan Kumpulan atau Syarikat untuk memenuhi segala kewajipan apabila tiba masanya. Pada tarikh laporan ini, para Pengarah tidak mengetahui akan adanya sebarang keadaan yang tidak diambil kira dalam laporan ini atau dalam penyata kewangan Kumpulan dan Syarikat, yang boleh menyebabkan mana-mana amaun yang dinyatakan dalam penyata kewangan mengelirukan. Pada pendapat para Pengarah: (a) (b) keputusan operasi Syarikat sepanjang tahun kewangan tidak terjejas dengan ketara oleh sebarang perkara, urus niaga atau peristiwa yang bersifat material dan luar biasa; dan tidak timbul dalam selang antara akhir tahun kewangan dan tarikh laporan ini sebarang perkara, urus niaga atau peristiwa yang bersifat material dan luar biasa yang mungkin menjejaskan dengan ketara hasil operasi mana-mana syarikat untuk tahun kewangan di mana laporan ini dibuat. PARA PENGARAH Para Pengarah yang berkhidmat sejak tarikh laporan yang lepas dan sepanjang tempoh dari akhir tahun kewangan hingga tarikh laporan adalah: Para Pengarah Tan Sri Dato Seri Dr Sulaiman Mahbob Dato Sri Mohammed Shazalli Ramly [Dilantik pada 1 Mei ] Datuk Bazlan Osman Dato Sri Dr Mohmad Isa Hussain Nik Rizal Kamil Tan Sri Nik Ibrahim Kamil [Dilantik sebagai pengarah pada 30 April ] Tunku Dato Mahmood Fawzy Tunku Muhiyiddin Datuk Zalekha Hassan Davide Giacomo Federico David Benello Datuk Seri Fateh Iskandar Tan Sri Dato Mohamed Mansor Gee Siew Yoong Tunku Afwida Tunku Dato A.Malek Balasingham A. Namasiwayam Tan Sri Dato Sri Zamzamzairani Mohd Isa [Bersara pada 30 April ] Dato Ibrahim Marsidi [Berhenti pada 30 April ] Para Pengarah Gantian Dato Asri Hamidon Nik Rizal Kamil Tan Sri Nik Ibrahim Kamil [Berhenti sebagai pengarah gantian pada 30 April ] Berikutan Artikel 98(2) Tataurusan Pertubuhan Syarikat, Dato Sri Mohammed Shazalli Ramly dan Nik Rizal Kamil Tan Sri Nik Ibrahim Kamil, yang dilantik sebagai Pengarah Syarikat pada tahun semasa, akan bersara pada AGM ke-33 Syarikat akan datang dan kerana layak, menawarkan diri mereka untuk dipilih semula. Selaras dengan Artikel 103 Tataurusan Pertubuhan Syarikat, para Pengarah berikut akan bersara mengikut giliran daripada Lembaga Pengarah pada AGM ke-33 Syarikat yang akan datang dan kerana layak, menawarkan diri mereka untuk dipilih semula: (i) (ii) (iii) Datuk Zalekha Hassan; Datuk Bazlan Osman; dan Tunku Dato Mahmood Fawzy Tunku Muhiyiddin. 22

25 TELEKOM MALAYSIA BERHAD KEPENTINGAN PARA PENGARAH DALAM SAHAM Selaras dengan Daftar Pemegangan Saham Pengarah yang dikehendaki disimpan di bawah Seksyen 59 Akta Syarikat, tiada Pengarah yang memegang jawatan pada akhir tahun kewangan memegang sebarang saham dalam Syarikat, sepanjang tahun kewangan kecuali yang berikut: Bilangan saham biasa Kepentingan dalam Syarikat Baki pada 1.1. Dibeli Dijual Baki pada Datuk Bazlan Osman 2, ,134 Balasingham A. Namasiwayam 16, ,013 Selaras dengan Daftar Pemegangan Saham Pengarah, tiada seorang pun Pengarah lain yang memegang jawatan pada akhir tahun kewangan, mempunyai sebarang kepentingan langsung atau tidak langsung dalam saham Syarikat dan syarikat-syarikat berkaitan dengannya sepanjang tahun kewangan. Tiada seorang pun Pengarah yang berkhidmat pada akhir tahun kewangan telah diberikan sebarang unit saham di bawah LTIP Kumpulan dan Syarikat seperti yang dinyatakan dalam nota 14 kepada penyata kewangan kecuali yang berikut: Kepentingan dalam Syarikat Tarikh Pemberian Jenis Pemberian Baki pada 1.1. Pemberian Luput Baki pada Datuk Bazlan Osman 1 Jun PS - 217, ,900 4 Disember PS - 236, ,100 MANFAAT PARA PENGARAH Sejak akhir tahun kewangan yang lepas, tiada seorang pun Pengarah telah menerima atau berhak untuk menerima sebarang manfaat (kecuali yuran Pengarah, imbuhan dan emolumen lain seperti yang dinyatakan dalam nota 6(b) kepada penyata kewangan) disebabkan suatu kontrak yang dibuat oleh Syarikat atau syarikat berkaitan dengan Pengarah atau dengan sebuah firma yang mana beliau adalah seorang ahli atau dengan syarikat di mana beliau mempunyai kepentingan kewangan yang besar dan apa jua manfaat yang dianggap telah diterima oleh para Pengarah tertentu, kecuali para Pengarah tertentu tersebut juga menerima imbuhan daripada syarikat-syarikat berkaitan. Sama ada pada bila-bila masa sepanjang tahun kewangan ataupun pada akhir tahun kewangan, Syarikat atau mana-mana syarikat berkaitan dengannya tidak menjadi pihak kepada sebarang persetujuan yang matlamatnya membolehkan para Pengarah mendapat manfaat dengan cara pemerolehan saham, atau debentur Syarikat atau mana-mana badan korporat yang lain. Para Pengarah dan Pegawai Kumpulan dan Syarikat dilindungi oleh insuran liabiliti para Pengarah dan Pegawai yang ditanggung semasa menjalankan tugas mereka, dengan syarat mereka tidak bertindak secara salah atau tidak jujur atau memperoleh sebarang keuntungan atau kelebihan peribadi. Premium insuran yang dibayar pada tahun kewangan berjumlah 0.2 juta. ULASAN PERNIAGAAN Ulasan perniagaan untuk Kumpulan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember dan prospek untuk tahun kewangan yang akan datang telah dinyatakan dalam bahagian Perbincangan dan Analisis Pengurusan yang terkandung di dalam Laporan Tahunan Bersepadu Kumpulan dan Syarikat bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember. IMBUHAN JURUAUDIT Butiran imbuhan juruaudit dinyatakan dalam nota 6(b) kepada penyata kewangan. JURUAUDIT Juruaudit, Tetuan PricewaterhouseCoopers PLT (LLP LCA & AF 1146), telah menyatakan kesanggupan mereka untuk menerima pelantikan semula sebagai juruaudit. Tetuan PricewaterhouseCoopers PLT (LLP LCA & AF 1146) telah didaftarkan pada 2 Januari 2018 dan berkuat kuasa dari tarikh itu, Tetuan PricewaterhouseCoopers (AF 1146), yang merupakan perkongsian konvensional, telah ditukar kepada perkongsian liabiliti terhad. Selaras dengan resolusi Lembaga Pengarah bertarikh 27 Februari TAN SRI DATO SERI DR SULAIMAN MAHBOB Pengarah DATO SRI MOHAMMED SHAZALLI RAMLY Pengarah 23

26 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Penyata-penyata Pendapatan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Kumpulan Syarikat Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya Nota HASIL KENDALIAN 5 12, , , ,747.1 KOS KENDALIAN - susut nilai, pengurangan nilai dan pelunasan 6(a) (2,483.7) (2,634.6) (2,089.2) (2,067.1) - kos kendalian lain 6(b) (8,672.7) (8,402.7) (7,200.8) (7,169.4) PENDAPATAN KENDALIAN LAIN (bersih) LABA/(KERUGIAN) LAIN (bersih) (15.3) 1.1 KEUNTUNGAN KENDALIAN SEBELUM KOS PEMBIAYAAN 1, , , ,902.2 PENDAPATAN PEMBIAYAAN KOS PEMBIAYAAN (387.1) (380.7) (364.9) (367.5) LABA/(KERUGIAN) PERTUKARAN ASING ATAS PEMINJAMAN (86.7) (88.6) KOS PEMBIAYAAN BERSIH 9 (80.8) (312.1) (88.1) (326.2) SYARIKAT BERSEKUTU - bahagian keputusan (selepas ditolak cukai) KEUNTUNGAN SEBELUM CUKAI DAN ZAKAT 1, , ,576.0 CUKAI DAN ZAKAT 10 (317.5) (305.1) (246.6) (277.1) KEUNTUNGAN BAGI TAHUN KEWANGAN TERSEBUT , ,298.9 MILIK: - pemegang ekuiti Syarikat , , kepentingan bukan mengawal (199.2) (162.6) - - KEUNTUNGAN BAGI TAHUN KEWANGAN TERSEBUT , ,298.9 PEROLEHAN SESAHAM (sen) - asas dicairkan Penyata-penyata Pendapatan di atas perlu dibaca dengan Nota-nota kepada Penyata Kewangan di muka surat 34 hingga 135. Laporan Juruaudit Bebas Muka surat 137 hingga

27 TELEKOM MALAYSIA BERHAD Penyata-penyata Pendapatan Keseluruhan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Kumpulan Syarikat Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya Nota KEUNTUNGAN BAGI TAHUN KEWANGAN TERSEBUT , ,298.9 PENDAPATAN KESELURUHAN LAIN Perkara yang mungkin akan dikelaskan semula kemudian kepada penyata pendapatan: - pertambahan dalam nilai saksama bagi pelaburan tersedia-untuk-dijual pertambahan dalam nilai saksama bagi belum terima tersedia-untuk-dijual 29 # # # # - pelarasan pengelasan semula berhubung dengan pelupusan pelaburan tersedia-untuk-dijual 8 (1.8) (1.6) (1.8) (1.6) - lindung nilai aliran tunai - (pengurangan)/pertambahan dalam nilai saksama bagi lindung nilai aliran tunai 19 (103.2) 55.1 (103.2) pengelasan semula kepada laba/(kerugian) pertukaran asing atas peminjaman (59.6) 92.7 (59.6) - lindung nilai saksama - pertambahan dalam nilai saksama perbezaan terjemahan mata wang - anak-anak syarikat (16.2) syarikat bersekutu (0.8) (Kerugian)/pendapatan keseluruhan lain bagi tahun kewangan tersebut (1.6) JUMLAH PENDAPATAN KESELURUHAN BAGI TAHUN KEWANGAN TERSEBUT , ,311.0 MILIK: - pemegang ekuiti Syarikat , , kepentingan bukan mengawal (199.2) (162.6) - - JUMLAH PENDAPATAN KESELURUHAN BAGI TAHUN KEWANGAN TERSEBUT , ,311.0 # Amaun kurang daripada 0.1 juta Penyata-penyata Pendapatan Keseluruhan di atas perlu dibaca dengan Nota-nota kepada Penyata Kewangan di muka surat 34 hingga 135. Laporan Juruaudit Bebas Muka surat 137 hingga

28 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Penyata-penyata Kedudukan Kewangan pada 31 Disember Kumpulan Syarikat Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya Nota MODAL SAHAM 13 3, , , ,630.6 PREMIUM SAHAM RIZAB-RIZAB LAIN 15 (81.5) (43.1) KEUNTUNGAN TERTAHAN 16 4, , , ,793.9 JUMLAH MODAL DAN RIZAB MILIK PEMEGANG EKUITI SYARIKAT 7, , , ,660.4 KEPENTINGAN BUKAN MENGAWAL (76.7) JUMLAH EKUITI 7, , , ,660.4 Peminjaman 17 7, , , ,309.1 Belum bayar kepada anak-anak syarikat , ,229.3 Instrumen kewangan derivatif Liabiliti cukai tertunda 20 1, , , ,445.4 Pendapatan tertunda 21 1, , , ,694.0 Belum bayar perdagangan dan lain-lain LIABILITI TERTUNDA DAN BUKAN SEMASA 10, , , , , , , ,341.9 Hartanah, loji dan peralatan 22 16, , , ,945.1 Hartanah pelaburan Aset tak ketara Anak-anak syarikat , ,742.1 Pinjaman dan pendahuluan kepada anak-anak syarikat , ,349.3 Syarikat-syarikat bersekutu Pelaburan tersedia-untuk-dijual Belum terima tersedia-untuk-dijual Belum terima bukan semasa lain Instrumen kewangan derivatif Aset cukai tertunda ASET BUKAN SEMASA 18, , , ,201.1 Inventori Aset bukan semasa dipegang untuk dijual Kos pemerolehan pelanggan Belum terima perdagangan dan lain-lain 34 3, , , ,723.1 Pelaburan tersedia-untuk-dijual Aset kewangan pada nilai saksama melalui keuntungan atau kerugian Tunai dan baki bank 36 1, , , ,167.3 ASET SEMASA 6, , , ,577.5 Belum bayar perdagangan dan lain-lain 37 3, , , ,661.5 Deposit pelanggan Pengebilan sewa terdahulu Peminjaman 17 1, Belum bayar kepada anak-anak syarikat Cukai dan zakat LIABILITI SEMASA 6, , , ,436.7 (LIABILITI)/ASET SEMASA BERSIH (149.7) (498.0) , , , ,341.9 Penyata-penyata Kedudukan Kewangan di atas perlu dibaca dengan Nota-nota kepada Penyata Kewangan di muka surat 34 hingga 135. Laporan Juruaudit Bebas Muka surat 137 hingga

29 TELEKOM MALAYSIA BERHAD Penyata Perubahan Ekuiti yang Disatukan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Saham Istimewa*/ Saham Biasa Rizab Nilai Saksama Rizab Lindung Nilai Milik pemegang ekuiti Syarikat Rizab Pelan Insentif Jangka Panjang Rizab Penebusan Modal Perbezaan Terjemahan Mata Wang Kepentingan Bukan Mengawal Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya Nota Modal Saham Premium Saham Rizab Lain Keuntungan Tertahan Jumlah Ekuiti Pada 1 Januari 2, (352.9) , ,832.5 Keuntungan/(kerugian) bagi tahun kewangan tersebut (199.2) Pendapatan keseluruhan lain Perkara yang mungkin akan dikelaskan semula penyata pendapatan: - pertambahan dalam nilai saksama bagi pelaburan tersediauntuk-dijual pertambahan dalam nilai saksama bagi belum terima tersedia-untuk-dijual # # - pelarasan pengelasan semula berhubung dengan pelupusan pelaburan tersediauntuk-dijual (1.8) (1.8) - lindung nilai aliran tunai - pengurangan dalam nilai saksama bagi lindung nilai aliran tunai (103.2) (103.2) - pengelasan semula kepada laba pertukaran asing atas peminjaman lindung nilai saksama - pertambahan dalam nilai saksama bagi lindung nilai saksama perbezaan terjemahan mata wang - anak-anak syarikat (16.2) - - (16.2) - syarikat bersekutu (0.8) - - (0.8) Jumlah pendapatan/ (kerugian) keseluruhan bagi tahun kewangan tersebut (10.2) (17.0) (199.2)

30 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Penyata Perubahan Ekuiti yang Disatukan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya Urus niaga dengan pemilik: Saham Istimewa*/ Saham Biasa Nota Modal Saham Premium Saham Rizab Nilai Saksama Milik pemegang ekuiti Syarikat Rizab Lindung Nilai Rizab Pelan Insentif Jangka Panjang Rizab Penebusan Modal Rizab Lain Perbezaan Terjemahan Mata Wang Keuntungan Tertahan Kepentingan Bukan Mengawal Dividen interim kedua dibayar bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember (458.5) - (458.5) Dividen interim dibayar bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember (353.2) - (353.2) Dividen dibayar kepada kepentingan bukan mengawal (17.7) (17.7) Pelan Insentif Jangka Panjang (LTIP): - saham-saham biasa yang diberikan** 14, Jumlah urus niaga dengan para pemilik (811.7) (17.7) (794.6) Pemindahan ke modal saham^ 1,036.5 (964.9) (71.6) Pada 31 Disember 3, (352.9) ,257.9 (76.7) 7,766.8 Jumlah Ekuiti 28

31 TELEKOM MALAYSIA BERHAD Saham Istimewa*/ Saham Biasa Rizab Nilai Saksama Milik pemegang ekuiti Syarikat Rizab Lindung Nilai Rizab Pelan Insentif Jangka Panjang Rizab Penebusan Modal Perbezaan Terjemahan Mata Wang Kepentingan Bukan Mengawal Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya Nota Modal Saham Premium Saham Rizab Lain Keuntungan Tertahan Jumlah Ekuiti Pada 1 Januari 2, (267.6) , ,038.7 Keuntungan/(kerugian) bagi tahun kewangan tersebut (162.6) Pendapatan keseluruhan lain Perkara yang mungkin akan dikelaskan semula kemudian kepada penyata pendapatan: - pertambahan dalam nilai saksama bagi pelaburan tersediauntuk-dijual pertambahan dalam nilai saksama bagi belum terima tersedia-untuk-dijual # # - pelarasan pengelasan semula berhubung dengan pelupusan pelaburan tersediauntuk-dijual (1.6) (1.6) - lindung nilai aliran tunai - pertambahan dalam nilai saksama bagi lindung nilai aliran tunai pengelasan semula kepada kerugian pertukaran asing atas peminjaman (59.6) (59.6) - lindung nilai aliran tunai - pertambahan dalam nilai saksama bagi lindung nilai aliran tunai perbezaan terjemahan mata wang - anak-anak syarikat syarikat bersekutu Jumlah pendapatan/ (kerugian) keseluruhan bagi tahun kewangan tersebut (162.6)

32 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Penyata Perubahan Ekuiti yang Disatukan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya Urus niaga dengan pemilik: Saham Istimewa*/ Saham Biasa Nota Modal Saham Premium Saham Rizab Nilai Saksama Milik pemegang ekuiti Syarikat Rizab Lindung Nilai Rizab Pelan Insentif Jangka Panjang Rizab Penebusan Modal Rizab Lain Perbezaan Terjemahan Mata Wang Keuntungan Tertahan Kepentingan Bukan Mengawal Dividen interim kedua dibayar bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember (454.7) - (454.7) Dividen interim pertama dibayar bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember (349.5) - (349.5) Dividen dibayar kepada kepentingan bukan mengawal (41.6) (41.6) Urus niaga dengan kepentingan bukan mengawal (85.3) Pelan Insentif Jangka Panjang (LTIP): - saham-saham biasa yang diberikan 14, Sumbangan modal oleh kepentingan bukan mengawal Jumlah urus niaga dengan pemilik (85.3) - (804.2) 44.7 (842.9) Pada 31 Disember 2, (352.9) , ,832.5 # Amaun kurang daripada 0.1 juta * Saham diterbitkan dan berbayar penuh termasuk Saham Keutamaan Boleh Tebus Hak Istimewa (Saham Istimewa) bernilai Rujuk nota 13(a) kepada penyata kewangan untuk maklumat lanjut mengenai terma dan hak berkaitan Saham Istimewa tersebut. ** Pembahagian nilai saksama saham-saham TM yang diberikan kepada anggota TM dan anak-anak syarikatnya yang layak, sepanjang tempoh letak hak, bergantung kepada pemenuhan syarat-syarat letak hak yang relevan. ^ Akta Syarikat yang baru, yang mula beroperasi pada 31 Januari, memansuhkan konsep modal saham yang dibenarkan dan nilai tara modal saham. Akibatnya, jumlah yang ada pada kredit akaun premium saham menjadi sebahagian daripada modal saham Syarikat menurut peruntukan peralihan yang dinyatakan dalam Seksyen 618 (3) dan begitu juga rizab penebusan modal sebanyak 71.6 juta bagi terbitan bonus menurut Seksyen 618 (4) Akta Syarikat. Tiada kesan ke atas bilangan saham biasa yang telah diterbitkan atau kelayakan relatif mana-mana ahli akibat peralihan ini. Jumlah Ekuiti Penyata Perubahan Ekuiti yang Disatukan di atas perlu dibaca dengan Nota-nota kepada Penyata Kewangan di muka surat 34 hingga 135. Laporan Juruaudit Bebas Muka surat 137 hingga

33 TELEKOM MALAYSIA BERHAD Penyata Perubahan Ekuiti Syarikat bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Saham Istimewa*/ Saham Biasa Rizab Nilai Saksama Tidak Boleh Diagih Rizab Lindung Nilai Rizab Pelan Insentif Jangka Panjang Rizab Penebusan Modal Boleh Diagih Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya Nota Modal Saham Premium Saham Keuntungan Tertahan Jumlah Ekuiti Pada 1 Januari 2, , ,660.4 Keuntungan bagi tahun kewangan tersebut , ,496.4 Pendapatan keseluruhan lain Perkara yang mungkin akan dikelaskan semula kemudian kepada penyata pendapatan: - pertambahan dalam nilai saksama bagi pelaburan tersedia-untuk-dijual pertambahan dalam nilai saksama bagi belum terima tersedia-untuk dijual # # - pelarasan pengelasan semula berhubung dengan pelupusan pelaburan tersedia-untuk-dijual (1.8) (1.8) - lindung nilai aliran tunai - pengurangan dalam nilai saksama bagi lindung nilai aliran tunai (103.2) (103.2) - pengelasan semula kepada laba pertukaran asing atas peminjaman lindung nilai saksama - pertambahan dalam nilai saksama bagi lindung nilai saksama Jumlah pendapatan/(kerugian) keseluruhan bagi tahun kewangan tersebut (10.2) - - 1, ,511.8 Urus niaga dengan pemilik: Pelan Insentif Jangka Panjang (LTIP): - saham-saham biasa yang diberikan 14, Dividen interim kedua dibayar bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember (458.5) (458.5) Dividen interim pertama dibayar bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember (353.2) (353.2) Jumlah urus niaga dengan pemilik (811.7) (775.2) Pemindahan ke modal saham^ 1,036.5 (964.9) (71.6) - - Pada 31 Disember 3, , ,

34 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Penyata Perubahan Ekuiti Syarikat bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Saham Istimewa*/ Saham Biasa Penyata Perubahan Ekuiti Syarikat di atas perlu dibaca dengan Nota-nota kepada Penyata Kewangan di muka surat 34 hingga 135. Laporan Juruaudit Bebas Muka surat 137 hingga 141. Rizab Nilai Saksama Tidak Boleh Diagih Rizab Lindung Nilai Rizab Pelan Insentif Jangka Panjang Rizab Penebusan Modal Boleh Diagih Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya Nota Modal Saham Premium Saham Keuntungan Tertahan Jumlah Ekuiti Pada 1 Januari 2, , ,151.7 Keuntungan bagi tahun kewangan tersebut , ,298.9 Pendapatan keseluruhan lain Perkara yang mungkin akan dikelaskan semula kemudian kepada penyata pendapatan: - pertambahan dalam nilai saksama bagi pelaburan tersedia-untuk-dijual pertambahan dalam nilai saksama bagi belum terima tersedia-untuk-dijual # # - pelarasan pengelasan semula berhubung dengan pelupusan pelaburan tersedia-untuk-dijual (1.6) (1.6) - lindung nilai aliran tunai - pengurangan dalam nilai saksama bagi lindung nilai aliran tunai pengelasan semula kepada kerugian pertukaran asing atas peminjaman (59.6) (59.6) - lindung nilai saksama - pertambahan dalam nilai saksama bagi lindung nilai saksama Jumlah pendapatan keseluruhan bagi tahun kewangan tersebut , ,311.0 Urus niaga dengan pemilik: Pelan Insentif Jangka Panjang (LTIP): - saham-saham biasa yang diberikan 14, Dividen interim kedua dibayar bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember (454.7) (454.7) Dividen interim pertama dibayar bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember (349.5) (349.5) Jumlah urus niaga dengan pemilik (804.2) (802.3) Pada 31 Disember 2, , ,660.4 # Amaun kurang daripada 0.1 juta * Saham diterbitkan dan berbayar penuh termasuk Saham Keutamaan Boleh Tebus Hak Istimewa (Saham Istimewa) bernilai Rujuk nota 13(a) kepada penyata kewangan untuk maklumat lanjut mengenai terma dan hak berkaitan Saham Istimewa tersebut. ^ Akta Syarikat yang baru, yang mula beroperasi pada 31 Januari, memansuhkan konsep modal saham yang dibenarkan dan nilai tara modal saham. Akibatnya, jumlah yang ada pada kredit akaun premium saham menjadi sebahagian daripada modal saham Syarikat menurut peruntukan peralihan yang dinyatakan dalam Seksyen 618 (3) dan begitu juga rizab penebusan modal sebanyak 71.6 juta bagi terbitan bonus menurut Seksyen 618 (4) daripada Akta Syarikat. Tiada kesan ke atas bilangan saham biasa dalam isu atau kelayakan relatif mana-mana ahli akibat peralihan ini. 32

35 TELEKOM MALAYSIA BERHAD Penyata-penyata Aliran Tunai bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Kumpulan Syarikat Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya Nota ALIRAN TUNAI DARIPADA AKTIVITI KENDALIAN 39 2, , , ,493.8 ALIRAN TUNAI DIGUNAKAN DALAM AKTIVITI PELABURAN 40 (2,783.2) (3,259.5) (2,823.3) (2,977.5) ALIRAN TUNAI (DIGUNAKAN DALAM)/DARIPADA AKTIVITI PEMBIAYAAN 41 (802.8) (206.8) (895.5) 44.8 PENYUSUTAN BERSIH DALAM TUNAI DAN KESAMAAN TUNAI (1,168.4) (617.7) (798.4) (438.9) KESAN PERUBAHAN KADAR PERTUKARAN MATA WANG (37.8) 32.1 (46.4) 26.2 TUNAI DAN KESAMAAN TUNAI PADA AWAL TAHUN KEWANGAN 2, , , ,580.0 TUNAI DAN KESAMAAN TUNAI PADA AKHIR TAHUN KEWANGAN 36 1, , , ,167.3 Penyata-penyata Aliran Tunai di atas perlu dibaca dengan Nota-nota kepada Penyata Kewangan di muka surat 34 hingga 135. Laporan Juruaudit Bebas Muka surat 137 hingga

36 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 1. AKTIVITI UTAMA Aktiviti utama Syarikat adalah pewujudan, penyelenggaraan dan penyediaan perkhidmatan telekomunikasi dan perkhidmatan berkaitan. Aktiviti utama anak-anak syarikat adalah seperti dinyatakan dalam nota 51 kepada penyata kewangan. Tiada perubahan penting dalam aktiviti utama Kumpulan dan Syarikat sepanjang tahun kewangan. Telekom Malaysia Berhad adalah syarikat awam liabiliti terhad, diperbadankan dan bermastautin di Malaysia, dan disenaraikan di Papan Utama Bursa Malaysia Securities Berhad. Alamat pejabat berdaftar Syarikat adalah Aras 51, Sayap Utara, Menara TM, Jalan Pantai Baharu, Kuala Lumpur. Alamat pejabat dan tempat perniagaan utama bagi Syarikat adalah Menara TM, Jalan Pantai Baharu, Kuala Lumpur. 2. DASAR-DASAR PERAKAUNAN YANG PENTING Dasar-dasar perakaunan berikut telah digunakan secara konsisten dalam menangani perkara-perkara yang dianggap penting berhubung dengan penyata kewangan, dan telah diguna pakai secara konsisten pada semua tahun kewangan yang dibentangkan, kecuali jika dinyatakan sebaliknya. (a) Asas Penyediaan Penyata Kewangan Penyata kewangan Kumpulan dan Syarikat telah disediakan selaras dengan Piawaian Pelaporan Kewangan Malaysia (MFRS), Piawaian Pelaporan Kewangan Antarabangsa dan peruntukan-peruntukan Akta Syarikat, di Malaysia. Penyata kewangan telah disediakan menurut konvensyen kos sejarah, kecuali seperti dinyatakan dalam Dasar-dasar Perakaunan yang Penting di bawah ini. Penyediaan penyata kewangan selaras dengan MFRS, memerlukan penggunaan anggaran dan andaian perakaunan kritikal tertentu yang memberi kesan kepada amaun aset dan liabiliti yang dilaporkan, dan pendedahan aset serta liabiliti luar jangka pada tarikh penyata kewangan, dan amaun yang dilaporkan bagi hasil dan perbelanjaan sepanjang tempoh pelaporan. Para Pengarah juga perlu melaksanakan pertimbangan mereka dalam proses mengguna pakai dasar-dasar perakaunan Kumpulan dan Syarikat. Walaupun anggaran dan pertimbangan tersebut adalah berasaskan pengetahuan terbaik para Pengarah mengenai hal ehwal dan tindakan semasa, keputusan sebenar mungkin berbeza. Bidang yang melibatkan tahap pertimbangan atau kerumitan yang lebih tinggi, atau bidang di mana andaian dan anggaran adalah penting kepada penyata kewangan, adalah didedahkan dalam nota 3 kepada penyata kewangan. (i) Akta Syarikat Akta Syarikat telah digubal untuk menggantikan Akta Syarikat 1965 dengan objektif untuk mewujudkan struktur undang-undang dan peraturan yang akan memudahkan perniagaan, dan menggalakkan akauntabiliti serta perlindungan pengarah korporat dan pemegang saham, dengan mengambil kira kepentingan pihak-pihak berkepentingan lain. Akta Syarikat diluluskan pada 4 April oleh Dewan Rakyat dan diwartakan pada 15 September. Pada 26 Januari, Menteri Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan mengumumkan tarikh di mana Akta Syarikat mula berkuat kuasa, kecuali seksyen 241 dan Bahagian 8 Fasal III daripada Akta Syarikat, adalah 31 Januari. Antara perubahan utama yang diperkenalkan dalam Akta Syarikat yang memberi kesan kepada penyata kewangan Syarikat apabila Akta Syarikat berkuat kuasa pada 31 Januari termasuk: i) pembubaran modal saham yang dibenarkan ii) saham Syarikat akan berhenti daripada mempunyai nilai tara atau nominal; dan iii) akaun premium saham dan rizab penebusan modal Kumpulan dan Syarikat akan menjadi sebahagian daripada modal saham Kumpulan dan Syarikat 34

37 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 2. DASAR-DASAR PERAKAUNAN YANG PENTING (sambungan) (a) Asas Penyediaan Penyata Kewangan (sambungan) (i) Akta Syarikat (sambungan) Selaras dengan Akta Syarikat, Kumpulan telah mengelaskan semula juta daripada akaun premium saham dan 71.6 juta daripada akaun rizab penebusan modal kepada modal saham. Selain daripada ini, penggunaan Akta Syarikat dijangka tidak akan mempunyai apa-apa kesan kewangan material kepada Kumpulan dan Syarikat bagi tahun kewangan semasa kerana sebarang implikasi perakaunan hanya akan dilaksanakan secara prospektif, jika berkenaan, dan kesan penggunaan adalah terutamanya pada pendedahan kepada laporan tahunan berintegrasi dan penyata kewangan untuk tahun kewangan berakhir 31 Disember. (ii) Pindaan kepada piawaian tersiar yang berkuat kuasa dan diterima pakai bagi tahun kewangan Kumpulan dan Syarikat mulai 1 Januari Pindaan kepada piawaian tersiar yang diterbitkan oleh Lembaga Piawaian Perakaunan Malaysia (MASB) serta berkuat kuasa dan diterima pakai bagi tahun kewangan Kumpulan dan Syarikat mulai 1 Januari, adalah seperti berikut: Penambahbaikan Tahunan kepada MFRS 12 Pindaan kepada MFRS 107 Pindaan kepada MFRS 112 Pendedahan tentang Kepentingan di dalam Lain-lain Entiti Penyata Aliran Tunai Inisiatif Pendedahan Cukai Pendapatan Pengiktirafan Aset Cukai Tertunda untuk Kerugian Belum Terealisasi Pindaan kepada MFRS 12 untuk Pendedahan tentang Kepentingan di dalam Lain-lain Entiti menjelaskan kesesuaian Piawaian ini kepada kepentingan sesuatu entiti di dalam lain-lain entiti yang diklasifikasikan sebagai dipegang untuk dijual atau operasi yang ditamatkan. Pindaan Inisiatif Pendedahan ke atas MFRS 107 Penyata Aliran Tunai adalah bertujuan untuk menjelaskan MFRS 107 bagi menambah baik penyediaan maklumat kepada pengguna penyata kewangan berkenaan aktiviti kewangan sesebuah entiti. Pendedahan yang membolehkan pengguna untuk menilai perubahan dalam liabiliti daripada aktiviti kewangan perlu disediakan termasuk perubahan dari kewangan aliran tunai, yang timbul daripada memperoleh atau kehilangan kawalan dalam anak-anak syarikat atau perniagaan lain, kesan perubahan terhadap kadar pertukaran asing dan perubahan dalam nilai saksama. Pindaan kepada MFRS 112 Cukai Pendapatan Pengiktirafan Aset Cukai Tertunda untuk Kerugian Belum Terealisasi menjelaskan bagaimana untuk mengambil kira aset cukai tertunda yang berkaitan dengan instrumen hutang diukur pada nilai saksama dan juga syarat-syarat pengiktirafan aset cukai tertunda ke atas kerugian belum terealisasi untuk menangani kepelbagaian dalam amalan sebelum ini. Penerimaan pakai Pindaan kepada MFRS 107 memerlukan pendedahan tambahan terhadap perubahan liabiliti yang timbul daripada aktiviti pembiayaan. Selain daripada itu, penerimaan pakai pindaan yang digariskan ke atas piawaian yang diterbitkan tidak menimbulkan sebarang kesan material ke atas penyata kewangan Kumpulan dan Syarikat. (iii) Piawaian baru, Interpretasi Jawatankuasa Interpretasi (IC) dan pindaan kepada piawaian tersiar yang belum dikuatkuasakan dan tidak diterima pakai lebih awal oleh Kumpulan dan Syarikat Piawaian baru, Interpretasi IC dan pindaan kepada piawaian tersiar yang bersesuaian dengan Kumpulan dan Syarikat, yang tidak diterima pakai lebih awal oleh Kumpulan dan Syarikat, adalah seperti berikut: Berkuat kuasa bagi tempoh tahunan bermula pada atau selepas 1 Januari 2018 MFRS 9 MFRS 15 Pindaan kepada MFRS 2 Penambahbaikan Tahunan kepada MFRS 128 Pindaan kepada MFRS 140 Interpretasi IC 22 Instrumen Kewangan (IFRS 9 diterbitkan oleh IASB pada Julai 2014) (berserta pindaan kemudian) Hasil daripada Kontrak dengan Pelanggan Pengelasan dan Pengukuran Transaksi Pembayaran Berasaskan Saham Pelaburan dalam Syarikat-syarikat Bersekutu dan Syarikat Usaha Sama Pemindahan Hartanah Pelaburan Urus niaga dalam Mata Wang Asing dan Pertimbangan Awal 35

38 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 2. DASAR-DASAR PERAKAUNAN YANG PENTING (sambungan) (a) Asas Penyediaan Penyata Kewangan (sambungan) (iii) Piawaian baru, Interpretasi Jawatankuasa Interpretasi (IC) dan pindaan kepada piawaian tersiar yang belum dikuatkuasakan dan tidak diterima pakai lebih awal oleh Kumpulan dan Syarikat (sambungan) Piawaian baru, Interpretasi Jawatankuasa Interpretasi (IC) dan pindaan kepada piawaian tersiar yang bersesuaian dengan Kumpulan dan Syarikat, yang tidak diterima pakai lebih awal oleh Kumpulan dan Syarikat, adalah seperti berikut: (sambungan) Berkuat kuasa bagi tempoh tahunan bermula pada atau selepas 1 Januari 2019 Pindaan kepada MFRS 9 MFRS 16 Pindaan kepada MFRS 128 Interpretasi IC 23 Ciri-ciri Bayaran Terdahulu dengan Pampasan Negatif Pajakan Kepentingan Jangka Panjang dalam Syarikat-syarikat Bersekutu dan Syarikat Usaha Sama Ketidaktentuan Terhadap Kaedah bagi Cukai Pendapatan Berkuat kuasa bagi tempoh tahunan yang akan diumumkan oleh MASB Pindaan kepada MFRS 10 dan 128 Jualan atau Sumbangan Aset antara Pelabur dengan Syarikat Bersekutu atau Syarikat Usaha Samanya Pindaan kepada MFRS 2 Pembayaran Berasaskan Saham menyediakan panduan khusus tentang bagaimana mengambil kira kesan syarat letak hak dan bukan letak hak dalam mengukur pembayaran berdasarkan saham penyelesaian tunai, transaksi pembayaran berasaskan saham dengan ciri-ciri penyelesaian bersih untuk obligasi cukai pegangan dan pengubahsuaian kepada terma-terma dan syarat-syarat pembayaran berasaskan saham yang merubah pengelasan transaksi daripada penyelesaian tunai kepada penyelesaian ekuiti. MFRS 9 Instrumen Kewangan (seperti yang dikeluarkan oleh Lembaga Piawaian Perakaunan Antarabangsa (IASB) pada Julai 2014) menggantikan panduan dalam MFRS 139 yang berkaitan dengan pengelasan dan pengukuran instrumen kewangan. MFRS 9 mengekalkan tetapi memudahkan model pengukuran campuran dan mengadakan tiga kategori pengukuran untuk aset kewangan: kos terlunas, nilai saksama menerusi pendapatan keseluruhan lain (FVOCI) dan nilai saksama menerusi keuntungan atau kerugian (FVTPL). Asas pengelasan bergantung kepada model perniagaan entiti dan sifat-sifat aliran tunai berkontrak aset kewangan. Pelaburan dalam instrumen ekuiti perlu diukur pada FVTPL dengan opsyen dari permulaan yang tidak boleh ditarik balik, untuk membentang perubahan nilai saksama di dalam OCI, di mana hanya pendapatan dividen daripada pelaburan tersebut yang akan diiktiraf dalam keuntungan atau kerugian. Untuk liabiliti kewangan, tiada perubahan kepada pengelasan dan pengukuran kecuali untuk liabiliti yang telah ditetapkan dari permulaan untuk diukur pada FVTPL. Untuk ini, bahagian daripada perubahan nilai saksama yang disebabkan oleh perubahan dalam risiko kredit entiti itu sendiri akan diiktiraf dalam OCI dan bukan dalam keuntungan atau kerugian. MFRS 9 telah melonggarkan keperluan bagi keberkesanan perlindungan nilai dengan menggantikan ujian keberkesanan lindung nilai garis cerah. Ia memerlukan adanya hubungan ekonomi antara butiran yang dilindung nilai dan instrumen lindung nilai serta untuk nisbah lindung nilai selaras dengan apa yang sebenarnya digunakan oleh pihak pengurusan untuk tujuan pengurusan risiko. Dokumentasi semasa tetap diperlukan tetapi berbeza dari apa yang disediakan sekarang di bawah MFRS 139. MFRS 7 memerlukan pendedahan mengenai peralihan daripada MFRS 139 kepada MFRS 9. Penggunaan MFRS 9 tidak akan memberi impak besar kepada Kumpulan dan Syarikat mengenai pengelasan, pengukuran dan pengiktirafan asset kewangan dan liabiliti kewangan berbanding peraturan semasa. MFRS 9 juga memperkenalkan model kerugian kredit yang dijangkakan (ECL) dan bukannya model kerugian semasa yang digunakan untuk belum terima perdagangan dan belum terima bukan semasa. Baki belum terima perdagangan Kumpulan dan Syarikat dikutip dalam tempoh setahun dan oleh itu kerugian pengurangan nilai bagi belum terima perdagangan tidak dijangka akan meningkat dengan ketara akibat penggunaan ECL. Belum terima bukan semasa Kumpulan dan Syarikat terutamanya terdiri daripada deposit dengan pelbagai pihak yang berurusan dan pinjaman anggota. Risiko kredit bagi pihak yang berurusan dan pinjaman anggota telah dinilai dan tidak dijangkakan bahawa belum terima bukan semasa Kumpulan dan Syarikat akan memerlukan caj pengurangan nilai material akibat penggunaan ECL. Bagi pinjaman dan pendahuluan bukan semasa Syarikat kepada anak-anak syarikat, penggunaan pakai ECL tidak dijangka untuk membawa kepada caj pengurangan nilai yang material. Sama seperti penggunaan pakai MFRS 15, Kumpulan dan Syarikat akan menggunakan kaedah peralihan kejaran terkumpul dan tidak akan menyatakan semula tempoh perbandingan. Oleh itu, kesan kumulatif yang menggunakan piawaian pada mulanya ini akan diiktiraf sebagai pelarasan kepada baki pembukaan pendapatan tertahan pada 1 Januari 2018 dan perbandingan tidak akan dinyatakan semula. 36

39 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 2. DASAR-DASAR PERAKAUNAN YANG PENTING (sambungan) (a) Asas Penyediaan Penyata Kewangan (sambungan) (iii) Piawaian baru, Interpretasi Jawatankuasa Interpretasi (IC) dan pindaan kepada piawaian tersiar yang belum dikuatkuasakan dan tidak diterima pakai lebih awal oleh Kumpulan dan Syarikat (sambungan) Piawaian baru, Interpretasi Jawatankuasa Interpretasi (IC) dan pindaan kepada piawaian tersiar yang bersesuaian dengan Kumpulan dan Syarikat, yang tidak diterima pakai lebih awal oleh Kumpulan dan Syarikat, adalah seperti berikut: (sambungan) Pindaan kepada MFRS 10 dan MFRS 128 berkenaan Jualan atau Sumbangan Aset antara Pelabur dan Syarikat-syarikat Bersekutu atau Syarikat Usaha Samanya bertujuan untuk menangani ketidaktekalan yang diakui antara keperluan dalam MFRS 10 Penyata Kewangan Disatukan dan MFRS 128 Pelaburan dalam Syarikat-syarikat Bersekutu dan Syarikat Usaha Sama. Keuntungan atau kerugian penuh sepatutnya diiktiraf bagi kehilangan kawalan sesuatu perniagaan, sama ada perniagaan itu ditempatkan dalam sebuah anak syarikat atau tidak. Pada masa yang sama, keuntungan atau kerugian yang disebabkan oleh jualan atau sumbangan sebuah anak syarikat yang bukan suatu perniagaan seperti yang ditakrifkan dalam IFRS 3 Kombinasi Perniagaan kepada sesuatu syarikat bersekutu atau syarikat usaha sama hanya patut diiktiraf setakat kepentingan pelabur yang tidak berkaitan dalam syarikat bersekutu atau syarikat usaha sama itu. MFRS 15 Hasil daripada Kontrak dengan Pelanggan adalah satu Piawaian baru yang bertujuan menambahbaik pelaporan kewangan untuk hasil serta keterbandingan dan pada masa yang sama menambah kejelasan terhadap pengiktirafan hasil bagi bidang-bidang di mana keperluan sedia ada telah secara tidak sengaja mewujudkan kelainan dari segi amalan. MFRS 15 adalah mengenai pengiktirafan hasil dan ia menetapkan prinsip-prinsip untuk melapor maklumat yang berguna kepada para pengguna penyata kewangan tentang sifat, amaun, masa dan ketidaktentuan hasil dan aliran tunai yang timbul daripada kontrak entiti dengan para pelanggan. Hasil diiktiraf apabila seorang pelanggan mendapat kuasa ke atas sesuatu barangan atau perkhidmatan dan dengan demikian berupaya mengarah penggunaannya serta mendapat manfaat daripada barangan dan perkhidmatan tersebut. MFRS 15 menggantikan MFRS 118 Hasil dan MFRS 111 Kontrak Pembinaan serta interpretasi yang berkaitan. MFRS 15 menetapkan model lima langkah yang berkaitan dengan pengiktirafan hasil daripada kontrak dengan pelanggan. MFRS 15 memerlukan Kumpulan dan Syarikat untuk mengenal pasti pencapaian dalam kontrak dengan pelanggan yang layak sebagai obligasi pelaksanaan yang berasingan. Obligasi pelaksanaan yang dikenal pasti akan bergantung kepada jenis kontrak pelanggan individu, tetapi mungkin biasanya dikenal pasti untuk peralatan yang diberikan kepada pelanggan dan untuk perkhidmatan yang diberikan kepada pelanggan seperti kandungan, talian tetap dan perkhidmatan data. Harga urus niaga yang diterima daripada pelanggan mesti diperuntukkan antara obligasi pelaksanaan Kumpulan dan Syarikat di bawah kontrak pada asas harga jualan tersendiri secara relatif. Pendapatan kemudiannya akan diiktiraf sama ada pada satu-satu masa atau dari semasa ke semasa apabila obligasi pelaksanaan sewajarnya di dalam kontrak dilangsaikan kepada pelanggan. Harga jualan tersendiri akan berasaskan pada harga jualan yang boleh dilihat; walau bagaimanapun, di mana harga jualan tersendiri tidak dapat dilihat secara langsung, anggaran harga jualan ini akan diperlukan yang akan memaksimumkan penggunaan input yang boleh diperhatikan. Berikut adalah perkara penting yang terkesan berikutan penerimaan pakai piawaian ini: Hasil daripada unifi dan Projek-projek Pelanggan Sesetengah hasil akan diiktiraf dengan lebih awal, kerana sebahagian besar daripada jumlah pertimbangan yang diterima di dalam kontrak akan dikaitkan dengan komponen yang diserahkan pada awal kontrak atau ke arah permulaan tempoh kontrak (iaitu biasanya peralatan premis pelanggan atau obligasi prestasi berasingan seperti kandungan yang hanya disediakan untuk sebahagian daripada tempoh kontrak). Oleh itu, ini akan menghasilkan peralihan daripada hasil perkhidmatan bulanan (yang akan berkurang) untuk kepentingan peralatan atau hasil kandungan. Ini akan mengakibatkan pengiktirafan aset kontrak pada penyata kedudukan kewangan apabila lebih banyak hasil diiktiraf terlebih dahulu sementara wang tunai akan diterima sepanjang tempoh langganan (yang biasanya antara 1 hingga 2 tahun). Sebaliknya, diskaun berperingkat yang dikaitkan dengan kontrak tertentu yang mempunyai tempoh kontrak yang lama bagaimanapun akan mengakibatkan diskaun yang dijangkakan akan ditanggung pada tahun-tahun kemudian untuk diiktiraf lebih awal. Dalam contoh ini liabiliti kontrak akan diiktiraf terlebih dahulu kerana hasil yang diiktiraf terlebih dahulu kurang sementara wang tunai akan diterima dengan lebih awal. Kos pemerolehan kontrak Di bawah MFRS 15, komisen jualan dan kos pemerolehan pihak ketiga yang lain yang terhasil secara langsung daripada pemerolehan kontrak dengan pelanggan akan dipermodalkan pada penyata kedudukan kewangan sebagai tak ketara dan dilunaskan sama ada ke atas tempoh purata pengekalan pelanggan atau tempoh kontrak, bergantung kepada keadaan. 37

40 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 2. DASAR-DASAR PERAKAUNAN YANG PENTING (sambungan) (a) Asas Penyediaan Penyata Kewangan (sambungan) (iii) Piawaian baru, Interpretasi Jawatankuasa Interpretasi (IC) dan pindaan kepada piawaian tersiar yang belum dikuatkuasakan dan tidak diterima pakai lebih awal oleh Kumpulan dan Syarikat (sambungan) Piawaian baru, Interpretasi Jawatankuasa Interpretasi (IC) dan pindaan kepada piawaian tersiar yang bersesuaian dengan Kumpulan dan Syarikat, yang tidak diterima pakai lebih awal oleh Kumpulan dan Syarikat, adalah seperti berikut: (sambungan) MFRS 15 Hasil daripada Kontrak dengan Pelanggan (sambungan) Peralihan Kumpulan dan Syarikat telah memilih untuk menggunakan pendekatan retrospektif yang telah diubahsuai untuk penggunaan awal MFRS 15. Selaras dengan kaedah peralihan ini, Kumpulan dan Syarikat mesti mengguna pakai MFRS 15 secara retrospektif hanya untuk kontrak-kontrak yang belum dipenuhi pada 1 Januari Kesan penukaran keputusan akan diiktiraf dalam ekuiti pada 1 Januari 2018, dengan itu tidak mempunyai kesan ke atas penyata pendapatan. Jumlah tahun sebelumnya tidak akan dinyatakan semula. Urus niaga yang terkesan oleh MFRS 15 mempunyai jumlah, nilai dan kerumitan yang tinggi, oleh itu Kumpulan dan Syarikat terus menilai impak perubahan ini dan lain-lain perubahan perakaunan yang akan timbul di bawah MFRS 15 dan tidak dapat dengan sewajarnya menganggarkan kesan tersebut; walau bagaimanapun, perubahan yang dinyatakan di atas dijangka akan menyebabkan peningkatan kepada pendapatan tertahan selepas Kumpulan dan Syarikat menerima pakai MFRS 15 pada 1 Januari Kumpulan menjangkakan berada dalam kedudukan untuk menganggarkan kesan MFRS 15 pada awal suku pertama tahun bermula 1 Januari MFRS 16 Pajakan adalah Piawaian baharu yang akan menggantikan MFRS 117 Pajakan dan interpretasi IC yang berkaitan berkuat kuasa bagi tempoh kewangan bermula 1 Januari MFRS 16 menghapuskan perbezaan antara pajakan kewangan dan kendalian untuk pemajak. Ia memerlukan pemajak untuk mengiktiraf hak untuk mengguna aset pendasar dan liabiliti pajakan yang memaparkan bayaran pajakan masa hadapan untuk kebanyakan pajakan. Hak untuk mengguna tersebut disusut nilai selaras dengan prinsip dalam MFRS 116 Hartanah, Loji dan Peralatan dan liabiliti pajakan bertambah dari semasa ke semasa dengan perbelanjaan faedah perlu diiktiraf dalam penyata pendapatan. Ini secara langsung bermakna semua pajakan akan ditunjukkan dalam kunci kira-kira untuk pemajak. Bagi pemberi pajak, MFRS 16 mengekalkan hampir semua syarat dalam MFRS 117 dan pemberi pajak akan terus mengelaskan semua pajakan sama ada pajakan kendalian atau kewangan serta dikira secara berasingan. Pindaan kepada MFRS 128 Pelaburan dalam Syarikat-syarikat Bersekutu dan Syarikat Usaha Sama menjelaskan sesebuah entiti, yang berkaitan dengan organisasi penerokaan modal, atau dana bersama, unit amanah atau entiti yang sama, telah membuat pilihan berdasarkan pelaburan demi pelaburan untuk menilai pelaburannya dalam syarikat-syarikat bersekutu dan syarikat usaha sama pada nilai saksama yang selari dengan Piawaian. Pindaan kepada MFRS 140 Hartanah Pelaburan menyediakan panduan bagi pemindahan kepada atau daripada hartanah pelaburan, dan hartanah berkenaan masih dalam pembinaan atau pembangunan yang mana sebelum ini dikategorikan sebagai inventori boleh dipindahkan kepada hartanah pelaburan hanya apabila terdapat bukti perubahan dalam penggunaan. Interpretasi IC 22 Urus niaga dalam Mata Wang Asing dan Pertimbangan Awal menyatakan kadar pertukaran untuk digunakan dalam laporan urus niaga dalam mata wang asing yang melibatkan pembayaran atau penerimaan pertimbangan awal. Interpretasi IC 23 Ketidakpastian terhadap Kaedah Cukai Pendapatan memberi panduan mengenai bagaimana untuk mengiktiraf serta mengukur aset dan liabiliti cukai pendapatan tertunda dan semasa apabila terdapat ketidakpastian berhubung dengan rawatan cukai. Jika rawatan cukai berkemungkinan tidak diterima oleh pihak berkuasa cukai, kesan ketidakpastian cukai harus dimasukkan dalam tempoh apabila penentuan sedemikian dibuat. Kesan ketidakpastian ini hendaklah diukur menggunakan kaedah yang paling sesuai untuk meramalkan penyelesaian ketidakpastian. Penerimaan pakai piawaian baru, Interpretasi IC dan pindaan piawaian tersiar yang bersesuaian di atas dijangka tidak mempunyai kesan ketara ke atas penyata kewangan Kumpulan atau Syarikat kecuali bagi MFRS 9, MFRS 15 dan MFRS 16. Impak kewangan yang dijangkakan untuk MFRS 9 dan 15 telah dikemaskini di atas, namun Kumpulan terus menilai impak penuh MFRS 16. Kumpulan telah memulakan projek untuk pelaksanaan MFRS 16 dalam seluruh kumpulan termasuk penilaian kesan menerima pakai piawaian hasil yang baru tersebut. Semasa penyata kewangan ini disediakan, kesan dari penerimaan pakai piawaian tersebut masih belum dapat diukur sepenuhnya. 38

41 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 2. DASAR-DASAR PERAKAUNAN YANG PENTING (sambungan) (b) Entiti-entiti Ekonomi dalam Kumpulan (i) Anak-anak Syarikat Anak-anak syarikat merupakan kesemua entiti (termasuk entiti berstruktur) di mana Kumpulan mempunyai kawalan. Kumpulan mengawal sesebuah entiti sekiranya Kumpulan mempunyai: Kuasa ke atas penerima pelaburan (iaitu, hak tersedia ada yang memberikannya keupayaan semasa untuk mengarahkan aktiviti berkaitan entiti tersebut), Pendedahan, atau hak, kepada variasi pulangan daripada penglibatannya dengan entiti tersebut, dan Keupayaan menggunakan kuasa ke atas entiti tersebut bagi mempengaruhi pulangannya. Apabila Kumpulan mempunyai kurang daripada majoriti hak mengundi atau yang serupa ke atas sesebuah entiti, Kumpulan akan mempertimbangkan kesemua fakta dan situasi yang berkaitan dalam menilai sama ada ia mempunyai kuasa ke atas entiti tersebut, termasuk: Pengaturan kontrak dengan pemegang undi lain entiti tersebut Hak yang timbul daripada pengaturan kontrak lain Hak mengundi dan potensi hak mengundi Kumpulan Kumpulan menilai semula sama ada ianya mengawal atau tidak penerima pelaburan sekiranya fakta dan situasi menunjukkan bahawa terdapat perubahan dalam satu atau lebih daripada tiga elemen kawalan. Anak-anak syarikat disatukan menerusi kaedah perakaunan pengambilalihan, kecuali untuk kombinasi perniagaan yang melibatkan beberapa entiti atau perniagaan di bawah kawalan pihak yang sama dengan perjanjian bertarikh pada/selepas 1 Januari 2006, yang diambil kira dengan menggunakan kaedah penggabungan. Kumpulan telah memanfaatkan pengecualian yang diperuntukkan oleh MFRS 1 untuk tidak menyatakan semula kombinasi perniagaan yang berlaku sebelum tarikh peralihan kepada MFRS iaitu 1 Januari Sewajarnya, kombinasi perniagaan yang dimeterai sebelum tarikh peralihan tidak dinyatakan semula. Di bawah kaedah perakaunan pengambilalihan, anak-anak syarikat disatukan sepenuhnya dari tarikh apabila kuasa mengawal dipindahkan kepada Kumpulan dan tidak disatukan dari tarikh kawalan tamat. Pertimbangan yang dipindahkan bagi pengambilalihan sesebuah anak syarikat adalah nilai saksama aset-aset yang dipindahkan, liabiliti yang ditanggung dan kepentingan ekuiti yang diterbitkan oleh Kumpulan. Pertimbangan yang dipindahkan termasuk nilai saksama apa-apa aset atau liabiliti terhasil daripada pengaturan pertimbangan bersyarat. Kos berkaitan pengambilalihan adalah diiktirafkan sebagai perbelanjaan mengikut jumlah yang telah dibelanjakan. Aset-aset yang boleh dikenal pasti yang diambil alih dan liabiliti dan liabiliti luar jangka yang diambil alih dalam satu kombinasi perniagaan pada mulanya diukur pada nilai saksama pada tarikh pengambilalihan. Dalam satu kombinasi perniagaan yang dicapai secara berperingkat-peringkat, kepentingan ekuiti dalam syarikat yang diambil alih yang dipegang sebelum ini diukur semula pada nilai saksama pada tarikh pengambilalihan dan laba atau kerugian yang terhasil daripadanya diiktiraf dalam Penyata Pendapatan yang Disatukan. Lebihan pertimbangan yang dipindahkan, amaun apa-apa kepentingan bukan mengawal dalam syarikat yang diambil alih dan nilai saksama pada tarikh pengambilalihan bagi apa-apa kepentingan ekuiti sebelumnya dalam syarikat yang diambil alih berbanding dengan nilai saksama aset bersih yang boleh dikenal pasti dicatatkan sebagai muhibah. Sekiranya ia adalah kurang daripada nilai saksama anak syarikat yang diambil alih bagi pembelian pada harga yang murah, perbezaan diiktiraf dalam Penyata Pendapatan yang Disatukan (rujuk kepada Dasar-dasar Perakaunan yang Penting nota 2(f)(i) mengenai Muhibah). Kepentingan bukan mengawal adalah ekuiti dalam sesebuah anak syarikat bukan milik syarikat induk secara langsung atau tidak langsung. Bagi setiap pengambilalihan, Kumpulan mengukur apa-apa kepentingan bukan mengawal dalam syarikat yang diambil alih sama ada pada nilai saksama atau pada bahagian seimbang kepentingan bukan mengawal bagi aset bersih syarikat yang diambil alih yang boleh dikenal pasti. Pada akhir tempoh pelaporan, kepentingan bukan mengawal merangkumi amaun yang dikira pada tarikh gabungan dan bahagian perubahannya dalam ekuiti anak syarikat sejak tarikh penggabungan. Urus niaga serta baki dan keuntungan atau kerugian belum terealisasi daripada urus niaga antara syarikat-syarikat dalam Kumpulan disingkirkan. Dasar-dasar perakaunan anak-anak syarikat telah diubah di mana perlu bagi memastikan ketekalan dengan dasar-dasar perakaunan yang diterima pakai oleh Kumpulan. Laba atau kerugian atas pelupusan sesebuah anak syarikat merupakan perbezaan antara perolehan pelupusan bersih dengan bahagian Kumpulan dalam aset bersih anak syarikat tersebut pada tarikh pelupusan, termasuk amaun terkumpul bagi sebarang perbezaan pertukaran yang berkaitan dengan anak syarikat berkenaan dan diiktiraf dalam Penyata Pendapatan yang Disatukan. 39

42 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 2. DASAR-DASAR PERAKAUNAN YANG PENTING (sambungan) (b) Entiti-entiti Ekonomi dalam Kumpulan (sambungan) (ii) Urus niaga dengan kepentingan bukan mengawal Urus niaga dengan kepentingan bukan mengawal yang tidak menyebabkan kehilangan dalam kawalan adalah diambil kira sebagai urus niaga ekuiti iaitu sebagai urus niaga dengan pemilik dalam kapasitinya sebagai pemilik. Bagi pembelian daripada kepentingan bukan mengawal, perbezaan antara sebarang pertimbangan dibayar dengan bahagian yang relevan daripada nilai dibawa bagi aset bersih milik anak syarikat yang diambil alih dicatatkan dalam ekuiti. Bagi pelupusan kepada kepentingan bukan mengawal, perbezaan antara sebarang perolehan yang diterima dengan bahagian yang relevan daripada kepentingan bukan mengawal juga diiktiraf dalam ekuiti. (iii) Syarikat-syarikat Bersekutu Syarikat-syarikat bersekutu adalah perbadanan, perkongsian atau entiti-entiti lain di mana Kumpulan mempunyai pengaruh penting, tetapi tidak mempunyai kawalan. Pengaruh penting ialah kuasa untuk menyertai proses penentuan dasar-dasar kewangan dan kendalian bagi syarikat-syarikat bersekutu tetapi tidak mempunyai kawalan terhadap dasar-dasar berkenaan. Pelaburan dalam syarikat-syarikat bersekutu diambil kira dalam penyata kewangan yang disatukan dengan menggunakan kaedah perakaunan ekuiti dan pada permulaannya diiktiraf pada kos. Perakaunan ekuiti akan dihentikan apabila Kumpulan tidak lagi mempunyai pengaruh penting ke atas syarikat-syarikat bersekutu. Pelaburan Kumpulan dalam syarikat-syarikat bersekutu meliputi muhibah yang dikenal pasti pada pengambilalihan, selepas ditolak sebarang kerugian pengurangan nilai terkumpul. Bahagian Kumpulan dalam keuntungan atau kerugian selepas pengambilalihan syarikat-syarikat bersekutunya diiktiraf dalam Penyata-penyata Pendapatan yang Disatukan, dan bahagian Kumpulan dalam pergerakan rizab selepas pengambilalihan diiktiraf dalam pendapatan keseluruhan lain. Pergerakan terkumpul selepas pengambilalihan diselaraskan terhadap amaun dibawa bagi pelaburan. Apabila bahagian Kumpulan dalam kerugian sesebuah syarikat bersekutu menyamai atau melebihi kepentingannya dalam syarikat bersekutu berkenaan, termasuk sebarang belum terima lain tidak bercagar, kepentingan Kumpulan dikurangkan kepada sifar dan pengiktirafan kerugian selanjutnya dihentikan kecuali apabila Kumpulan menanggung obligasi perundangan atau konstruktif atau membuat pembayaran bagi pihak syarikat bersekutu tersebut. Kumpulan menentukan pada setiap tarikh pelaporan sama ada terdapat sebarang bukti yang berasas bahawa pelaburan dalam syarikat bersekutu tersebut mengalami pengurangan nilai. Dalam hal sedemikian, Kumpulan mengira amaun pengurangan nilai sebagai perbezaan antara amaun yang boleh diperoleh semula bagi syarikat bersekutu dan nilai dibawanya dan mengiktiraf amaun di sebelah bahagian keuntungan/(kerugian) sebuah syarikat bersekutu dalam penyata pendapatan. Keputusan kewangan syarikat-syarikat bersekutu diambil daripada penyata kewangan terkini syarikat-syarikat bersekutu berkenaan yang tidak diaudit, yang dibuat sehingga ke suatu tarikh yang tidak melebihi 3 bulan sebelum berakhirnya tahun kewangan Kumpulan. Keuntungan belum terealisasi daripada urus niaga antara Kumpulan dengan syarikat-syarikat bersekutunya disingkirkan setakat kepentingan Kumpulan dalam syarikat-syarikat bersekutu tersebut; kerugian belum terealisasi juga disingkirkan melainkan urus niaga berkenaan menunjukkan bukti pengurangan nilai aset yang dipindahkan. Di mana perlu, dalam mengguna pakai kaedah ekuiti, pelarasan yang sesuai dibuat kepada penyata kewangan syarikat-syarikat bersekutu bagi memastikan ketekalan dengan dasar-dasar perakaunan Kumpulan. Laba dan kerugian pencairan diiktiraf dalam Penyata Pendapatan yang Disatukan. Apabila Kumpulan menambah pegangannya dalam pelaburan sedia ada dan pelaburan tersebut menjadi syarikat bersekutu untuk pertama kali, muhibah dikira pada setiap peringkat pengambilalihan. Kumpulan tidak menilai semula bahagian dalam aset bersih yang dimilikinya sebelum ini kepada nilai saksama. Sebarang rizab tersedia-untuk-dijual yang sedia ada dibalikkan dalam pendapatan keseluruhan lain, menyatakan semula pelaburan tersebut kepada kos. Bahagian keuntungan (selepas dividen) berserta bahagian apa-apa pergerakan ekuiti yang berkaitan dengan kepentingan yang dimiliki sebelum ini diambil kira dalam pendapatan keseluruhan lain. Laba atau kerugian atas pelupusan sesebuah syarikat bersekutu merupakan perbezaan antara perolehan pelupusan bersih dengan bahagian Kumpulan dalam aset bersih syarikat bersekutu tersebut pada tarikh pelupusan, termasuk amaun terkumpul bagi sebarang perbezaan pertukaran yang berkaitan dengan syarikat bersekutu berkenaan yang sebelumnya diiktiraf dalam pendapatan keseluruhan lain, dan kini diiktiraf dalam Penyata Pendapatan yang Disatukan. (iv) Perubahan dalam Kepentingan Pemilikan Apabila Kumpulan tidak lagi mempunyai kawalan, kawalan bersama atau pengaruh penting, sebarang kepentingan tertahan dalam entiti diukur semula pada nilai saksamanya dengan perubahan dalam amaun dibawa diiktiraf dalam Penyata Pendapatan yang Disatukan. Nilai saksama ini adalah nilai saksamanya pada permulaan pengiktirafan sebagai aset kewangan selaras dengan MFRS 139. Apa-apa amaun yang sebelumnya diiktiraf dalam pendapatan keseluruhan lain berkenaan dengan entiti tersebut diambil kira seolah-olah Kumpulan telah melupuskan secara langsung aset atau liabiliti yang berkaitan. 40

43 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 2. DASAR-DASAR PERAKAUNAN YANG PENTING (sambungan) (c) Pelaburan dalam Anak-anak Syarikat dan Syarikat-syarikat Bersekutu Pelaburan dalam anak-anak syarikat dan syarikat-syarikat bersekutu dinyatakan pada kos tolak kerugian pengurangan nilai terkumpul dalam penyata kewangan berasingan Syarikat. Apabila wujudnya tanda pengurangan nilai, amaun dibawa bagi pelaburan berkenaan ditaksir dan diturunkan nilai serta merta kepada amaun boleh diperoleh semula (rujuk nota 2(g) Dasar-dasar Perakaunan yang Penting mengenai Pengurangan Nilai Aset Bukan Kewangan). Kerugian pengurangan nilai dicaj kepada Penyata Pendapatan. Apabila pelaburan dalam anak-anak syarikat dan syarikat-syarikat bersekutu dilupuskan, perbezaan antara perolehan pelupusan bersih dan amaun dibawa pelaburan diiktiraf dalam Penyata Pendapatan. (d) Hartanah, Loji dan Peralatan Hartanah, loji dan peralatan dinyatakan pada kos tolak susut nilai dan kerugian pengurangan nilai terkumpul. Kos ini termasuk perbelanjaan yang berkait secara langsung untuk memperoleh aset-aset tersebut. Sesetengah tanah pegangan kekal dibawa pada nilai saksama, yang merupakan kos anggapannya selaras dengan pengecualian yang diperuntukkan oleh MFRS 1 Penerimaan Pertama Kali Piawaian Pelaporan Kewangan Malaysia pada 1 Januari 2011, iaitu pada tarikh peralihan kepada MFRS. (i) Kos Kos bagi rangkaian telekomunikasi meliputi perbelanjaan sehingga dan termasuk peti penyampaian terakhir sebelum premis pelanggan dan termasuk caj kontraktor, bahan-bahan, tenaga buruh langsung dan overhed yang berkaitan. Kos untuk hartanah, loji dan peralatan lain mengandungi kos pembeliannya dan sebarang kos sampingan berkaitan pemerolehan. Kos tersebut termasuk kos peleraian, pengalihan dan membaik pulih, yang mana obligasi tersebut ditanggung berikutan pemasangan aset berkenaan. Kos juga termasuk kos peminjaman yang berkait secara langsung disebabkan oleh pemerolehan, pembinaan atau pengeluaran aset yang layak (rujuk nota 2(q)(ii) Dasar-dasar Perakaunan yang Penting mengenai kos peminjaman). Kos berikutnya diambil kira dalam amaun dibawa aset atau diiktiraf sebagai aset yang berasingan, dengan sewajarnya, hanya apabila terdapat kemungkinan bahawa manfaat ekonomi masa hadapan yang berkaitan dengan aset tersebut akan masuk ke dalam Kumpulan dan kos aset berkenaan boleh ditentukan dengan pasti. Amaun dibawa bagi bahagian aset yang diganti dinyahiktiraf. Kesemua kos pembaikan dan penyelenggaraan lain dicaj kepada Penyata Pendapatan dalam tempoh kos ditanggung. (ii) Susut Nilai Tanah pegangan kekal tidak disusut nilai kerana ia mempunyai hayat tidak terhad. Tanah pegangan pajak yang dikelaskan sebagai pajakan kewangan, dilunaskan dalam amaun ansuran sama rata sepanjang tempoh pemegangan pajakan yang berkenaan. Tanah pegangan pajakan jangka panjang mempunyai tempoh pajakan yang belum tamat selama 50 tahun dan ke atas. Hartanah, loji dan peralatan lain disusut nilai berasaskan kaedah garis lurus untuk menghapus kira kos aset hingga ke nilai sisa sepanjang anggaran hayat berguna, dalam tahun, seperti yang diringkaskan di bawah: Rangkaian telekomunikasi 3-30 Harta mudah alih dan peralatan 5-8 Sistem sokongan komputer 3-8 Bangunan 5-40 Modal kerja dalam pelaksanaan adalah dinyatakan pada kos dan tidak disusutnilaikan. Sebaik selesai, modal kerja dalam pelaksanaan dipindahkan kepada kategori hartanah, loji dan peralatan bergantung pada jenis aset. Modal kerja dalam pelaksanaan adalah termasuk peralatan servis, bahan-bahan dan alat ganti. Susut nilai ke atas hartanah, loji dan peralatan yang masih dalam pembinaan bermula apabila hartanah, loji dan peralatan sedia untuk digunakan. Susut nilai ke atas hartanah, loji dan peralatan tidak lagi diteruskan apabila pengiktirafan aset berkenaan dihentikan atau apabila aset berkenaan dikelaskan sebagai aset dipegang untuk dijual, yang mana lebih awal. Nilai sisa dan hayat berguna aset disemak semula dan diselaraskan sewajarnya pada setiap tarikh pelaporan. (iii) Pengurangan Nilai Pada setiap tarikh pelaporan, Kumpulan membuat penilaian sama ada wujud sebarang tanda pengurangan nilai. Jika tanda sedemikian wujud, analisis dilakukan bagi menentukan sama ada nilai dibawa bagi aset berkenaan boleh diperoleh semula sepenuhnya. Penurunan nilai dibuat jika nilai dibawa melebihi amaun boleh diperoleh semula (rujuk nota 2(g) Dasar-dasar Perakaunan yang Penting mengenai Pengurangan Nilai Aset Bukan Kewangan). 41

44 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 2. DASAR-DASAR PERAKAUNAN YANG PENTING (sambungan) (d) Hartanah, Loji dan Peralatan (sambungan) (iv) Laba atau Kerugian atas Pelupusan Laba atau kerugian atas pelupusan ditentukan dengan membandingkan perolehan dengan amaun dibawa bagi aset berkaitan dan diambil kira dalam pendapatan kendalian lain dalam Penyata Pendapatan. (v) Urus Niaga Pertukaran Aset Hartanah, loji dan peralatan berkemungkinan diperoleh melalui pertukaran dengan aset bukan monetari atau gabungan aset monetari dan bukan monetari dan diukur pada nilai saksama melainkan urus niaga pertukaran kurang kandungan komersil; atau nilai saksama bagi aset yang diterima mahupun aset yang diserahkan tidak boleh ditentukan dengan pasti. Aset yang diperoleh ditentukan nilainya dengan cara ini walaupun Kumpulan tidak boleh menyahiktiraf aset yang diserahkan dengan serta merta. Jika aset yang diperoleh itu tidak dapat ditentukan dengan pasti pada nilai saksamanya, kosnya ditentukan pada amaun dibawa bagi aset yang diserahkan. (vi) Pembaikan dan Penyelenggaraan Pembaikan dan penyelenggaraan dicaj kepada Penyata Pendapatan dalam tempoh ianya ditanggung. Kos pengubahsuaian utama diambil kira dalam amaun dibawa aset apabila terdapat kemungkinan bahawa manfaat ekonomi masa hadapan yang melebihi standard prestasi aset sedia ada, yang dinilai terdahulu, akan masuk ke dalam Kumpulan. Kos ini disusut nilai sepanjang baki tempoh hayat berguna aset yang berkenaan. (e) Hartanah Pelaburan Hartanah pelaburan, terutamanya meliputi tanah dan bangunan pejabat, dipegang untuk hasil sewaan jangka panjang atau untuk tambah nilai modal atau untuk kedua-duanya, dan harta tersebut tidak diduduki oleh Kumpulan atau Syarikat. Hartanah pelaburan dibawa pada kos tolak susut nilai dan kerugian pengurangan nilai terkumpul. Hartanah pelaburan disusut nilai berasaskan kaedah garis lurus untuk menghapus kira kos hartanah pelaburan hingga ke nilai sisa sepanjang anggaran hayat berguna, dalam tahun, seperti yang diringkaskan di bawah: Tanah pegangan pajak sepanjang tempoh pemegangan pajak masing-masing Bangunan 5 40 Tanah pegangan kekal tidak disusut nilai kerana ia mempunyai jangka hayat tidak terhad. Perbelanjaan berikutnya dipermodalkan kepada amaun dibawa aset berkenaan hanya apabila terdapat kemungkinan bahawa manfaat ekonomi pada masa hadapan yang berkaitan dengan perbelanjaan akan masuk ke dalam Kumpulan dan kos butiran itu boleh diukur dengan pasti. Kesemua kos pembaikan dan penyelenggaraan lain diambil kira sebagai belanja apabila ia ditanggung. Apabila sebahagian daripada harta pelaburan diganti, amaun dibawa bagi harta yang diganti itu akan dinyahiktiraf. Apabila hartanah pelaburan dilupuskan, atau apabila penggunaannya dihentikan secara kekal dan dijangkakan tiada lagi manfaat ekonomi masa hadapan, maka ia akan dinyahiktiraf (disingkirkan daripada Penyata Kedudukan Kewangan). Laba atau kerugian atas pelupusan ditentukan dengan membandingkan perolehan pelupusan bersih dengan amaun dibawa dan diambil kira dalam Penyata Pendapatan. 42

45 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 2. DASAR-DASAR PERAKAUNAN YANG PENTING (sambungan) (f ) Aset Tak Ketara (i) Muhibah Muhibah merupakan lebihan kos pengambilalihan anak-anak syarikat ke atas bahagian Kumpulan dalam nilai saksama aset bersih yang boleh dikenal pasti, termasuk liabiliti luar jangka anak-anak syarikat pada tarikh pengambilalihan. Muhibah daripada pengambilalihan yang berlaku pada atau selepas 1 Januari 2002 berhubung dengan sesebuah anak syarikat diambil kira dalam Penyata Kedudukan Kewangan yang Disatukan sebagai aset tak ketara. Muhibah daripada pengambilalihan yang berlaku sebelum 1 Januari 2002 dihapus kira daripada rizab dalam tahun pengambilalihan. Sebagai sebahagian daripada peralihan kepada MFRS, Kumpulan memilih untuk tidak menyatakan semula kombinasi perniagaan yang berlaku sebelum tarikh peralihan kepada MFRS iaitu 1 Januari Muhibah yang wujud daripada pengambilalihan sebelum 1 Januari 2011 telah dibawa ke hadapan daripada rangka kerja Piawaian Pelaporan Kewangan yang sebelumnya pada tarikh peralihan. Muhibah dibawa pada kos tolak kerugian pengurangan nilai terkumpul. Muhibah diuji bagi menentukan pengurangan nilai, sekurang-kurangnya sekali setahun atau apabila berlaku peristiwa atau keadaan yang menunjukkan bahawa pengurangan nilai mungkin wujud. Pengurangan nilai muhibah dicaj kepada Penyata Pendapatan yang Disatukan apabila ia berlaku. Kerugian pengurangan nilai muhibah tidak boleh berbalik. Laba dan kerugian atas pelupusan sesebuah entiti termasuk amaun dibawa muhibah berkaitan entiti yang dilupuskan. Muhibah diagihkan kepada unit-unit penjanaan tunai untuk tujuan ujian pengurangan nilai. Setiap unit penjanaan tunai atau sekumpulan unit penjanaan tunai merupakan tahap terendah dalam Kumpulan di mana muhibah dipantau bagi tujuan pengurusan dalaman dan dijangka akan memperoleh manfaat daripada sinergi gabungan. (ii) Perisian Kos-kos yang berkait secara langsung dengan produk perisian yang boleh dikenal pasti dan unik yang dikawal oleh Kumpulan, yang mungkin menjana faedah ekonomi yang melebihi kos lebih dari setahun, diiktiraf sebagai aset tak ketara. Pelunasan dikira menggunakan kaedah garis lurus pada kadar 20% setahun tertakluk kepada pengurangan nilai. (iii) Hak-hak Program Hak-hak program merangkumi hak-hak yang dibenarkan daripada pihak ketiga dengan tujuan utama untuk disiarkan dalam urusan biasa kitaran operasi. Hak-hak tersebut dinyatakan pada kos tolak pelunasan dan kerugian pengurangan nilai terkumpul (rujuk nota 2(g) Dasardasar Perakaunan yang Penting mengenai Pengurangan Nilai Aset Bukan Kewangan). Kumpulan melunaskan hak-hak program menggunakan kaedah garis lurus mengikut tempoh lesen atau anggaran hayat berguna jika lebih pendek, dari tarikh transmisi yang pertama, untuk menyepadankan kos penggunaan dengan anggaran faedah yang akan diterima. Pelunasan diambil kira dalam Penyata Pendapatan. (iv) Spektrum Telekomunikasi Spektrum telekomunikasi yang diperoleh melalui kombinasi perniagaan diiktiraf pada nilai saksama pada tarikh pengambilalihan, dengan hayat berguna yang tidak terhad atas anggapan kos pembaharuan adalah kecil dan boleh diabaikan. Ianya tertakluk kepada kajian pengurangan nilai tahunan atau apabila peristiwa atau perubahan dalam keadaan memberi petunjuk bahawa pengurangan nilai mungkin telah berlaku. 43

46 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 2. DASAR-DASAR PERAKAUNAN YANG PENTING (sambungan) (f ) Aset Tak Ketara (sambungan) (v) Asas Pelanggan Asas pelanggan yang diperoleh melalui kombinasi perniagaan diiktiraf pada nilai saksama pada tarikh pengambilalihan. Ia dijangka mempunyai hayat berguna terhad dan dibawa pada kos tolak pelunasan terkumpul yang dikira mengikut kaedah garis lurus dalam tempoh hayat berguna yang telah dianggarkan selama tiga tahun. Pada prinsipnya, jangkaan hayat berguna mencerminkan pandangan Kumpulan terhadap purata hayat ekonomi bagi asas pelanggan, dinilai dengan merujuk kepada kadar peralihan pelanggan. (g) Pengurangan Nilai Aset Bukan Kewangan Aset yang mempunyai hayat berguna tidak terhad tidak tertakluk kepada pelunasan dan diuji bagi menentukan pengurangan nilai pada setiap tahun, atau apabila berlaku peristiwa atau keadaan yang menunjukkan bahawa pengurangan nilai mungkin wujud. Hartanah, loji dan peralatan serta aset bukan semasa yang lain, termasuk aset tak ketara dengan hayat berguna terhad, disemak semula bagi menentukan kerugian pengurangan nilai apabila peristiwa atau perubahan dalam keadaan menunjukkan bahawa amaun dibawa mungkin tidak boleh diperoleh semula. Kerugian pengurangan nilai diiktiraf apabila amaun dibawa bagi sesuatu aset melebihi amaun boleh diperoleh semula. Amaun boleh diperoleh semula adalah nilai yang lebih tinggi antara nilai saksama tolak kos jualan dan nilai guna bagi sesuatu aset. Untuk tujuan penaksiran pengurangan nilai, aset dikumpulkan pada tahap terendah di mana terdapat aliran tunai yang boleh dikenal pasti secara berasingan (unit penjanaan tunai). Aset selain daripada muhibah yang mengalami pengurangan nilai, disemak semula bagi menentukan sama ada kebalikan mungkin boleh dilakukan pada setiap tarikh pelaporan. Kerugian pengurangan nilai dicaj kepada Penyata Pendapatan. Kerugian pengurangan nilai atas muhibah tidak boleh berbalik. Bagi aset-aset lain, sebarang pertambahan selanjutnya dalam amaun boleh diperoleh semula akan diiktiraf dalam Penyata Pendapatan. (h) Aset-aset Kewangan Aset-aset kewangan dikelaskan dalam kategori berikut: pada nilai saksama melalui keuntungan atau kerugian, pinjaman dan belum terima serta tersedia-untuk-dijual. Pihak pengurusan menentukan pengelasan aset-aset kewangan pada permulaan pengiktirafan berdasarkan kepada jenis aset dan tujuan aset itu diperoleh. (i) Aset-aset Kewangan pada Nilai Saksama melalui Keuntungan atau Kerugian Aset kewangan pada nilai saksama melalui keuntungan atau kerugian adalah aset kewangan yang dipegang untuk didagangkan. Aset kewangan dikelaskan dalam kategori ini sekiranya ia diperoleh, dari segi prinsipnya, adalah bagi tujuan untuk dijual dalam jangka pendek. Derivatif juga dikategorikan sebagai dipegang untuk didagangkan melainkan ia ditetapkan sebagai lindung nilai. Aset dalam kategori ini dikelaskan sebagai aset semasa. Sekuriti ekuiti disebut harga (dalam lingkungan aset semasa), yang ditentukan berdasarkan portfolio agregat, dikelaskan sebagai aset kewangan pada nilai saksama melalui keuntungan atau kerugian. Aset kewangan dibawa pada nilai saksama melalui keuntungan atau kerugian pada permulaannya diiktiraf pada nilai saksama, dan kos urus niaga dicaj kepada Penyata Pendapatan. Perubahan dalam nilai saksama aset kewangan pada nilai saksama melalui keuntungan atau kerugian diiktiraf dalam Penyata Pendapatan dalam tempoh di mana perubahan timbul. (ii) Pinjaman dan Belum Terima Pinjaman dan belum terima adalah aset kewangan bukan derivatif dengan pembayaran tetap atau boleh ditentukan, yang tidak disebut harga dalam pasaran yang aktif. Pinjaman dan belum terima ini termasuk dalam aset semasa, melainkan bagi kematangan melebihi 12 bulan selepas berakhirnya tempoh pelaporan. Pinjaman dan belum terima ini dikelaskan sebagai aset bukan semasa. Pinjaman dan belum terima Kumpulan terdiri daripada belum terima bukan semasa, belum terima perdagangan dan lain-lain serta tunai dan baki bank dalam Penyata Kedudukan Kewangan. Pinjaman dan belum terima diukur pada nilai saksama termasuk kos urus niaga pada permulaan dan berikutnya, pada kos terlunas menggunakan kaedah faedah berkesan. Apabila pinjaman dan belum terima terjejas, amaun dibawa aset berkenaan dikurangkan dan amaun kerugian diiktiraf dalam Penyata Pendapatan. Kerugian pengurangan nilai diukur sebagai perbezaan di antara amaun dibawa aset tersebut dan nilai kini bagi anggaran aliran tunai masa hadapan (tidak termasuk kerugian kredit pada masa hadapan yang belum ditanggung) terdiskaun pada kadar faedah berkesan asal aset berkenaan. 44

47 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 2. DASAR-DASAR PERAKAUNAN YANG PENTING (sambungan) (h) Aset-aset Kewangan (sambungan) (iii) Aset Kewangan Tersedia-untuk-dijual Aset kewangan tersedia-untuk-dijual adalah aset kewangan bukan derivatif yang sama ada ditetapkan dalam kategori ini atau tidak dikelaskan dalam mana-mana kategori lain. Ia termasuk dalam aset bukan semasa kecuali pelaburan tersebut matang atau pihak pengurusan berhasrat untuk melupuskannya dalam tempoh 12 bulan dari akhir tempoh pelaporan. Sekuriti pendapatan tetap (dalam lingkungan aset semasa), dan pelaburan ekuiti bukan semasa tertentu dikelaskan sebagai pelaburan tersedia-untuk-dijual, manakala pinjaman pendidikan boleh ubah (dalam lingkungan aset bukan semasa) dikelaskan sebagai belum terima tersedia-untuk-dijual. Aset-aset ini pada awalnya diukur pada nilai saksama termasuk kos urus niaga dan berikutnya, pada nilai saksama. Perubahan dalam nilai saksama pelaburan tersedia-untuk-dijual diiktiraf dalam pendapatan keseluruhan lain. Sementara itu, perubahan dalam nilai saksama belum terima tersedia-untuk-dijual dikelaskan sebagai aset bukan semasa boleh dianalisis melalui perubahan yang timbul daripada penukaran belum terima kepada biasiswa dan perubahan nilai saksama lain. Perubahan berikutan daripada penukaran tersebut diiktiraf dalam Penyata Pendapatan, manakala perubahan dalam nilai saksama lain diiktiraf dalam pendapatan keseluruhan lain. Faedah bagi belum terima tersedia-untuk-dijual yang dikira menggunakan kaedah faedah berkesan diiktiraf dalam Penyata Pendapatan. Apabila aset kewangan tersedia-untuk-dijual telah dijual, pelarasan nilai saksama terkumpul yang diiktiraf dalam pendapatan keseluruhan lain dikelaskan semula dalam Penyata Pendapatan. (iv) Nyahiktiraf Aset kewangan dinyahiktiraf apabila hak untuk menerima aliran tunai daripada pelaburan tersebut tamat atau dipindahkan dan Kumpulan telah memindahkan kebanyakkan risiko dan manfaat pemilikan. Belum terima yang difaktor keluar kepada bank dan institusi kewangan lain dengan bantuan Kumpulan tidak dinyahiktiraf sehingga tempoh bantuan tersebut tamat dan risiko dan manfaat belum terima tersebut telah dipindahkan sepenuhnya. Tunai sepadan yang diterima daripada institusi kewangan dicatatkan sebagai peminjaman. (v) Mengimbangi Instrumen Kewangan Aset dan liabiliti kewangan diimbangi dan amaun bersih dibentangkan dalam Penyata Kedudukan Kewangan apabila terdapatnya hak yang boleh dikuatkuasakan secara sah untuk mengimbangi amaun yang diktiraf dan terdapatnya hasrat untuk pelunasan pada asas bersih, atau merealisasikan aset dan melunaskan liabiliti secara serentak. (i) Pengurangan Nilai Aset Kewangan (i) Aset yang Dibawa pada Kos Terlunas Kumpulan menilai pada akhir setiap tempoh pelaporan sama ada terdapat bukti objektif bahawa aset kewangan atau sekumpulan aset kewangan telah terjejas. Satu aset kewangan atau sekumpulan aset kewangan telah terjejas dan kerugian pengurangan nilai ditanggung sekiranya terdapat bukti objektif terdapatnya pengurangan nilai disebabkan satu atau lebih peristiwa yang berlaku selepas permulaan pengiktirafan aset tersebut (satu peristiwa kerugian ) dan bahawa peristiwa (atau peristiwa-peristiwa) kerugian itu memberi kesan ke atas anggaran aliran tunai masa hadapan bagi aset kewangan atau kumpulan aset kewangan yang boleh dianggarkan dengan tepat. Kriteria yang digunakan oleh Kumpulan untuk menentukan terdapatnya bukti objektif mengenai kerugian pengurangan nilai termasuklah: kesukaran yang ketara dari segi kewangan di pihak pelanggan atau penangguh obligasi; pelanggaran kontrak, seperti keingkaran atau delinkuen dalam pembayaran faedah atau pembayaran pokok; kemungkinan pelanggan akan mengalami kemuflisan atau penyusunan semula kewangannya; data yang boleh dipantau menunjukkan bahawa terdapat pengurangan yang ketara dalam anggaran aliran tunai masa hadapan daripada portfolio aset kewangan sejak permulaan pengiktiran aset-aset berkenaan, walaupun pengurangan itu belum dapat dikenal pasti dengan aset kewangan individu dalam portfolio tersebut, termasuk: - perubahan buruk dalam status pembayaran pelanggan-pelanggan dalam portfolio; dan - keadaan ekonomi negara atau tempatan yang berhubung kait dengan kemungkiran pada aset dalam portfolio. 45

48 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 2. DASAR-DASAR PERAKAUNAN YANG PENTING (sambungan) (i) Pengurangan Nilai Aset Kewangan (sambugan) (i) Aset yang Dibawa pada Kos Terlunas (sambungan) Amaun kerugian diukur sebagai perbezaan di antara amaun dibawa aset tersebut dan nilai kini anggaran aliran tunai masa hadapan (tidak termasuk kerugian kredit masa hadapan yang belum ditanggung) terdiskaun pada kadar faedah berkesan asal aset kewangan. Amaun dibawa aset tersebut dikurangkan dan amaun kerugian diiktiraf dalam Penyata Pendapatan. Jika satu pinjaman mempunyai kadar faedah boleh ubah, kadar diskaun bagi pengukuran apa-apa kerugian pengurangan nilai adalah kadar faedah berkesan semasa yang ditetapkan di bawah kontrak. Sebagai langkah segera, Kumpulan boleh mengukur pengurangan nilai berasaskan nilai saksama sesuatu instrumen menggunakan nilai pasaran yang boleh dipantau. Jika, dalam tempoh berikutnya, amaun kerugian pengurangan nilai berkurangan dan pengurangan tersebut boleh dikaitkan secara objektif kepada suatu peristiwa yang berlaku selepas pengurangan nilai diiktiraf (seperti peningkatan dalam penarafan kredit penghutang), kebalikan bagi kerugian pengurangan nilai yang diiktiraf sebelumnya akan diiktiraf dalam Penyata Pendapatan. (ii) Aset yang Dikelaskan sebagai Tersedia-untuk-dijual Dalam perkara sekuriti ekuiti dan pendapatan tetap yang dikelaskan sebagai tersedia-untuk-dijual, selain kriteria bagi aset yang dibawa pada kos terlunas di atas, kriteria berikut juga dipertimbangkan sebagai petanda-petanda pengurangan nilai: kesukaran yang ketara dari segi kewangan bagi pihak pengeluar atau penanggung obligasi; ketiadaan pasaran yang aktif bagi aset kewangan tersebut disebabkan kesukaran kewangan; atau pengurangan yang ketara dan berpanjangan dalam nilai saksama aset kewangan di bawah kos yang dianggap sebagai petanda bahawa aset telah terjejas. Sekiranya terdapat bukti-bukti seumpama itu, kerugian terkumpul, diukur sebagai perbezaan di antara kos pemerolehan dan nilai saksama semasa, tolak apa-apa kerugian pengurangan nilai yang sebelumnya diiktiraf di dalam Penyata Pendapatan, dibalikkan daripada ekuiti dan diiktiraf dalam Penyata Pendapatan. Jika, dalam tempoh masa berikutnya, nilai saksama satu instrumen hutang meningkat dan kenaikan tersebut boleh dikaitkan secara objektif kepada peristiwa yang berlaku selepas kerugian pengurangan nilai itu diiktiraf di dalam Penyata Pendapatan, kerugian pengurangan nilai itu dibalikkan menerusi Penyata Pendapatan. Kerugian pengurangan nilai diiktiraf dalam Penyata Pendapatan atas instrumen ekuiti yang dikelaskan sebagai tersedia-untuk-dijual dibalikkan menerusi pendapatan keseluruhan lain dan bukannya menerusi Penyata Pendapatan. (j) Instrumen Kewangan Derivatif dan Aktiviti Lindung Nilai Instrumen kewangan derivatif diiktiraf dan diukur pada nilai saksama pada tarikh kontrak derivatif dimeterai dan kemudiannya diukur semula pada nilai saksama dengan perubahan-perubahan dalam nilai saksama diiktiraf dalam Penyata Pendapatan pada setiap tarikh pelaporan. Kaedah untuk mengiktiraf laba atau kerugian bergantung kepada sama ada derivatif tersebut ditetapkan sebagai instrumen lindung nilai, dan jika demikian, sifat butiran yang dilindung nilai. Kumpulan menetapkan derivatif-derivatif tertentu sebagai lindung nilai bagi nilai saksama aset atau liabiliti yang diiktiraf (lindung nilai saksama) atau lindung nilai bagi risiko tertentu yang berkaitan dengan aset atau liabiliti yang diiktiraf (lindung nilai aliran tunai). Kumpulan mendokumenkan semasa permulaan urus niaga perkaitan di antara instrumen lindung nilai dan butiran yang dilindung nilai, serta matlamat dan strategi pengurusan risikonya bagi pelbagai urus niaga lindung nilai yang diambil. Kumpulan juga mendokumenkan taksirannya, semasa permulaan lindung nilai dan pada dasar berterusan, sama ada derivatif yang digunakan dalam urus niaga lindung nilai adalah amat berkesan bagi mengimbangi perubahan-perubahan dalam nilai saksama atau aliran tunai butiran yang dilindung nilai. Nilai saksama penuh derivatif lindung nilai dikelaskan sebagai aset atau liabiliti bukan semasa apabila tempoh matang butiran yang dilindung nilai adalah lebih dari 12 bulan, dan sebagai aset dan liabiliti semasa apabila tempoh matang butiran yang dilindung nilai adalah kurang dari 12 bulan. Derivatif perdagangan dikelaskan sebagai aset atau liabiliti semasa. Lindung nilai saksama Perubahan dalam nilai saksama derivatif yang ditetapkan dan layak sebagai lindung nilai saksama dicatatkan dalam Penyata Pendapatan, beserta apa-apa perubahan dalam nilai saksama aset atau liabiliti yang dilindung nilai, yang berpunca daripada risiko yang dilindung. Kumpulan mengguna pakai perakaunan lindung nilai saksama bagi melindung nilai risiko faedah tetap ke atas peminjaman. Laba atau kerugian berkaitan dengan bahagian berkesan swap kadar faedah melindung nilai peminjaman kadar tetap diiktiraf dalam Penyata Pendapatan dalam kos pembiayaan. Laba atau kerugian berkaitan dengan bahagian tidak berkesan diiktiraf dalam Penyata Pendapatan dalam laba atau kerugian lain bersih. Perubahan-perubahan dalam nilai saksama peminjaman kadar tetap yang dilindung nilai yang berkaitan dengan risiko kadar faedah diiktiraf dalam Penyata Pendapatan dalam kos pembiayaan. 46

49 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 2. SIGNIFICANT ACCOUNTING POLICIES (continued) (j) Instrumen Kewangan Derivatif dan Aktiviti Lindung Nilai (sambungan) Lindung nilai saksama (sambungan) Sekiranya lindung nilai tidak lagi memenuhi kriteria bagi perakaunan lindung nilai tersebut, pelarasan terhadap amaun dibawa butiran yang dilindung nilai yang mana kaedah faedah berkesan digunakan akan dilunaskan dalam Penyata Pendapatan sepanjang tempoh kematangan. Lindung nilai aliran tunai Bahagian perubahan yang berkesan dalam nilai saksama derivatif yang ditetapkan dan layak sebagai lindung nilai aliran tunai diiktiraf dalam pendapatan keseluruhan lain. Laba atau kerugian berkaitan dengan bahagian yang tidak berkesan diiktiraf serta-merta dalam Penyata Pendapatan dalam laba atau kerugian lain bersih. Amaun-amaun terkumpul dalam ekuiti dikelaskan semula kepada Penyata Pendapatan dalam tempoh apabila butiran lindung nilai menjejaskan Penyata Pendapatan. Laba atau kerugian berkaitan dengan bahagian berkesan swap kadar faedah mata wang bersilang melindung nilai peminjaman kadar tetap diiktiraf dalam Penyata Kewangan dalam kos pembiayaan. Apabila instrumen lindung nilai matang, atau apabila lindung nilai tidak lagi dapat memenuhi kriteria perakaunan lindung nilai, apa-apa laba atau kerugian terkumpul dalam ekuiti pada waktu itu kekal dalam ekuiti dan diiktiraf apabila butiran yang dilindung nilai akhirnya diiktiraf dalam Penyata Pendapatan. (k) Derivatif Tersirat Derivatif tersirat di dalam instrumen atau kontrak kewangan lain diambil kira sebagai derivatif berasingan dan direkodkan pada nilai saksama sekiranya ciri-ciri ekonomi dan risikonya tidak berkait rapat dengan kontrak utama, dan kontrak utama tersebut adalah tidak dipegang untuk urus niaga dengan sendirinya atau ditetapkan pada nilai saksama melalui keuntungan atau kerugian. Derivatif tersirat yang diasingkan daripada kontrak utama adalah dibawa pada nilai saksama melalui keuntungan atau kerugian, dengan perubahan dalam nilai saksama tersebut diiktiraf di dalam Penyata Pendapatan. (l) Inventori Inventori dinyatakan pada nilai yang lebih rendah antara kos dan nilai boleh realis bersih. Kos ditentukan berdasarkan kaedah purata wajaran dan meliputi semua kos pembelian dan kos-kos lain yang ditanggung bagi membawa inventori ke lokasi yang terkini. Kos barangan siap dan kerja dalam pelaksanaan meliputi kos reka bentuk, bahan mentah, tenaga buruh langsung, kos langsung yang lain dan overhed pengeluaran yang berkaitan (berdasarkan kapasiti operasi biasa). Ia tidak termasuk kos peminjaman. Nilai boleh realis bersih merupakan anggaran harga jualan dalam urusan biasa perniagaan, tolak semua anggaran kos sehingga siap dan perbelanjaan jualan boleh ubah yang berkaitan. Untuk mendapatkan nilai boleh realis bersih, peruntukan sewajarnya dibuat bagi semua inventori usang dan kurang laris. (m) Aset Bukan Semasa Dipegang untuk Dijual Aset bukan semasa dikelaskan sebagai dipegang untuk dijual apabila amaun dibawa aset tersebut perlu diperoleh semula terutamanya melalui urus niaga jualan dan jualan dianggap kemungkinan besar berlaku. Ia dinyatakan pada nilai yang lebih rendah antara amaun dibawa dan nilai saksama tolak kos jualan. Sebarang penurunan nilai aset kepada nilai saksama tolak kos jualan diiktiraf sebagai kerugian pengurangan nilai dan dicaj kepada Penyata Pendapatan. (n) Kos Pemerolehan Pelanggan Kos pemerolehan pelanggan ditanggung sewaktu mengaktifkan pelanggan-pelanggan baru berikutan suatu kontrak. Kos pemerolehan pelanggan akan dipermodalkan dan dilunaskan dalam tempoh kontrak berkenaan. Sekiranya seseorang pelanggan menamatkan perkhidmatan dalam tempoh kontrak, apa-apa kos pemerolehan yang belum dilunaskan akan dihapus kira dalam Penyata Pendapatan dengan serta-merta. (o) Tunai dan Kesamaan Tunai Untuk tujuan Penyata Aliran Tunai, tunai dan kesamaan tunai merangkumi tunai dalam tangan, deposit panggilan di bank, pelaburan-pelaburan jangka pendek lain yang berkecairan tinggi dengan tempoh matang asal 3 bulan atau kurang. Deposit dipegang sebagai sekuriti sandaran untuk pinjaman bertempoh yang diberikan, tidak diambil kira sebagai tunai dan kesamaan tunai. (p) Modal Saham (i) Pengelasan Saham biasa dan saham keutamaan tak boleh tebus dengan hak dividen yang ditentukan mengikut budi bicara dikelaskan sebagai ekuiti. Saham-saham lain dikelaskan sebagai ekuiti dan/atau liabiliti mengikut kandungan maksud instrumen tertentu. 47

50 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 2. DASAR-DASAR PERAKAUNAN YANG PENTING (sambungan) (p) Modal Saham (sambungan) (i) Pengelasan (sambungan) Pengagihan kepada pemegang-pemegang sesuatu instrumen kewangan yang dikelaskan sebagai instrumen ekuiti didebitkan secara langsung kepada ekuiti. (ii) Kos Terbitan Saham Pertambahan kos yang berkaitan secara langsung dengan penerbitan saham atau opsyen baru ditolak daripada ekuiti. (iii) Dividen kepada Pemegang Saham Syarikat Dividen ke atas saham keutamaan boleh tebus diiktiraf sebagai liabiliti dan dinyatakan berasaskan akruan. Dividen-dividen lain diiktiraf sebagai liabiliti dalam tempoh ianya diisytiharkan. Dividend in specie yang diagihkan kepada pemegang-pemegang saham Syarikat direkodkan pada nilai dibawa aset bersih yang diagihkan. Pengagihan ini direkodkan sebagai pergerakan dalam ekuiti. (q) Liabiliti Kewangan Belum bayar perdagangan dan lain-lain, deposit pelanggan dan peminjaman dikelaskan sebagai liabiliti kewangan lain. Kesemuanya diiktiraf pada permulaannya pada nilai saksama dan kemudiannya diukur pada kos terlunas menggunakan kaedah faedah berkesan. (i) Belum Bayar Perdagangan Belum bayar perdagangan adalah obligasi untuk membayar barangan dan perkhidmatan yang diperoleh daripada pembekal-pembekal dalam urusan biasa perniagaan. Akaun belum berbayar dikelaskan sebagai liabiliti semasa sekiranya pembayaran perlu dibuat dalam tempoh setahun atau kurang dari setahun (atau dalam kitaran pengendalian biasa perniagaan jika lebih lama). Sebaliknya, ia akan dibentangkan sebagai liabiliti bukan semasa. (ii) Bon, Nota, Debentur dan Peminjaman Peminjaman diiktiraf pada permulaannya pada nilai saksama, selepas ditolak kos urus niaga yang ditanggung. Peminjaman kemudiannya dibawa pada kos yang terlunas; apa-apa perbezaan di antara amaun diiktiraf pada permulaan dan nilai penebusan diiktiraf dalam Penyata Pendapatan dalam tempoh peminjaman menggunakan kaedah faedah berkesan, melainkan bagi kos peminjaman yang ditanggung bagi pembinaan apa-apa aset yang layak. Faedah, dividen, laba dan kerugian berkaitan dengan instrumen kewangan, atau sebahagian daripada komponen yang dikelaskan sebagai liabiliti, dilaporkan dalam kos pembiayaan dalam Penyata Pendapatan. Laba atau kerugian pertukaran asing yang timbul daripada terjemahan peminjaman dalam mata wang asing, dilaporkan dalam kos pembiayaan dalam Penyata Pendapatan. Peminjaman dikelaskan sebagai liabiliti semasa melainkan Kumpulan mempunyai hak tanpa syarat untuk menunda penyelesaian liabiliti tersebut untuk sekurang-kurangnya 12 bulan selepas tarikh pelaporan. Kos peminjaman yang ditanggung berhubung dengan pembiayaan pembinaan dan pemasangan hartanah, loji dan peralatan dipermodalkan sehingga hartanah, loji dan peralatan berkenaan sedia untuk digunakan. Semua kos peminjaman lain dicaj kepada Penyata Pendapatan. Fi yang dibayar bagi penyediaan kemudahan pinjaman diiktiraf sebagai kos urus niaga pinjaman berkenaan setakat mana terdapatnya kemungkinan bahawa sesetengah atau semua kemudahan akan dikeluarkan. Dalam hal ini, fi tersebut ditunda sehingga pengeluaran itu dibuat. Setakat mana tiada terdapatnya bukti bahawa terdapat kemungkinan bahawa sesetengah atau semua kemudahan akan dikeluarkan, fi tersebut akan dipermodalkan sebagai bayaran pendahuluan bagi perkhidmatan mudah cair dan dilunaskan sepanjang tempoh kemudahan berkenaan yang mana ia mempunyai perkaitan. (iii) Liabiliti Opsyen Jual Ke atas Saham yang Dipegang oleh Kepentingan Bukan Mengawal Sebuah kontrak yang mengandungi obligasi yang memerlukan Kumpulan memberi tunai atau aset kewangan lain sebagai pertukaran untuk mendapat saham ekuitinya sendiri (atau saham ekuiti anak syarikatnya) adalah satu liabiliti kewangan. Liabiliti ini direkod tanpa mengira sama ada kontrak tersebut memenuhi definisi instrumen ekuiti. Liabiliti kewangan itu diiktiraf mengikut nilai kini amaun penebusan opsyen tersebut, apabila ia dilaksanakan. Liabiliti penebusan awal diiktiraf sebagai Rizab Lain dalam ekuiti sebagai satu pengurangan ekuiti Kumpulan sekiranya risiko dan ganjaran pemilikan kekal bersama kepentingan bukan mengawal atau satu pengurangan ekuiti kepentingan bukan mengawal jika risiko dan ganjaran pemilikan dipindah kepada Kumpulan. Seterusnya, opsyen jual dinilai semula pada nilai saksama akibat daripada perubahan dalam liabiliti yang dijangkakan di mana sebarang keuntungan atau kerugian diiktiraf dalam Penyata Pendapatan. Jika opsyen itu tamat tempoh tanpa dilaksanakan, liabiliti opsyen jual akan dinyahiktiraf dengan pelarasan yang sepadan kepada ekuiti. 48

51 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 2. DASAR-DASAR PERAKAUNAN YANG PENTING (sambungan) (r) Pajakan (i) Pajakan Kewangan Pajakan aset di mana Kumpulan menanggung sebahagian besar daripada kesemua risiko dan manfaat pemilikan, dikelaskan sebagai pajakan kewangan. Pajakan kewangan dipermodalkan pada permulaan pajakan, pada nilai yang lebih rendah antara nilai kini bagi bayaran pajakan minimum dan nilai saksama bagi aset yang dipajak. Obligasi pembayaran sewa yang sepadan, selepas ditolak caj pembiayaan, dimasukkan dalam peminjaman. Setiap bayaran pajakan adalah diuntukkan antara pengurangan liabiliti dan caj pembiayaan agar memperoleh kadar faedah yang malar dan berkala ke atas baki liabiliti. Caj pembiayaan diiktiraf dalam Penyata Pendapatan. Aset yang diperoleh di bawah pajakan kewangan, disusut nilai sepanjang tempoh yang lebih pendek antara anggaran hayat berguna atau mengikut terma-terma pajakan. (ii) Pajakan Kendalian Pajakan aset di mana sebahagian besar daripada risiko dan manfaat pemilikan dikekalkan oleh pemberi pajak, dikelaskan sebagai pajakan kendalian. Bayaran yang dibuat di bawah pajakan kendalian (selepas ditolak sebarang insentif yang diterima daripada pemberi pajak) dicaj kepada Penyata Pendapatan berdasarkan kaedah garis lurus sepanjang tempoh pajakan. Apabila pajakan kendalian ditamatkan sebelum tamat tempoh pajakannya, sebarang bayaran yang perlu dibuat kepada pemberi pajak sebagai penalti diiktiraf sebagai perbelanjaan dalam tempoh berlakunya penamatan. (s) Geran Kerajaan Geran daripada kerajaan diiktiraf pada nilai saksama apabila terdapat jaminan yang munasabah bahawa geran tersebut akan diterima dan Kumpulan akan mematuhi semua syarat yang ditetapkan. Geran kerajaan berkaitan dengan pendapatan ditunda dan diiktiraf dalam Penyata Pendapatan sepanjang tempoh kewangan yang perlu untuk memadankannya dengan kos yang bakal diganti. Geran kerajaan berkaitan dengan pembelian aset dimasukkan dalam liabiliti bukan semasa sebagai pendapatan tertunda dan dikreditkan kepada Penyata Pendapatan berasaskan kaedah garis lurus sepanjang anggaran hayat berguna aset-aset berkaitan. (t) Cukai Pendapatan Perbelanjaan cukai semasa ditentukan mengikut undang-undang percukaian bagi setiap bidang kuasa di mana Kumpulan beroperasi dan meliputi semua cukai berasaskan keuntungan yang boleh dicukai, termasuk cukai pegangan yang perlu dibayar oleh anak-anak syarikat asing atau syarikatsyarikat bersekutu semasa pengagihan keuntungan tertahan kepada syarikat-syarikat dalam Kumpulan, dan cukai keuntungan hartanah yang perlu dibayar atas pelupusan hartanah. Cukai tertunda diiktiraf sepenuhnya, dengan menggunakan kaedah liabiliti, atas perbezaan sementara yang timbul antara amaun aset dan liabiliti bagi tujuan cukai dengan amaun dibawa aset dan liabiliti tersebut dalam penyata kewangan. Walau bagaimanapun, cukai tertunda tidak diambil kira sekiranya ia timbul daripada pengiktirafan awal aset atau liabiliti dalam sesuatu urus niaga selain daripada kombinasi perniagaan yang pada masa urus niaga berkenaan, tidak memberi kesan kepada keuntungan atau kerugian perakaunan mahupun yang boleh dicukai. Cukai tertunda ditentukan dengan menggunakan kadar cukai (dan undang-undang percukaian) yang telah dikuatkuasakan atau sudah digubal pada tarikh pelaporan dan dijangka akan digunakan apabila aset cukai tertunda yang berkaitan direalisasikan atau liabiliti cukai tertunda dijelaskan. Aset cukai tertunda diiktiraf hingga ke suatu takat yang berkemungkinan bahawa keuntungan boleh dicukai akan terhasil pada masa hadapan, yang daripadanya, perbezaan sementara boleh dipotong atau kerugian cukai belum guna dan kredit cukai (termasuk elaun pelaburan), boleh digunakan. Cukai tertunda diiktiraf atas perbezaan sementara yang timbul daripada pelaburan dalam anak-anak syarikat dan syarikat-syarikat bersekutu, kecuali apabila masa pembalikan bagi perbezaan sementara tersebut boleh dikawal dan perbezaan sementara itu berkemungkinan tidak akan berbalik pada masa hadapan yang boleh diramalkan. Aset dan liabiliti cukai tertunda dan pendapatan diimbangi apabila terdapatnya hak yang boleh dikuatkuasakan secara sah untuk mengimbangi aset cukai semasa terhadap liabiliti cukai semasa dan apabila aset dan liabiliti cukai pendapatan yang tertunda berkaitan dengan cukai yang dikenakan oleh pihak berkuasa percukaian yang sama ke atas entiti boleh cukai atau entiti boleh cukai yang berlainan sekiranya terdapat hasrat untuk melunaskan baki atas dasar bersih. Bahagian Kumpulan dalam cukai pendapatan bagi syarikat bersekutu dimasukkan ke dalam bahagian Kumpulan dalam keputusan kewangan syarikat bersekutu. 49

52 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 2. DASAR-DASAR PERAKAUNAN YANG PENTING (sambungan) (u) Peruntukan Peruntukan diiktiraf apabila Kumpulan mempunyai obligasi semasa secara sah atau konstruktif, kesan daripada peristiwa lampau yang berkemungkinan memerlukan aliran keluar sumber bagi menjelaskan obligasi tersebut, dan apabila anggaran yang pasti berhubung dengan amaun tersebut boleh dibuat. Jika Kumpulan menjangka sesuatu peruntukan akan dibayar balik (contohnya, di bawah kontrak insurans), pembayaran balik tersebut diiktiraf sebagai aset yang berasingan tetapi hanya apabila pembayaran balik tersebut adalah benar-benar pasti. Peruntukan tidak diiktiraf bagi kerugian operasi masa hadapan. Jika terdapat beberapa obligasi yang serupa, kemungkinan aliran keluar yang akan diperlukan untuk sesuatu penjelasan ditentukan dengan mempertimbangkan kelas obligasi secara menyeluruh. Peruntukan diiktiraf walaupun kemungkinan aliran keluar berhubung dengan mana-mana perkara yang termasuk dalam sesuatu kelas obligasi yang sama adalah kecil. Peruntukan ditentukan pada nilai kini perbelanjaan yang dijangka akan diperlukan bagi menjelaskan obligasi dengan menggunakan kadar sebelum cukai yang mencerminkan taksiran pasaran semasa tentang nilai masa wang dan risiko khusus terhadap obligasi tersebut. Peningkatan dalam peruntukan yang disebabkan oleh peredaran masa diiktiraf sebagai kos pembiayaan. (v) Liabiliti Luar Jangka dan Aset Luar Jangka Kumpulan tidak mengiktiraf liabiliti luar jangka tetapi mendedahkan kewujudannya dalam penyata kewangan. Liabiliti luar jangka merupakan obligasi yang mungkin timbul daripada peristiwa lampau yang mana kewujudannya akan disahkan oleh berlakunya atau tidak berlakunya satu atau lebih peristiwa masa hadapan yang tidak pasti dan di luar kawalan Kumpulan, atau obligasi semasa yang tidak diiktiraf kerana tidak mungkin akan memerlukan aliran keluar sumber untuk menjelaskan obligasi tersebut. Liabiliti luar jangka juga timbul dalam keadaan yang amat luar biasa di mana terdapat liabiliti yang tidak boleh diiktiraf disebabkan ia tidak dapat dinilai dengan pasti. Walau bagaimanapun, liabiliti luar jangka tidak merangkumi kontrak jaminan kewangan. Aset luar jangka ialah aset yang mungkin timbul daripada peristiwa lampau yang mana kewujudannya akan disahkan oleh berlakunya atau tidak berlakunya satu atau lebih peristiwa masa hadapan yang tidak pasti dan di luar kawalan Kumpulan. Kumpulan tidak mengiktiraf aset luar jangka, tetapi mendedahkan kewujudannya di mana terdapat kemungkinan aliran masuk manfaat ekonomi, tetapi tidak boleh ditentukan dengan pasti. Dalam pengambilalihan anak-anak syarikat oleh Kumpulan di bawah kombinasi perniagaan, liabiliti luar jangka yang diambil alih pada mulanya dinilai pada nilai saksamanya pada tarikh pengambilalihan, tanpa mengambil kira setakat mana sebarang kepentingan bukan mengawal. Kumpulan mengiktiraf secara berasingan liabiliti luar jangka bagi syarikat-syarikat yang diambil alih sebagai sebahagian daripada pengagihan kos kombinasi perniagaan di mana nilai saksamanya boleh ditentukan dengan pasti. Jika nilai saksama tidak boleh ditentukan dengan pasti, kesannya akan terangkum dalam muhibah yang timbul daripada pengambilalihan ini. Selepas pengiktirafan awal, Kumpulan mengukur liabiliti luar jangka yang diiktiraf secara berasingan pada tarikh pengambilalihan pada nilai yang lebih tinggi antara amaun yang mungkin diiktiraf selaras dengan peruntukan MFRS 137 dan amaun yang diiktiraf pada awalnya kurang, apabila wajar, pelunasan terkumpul yang diiktiraf selaras dengan peruntukan MFRS 118. (w) Pengiktirafan Hasil Hasil kendalian meliputi nilai saksama pertimbangan yang diterima atau akan diterima bagi penjualan produk dan penyediaan perkhidmatan, ditolak pulangan, duti, diskaun jualan dan cukai barangan dan perkhidmatan, selepas menyingkirkan jualan dalam Kumpulan. Hasil kendalian diiktiraf atau diakru semasa penyediaan produk atau perkhidmatan, apabila amaun hasil boleh diukur dengan pasti dan manfaat ekonomi masa hadapan berkemungkinan akan mengalir kepada Kumpulan. Pengebilan sewa terdahulu merangkumi terutamanya bil pendahuluan untuk perkhidmatan data, yang dilunaskan mengikut kaedah garis lurus bergantung kepada terma kontrak. Pendapatan dividen daripada pelaburan-pelaburan dalam anak-anak syarikat, syarikat bersekutu dan pelaburan-pelaburan ekuiti diiktiraf dalam pendapatan kendalian lain (bersih) apabila hak untuk menerima bayaran adalah pasti. Pendapatan pembiayaan termasuk pendapatan daripada deposit di bank-bank berlesen, institusi-institusi kewangan lain, deposit lain, belum terima tersedia-untuk-dijual dan pinjaman anggota, diiktiraf menggunakan kaedah faedah berkesan. 50

53 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 2. DASAR-DASAR PERAKAUNAN YANG PENTING (sambungan) (x) Manfaat Anggota (i) Manfaat Anggota Jangka Pendek Upah, gaji, cuti tahunan dan cuti sakit berbayar, bonus dan manfaat bukan monetari diakru dalam tempoh perkhidmatan berkaitan dilaksanakan oleh anggota Kumpulan. (ii) Pelan Caruman yang Ditetapkan Caruman Kumpulan kepada pelan caruman yang ditetapkan dicaj kepada Penyata Pendapatan dalam tempoh caruman dikaitkan. Setelah caruman dibayar, Kumpulan tidak lagi bertanggungjawab untuk pembayaran selanjutnya. Caruman prabayar diiktiraf sebagai aset sehingga terdapat pemulangan tunai atau pengurangan dalam pembayaran pada masa hadapan. (iii) Manfaat Penamatan Kerja Manfaat penamatan kerja akan dibayar apabila penggajian seseorang anggota ditamatkan sebelum tarikh persaraan biasa atau apabila seseorang anggota menerima pemberhentian secara sukarela sebagai pertukaran untuk manfaat ini. Kumpulan mengiktiraf manfaat penamatan kerja apabila ia menunjukkan komitmen sama ada untuk menamatkan penggajian anggota semasa menurut pelan rasmi terperinci tanpa kemungkinan untuk menarik balik atau menyediakan manfaat penamatan kerja berikutan tawaran yang dibuat untuk menggalakkan pemberhentian secara sukarela. Manfaat yang perlu dibayar dalam tempoh lebih daripada 12 bulan selepas tarikh pelaporan didiskaunkan kepada nilai kini. Manfaat penamatan kerja ini termasuk manfaat perubatan terhad yang disediakan sehingga suatu tempoh umur tertentu bagi bekas pekerja yang layak di bawah skim persaraan pilihan tertentu. (iv) Pampasan Berasaskan Saham Pampasan Berasaskan Saham yang Diselesaikan Secara Ekuiti Nilai saksama perkhidmatan anggota yang diselesaikan dengan pemberian saham kepada anggota-anggota Syarikat diiktiraf sebagai perbelanjaan dalam Penyata-penyata Pendapatan sepanjang tempoh letak hak berkenaan (atau bagi tempoh letak hak setiap pemberian masing-masing jika berlaku pemberian berbilang) selari dengan peningkatan dalam ekuiti. Bagi saham yang diberikan kepada anggota-anggota anak-anak syarikat, nilai saksama pemberian diiktiraf sebagai kos pelaburan dalam anak-anak syarikat sepanjang tempoh letak hak dengan pelarasan yang selari kepada ekuiti. Pampasan Berasaskan Saham yang Diselesaikan Secara Tunai Nilai saksama perkhidmatan anggota yang diselesaikan dengan pembayaran tunai oleh Kumpulan atau Syarikat kepada anggota-anggota sebagai ganti kepada saham Syarikat diiktiraf pada nilai saksama tanggungan liabiliti tersebut, sebagai perbelanjaan dalam Penyata-penyata Pendapatan sepanjang tempoh letak hak berkenaan (atau bagi tempoh letak hak setiap pemberian masing-masing jika berlaku pemberian berbilang). Jumlah keseluruhan yang akan dibelanjakan sepanjang tempoh letak hak masing-masing akan ditentukan melalui rujukan kepada nilai saksama saham yang diberikan, tidak termasuk kesan dari mana-mana syarat letak hak bukan pasaran. Syarat letak hak bukan pasaran dirangkumkan ke dalam andaian yang digunapakai dalam menetapkan bilangan saham yang dijangka untuk letak hak. Pada setiap tarikh pelaporan, Kumpulan menyemak semula anggaran bilangan saham yang dijangka untuk letak hak. Kumpulan mengiktiraf kesan semakan semula anggaran asal liabiliti pemberian saham, jika ada, dalam Penyata Pendapatan dengan pelarasan selari dengan rizab dalam ekuiti. Nilai saksama saham yang diberikan kepada anggota-anggota anak-anak syarikat diperuntukkan kepada anak-anak syarikat. Apabila saham yang diberikan diletakkan hak dan diterbitkan, nilai saksama akan dikreditkan kepada modal saham dengan debit selari kepada rizab dan tunai yang diterima (jika ada). (y) Mata Wang Asing (i) Mata Wang Fungsian dan Pembentangan Butiran yang dimasukkan dalam penyata kewangan setiap entiti dalam Kumpulan ditentukan dengan menggunakan mata wang persekitaran ekonomi yang utama di mana entiti tersebut beroperasi (mata wang fungsian). Penyata kewangan yang disatukan dibentangkan dalam Ringgit Malaysia, iaitu mata wang fungsian dan pembentangan Syarikat. 51

54 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 2. DASAR-DASAR PERAKAUNAN YANG PENTING (sambungan) (y) Mata Wang Asing (sambungan) (ii) Urus Niaga dan Baki Urus niaga dalam mata wang asing diterjemahkan ke dalam mata wang fungsian dengan menggunakan kadar pertukaran yang ada pada tarikh urus niaga. Laba dan kerugian pertukaran asing hasil daripada penyelesaian urus niaga sedemikian dan daripada terjemahan aset dan liabiliti monetari yang nilainya dinyatakan dalam mata wang asing, pada kadar pertukaran akhir tahun, diiktiraf dalam Penyata Pendapatan, kecuali apabila tertunda dalam pendapatan keseluruhan lain sebagai lindung nilai aliran tunai yang layak. Laba dan kerugian pertukaran asing yang berkaitan dengan peminjaman dibentangkan dalam Penyata Pendapatan dalam kos pembiayaan bersih. Kesemua laba dan kerugian pertukaran asing yang lain dibentangkan dalam Penyata Pendapatan dalam kos kendalian. (iii) Syarikat-syarikat dalam Kumpulan Keputusan dan kedudukan kewangan kesemua entiti dalam Kumpulan (tiada satu pun mempunyai mata wang ekonomi inflasi melampau) yang mempunyai mata wang fungsian berbeza daripada mata wang pembentangan, diterjemahkan kepada mata wang pembentangan seperti berikut: aset dan liabiliti bagi setiap Penyata Kedudukan Kewangan yang dibentangkan diterjemahkan pada kadar penutup pada tarikh pelaporan; pendapatan dan perbelanjaan bagi setiap Penyata Pendapatan diterjemahkan pada kadar pertukaran purata (melainkan purata ini merupakan anggaran yang tidak munasabah bagi kesan terkumpul kadar semasa pada tarikh urus niaga, dan dalam hal ini, pendapatan dan perbelanjaan diterjemahkan menggunakan kadar semasa pada tarikh urus niaga); dan semua perbezaan pertukaran yang terhasil diiktiraf sebagai komponen berasingan dalam pendapatan keseluruhan lain. Semasa penyatuan, perbezaan pertukaran yang timbul daripada terjemahan pelaburan bersih dalam operasi asing diambil kira dalam pendapatan keseluruhan lain. Apabila operasi asing dilupus atau dijual, perbezaan pertukaran sedemikian yang dicatatkan dalam ekuiti diiktiraf dalam Penyata Pendapatan sebagai sebahagian daripada laba atau kerugian atas pelupusan. (z) Pelaporan Segmen Segmen operasi dilaporkan dengan cara yang konsisten dengan pelaporan dalaman yang disediakan kepada ketua pembuat keputusan operasi. Ketua pembuat keputusan operasi tersebut bertanggungjawab untuk mengagihkan sumber-sumber dan menilai prestasi segmen operasi dan membuat keputusan strategik secara keseluruhannya. Pendedahan lanjut berkenaan Pelaporan Segmen dibentangkan dalam nota 45 kepada penyata kewangan. 3. ANGGARAN PERAKAUNAN YANG KRITIKAL Anggaran dinilai secara berterusan oleh para Pengarah berdasarkan kepada pengalaman masa lalu serta faktor-faktor lain, termasuk jangkaan peristiwa masa hadapan yang dipercayai munasabah mengikut keadaan. Anggaran dan Andaian Perakaunan yang Kritikal Kumpulan membuat anggaran dan andaian berhubung masa hadapan. Mengikut takrifan, anggaran perakaunan yang dilakukan jarang menyamai keputusan sebenar yang berkaitan. Untuk mempertingkatkan kandungan maklumat di dalam anggaran, faktor-faktor pemboleh ubah utama tertentu yang dijangka mempunyai kesan ketara terhadap keputusan dan kedudukan kewangan Kumpulan diuji kepekaannya terhadap perubahan parameter asas. Anggaran dan andaian yang mempunyai risiko ketara yang boleh menyebabkan pelarasan ketara terhadap amaun dibawa aset dan liabiliti dalam tahun hadapan dinyatakan di bawah. (a) Anggaran Hayat Berguna Hartanah, Loji dan Peralatan Kumpulan menyemak semula anggaran hayat berguna hartanah, loji dan peralatan pada setiap tahun berdasarkan kepada pelbagai faktor seperti rancangan dan strategi perniagaan, jangkaan tahap penggunaan, perubahan dalam teknologi, penemuan terkini dalam penyelidikan dan pembangunan, amalan terkini untuk meningkatkan prestasi aset rangkaian tertentu dan kemajuan teknologi masa hadapan. Keputusan operasi masa hadapan boleh terjejas dengan ketara oleh perubahan anggaran ini yang disebabkan oleh perubahan faktor-faktor tersebut. Perubahan dalam anggaran hayat berguna hartanah, loji dan peralatan akan mengubah susut nilai yang direkodkan serta amaun dibawa hartanah, loji dan peralatan. 52

55 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 3. ANGGARAN PERAKAUNAN YANG KRITIKAL (sambungan) Anggaran dan Andaian Perakaunan yang Kritikal (sambungan) (b) Pengurangan Nilai Hartanah, Loji dan Peralatan, Aset Tak Ketara (selain daripada muhibah) serta Pelaburan dalam Anak-anak Syarikat Kumpulan menaksir pengurangan nilai aset yang dinyatakan di atas apabila terdapat peristiwa atau perubahan keadaan yang menunjukkan bahawa amaun dibawa sesuatu aset mungkin tidak boleh diperoleh semula iaitu apabila amaun dibawa sesuatu aset adalah melebihi amaun boleh diperoleh semula. Amaun boleh diperoleh semula ditentukan pada nilai yang lebih tinggi antara nilai saksama tolak kos untuk menjual aset berkenaan dan nilai gunanya. Nilai guna adalah nilai kini bersih aliran tunai masa hadapan yang diunjurkan yang boleh diperoleh daripada aset berkenaan, didiskaunkan pada kadar diskaun yang sesuai. Unjuran aliran tunai masa hadapan adalah berasaskan kepada anggaran Kumpulan yang dikira berdasarkan kepada arah aliran masa lalu, sektor dan industri, keadaan pasaran dan ekonomi umum, perkembangan teknologi dan maklumat-maklumat lain yang sedia ada. (c) Pengurangan Nilai Muhibah Kumpulan menguji pengurangan nilai muhibah sekali setahun selaras dengan dasar perakaunannya atau apabila terdapat peristiwa atau perubahan keadaan yang menunjukkan perlunya ujian pengurangan nilai. Andaian yang digunakan, keputusan dan kesimpulan bagi penilaian pengurangan nilai ini dinyatakan dalam nota 24 kepada penyata kewangan. (d) Pengurangan Nilai Belum Terima Perdagangan Kumpulan menaksir pada setiap tarikh pelaporan sama ada terdapat bukti objektif bahawa belum terima perdagangan harus dikurangkan nilai. Kerugian pengurangan nilai dikira secara berkala berdasarkan semakan semula status semasa belum terima sedia ada dan arah aliran kutipan masa lalu untuk mencerminkan pengalaman sebenar dan jangkaan. (e) Hayat Berguna Aset Tak Ketara yang Diperoleh Menerusi Gabungan Perniagaan Aset tak ketara dilunaskan mengikut tempoh hayat berguna yang bergantung kepada anggaran pihak pengurusan terhadap tempoh manfaat ekonomi yang boleh diperoleh daripada aset itu. Hayat berguna dikaji semula dari semasa ke semasa bagi memastikan bahawa ianya kekal munasabah. Asas untuk menentukan hayat berguna aset tak ketara yang diperoleh melalui penggabungan perniagaan adalah seperti berikut: (f ) Cukai Spektrum telekomunikasi dianggarkan mempunyai hayat berguna yang tidak terhad atas anggapan kos pembaharuan adalah kecil dan boleh diabaikan dan Kumpulan dijangka terus menggunakan spektrum tersebut dalam menyediakan perkhidmatan telekomunikasi tanpa had tempohnya. Anggaran hayat berguna bagi asas pelanggan yang diperoleh mencerminkan terutamanya, pandangan Kumpulan terhadap purata hayat ekonomi bagi asas pelanggan dan dinilai dengan merujuk kepada kadar peralihan pelanggan. (i) Cukai Pendapatan Kumpulan adalah tertakluk kepada peruntukan-peruntukan cukai pendapatan di serata rantau. Pertimbangan digunakan untuk menentukan peruntukan cukai pendapatan bagi seluruh Kumpulan. Terdapat urus niaga dan pengiraan tertentu yang mana penentuan muktamad cukai pendapatan tidak dapat dipastikan dalam urusan biasa perniagaan. Kumpulan mengiktiraf liabiliti cukai berdasarkan kepada anggaran sama ada cukai tambahan akan dikenakan. Jika keputusan akhir cukai tersebut adalah berbeza daripada amaun yang diiktiraf pada permulaan, perbezaan tersebut akan memberi kesan kepada peruntukan cukai pendapatan dan/atau cukai tertunda dalam tempoh di mana penentuan sedemikian dibuat. (ii) Aset Cukai Tertunda Aset cukai tertunda diiktiraf hingga ke takat selagi mana ada kemungkinan bahawa keuntungan yang boleh dicukai pada masa hadapan akan terhasil, yang daripadanya, perbezaan sementara atau kerugian cukai belum guna dan kredit cukai (termasuk elaun pelaburan) boleh digunakan. Ini melibatkan pertimbangan berhubung keuntungan yang boleh dicukai pada masa hadapan bagi entiti tertentu di mana aset cukai tertunda telah diiktiraf. Anggaran keuntungan yang boleh dicukai pada masa hadapan melibatkan andaian-andaian penting, terutamanya berhubung dengan permintaan perkhidmatan sedia ada dan baru, persaingan dan perubahan kawal selia yang mungkin memberi kesan terhadap harga perkhidmatan. Andaian-andaian ini diperoleh berdasarkan prestasi masa lalu dan diselaraskan untuk keadaan yang tidak berulang. 53

56 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 3. ANGGARAN PERAKAUNAN YANG KRITIKAL (sambungan) Anggaran dan Andaian Perakaunan yang Kritikal (sambungan) (g) Liabiliti Luar Jangka Penentuan kaedah perakaunan bagi liabiliti luar jangka adalah berdasarkan kepada pendapat para Pengarah tentang keputusan yang dijangka daripada perkara-perkara luar jangka selepas mendapat nasihat daripada penasihat undang-undang bagi kes-kes litigasi dan pakar-pakar dalaman dan luaran Kumpulan bagi perkara-perkara berbangkit daripada urusan biasa perniagaan. Perincian-perincian bagi prosiding undang-undang yang melibatkan Kumpulan, jika ada, setakat 31 Disember didedahkan dalam nota 50 kepada penyata kewangan. (h) Nilai Saksama Derivatif dan Instrumen Kewangan Lain Nilai saksama instrumen kewangan yang tidak didagangkan dalam pasaran yang aktif (misalnya, derivatif atas kaunter) ditentukan dengan menggunakan teknik penilaian. Kumpulan melaksanakan pertimbangannya dalam memilih pelbagai kaedah penilaian dan membuat andaian yang terutamanya berdasarkan keadaan pasaran pada akhir setiap tempoh pelaporan. Nilai saksama derivatif adalah nilai kini aliran tunainya di masa hadapan. Kumpulan menganggarkan nilai saksama pada tarikh pelaporan, bagi aset kewangan tersedia-untuk-dijual tertentu yang tidak didagangkan di pasaran yang aktif dengan menggunakan kaedah aset ketara bersih dan kaedah aliran tunai terdiskaun. Dalam menganggar nilai saksama opsyen jual dan beli atas saham sebuah anak syarikat, Kumpulan telah menggunakan model penilaian dalam mengunjur jangkaan harga saham dengan menggunakan kadar diskaun dan pertumbuhan yang mencerminkan keadaan pasaran khusus kepada industri tertentu yang sedia ada pada tarikh pelaporan. Walaupun Kumpulan dan Syarikat percaya bahawa anggaran nilai saksama adalah bersesuaian, penggunaan kaedah atau andaian yang lain boleh membawa kepada pengukuran nilai saksama yang berbeza. Ringkasan instrumen kewangan mengikut kategori didedahkan dalam nota 46 kepada penyata kewangan. Penilaian bagi instrumen kewangan sedemikian dibincangkan dengan lebih lanjut dalam nota 47 kepada penyata kewangan. 4. MATLAMAT DAN DASAR PENGURUSAN RISIKO KEWANGAN (a) Faktor Risiko Kewangan Risiko utama yang timbul daripada aset dan liabiliti kewangan Kumpulan adalah risiko pasaran (merangkumi risiko pertukaran asing, risiko harga dan risiko kadar faedah), risiko kredit dan risiko kecairan. Pengurusan risiko keseluruhan Kumpulan adalah untuk mengurangkan potensi kesan-kesan buruk risiko-risiko ini ke atas prestasi kewangan Kumpulan. Kumpulan telah menyediakan dasar, garis panduan dan prosedur pengurusan risiko untuk menangani pendedahan kepada risiko-risiko kewangan ini. Strategi-strategi lindung nilai ditetapkan memandangkan komitmen perdagangan untuk mengurangkan pendedahan risiko-risiko yang berkaitan. Instrumen kewangan derivatif digunakan untuk melindung nilai pendedahan perdagangan yang utama dan tidak dipegang untuk tujuan spekulatif. (i) Risiko Pasaran Risiko Pertukaran Asing Risiko pertukaran asing Kumpulan merujuk kepada pergerakan kadar pertukaran yang buruk ke atas kedudukan mata wang asing yang berpunca daripada belum terima dan belum bayar perdagangan, deposit dan peminjaman yang didenominasikan dalam mata wang asing, dan daripada keuntungan tertahan dalam anak-anak syarikat luar negeri, yang mata wang kefungsiannya bukan dalam Ringgit Malaysia. Matlamat Kumpulan ialah untuk mengurangkan pendedahan kadar pertukaran asing ke tahap yang boleh diterima berbanding had dan kesan yang telah ditentukan terlebih dahulu kepada Penyata Pendapatan. Kumpulan memantau aset dan liabilitinya yang didenominasikan dalam mata wang asing dan menggunakan pelbagai instrumen lindung nilai seperti kontrak hadapan, Kontrak Swap Kadar Faedah Mata Wang Bersilang (CCIRS) dan struktur opsyen selain mengekalkan dana dalam mata wang asing pada tahap yang berpatutan untuk menyokong keperluan aliran tunai operasi. Dasar Kumpulan memerlukan semua urus niaga bagi melindung nilai pendedahan risiko pertukaran mata wang asing hendaklah dilaksanakan mengikut parameter yang diluluskan oleh Lembaga Pengarah. Risiko pertukaran asing Kumpulan timbul terutamanya daripada peminjaman yang didenominasikan dalam mata wang asing, terutamanya Dolar AS selepas peminjaman Yen Jepun Kumpulan matang pada November. Selepas melindung nilai peminjaman dalam Dolar AS dan Yen Jepun yang matang masing-masing, komposisi peminjaman mata wang asing daripada jumlah peminjaman Kumpulan pada 31 Disember dikurangkan kepada 19.1% (: 20.1%). Berdasarkan kepada kedudukan peminjaman pada 31 Disember, sekiranya Ringgit Malaysia menyusut/mengukuh sebanyak 5.0% berbanding dengan Dolar AS dengan kesemua pemboleh ubah lain adalah malar, keuntungan selepas cukai bagi tahun kewangan tersebut untuk Kumpulan adalah lebih rendah/lebih tinggi sebanyak kira-kira juta (sebelum lindung nilai) dan 77.9 juta (selepas lindung nilai) disebabkan kerugian atau laba daripada pertukaran asing atas terjemahan peminjaman yang didenominasikan dalam Dolar AS. 54

57 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 4. MATLAMAT DAN DASAR PENGURUSAN RISIKO KEWANGAN (sambungan) (a) Faktor Risiko Kewangan (sambungan) (i) Risiko Pasaran (sambungan) Risiko Harga Kumpulan terdedah kepada risiko harga sekuriti ekuiti dan pendapatan tetap yang timbul daripada pelaburan dalam Penyata Kedudukan Kewangan, dikategorikan sama ada sebagai tersedia-untuk-dijual atau pada nilai saksama melalui keuntungan atau kerugian. Kumpulan tidak terdedah kepada risiko harga komoditi. Portfolio sekuriti ekuiti disebut harga telah menurun kepada 4.0 juta pada 31 Disember daripada 6.0 juta pada akhir tahun disebabkan oleh penurunan harga pasaran portfolio sekuriti ekuiti yang sedia ada. Berdasarkan portfolio sekuriti ekuiti yang disebut harga pada 31 Disember, jika indeks ekuiti Bursa Malaysia berubah sebanyak 5.0%, dengan kesemua pemboleh ubah lain adalah malar, kesan terhadap keuntungan selepas cukai bagi tahun kewangan tersebut adalah sebanyak kira-kira 0.5 juta. Keuntungan selepas cukai bagi tahun kewangan tersebut akan meningkat atau berkurangan disebabkan laba/kerugian daripada sekuriti ekuiti yang dikelaskan pada nilai saksama melalui keuntungan atau kerugian. Komponen-komponen lain ekuiti sepatutnya bertambah/berkurangan disebabkan laba/kerugian atas sekuriti ekuiti dan pendapatan tetap yang dikelaskan sebagai tersedia-untuk-dijual. Risiko Kadar Faedah Kumpulan mempunyai tunai dan deposit jangka pendek dan sekuriti pendapatan tetap yang terdedah kepada pergerakan kadar faedah. Kumpulan menguruskan risiko kadar faedah atas tunai dan deposit jangka pendek melalui peruntukan dalam tempoh bersesuaian. Manakala, bagi sekuriti pendapatan tetap, Kumpulan mengguna pakai tempoh bersesuaian dan analisis penilaian mata asas untuk menguruskan risiko kadar faedahnya. Pelaburan-pelaburan Kumpulan dalam pasaran wang dan sekuriti pendapatan tetap pada 31 Disember masing-masing adalah 1,112.9 juta (: 1,647.3 juta) dan juta (: juta). Bagi kenaikan dalam Kadar Dasar Semalaman (OPR) sebanyak 25 mata asas oleh Bank Negara Malaysia dan diandaikan keluk hasil faedah keseluruhan juga meningkat dengan peratusan yang sama, pendapatan pembiayaan daripada portfolio pasaran wang akan bergerak secara selaras sebanyak kira-kira 2.8 juta manakala nilai aset bersih bagi portfolio pendapatan tetap akan bergerak secara songsang sebanyak kira-kira 4.6 juta. Hutang Kumpulan termasuk kredit pusingan, peminjaman, bon, nota dan debentur. Matlamat Kumpulan adalah untuk menguruskan risiko kadar faedah ke tahap pendedahan yang boleh diterima atas kos pembiayaan. Kumpulan menyemak semula komposisi kadar hutang tetap dan terapungnya berdasarkan penilaian pendedahannya yang sedia ada dan profil kadar faedah yang dikehendaki yang boleh diterima oleh Kumpulan. Instrumen lindung nilai seperti swap kadar faedah digunakan bagi mengurus risiko-risiko ini. Dasar Kumpulan menghendaki semua urus niaga bagi melindung nilai pendedahan risiko kadar faedah dilaksanakan mengikut parameter yang diluluskan oleh Lembaga Pengarah. Kumpulan telah melaksanakan beberapa urus niaga swap kadar faedah dengan institusi kewangan yang taraf kreditnya berwibawa. Berdasarkan kedudukan lindung nilai pada 31 Disember, profil nisbah kadar faedah Kumpulan selepas lindung nilai, adalah 100% pada kadar faedah tetap (: 100% kadar faedah tetap). Oleh itu, Kumpulan tidak akan terjejas oleh sebarang kenaikan dalam kadar OPR. Ini juga kedudukan seperti pada akhir tahun kewangan yang lepas. (ii) Risiko Kredit Aset kewangan yang terutamanya terdedah kepada risiko kredit adalah belum terima, tunai dan baki bank, sekuriti boleh niaga dan instrumen kewangan yang digunakan dalam aktiviti lindung nilai. Bertepatan dengan jenis perniagaan Kumpulan, para pelanggan adalah dibahagikan, terutamanya, mengikut segmen perniagaan. Kumpulan tidak mempunyai penumpuan risiko kredit yang ketara oleh kerana kepelbagaian asas pelanggannya. Risiko kredit diurus melalui penilaian dan kelulusan kredit, had kredit dan prosedur pemantauan yang ketat. Di mana wajar, Kumpulan akan mendapatkan deposit atau jaminan bank daripada para pelanggan yang akan dipegang sebagai cagaran. Kumpulan menyimpan tunai dan kesamaan tunai dalam beberapa institusi kewangan yang taraf kreditnya berwibawa. Dasar Kumpulan mengehadkan penumpuan pendedahan kredit terhadap sesebuah institusi kewangan tunggal berdasarkan kedudukan aset ketara bersih dan/atau penarafan kredit, tertakluk kepada semakan semula tahunan. Kumpulan telah melantik beberapa pengurus dana pendapatan tetap dan surat perdagangan untuk mengendalikan portfolio pelaburannya. Dalam menguruskan risiko kredit portfolio berkenaan, parameter pelaburan telah diwujudkan bagi mengehadkan semua pengurus dana untuk hanya melabur dalam sekuriti-sekuriti yang mempunyai penarafan kredit sekurang-kurangnya A3/P1 atau yang setara dengannya. Ini adalah selaras dengan Dasar dan Garis Panduan Pelaburan Perbendaharaan Kumpulan. Pada tahun kewangan semasa, portfolio pelaburan Kumpulan terutamanya adalah sekuriti-sekuriti yang mempunyai penarafan kredit AA/P1 atau lebih daripada itu, seperti yang ditunjukkan dalam nota 28 kepada penyata kewangan. 55

58 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 4. MATLAMAT DAN DASAR PENGURUSAN RISIKO KEWANGAN (sambungan) (a) Faktor Risiko Kewangan (sambungan) (ii) Risiko Kredit (sambungan) Kesemua instrumen lindung nilai dilaksanakan dengan institusi kewangan yang taraf kreditnya berwibawa demi mengehadkan pendedahan risiko kredit Kumpulan. Walau bagaimanapun, Kumpulan tetap terdedah kepada kerugian yang berkaitan dengan kredit sekiranya berlaku kegagalan pelaksanaan oleh pihak-pihak berurusan dalam instrumen kewangan derivatif, namun Kumpulan tidak menjangkakan mana-mana pihak berurusan akan gagal memenuhi obligasi mereka. Dalam mematuhi dasar pengurusan risiko, semua pihak yang berurusan perlu mengekalkan penarafan kredit tertentu seperti yang ditakrifkan oleh agensi penarafan antarabangsa dan tempatan. (iii) Risiko Kecairan Perbendaharaan Kumpulan mengekalkan tunai dan kesamaan tunai pada tahap yang dianggap berpatutan oleh pengurusan untuk membiayai operasi Kumpulan. Ia juga memantau dan mengawal pendedahan risiko kecairan dan keperluan pendanaan secara aktif bagi semua entiti yang sah dalam Kumpulan, bidang perniagaan dan mata wang, dengan mengambil kira had-had perundangan, pengawalseliaan dan operasi menerusi operasi Perbendaharaan berpusat. Disebabkan bentuk perniagaan utamanya yang dinamik, Kumpulan juga berhasrat untuk terus mengekalkan keluwesan dalam pembiayaan dengan memastikan adanya talian kredit yang dijanji sanggup dan tidak dijanji sanggup. Unjuran aliran tunai dibuat dalam operasi entiti-entiti Kumpulan atas dasar boleh pinda dan diagregat oleh Perbendaharaan Kumpulan untuk memastikan terdapat tunai yang mencukupi bagi memenuhi keperluan pengendalian sambil mengekalkan penimbal yang mencukupi atas kemudahan kredit yang telah dijanji sanggup yang belum digunakan pada setiap masa. Pada 31 Disember, Kumpulan mempunyai deposit sebanyak 1,112.9 juta (: 1,647.3 juta) dengan institusi-institusi kewangan dan tunai dan baki bank sebanyak juta (: 1,278.7 juta) yang dijangka tersedia bagi memenuhi apa sahaja obligasi bayaran apabila tiba masanya. Risiko pembiayaan semula diuruskan dengan mengehadkan amaun peminjaman yang matang dalam tempoh yang tertentu dan dengan mempunyai strategi yang sewajarnya untuk menguruskan keperluan pembiayaan semula apabila perlu. Kumpulan mempunyai Sekuriti Pendapatan Terkait Islam bernilai juta yang akan matang pada 28 Disember Kewajipan ini akan dibayar melalui gabungan aliran tunai dalaman dan peminjaman baru. Menerusi program Kertas Komersil Islam, program Nota Jangka Sederhana Islam dan program Nota Jangka Sederhana Euro Pelbagai Mata Wang sedia ada dengan had gabungan sehingga 2.8 billion dalam nilai nominal, Kumpulan mempunyai kemudahan kewangan yang mencukupi untuk menepati keperluan perbelanjaan modal dan operasi perniagaan dalam 12 bulan akan datang. Analisis profil kematangan bagi liabiliti kewangan Kumpulan dan Syarikat ditunjukkan dalam nota 48 kepada penyata kewangan. Pada 31 Disember, Kumpulan dan Syarikat mempunyai keupayaan kewangan yang mencukupi dan kemudahan sedia ada untuk memenuhi segala obligasi apabila tiba masanya 12 bulan dari tarikh penyata kewangan. Tiada perubahan ketara dalam matlamat dan dasar pengurusan risiko kewangan Kumpulan begitu juga dengan pendedahan risiko kewangannya dalam tahun kewangan semasa berbanding dengan tahun kewangan sebelumnya. (b) Pengurusan Risiko Modal Matlamat Kumpulan dalam menguruskan modal adalah untuk melindungi keupayaan Kumpulan untuk terus beroperasi, sebagai usaha yang berterusan, bagi menyediakan pulangan jangka panjang kepada pemegang-pemegang saham dan ganjaran bagi pihak-pihak berkepentingan lain. Rangka kerja pengurusan modal Kumpulan merangkumi dasar dividen selain berusaha mengekalkan struktur modal optimum yang akan meningkatkan keupayaan modalnya. Dalam usaha untuk mengekalkan atau menyelaraskan struktur modal, Kumpulan boleh menyelaraskan amaun dividen yang akan dibayar kepada pemegang-pemegang saham atau modal pulangan kepada pemegang-pemegang saham menerusi nisbah hutang ekuiti (paras penggearan). Pada 2014, Kumpulan telah memperkenalkan Skim Pelaburan Semula Dividen (DRS) di mana pemegang-pemegang saham mempunyai pilihan untuk menerima dividen tunai atau melabur semula dividen tersebut dalam saham biasa baru Syarikat. Bergantung kepada tahap langganan DRS, Kumpulan dijangka membesarkan asas modal saham dan juga mengukuhkan kedudukan modalnya menerusi DRS pada bila-bila masa yang boleh diguna pakai. 56

59 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 4. MATLAMAT DAN DASAR PENGURUSAN RISIKO KEWANGAN (sambungan) (b) Pengurusan Risiko Modal (sambungan) Nisbah penggearan pada 31 Disember adalah seperti berikut: Kumpulan Peminjaman ( juta) (nota 17) 8, ,363.3 Jumlah Ekuiti Pemegang Saham ( juta) 7, ,692.3 Nisbah Hutang-kepada-Ekuiti Kumpulan juga memantau tahap penggearannya berbanding dengan pesaing-pesaingnya dalam industri di samping mengekalkan paras penarafan kredit yang dikehendaki. Pada tahun, penarafan kredit Kumpulan terus kekal pada AAA oleh RAM, A- oleh S&P dan A3 oleh Moody s. Tambahan pula, Kumpulan mematuhi Keperluan Penyenaraian Pasaran Utama Bursa Malaysia Securities Berhad untuk mengekalkan ekuiti pemegang saham yang disatukan sebanyak lebih 25 peratus daripada modal diterbitkan dan berbayar dan mengekalkan ekuiti pemegang saham pada tidak kurang daripada 40.0 juta. 5. HASIL KENDALIAN Kumpulan Syarikat Perkhidmatan Internet dan multimedia 3, , , ,555.0 Perkhidmatan suara 3, , , ,326.4 Perkhidmatan data 2, , , ,465.0 Perkhidmatan berkaitan telekomunikasi yang lain 1, , , ,400.7 Perkhidmatan bukan berkaitan telekomunikasi JUMLAH HASIL KENDALIAN 12, , , , (a) SUSUT NILAI, PENGURANGAN NILAI DAN PELUNASAN Kumpulan Syarikat Susut nilai hartanah, loji dan peralatan (PPE) (nota 22) 2, , , ,020.5 Susut nilai hartanah pelaburan (nota 23) Pengurangan nilai PPE (nota 22 dan 22(c)) Hapus kira/penamatan penggunaan PPE (nota 22) Pelunasan aset tak ketara (nota 24) JUMLAH SUSUT NILAI, PENGURANGAN NILAI DAN PELUNASAN 2, , , ,

60 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 6(b) KOS KENDALIAN LAIN Kumpulan Syarikat Caj dan komisen agensi Pembayaran sambung tara domestik dan antarabangsa , , ,083.4 Pengurangan nilai belum terima perdagangan dan lain-lain (selepas ditolak kutipan semula hutang lapuk) Selenggaraan Pemasaran, pengiklanan dan promosi (Laba)/Rugi bersih daripada pertukaran asing bagi penyelesaian dan simpanan - direalisasi (35.9) (16.0) (35.8) (11.6) - belum direalisasi 93.8 (45.5) 95.9 (57.0) Kos khidmat luaran Sewa peralatan Sewa tanah dan bangunan Sewa litar suwa Sewa lain-lain Penyelidikan dan pembangunan Kos anggota 2, , , ,048.1 Kos anggota dipermodalkan dalam PPE (131.5) (128.4) (130.4) (121.7) Bekalan dan bahan Pengangkutan dan perjalanan Caruman Penyediaan Perkhidmatan Sejagat Utiliti Lain-lain 1, , , ,186.8 JUMLAH KOS KENDALIAN LAIN 8, , , ,169.4 Kos anggota termasuk: - gaji, elaun, kerja lebih masa dan bonus 2, , , , caruman kepada Kumpulan Wang Simpanan Pekerja (KWSP) manfaat penamatan kerja manfaat lain anggota Pelan Insentif Jangka Panjang (LTIP) imbuhan para Pengarah Eksekutif Syarikat - gaji, elaun dan bonus caruman kepada KWSP imbuhan para Pengarah Bukan Eksekutif Syarikat - yuran elaun Lain-lain termasuk: - yuran audit berkanun - PricewaterhouseCoopers Malaysia firma ahli PricewaterhouseCoopers International Limited yuran berkaitan audit perkhidmatan cukai dan perkhidmatan bukan audit lain Anggaran nilai wang bagi manfaat para Pengarah berjumlah 0.9 juta (: 0.6 juta) bagi Kumpulan dan Syarikat. Bagi memastikan kebebasan juruaudit luar, Jawatankuasa Audit Lembaga mempunyai dasar bagi mentadbir pengambilan juruaudit luar bagi kerja-kerja bukan audit dan proses kelulusan berkaitan yang perlu dipatuhi sebelum sebarang kerja-kerja bukan audit tersebut bermula. Kerja-kerja bukan audit boleh ditawarkan oleh juruaudit luar sekiranya terdapat manfaat kecekapan dan tambah nilai kepada Kumpulan. 58

61 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 7. PENDAPATAN KENDALIAN LAIN (bersih) Kumpulan Syarikat Pendapatan dividen daripada anak-anak syarikat Pendapatan dividen daripada sekuriti ekuiti - disebut harga tidak disebut harga Pendapatan daripada penjualan sekerap Pendapatan daripada anak-anak syarikat - faedah lain-lain Tuntutan insuran Kerugian atas pelupusan pinjaman anggota (0.9) (0.6) (0.9) (0.6) Keuntungan atas pelupusan PPE Keuntungan atas pelupusan aset bukan semasa dipegang untuk dijual Penalti pelanggaran kontrak Pendapatan sewa daripada tanah dan bangunan Pendapatan sewa daripada kenderaan Hasil daripada aktiviti latihan dan yang berkaitan Lain-lain JUMLAH PENDAPATAN KENDALIAN LAIN (bersih) LABA/(KERUGIAN) LAIN (bersih) Kumpulan Syarikat Aset kewangan pada nilai saksama melalui keuntungan atau kerugian - sekuriti ekuiti disebut harga di Bursa Malaysia Securities Berhad (2.0) (0.5) (2.0) (0.5) - opsyen beli atas saham dipegang oleh kepentingan bukan mengawal (22.5) kontrak hadapan mata wang asing atas pembelian - (0.4) kematangan swap kadar faedah mata wang bersilang (15.1) - (15.1) - Pergerakan nilai saksama liabiliti opsyen jual daripada saham sebuah anak syarikat (nota 47(a)) Pelaburan tersedia-untuk-dijual - pengelasan semula daripada rizab nilai saksama JUMLAH LABA/(KERUGIAN) LAIN (bersih) (15.3)

62 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 9. KOS PEMBIAYAAN BERSIH Prinsip Islam Prinsip Islam Asing Domestik Jumlah Asing Domestik Jumlah Kumpulan Pendapatan pembiayaan daripada - deposit bank jangka pendek deposit lain Nota Jangka Sederhana Boleh Tebus Boleh Tukar (nota 30) pinjaman anggota pertambahan pendapatan pembiayaan belum terima tersedia-untukdijual - # - # JUMLAH PENDAPATAN PEMBIAYAAN Kos pembiayaan atas - peminjaman (112.0) (13.3) (0.5) (125.8) (118.4) (10.8) (0.4) (129.6) - Sekuriti Pendapatan Terkait Islam TM (nota 17(b)) - - (45.0) (45.0) - - (44.9) (44.9) - laba nilai saksama atas swap kadar faedah - direalisasi (nota 17(c)) Nota Jangka Sederhana Islam (nota 17(d)) - - (208.3) (208.3) - - (187.8) (187.8) - pertambahan kos pembiayaan (nota 17(e) dan 37(b)) - (2.6) - (2.6) - (5.0) - (5.0) - pajakan kewangan (nota 17(h)) - (4.2) - (4.2) - (3.4) - (3.4) - pelepasan diskaun ke atas opsyen jual saham sebuah anak syarikat (nota 47(a)) - (32.1) - (32.1) - (28.5) - (28.5) - pelunasan subsidi faedah atas pinjaman anggota - - (3.7) (3.7) - - (2.7) (2.7) Kos peminjaman dipermodalkan JUMLAH KOS PEMBIAYAAN (111.4) (45.8) (229.9) (387.1) (118.1) (43.4) (219.2) (380.7) Laba/(kerugian) pertukaran asing atas peminjaman - direalisasi belum direalisasi (148.4) - - (148.4) - pengelasan semula daripada rizab lindung nilai (92.7) - - (92.7) JUMLAH LABA/(KERUGIAN) PERTUKARAN ASING ATAS PEMINJAMAN (86.7) - - (86.7) KOS PEMBIAYAAN BERSIH (164.1) (80.8) (203.8) 36.9 (145.2) (312.1) # Amaun kurang daripada 0.1 juta 60

63 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 9. KOS PEMBIAYAAN BERSIH (sambungan) Syarikat Asing Domestik Prinsip Islam Jumlah Asing Domestik Prinsip Islam Jumlah Pendapatan pembiayaan daripada - deposit bank jangka pendek deposit lain pinjaman anggota belum terima tersedia-untukdijual - # - # JUMLAH PENDAPATAN PEMBIAYAAN Kos pembiayaan atas - peminjaman (111.9) - - (111.9) (116.4) - - (116.4) - Sekuriti Pendapatan Terkait Islam TM (nota 17(b)) - - (45.0) (45.0) - - (44.9) (44.9) - laba nilai saksama atas swap kadar faedah - direalisasi (nota 17(c)) Nota Jangka Sederhana Islam (nota 17(d)) - - (208.3) (208.3) - - (187.8) (187.8) - pertambahan kos pembiayaan (nota 17(e) dan 37(b)) - (2.6) - (2.6) - (5.0) - (5.0) - pajakan kewangan (nota 17(h)) - (2.8) - (2.8) - (3.0) - (3.0) - Pengoptimuman Dana Antara Syarikat (nota 43(a)(iv) dan (b)) - (19.8) (1.3) (21.1) - (27.3) (1.6) (28.9) - pelunasan subsidi faedah atas pinjaman anggota - - (3.7) (3.7) - - (2.7) (2.7) Kos peminjaman dipermodalkan JUMLAH KOS PEMBIAYAAN (111.3) (22.9) (230.7) (364.9) (116.1) (31.0) (220.4) (367.5) Laba/(kerugian) pertukaran asing atas peminjaman - direalisasi (0.2) - - (0.2) - belum direalisasi (148.0) - - (148.0) - pengelasan semula daripada rizab lindung nilai (92.7) - - (92.7) JUMLAH LABA/(KERUGIAN) PERTUKARAN ASING ATAS PEMINJAMAN (88.6) - - (88.6) KOS PEMBIAYAAN BERSIH (166.6) (88.1) (203.8) 25.7 (148.1) (326.2) # Amaun kurang daripada 0.1 juta 61

64 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 10. CUKAI DAN ZAKAT Kumpulan Syarikat Caj cukai bagi Kumpulan dan Syarikat terdiri daripada: Malaysia Cukai Pendapatan Tahun semasa Tahun terdahulu (10.9) (7.3) (11.0) (7.8) Cukai Tertunda (bersih) Luar Negeri Cukai Pendapatan Tahun semasa Tahun terdahulu 0.3 (0.6) - - Cukai Tertunda (bersih) 5.2 (0.7) JUMLAH CUKAI Zakat CUKAI DAN ZAKAT Cukai semasa Tahun semasa Lebihan akruan pada tahun-tahun terdahulu (bersih) (10.6) (7.9) (11.0) (7.8) Cukai tertunda Permulaan dan kebalikan perbezaan sementara Insentif cukai (100.8) (65.4) (100.8) (65.4) Manfaat daripada kerugian cukai yang tidak diiktiraf sebelum ini - (20.7) Perhubungan antara cukai dan keuntungan sebelum cukai dan zakat boleh diterangkan melalui penyesuaian berangka antara belanja cukai dan hasil keuntungan perakaunan didarab dengan kadar cukai Malaysia seperti di bawah: Kumpulan Syarikat Keuntungan Sebelum Cukai dan Zakat 1, , ,576.0 Cukai dikira pada kadar cukai Malaysia yang diterima pakai sebanyak 24.0% (: 24.0%) Kesan cukai daripada: - bahagian keputusan syarikat-syarikat bersekutu (6.6) (7.1) perbezaan kadar cukai di negara-negara lain belanja tidak boleh dipotong bagi tujuan cukai pendapatan tidak tertakluk kepada cukai (149.1) (94.1) (154.0) (124.3) - insentif cukai (100.8) (65.4) (100.8) (65.4) - belanja dibenarkan untuk potongan cukai berganda (17.0) (16.0) (17.0) (16.0) - elaun modal yang tidak diiktiraf sebelum ini - (20.7) kerugian cukai tahun semasa yang tidak diiktiraf lebihan akruan cukai pendapatan (bersih) (10.6) (7.9) (11.0) (7.8) JUMLAH CUKAI

65 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 11. PEROLEHAN SESAHAM (a) Perolehan sesaham asas Perolehan sesaham asas Kumpulan dikira dengan membahagikan keuntungan bersih milik pemegang-pemegang ekuiti dengan purata wajaran bilangan saham biasa yang diterbitkan dan berbayar Syarikat pada tahun kewangan berkenaan. Kumpulan Keuntungan milik pemegang-pemegang ekuiti Syarikat ( juta) Purata wajaran bilangan saham biasa (juta) 3, ,757.9 Perolehan sesaham asas (sen) milik pemegang-pemegang ekuiti Syarikat (b) Perolehan sesaham yang dicairkan Perolehan sesaham yang dicairkan bagi tahun kewangan semasa dikira dengan membahagikan keuntungan bersih milik pemegang-pemegang ekuiti Syarikat dengan purata wajaran bilangan saham biasa yang diterbitkan dan berbayar dilaraskan untuk penukaran kesemua saham biasa yang berpotensi untuk dicairkan yang diberikan kepada anggota-anggota di bawah Pelan Insentif Jangka Panjang (LTIP) (nota 14 kepada penyata kewangan) iaitu skim saham pekerja yang akan diletak hak tertakluk kepada pencapaian syarat prestasi tertentu. Kumpulan Keuntungan milik pemegang-pemegang ekuiti Syarikat ( juta) Purata wajaran bilangan saham biasa (juta) 3, ,757.9 Pelarasan untuk kesan kecairan dari LTIP (juta) 16.0 # Purata wajaran bilangan saham biasa (juta) 3, ,757.9 Perolehan sesaham yang dicairkan (sen) milik pemegang-pemegang ekuiti Syarikat # Amaun kurang daripada 0.1 juta 12. DIVIDEN BERHUBUNG SAHAM BIASA Dividen yang dilulus dan dibayar berhubung saham biasa: Syarikat Dividen sesaham Sen Amaun dividen setingkat Dividend sesaham Sen Amaun dividen setingkat Dividen interim kedua bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Dividen interim pertama bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Dividen interim kedua bagi tahun kewangan berakhir 31 December Dividen interim pertama bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember DIVIDEN DIIKTIRAF SEBAGAI PENGAGIHAN KEPADA PEMEGANG EKUITI BIASA SYARIKAT Skim Pelaburan Semula Dividen (DRS) sebagaimana yang diterangkan dalam nota 13(d) kepada penyata kewangan tidak terpakai ke atas mana-mana dividen yang telah diagihkan setakat ini oleh Syarikat dalam tahun kewangan semasa dan lepas. 63

66 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 12. DIVIDEN BERHUBUNG SAHAM BIASA (sambungan) Lembaga Pengarah telah mengumumkan dividen tunai setingkat interim kedua sebanyak 12.1 sen sesaham bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember. Dividen tersebut akan dibayar pada 13 April 2018 kepada para pemegang saham yang nama mereka tercatat dalam Buku Daftar Ahli dan Rekod Pendeposit pada 16 Mac Lembaga Pengarah tidak mencadangkan sebarang pembayaran dividen akhir bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember. Jumlah dividen bagi tahun kewangan semasa berakhir 31 Disember adalah sebanyak 21.5 sen sesaham biasa (: 21.5 sen). 13. MODAL SAHAM Bilangan Syarikat Saham (nota kecil (b)) Bilangan Saham Dibenarkan: Saham biasa bernilai 0.70 sesaham - - 5, ,528.0 Saham Istimewa bernilai 1.00 (nota kecil (a)) - - # # 2,000 Saham Keutamaan Boleh Tebus Tak Boleh Tukar Kelas C bernilai 1.00 sesaham (nota kecil (c)) - - # # 1,000 Saham Keutamaan Boleh Tebus Tak Boleh Tukar Kelas D bernilai 1.00 sesaham (nota kecil (c)) - - # # JUMLAH MODAL SAHAM DIBENARKAN - - 5, ,528.0 Syarikat Bilangan Saham Bilangan Saham Diterbitkan dan berbayar penuh: Saham biasa Pada 1 Januari 3, , , ,630.6 Peralihan kepada rejim tiada-nilai tara pada 31 Januari di bawah Akta Syarikat (nota kecil (e)) - Dipindah dari Premium Saham Dipindah dari Rizab Penebusan Modal (nota 15) Pada 31 Disember saham biasa dengan tiada nilai tara (: nilai tara bernilai 1.00 sesaham) 3, , , ,630.6 Saham Istimewa (nota kecil (a)) Pada 1 Januari dan 31 Disember # # # # Saham Keutamaan Boleh Tebus Tak Boleh Tukar Kelas D bernilai 1.00 sesaham (nota kecil (c)) Pada 1 Januari dan 31 Disember # # # # JUMLAH MODAL SAHAM DITERBITKAN DAN BERBAYAR PENUH 3, , , ,630.6 # Amaun kurang daripada 0.1 juta Kumpulan dan Syarikat Premium Saham Pada 1 Januari Pergerakan sepanjang tahun: Peralihan kepada rejim tiada-nilai tara pada 31 Januari (nota kecil (e)) (964.9) - Pada 31 Disember

67 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 13. MODAL SAHAM (sambungan) (a) Saham Keutamaan Boleh Tebus Hak Istimewa (Saham Istimewa) Saham Istimewa bernilai 1.00 dipegang oleh Pemegang Saham Istimewa, Menteri Kewangan, badan korporat yang ditubuhkan di bawah Akta Menteri Kewangan (Perbadanan) 1957 (MOF). Pemegangan MOF membolehkan pihak Kerajaan melalui Menteri Kewangan memastikan bahawa keputusan penting tertentu yang melibatkan kendalian Syarikat adalah konsisten dengan dasar Kerajaan. Pemegang Saham Istimewa yang mungkin hanya Kerajaan sahaja atau mana-mana wakil atau sesiapa yang bertindak bagi pihaknya, adalah berhak untuk menerima notis mesyuarat, tetapi tidak mempunyai sebarang hak untuk mengundi pada mesyuarat Syarikat. Namun, Pemegang Saham Istimewa berhak menghadiri mesyuarat dan bersuara dalam mesyuarat tersebut. Perkara-perkara tertentu, terutamanya, mengenai pindaan kepada Tataurusan Pertubuhan Syarikat berhubung dengan hak Pemegang Saham Istimewa, pembubaran Syarikat, sebarang pemerolehan dan pelupusan aset penting, percantuman, penggabungan dan pengambilalihan, memerlukan persetujuan terlebih dahulu daripada Pemegang Saham Istimewa. Pemegang Saham Istimewa berhak untuk memohon Syarikat menebus Saham Istimewa pada nilai tara pada bila-bila masa. Dalam pengagihan modal ketika pembubaran Syarikat, Pemegang Saham Istimewa berhak mendapatkan pembayaran balik modal berbayar atas Saham Istimewa, mendahului pembayaran balik modal kepada mana-mana ahli lain. Saham Istimewa ini tidak memberi sebarang hak penglibatan dalam modal atau keuntungan Syarikat. (b) (c) Akta Syarikat, yang berkuatkuasa pada 31 Januari, memansuhkan konsep modal saham dibenarkan dan nilai tara modal saham. Saham Keutamaan Boleh Tebus Tak Boleh Tukar (NCRPS) Pada 20 Julai 2007, Syarikat telah menerbitkan dua NCRPS yang berasingan yang terdiri daripada 2,000 NCRPS Kelas C (NCRPS C TM) dan 925 NCRPS Kelas D (NCRPS D TM) pada premium bernilai sesaham melebihi nilai tara 1.00 sesaham. NCRPS C TM dan NCRPS D TM adalah bertaraf pari passu antara satu sama lain tetapi bertaraf di bawah Saham Istimewa dan lebih diutamakan daripada saham biasa Syarikat dalam pengagihan modal jika berlakunya pembubaran atau likwidasi Syarikat. NCRPS C TM dan NCRPS D TM telah dikelaskan sebagai liabiliti. Pada 30 Disember 2013, Syarikat telah menebus NCRPS C berikutan tarikh matangnya, meninggalkan NCRPS D TM dalam terbitan. Maklumat mengenai NCRPS D TM adalah dijelaskan dalam nota 17(b)(I) kepada penyata kewangan. (d) Skim Pelaburan Semula Dividen (DRS) Pada 27 Mac 2014, Syarikat mengumumkan satu cadangan untuk melaksanakan DRS yang memberi opsyen kepada pemegang-pemegang saham Syarikat (Pemegang Saham) memilih untuk melabur, sama ada keseluruhan atau sebahagian daripada dividen tunai mereka yang merangkumi dividen interim, akhir, khas atau apa-apa dividen tunai yang lain, dalam saham-saham biasa yang baru pada harga 0.70 setiap satu dalam Syarikat (Saham Baru TM). DRS telah mendapat kelulusan daripada Bursa Malaysia Securities Berhad menerusi suratnya bertarikh 7 April 2014 dan kelulusan pemegangpemegang saham dalam Mesyuarat Agung Luar Biasa Syarikat pada 8 Mei Bilamana DRS diguna pakai kepada mana-mana dividen yang diagihkan, pemegang-pemegang saham mempunyai opsyen untuk melabur semula dividen tunai mereka dalam Saham Baru TM (Opsyen untuk Melabur Semula): memilih untuk menyertainya dengan melabur semula keseluruhan atau sebahagian daripada dividen itu di mana Opsyen untuk Melabur Semula terpakai (Bahagian yang Boleh Dipilih) pada harga terbitan Saham Baru TM. Sekiranya hanya sebahagian daripada Bahagian yang Boleh Dipilih dilabur semula, pemegang-pemegang saham akan menerima bahagian selebihnya dalam bentuk tunai; atau memilih untuk tidak menyertai dalam Opsyen untuk Melabur Semula dan akan menerima keseluruhan dividen itu dalam bentuk tunai. DRS tidak diguna pakai ke atas mana-mana dividen yang diagihkan selepas yang di atas iaitu semua dividen yang diagihkan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember 2015 hingga. (e) Sebelum 31 Januari, permohonan akaun premium saham ditadbir oleh Seksyen 60 dan 61 Akta Syarikat Selaras dengan peruntukan peralihan yang dinyatakan dalam Seksyen 618 (2) Akta Syarikat yang baru, pada 31 Januari sebarang amaun yang ada pada kredit akaun premium saham Syarikat telah menjadi sebahagian daripada modal saham Syarikat. Walau apa pun peruntukan ini, Syarikat boleh dalam masa 24 bulan dari permulaan Akta Syarikat berkuat kuasa, menggunakan amaun yang ada pada kredit akaun premium sahamnya sebanyak juta untuk tujuan seperti yang dinyatakan dalam Seksyen 618 (3) kepada Akta Syarikat. Syarikat tidak menggunakan sebarang premium saham peralihan ini untuk sebarang tujuan sepanjang tahun kewangan berakhir 31 Disember. 65

68 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 14. SKIM SAHAM PEKERJA PELAN INSENTIF JANGKA PANJANG (LTIP) Pada 28 April, pemegang saham Syarikat meluluskan LTIP dan Pemberian Saham Syarikat kepada anggota yang layak dalam Kumpulan dan Syarikat pada Mesyuarat Agung Luar Biasa. LTIP ialah skim di mana saham boleh diterbitkan oleh Syarikat kepada anggotanya tanpa sebarang pertimbangan tunai. LTIP terdiri daripada Pemberian Saham Terhad (RS) dan Pemberian Saham Prestasi (PS) di mana untuk tujuan penjelasan, perbezaan utama dalam ciri-ciri RS dan PS adalah kelayakan Anggota yang Layak dari segi gred jawatan mereka dalam Kumpulan, metrik prestasi yang perlu dipenuhi yang akan ditentukan sebelum pemberian dibuat secara bertulis kepada Anggota yang Layak dan tempoh letak hak Pemberian kepada Anggota yang Layak. Jawatankuasa kecil telah ditubuhkan untuk mentadbir LTIP mengikut Undang-undang Kecil yang mentadbir LTIP (Jawatankuasa LTIP). Ciri-ciri LTIP (i) Kelayakan Semua anggota selain daripada Pengarah Syarikat bukan eksekutif atau bebas, yang telah menjadi anggota sepenuh masa atau anggota tetap dengan, dan berada dalam senarai gaji Kumpulan atau Syarikat adalah layak untuk mengambil bahagian dalam skim tersebut (Anggota yang Layak) tertakluk kepada memenuhi sebarang kriteria kelayakan yang lain yang akan ditetapkan oleh Jawatankuasa LTIP mengikut budi bicara mutlaknya dari semasa ke semasa. Anggota yang layak boleh memilih untuk tidak mengambil bahagian dalam skim ini. (ii) Bilangan maksimum saham biasa baru Syarikat di bawah LTIP Di bawah LTIP, jumlah bilangan saham biasa Syarikat yang boleh ditawarkan di bawah LTIP tidak boleh melebihi agregat sepuluh peratus (10%) daripada modal saham diterbitkan dan berbayar Syarikat (tidak termasuk saham perbendaharaan ) (Saham Maksimum) pada bila-bila masa sepanjang tempoh LTIP. (iii) Asas peruntukan dan pengagihan maksimum yang dibenarkan Jumlah bilangan saham biasa baru Syarikat yang boleh ditawarkan dan diperuntukkan kepada mana-mana Anggota yang Layak (seperti yang ditakrifkan dalam Undang-undang Kecil LTIP, adalah atas budi bicara mutlak Jawatankuasa LTIP) selepas mengambil kira antara faktor lain, prestasi, potensi anggota untuk pembangunan masa hadapan dan sumbangan kepada kejayaan dan pembangunan Kumpulan dan apa-apa kriteria lain yang dianggap wajar oleh Jawatankuasa LTIP. Di samping itu, tidak lebih daripada 10% daripada saham-saham biasa baru Syarikat yang tersedia di bawah LTIP akan diperuntukkan kepada mana-mana Anggota yang Layak, sama ada secara tunggal atau secara kolektif melalui orang yang berkaitan dengan Anggota yang Layak, yang memegang 20% atau lebih modal saham diterbitkan dan berbayar penuh Syarikat. Jawatankuasa LTIP mempunyai budi bicara mutlak dalam menentukan sama ada saham-saham Syarikat yang sedia ada untuk letak hak di bawah LTIP yang Dicadangkan adalah untuk diberikan kepada Anggota yang Layak atau mana-mana kumpulan atau kumpulan Anggota yang Layak melalui: (a) (b) satu Pemberian tunggal (jika berkenaan) pada satu-satu masa yang ditetapkan oleh Jawatankuasa LTIP; atau beberapa Pemberian (jika berkenaan) di mana peletakan hak Saham-saham Syarikat terdiri daripada Pemberian berperingkat atau dibuat dalam beberapa tranche pada masa-masa dan atas terma-terma yang ditentukan oleh Jawatankuasa LTIP. Sekiranya Jawatankuasa LTIP memutuskan bahawa Pemberian atau peletakan hak sebarang bilangan saham-saham Syarikat di bawah LTIP adalah untuk dibuat secara berperingkat, jumlah saham yang akan diberikan pada setiap Pemberian dan masa bagi peletakan hak itu hendaklah diputuskan oleh Jawatankuasa LTIP mengikut budi bicara mutlaknya. Setiap Pemberian hendaklah berasingan dan bebas dari yang lain. (iv) Tempoh LTIP LTIP akan terus berkuat kuasa untuk tempoh sepuluh (10) tahun bermula dari tarikh kuat kuasa pelaksanaan LTIP yang Dicadangkan, iaitu tarikh di mana pematuhan sepenuhnya terhadap keperluan yang berkenaan di bawah Undang-undang Kecil dan Syarat-syarat Penyenaraian berhubung dengan LTIP yang Dicadangkan, telah diperoleh dan/atau dipenuhi. Apabila tamat LTIP, mana-mana Pemberian yang masih belum diletak hak (sama ada sepenuhnya atau sebahagian) akan dianggap ditamatkan dan adalah batal dan tidak sah. Walau apa pun yang dinyatakan dalam Undang-undang Kecil dan tertakluk kepada pematuhan Keperluan Penyenaraian Bursa Malaysia berhubung dengan LTIP, LTIP boleh ditamatkan pada bila-bila masa semasa tempohnya. 66

69 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 14. SKIM SAHAM PEKERJA PELAN INSENTIF JANGKA PANJANG (LTIP) (sambungan) Ciri-ciri LTIP (sambungan) (v) Kedudukan saham yang diterbitkan di bawah LTIP Saham-saham baru yang diterbitkan di bawah LTIP hendaklah tertakluk kepada peruntukan memorandum dan tataurusan pertubuhan Syarikat. Saham-saham baru tersebut, hendaklah, berikutan penerbitan dan peruntukkan, mempunyai taraf yang sama dalam semua aspek berhubung dengan saham-saham Syarikat yang sedia ada, kecuali bahawa saham-saham tersebut tidak layak untuk sebarang dividen, hak, peruntukkan dan/atau pengagihan lain, bilamana tarikh kelayakannya adalah sebelum tarikh saham-saham baru diserahkan kepada semua penerima di bawah LTIP. (vi) Sekatan ke atas Pemindahan Saham-saham baru yang diterbitkan di bawah LTIP akan tertakluk kepada sekatan ke atas pemindahan bergantung kepada terma dan syarat mengikut Undang-undang Kecil. Kumpulan dan Syarikat telah melaksanakan LTIP berkuat kuasa dari 29 September, setelah memperolehi semua kelulusan yang diperlukan dan mematuhi kehendak-kehendak yang berkaitan dengan LTIP. Pada akhir tahun kewangan berakhir 31 Disember, 2 Pemberian RS dan PS masing-masing, telah diberi kepada Anggota yang Layak. Saham Terhad (RS) Di bawah RS, anggota Kumpulan dan Syarikat yang layak dan terpilih akan diletakkan hak saham-saham Syarikat sepanjang Tempoh LTIP (seperti yang ditentukan oleh Jawatankuasa LTIP untuk setiap tranche RS masing-masing), tertakluk kepada metrik prestasi individu yang dipenuhi dan pencapaian langkah-langkah operasi tertentu, termasuk tetapi tidak terhad kepada sasaran keuntungan selepas cukai dan/atau langkah kewangan lain sebagaimana yang berkaitan, mengikut terma dan syarat yang ditetapkan dan ditentukan oleh Jawatankuasa LTIP mengikut budi bicara mutlaknya. Sekiranya metrik prestasi tidak dipenuhi dalam tempoh yang ditetapkan oleh Jawatankuasa LTIP sebagaimana yang terpakai bagi Penerima RS, RS tersebut tidak akan diletakkan hak kepada mereka pada akhir tempoh tersebut. Saham Prestasi (PS) Di bawah PS, anggota dan Pengarah Eksekutif Kumpulan dan Syarikat yang layak dan terpilih akan diletakkan hak saham-saham Syarikat sepanjang Tempoh LTIP (seperti yang ditentukan oleh Jawatankuasa LTIP untuk setiap tranche PS masing-masing), tertakluk kepada metrik prestasi individu yang dipenuhi dan pencapaian petunjuk pasaran yang tertentu. Sekiranya metrik prestasi tidak dipenuhi dalam tempoh yang ditetapkan oleh Jawatankuasa LTIP sebagaimana yang terpakai bagi Penerima PS, satu ciri lanjutan boleh memanjangkan tempoh prestasi dan tarikh peletakan selama satu tahun. (a) Jumlah bilangan RS dan PS yang diberikan bagi Kumpulan dan Syarikat, peratusan saham yang akan diletakkan hak dan tempoh letak hak adalah seperti berikut: Kumpulan dan Syarikat Hak atas Saham Syarikat RS/PS Tarikh Pemberian Tarikh Letak Hak Bilangan Saham yang Diberikan Harga Rujukan seunit () 1 RS Pemberian 1 1 Disember 30 April ,219, Pemberian 2 1 Jun 1 Jun ,401, PS Pemberian 1 1 Jun 1 Jun 2020/1 Jun ,928, Pemberian 2 4 Disember 30 November 2020/30 November ,854, Merujuk kepada harga pada tarikh rujukan bagi tujuan pemberian bilangan saham kepada anggota. Bagi PS, ini berdasarkan harga purata berwajaran tiga bulan (VWAP). 2 Sekiranya metrik prestasi tidak dipenuhi dalam tempoh yang ditetapkan oleh Jawatankuasa LTIP sebagaimana yang terpakai bagi Penerima PS, satu ciri penggulungan boleh memanjangkan tempoh prestasi dan tarikh peletakan selama satu tahun. 67

70 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 14. SKIM SAHAM PEKERJA PELAN INSENTIF JANGKA PANJANG (LTIP) (sambungan) (b) Pergerakan sepanjang tahun kewangan dalam bilangan saham-saham RS dan PS Syarikat, yang telah diberikan kepada anggota Kumpulan dan Syarikat adalah seperti berikut: Diagihkan kepada Penerima daripada Kumpulan: Harga Tutup seunit pada Tarikh Pemberian () Pada 1 Januari Diberikan Diselaraskan Diletakkan hak Luput/ Dilucutkan hak Pada 31 Disember Nilai Saksama pada Tarikh Pemberian () RS Pemberian ,219, (115,900) 9,103, Pemberian ,401,200 2,800 - (66,900) 9,337, PS Pemberian ,928, (182,400) 1,745, Pemberian ,854, ,854, RS Pemberian ,219, ,219, Diagihkan kepada Penerima daripada Syarikat: Harga Tutup seunit pada Tarikh Pemberian () Pada 1 Januari Diberikan Diselaraskan Diletakkan hak Luput/ Dilucutkan hak Pada 31 Disember Nilai Saksama pada Tarikh Pemberian () RS Pemberian ,749, ,200 - (64,200) 6,957, Pemberian ,039,400 2,800 - (29,000) 7,013, PS Pemberian ,833, (182,400) 1,650, Pemberian ,725, ,725, RS Pemberian ,749, ,749,

71 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 14. SKIM SAHAM PEKERJA PELAN INSENTIF JANGKA PANJANG (LTIP) (sambungan) (c) Nilai saksama RS yang diberikan di mana MFRS 2 Pembayaran Berasaskan Saham (MFRS 2) terpakai, telah dianggarkan dengan menggunakan model simulasi Monte Carlo. Input penting dalam model ini adalah seperti berikut: Hak Atas Saham Syarikat Harga Rujukan seunit ()* RS Pemberian 1 Pemberian 2 Harga Rujukan Tarikh Pemberian* 1 Disember 1 Jun Tarikh Letak Hak 30 April Jun 2020 Harga Saham Penutup pada Tarikh Pemberian* Kadar Faedah Bebas Risiko (Perolehan Sekuriti Kerajaan Malaysia) 3.98% 3.36% Jangkaan Turun Naik # 14.27% 13.40% * Tarikh pemberian merujuk kepada tarikh di mana majoriti anggota menerima tawaran. # Kadar jangkaan turun naik RS Syarikat diukur setiap hari sepanjang tempoh 628 hari dan tempoh 1,095 hari masing-masing untuk Pemberian.1 dan Pemberian 2, bagi meningkatkan bilangan titik data dan seterusnya meningkatkan kredibiliti andaian. Tempoh turun naik ditetapkan berdasarkan tempoh letak hak RS. Hak Atas Saham Syarikat Harga Rujukan seunit ()* PS Pemberian 1 Pemberian 2 Harga Rujukan Tarikh Pemberian* 1 June 4 December Tarikh Letak Hak 1 June 2020/ 1 June November 2020/ 30 November 2021 Harga Saham Ditutup pada Tarikh Pemberian* Kadar Faedah Bebas Risiko (Perolehan Sekuriti Kerajaan Malaysia) 3.36% 3.41% Jangkaan Turun Naik # 13.40% 13.50% * Tarikh pemberian merujuk kepada tarikh di mana majoriti anggota menerima tawaran. # Kadar jangkaan turun naik RS Syarikat diukur setiap hari sepanjang tempoh 1,095 hari dan tempoh 1,096 hari masing-masing untuk Pemberian.1 dan Pemberian 2, bagi meningkatkan bilangan titik data dan seterusnya meningkatkan kredibiliti andaian. Tempoh turun naik ditetapkan berdasarkan tempoh letak hak PS. (d) Amaun yang diiktiraf dalam penyata pendapatan seperti yang dinyatakan dalam nota 6(b) kepada penyata kewangan untuk semua anggota yang wujud daripada RS dan PS adalah seperti yang diringkaskan di bawah: Kumpulan Syarikat Saham Terhad Saham Prestasi

72 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 15. RIZAB-RIZAB LAIN Kumpulan Syarikat Rizab nilai saksama (nota 2(h)(iii)) Rizab lindung nilai (nota 2(j)) Rizab pelan insentif jangka panjang (nota 2(x)(iv)) Rizab penebusan modal (nota kecil (a)) Rizab lain (nota 2(q)(iii) dan nota 19(e)(i)) (352.9) (352.9) - - Perbezaan terjemahan mata wang yang timbul daripada terjemahan: - anak-anak syarikat syarikat bersekutu JUMLAH RIZAB-RIZAB LAIN (81.5) (43.1) (a) Pindahan rizab penebusan modal kepada modal saham berikutan Seksyen 618(4) kepada Akta Syarikat. 16. KEUNTUNGAN TERTAHAN Pada 31 Disember, kesemua keuntungan tertahan Syarikat sebanyak 4,478.6 juta (: 3,793.9 juta) tersedia untuk pengagihan dividen yang dikecualikan cukai kepada pemegang-pemegang saham. 17. PEMINJAMAN Kadar Purata Wajaran Pembiayaan Bukan Semasa Semasa Jumlah Kadar Purata Wajaran Pembiayaan Bukan Semasa Semasa Jumlah Kumpulan DOMESTIK Bercagar Peminjaman daripada institusi kewangan (nota kecil (a)) 5.31% % Pajakan kewangan (nota kecil (h)) 2.50% % Jumlah Domestik Bercagar 4.83% % Tidak Bercagar Peminjaman daripada institusi kewangan 4.14% % Peminjaman di bawah prinsip Islam - Sekuriti Pendapatan Terkait Islam TM (nota kecil (b) dan (c)) 4.87% % Nota Jangka Sederhana Islam (nota kecil (d)) 4.38% 4, , % 4, ,000.0 Nota Jangka Sederhana Boleh Ubah (nota kecil (f)) 4.88% % Peminjaman lain (nota kecil (e)) 4.60% % Pajakan kewangan (nota kecil (h)) 5.73% % Jumlah Domestik Tidak Bercagar 4.47% 4, , , % 4, ,364.1 Jumlah Domestik 4.48% 4, , , % 5, ,482.8 ASING Tidak Bercagar Peminjaman daripada institusi kewangan 1.52% % Peminjaman di bawah prinsip Islam - Nota Jangka Sederhana Euro (nota kecil (g)) 3.14% % Debentur (nota kecil (i)) 7.88% 1, , % 1, ,344.0 Peminjaman lain Jumlah Asing 5.57% 2, , % 2, ,880.5 JUMLAH PEMINJAMAN 4.79% 7, , , % 7, ,

73 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 17. PEMINJAMAN (sambungan) Peminjaman bukan semasa Kumpulan akan dibayar balik seperti berikut: Domestik Asing Jumlah Domestik Asing Jumlah Selepas setahun dan sehingga lima tahun 1, , , ,477.1 Selepas lima tahun dan sehingga sepuluh tahun 2, , , , , ,184.2 Selepas sepuluh tahun dan sehingga lima belas tahun Selepas lima belas tahun , , , , , ,662.6 Syarikat Kadar Purata Wajaran Pembiayaan Bukan Semasa Semasa Jumlah Kadar Purata Wajaran Pembiayaan Bukan Semasa Semasa Jumlah DOMESTIK Tidak Bercagar Peminjaman daripada institusi kewangan % Peminjaman di bawah prinsip Islam - Sekuriti Pendapatan Terkait Islam TM (nota kecil (b) dan (c)) 4.87% % Nota Jangka Sederhana Islam (nota kecil (d)) 4.38% 4, , % 4, ,000.0 Peminjaman lain (nota kecil (e)) 4.53% % Pajakan kewangan (nota kecil (h)) 5.78% % Jumlah Domestik 4.47% 4, , % 4, ,293.1 ASING Tidak Bercagar Debentur (nota kecil (i)) 7.88% 1, , % 1, ,344.0 Peminjaman lain Jumlah Asing 7.87% 1, , % 1, ,347.1 JUMLAH PEMINJAMAN 5.15% 5, , % 6, ,640.2 Domestik Asing Jumlah Domestik Asing Jumlah Peminjaman bukan semasa Syarikat akan dibayar balik seperti berikut: Selepas setahun dan sehingga lima tahun 1, , , ,953.1 Selepas lima tahun dan sehingga sepuluh tahun 2, , , , , ,354.7 Selepas sepuluh tahun dan sehingga lima belas tahun Selepas lima belas tahun , , , , , ,

74 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 17. PEMINJAMAN (sambungan) Profil pendedahan mata wang bagi peminjaman adalah seperti berikut: Kumpulan Syarikat Ringgit Malaysia 5, , , ,293.1 Dolar AS 2, , , ,344.0 Mata wang lain , , , ,640.2 (a) (b) Peminjaman bercagar anak-anak syarikat merupakan kemudahan yang berkaitan dengan projek-projek bagi anak-anak syarikat dan dicagar terutamanya menerusi penyerahan hak belum terima daripada projek, caj tetap dan terapung ke atas aset. Pada 20 Julai 2007, Syarikat telah menerbitkan, secara sendiri dan melalui anak syarikat milik penuhnya, Hijrah Pertama Berhad (HPB), Sekuriti Pendapatan Terkait Islam TM (TM ISIS) yang terdiri daripada: (i) (a) 2.0 juta Saham Keutamaan Boleh Tebus Tak Boleh Tukar (NCRPS) Kelas C (NCRPS C TM) yang terdiri daripada 2,000 NCRPS Kelas C bernilai 1.00 setiap satu dengan premium , diterbitkan oleh Syarikat pada harga terbitan 1,000 setiap satu; (b) Sukuk Ijarah Kelas A pada nilai nominal 1,998.0 juta diterbitkan oleh HPB; dan (ii) (a) 925,000 NCRPS Kelas D (NCRPS D TM) yang terdiri daripada 925 NCRPS Kelas D bernilai 1.00 setiap satu dengan premium , diterbitkan oleh Syarikat pada harga terbitan 1,000 setiap satu; (b) Sukuk Ijarah Kelas B pada nilai nominal 924,075,000 diterbitkan oleh HPB. Sukuk Ijarah Kelas A dan B, secara kolektif, dirujuk sebagai Sukuk. NCRPS TM (yang terdiri daripada NCRPS Kelas C dan Kelas D) adalah berkaitan secara efektif dengan Sukuk kerana NCRPS TM dan Sukuk diterbitkan serentak kepada pihak yang sama dan obligasi membuat pengagihan berkala di bawah Sukuk adalah bergantung kepada pembayaran yang dibuat di bawah NCRPS TM. Amaun tertunggak bagi Sukuk diambil kira sebagai peminjaman oleh Syarikat kerana Sukuk tersebut secara efektif merupakan obligasi Syarikat. TM ISIS dikelaskan sebagai instrumen hutang dan justeru, ia dilaporkan sebagai liabiliti. Oleh itu, dividen belum bayar di bawah NCRPS TM dan sewa belum bayar di bawah Sukuk, dilaporkan sebagai kos pembiayaan. Pada 30 Disember 2013, Syarikat membayar balik 2.0 juta NCRPS Kelas C dan 1,998.0 juta Sukuk Kelas A dalam nilai nominal. Terma-terma utama bagi urus niaga di atas adalah: (I) NCRPS TM Ciri-ciri utama NCRPS TM diringkaskan seperti berikut: (i) (ii) (iii) (iv) (v) NCRPS tidak boleh ditukar kepada saham biasa Syarikat. NCRPS tidak boleh dipindah milik/didagangkan dan akan dipegang oleh Pelanggan Utama. NCRPS wajib ditebus oleh Syartikat pada tempoh matang Sukuk tersebut. Tidak akan ada hak pengundian kecuali berhubung dengan cadangan untuk mengurangkan modal Syarikat, kebenaran melupuskan keseluruhan harta, perniagaan dan perusahaan Syarikat atau di mana cadangan yang akan dikemukakan kepada mesyuarat, memberi kesan secara langsung kepada hak dan keistimewaan pemegang NCRPS atau sebagaimana diperuntukkan dalam Akta Syarikat NCRPS tidak akan disenaraikan di mana-mana papan di Bursa Malaysia Securities Berhad. NCRPS bertaraf pari passu di antara mereka tetapi bertaraf di bawah Saham Istimewa dan lebih diutamakan daripada saham biasa Syarikat dalam pengagihan modal jika berlaku pembubaran atau likwidasi Syarikat. 72

75 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 17. PEMINJAMAN (sambungan) (b) Terma-terma utama bagi urus niaga di atas adalah: (sambungan) (II) Sukuk Ijarah Sukuk diterbitkan dalam 4 kelas dan bertujuan untuk membiayai pembelian oleh HPB ke atas pemilikan benefisial aset-aset tertentu. Sukuk terdiri daripada kelas-kelas berikut: (i) (ii) Sukuk Kelas A mengandungi Sukuk Kelas A1 dan Sukuk Kelas A2 (secara kolektif dirujuk sebagai Sukuk Kelas A ) Sukuk Kelas B mengandungi Sukuk Kelas B1 dan Sukuk Kelas B2 (secara kolektif dirujuk sebagai Sukuk Kelas B ) Sukuk Kelas A dan Sukuk Kelas B merupakan pemilikan benefisial sepenuhnya terhadap aset-aset yang berkenaan dan meliputi obligasi amanah HPB secara langsung, tanpa syarat dan tanpa cagaran dan bertaraf pari passu pada setiap masa, tanpa diskriminasi, keutamaan atau prioriti di antara mereka. Ciri-ciri Sukuk diringkaskan seperti berikut: (i) (ii) (iii) (iv) (v) Sukuk mengandungi obligasi amanah HPB berhubung dengan, dan merupakan pemilikan benefisial sepenuhnya terhadap aset-aset. Sukuk Kelas A2 dan Sukuk Kelas B2 tidak boleh dipindah milik/didagangkan dan akan dipegang oleh Pelanggan Utama sehingga tempoh matang Sukuk. Sukuk mengandungi, antara lain, obligasi Syarikat. Obligasi Syarikat berhubung dengan Sukuk merupakan obligasi Syarikat secara langsung, tanpa syarat dan tanpa cagaran dan bertaraf pari passu pada setiap masa, tanpa diskriminasi, keutamaan atau prioriti di antara mereka dan sekurang-kurangnya pari passu dengan semua obligasi lain tanpa cagaran dan bukan subordinat semasa dan masa hadapan Syarikat, tertakluk kepada yang diutamakan oleh undang-undang atau dokumen urus niaga. Sukuk diberi penarafan AAA oleh RAM Rating Services Berhad pada tarikh terbitannya. Tempoh pemegangan Sukuk berkenaan adalah seperti berikut: Kelas Tarikh Matang A1 30 Disember 2013 A2 30 Disember 2013 B1 28 Disember 2018 B2 28 Disember 2018 Sepanjang tempoh pemegangan TM ISIS, Syarikat boleh memilih sama ada untuk: (i) (ii) Membayar dividen kasar, yang terdiri daripada dividen bersih bersama dengan kredit cukai berkenaan kepada pelabur-pelabur dan Sewa Nominal belum bayar kepada HPB; atau Membayar sewa penuh kepada HPB, HPB pula akan mengagihkannya sebagai pengagihan berkala kepada pelabur-pelabur yang memegang Sukuk Kelas A2 dan Sukuk Kelas B2. Apabila Syarikat memilih untuk membayar dividen, HPB akan hanya menerima Sewa Nominal di bawah perjanjian pajakan. HPB pula yang akan membayar kepada pelabur-pelabur di bawah Sukuk Kelas A2 dan Sukuk Kelas B2 sebagai pengagihan berkala nominal. Kadar pengagihan berkala nominal ialah 0.01% setahun. 73

76 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 17. PEMINJAMAN (sambungan) (b) Terma-terma utama bagi urus niaga di atas adalah: (sambungan) (II) Sukuk Ijarah (sambungan) Apabila Syarikat memilih untuk membayar sewa penuh, Kadar Pengagihan Berkala yang terdapat dalam TM ISIS bagi NCRPS Kelas C dan NCRPS Kelas D yang berkaitan dengan Sukuk Kelas A dan Sukuk Kelas B ialah masing-masing pada kadar 6.20% dan 5.25% setahun, yang perlu dibayar pada setiap setengah tahun secara tunggakan. Kadar Pengagihan Berkala bagi Sukuk Kelas B telah ditetapkan semula pada 31 Disember 2008 kepada 4.193% setahun yang perlu dibayar setiap setengah tahun secara tunggakan. Kadar Pengagihan Berkala bagi Sukuk Kelas B telah ditetapkan semula sekali lagi pada 31 Disember 2013 kepada 4.87% setahun yang perlu dibayar setiap setengah tahun secara tunggakan. Tidak akan ada penetapan semula Kadar Pengagihan Berkala bagi Sukuk Kelas B selepas 2013 sehingga tarikh matang Sukuk. Menurut Akta Kewangan, 2007, kredit cukai tidak boleh lagi dipindahkan kepada pelabur-pelabur yang bukan pemegang-pemegang saham biasa, berkuat kuasa dari 1 Januari (c) (d) Sebahagian daripada sekuriti tersebut seperti yang dinyatakan dalam nota kecil (b) di atas, telah dilindung nilai dengan swap kadar faedah yang diambil kira menurut perakaunan lindung nilai. Justeru, nilai saksama berkaitan dengan perubahan dalam risiko kadar faedah yang telah dilindung nilai, adalah termasuk dalam peminjaman. Seperti yang didedahkan dalam nota 19(b)(i) kepada penyara kewangan, lindung nilai matang/ditamatkan pada 30 Disember. Pada 30 Ogos 2013, Syarikat menerima kelulusan daripada Suruhanjaya Sekuriti Malaysia bagi pewujudan satu program Kertas Komersil Islam (ICP) dan program Nota Jangka Sederhana Islam (IMTN) yang baru dengan jumlah had gabungan sehingga 3.0 bilion dalam nilai nominal, masing-masing mempunyai tempoh selama 7 dan 20 tahun dari tarikh terbitan pertama. ICP mempunyai tempoh tidak lebih daripada 12 bulan sementara IMTN di antara 1 hingga 20 tahun dengan syarat sekuriti-sekuriti hutang tersebut masing-masing matang sebelum tarikh luput program masing-masing. Sebelum itu, pada 5 April 2011, Syarikat juga mewujudkan program-program ICP dan IMTN dengan had gabungan sehingga 2.0 bilion dalam nilai nominal, yang telah diterbitkan sepenuhnya dalam tahun Perolehan daripada terbitan ICP dan/atau IMTN itu digunakan oleh Syarikat bagi memenuhi keperluan perbelanjaan modal dan operasi perniagaannya. IMTN dalam terbitan terdiri daripada yang berikut: Kumpulan dan Syarikat IMTN matang pada tahun 2020 (4.30%) IMTN matang pada tahun 2021 (4.20% %) IMTN matang pada tahun 2022 (3.95% %) IMTN matang pada tahun 2023 (3.93% %) IMTN matang pada tahun 2024 (4.55% %) 1, ,200.0 IMTN matang pada tahun 2025 (4.88%) IMTN matang pada tahun 2027 (4.58%) , ,000.0 (e) (f) Peminjaman lain domestik termasuk nilai kini obligasi pembayaran masa hadapan berhubung dengan geran kerajaan yang diterima Syarikat. Nota Jangka Sederhana Boleh Ubah (MTN Boleh Ubah) Pada 15 September 2015, Webe Digital Sdn Bhd (webe) telah menerbitkan nilai nominal juta bagi terbitan tranche pertama MTN Boleh Ubah (Tranche Pertama MTN Boleh Ubah). Sebanyak juta telah dilanggan oleh Mobikom Sdn Bhd, sebuah anak syarikat milik penuh Kumpulan. Baki selebihnya sebanyak 37.5 juta Tranche Pertama MTN Boleh Ubah telah dilanggan oleh Packet One Sdn Bhd (sebuah anak syarikat milik penuh Green Packet Berhad) yang memegang kepentingan bukan mengawal dalam webe. MTN Boleh Ubah yang akan matang pada 15 September 2023 mempunyai kadar kupon tahunan 1.0%, dibayar setiap tahun, dan hasil tambahan pada penebusan sebanyak 4.0% setahun, membawa kepada hasil hingga matang pada kadar kira-kira 4.88% setahun. 74

77 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 17. PEMINJAMAN (sambungan) (g) Program Sukuk Nota Jangka Sederhana Euro Pelbagai Mata Wang (EMTN) Pada 3 Mac 2015, Syarikat melalui anak syarikat milik penuhnya, Tulip Maple Berhad menerima kelulusan daripada Suruhanjaya Sekuriti Malaysia untuk pewujudan program Sukuk EMTN sehingga USD750.0 juta dalam nilai nominal (atau sama nilai dalam mata wang asing). Perolehan daripada urus niaga ini telah digunakan untuk membiayai perbelanjaan modal Syarikat dan keperluan kendalian perniagaan. Nilai dibawa terbitan EMTN terdiri daripada yang berikut: Kumpulan EMTN matang pada tahun 2026 (3.70%) EMTN matang pada tahun 2023 (Kadar Tawaran Antara Bank London (LIBOR) 1 bulan, tambah 1.35%) EMTN matang pada tahun 2026 (3.422%) (h) Bayaran pajakan minimum pada tarikh pelaporan adalah seperti berikut: Kumpulan Tidak lebih daripada satu tahun Selepas satu tahun dan tidak lebih daripada lima tahun Selepas lima tahun dan tidak lebih daripada sepuluh tahun Caj pembiayaan masa hadapan (7.3) (9.3) Nilai kini liabiliti pajakan kewangan Nilai kini liabiliti pajakan kewangan pada tarikh pelaporan adalah seperti berikut: Tidak lebih daripada satu tahun Selepas satu tahun dan tidak lebih daripada lima tahun Selepas lima tahun dan tidak lebih daripada sepuluh tahun Syarikat Tidak lebih daripada satu tahun Selepas satu tahun dan tidak lebih daripada lima tahun Selepas lima tahun dan tidak lebih daripada sepuluh tahun Caj pembiayaan masa hadapan (6.4) (8.6) Nilai kini liabiliti pajakan kewangan Nilai kini liabiliti pajakan kewangan pada tarikh pelaporan adalah seperti berikut: Tidak lebih daripada satu tahun Selepas satu tahun dan tidak lebih daripada lima tahun Selepas lima tahun dan tidak lebih daripada sepuluh tahun Pajakan kewangan merujuk kepada bangunan pejabat Syarikat di Melaka dan sistem sokongan komputer Kumpulan, yang berada di bawah pengaturan pajakan kewangan. 75

78 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 17. PEMINJAMAN (sambungan) (i) Debentur terdiri daripada yang berikut: Kumpulan dan Syarikat Debentur 7.875% USD300.0 juta matang pada tahun , ,344.0 Tiada Debentur yang telah ditebus, dibeli atau dibatalkan dalam tahun kewangan semasa. 18. BELUM BAYAR KEPADA ANAK-ANAK SYARIKAT (a) Pada 20 November 2012, anak syarikat milik penuh Syarikat iaitu TM Global Incorporated (TM Global), sebuah syarikat yang diperbadankan di Wilayah Persekutuan Labuan di bawah Akta Syarikat Luar Pesisir, 1990, telah memperoleh pinjaman 5 tahun bernilai JPY7.8 bilion daripada sebuah institusi kewangan yang telah matang pada tahun. Pinjaman ini mengenakan faedah pada kadar tetap JPY sebanyak % setahun yang perlu dibayar setiap setengah tahun pada 20 Mei dan 20 November pada setiap tahun kewangan. Pinjaman ini telah digunakan untuk membayar dua Kertas Komersil Islam yang dikeluarkan oleh Syarikat sebanyak juta setiap satu yang telah matang pada 21 November Pinjaman tersebut adalah dijamin oleh Syarikat dengan jaminan tanpa syarat dan tidak boleh dibatalkan. Pinjaman tersebut telah matang pada 20 November dan Syarikat telah menebus sepenuhnya pada nilai nominalnya, pinjaman JPY yang bernilai JPY7.8 bilion (298.9 juta). Pada 12 November 2013, TM Global telah memperoleh pinjaman 7 tahun bernilai USD100.0 juta daripada institusi kewangan yang lain yang akan matang pada 30 Oktober Pinjaman ini mengenakan faedah pada kadar terapung USD sebanyak Kadar Tawaran Antara Bank London (LIBOR) 3 bulan, campur 0.91% setahun yang perlu dibayar setiap suku tahun pada 12 Februari, Mei, Ogos dan November pada setiap tahun kewangan termasuk 30 Oktober Pinjaman tersebut adalah dijamin oleh Syarikat dengan jaminan tanpa syarat dan tidak boleh dibatalkan. (b) Pada 3 Mac 2015, Syarikat melalui anak syarikat milik penuhnya, Tulip Maple Berhad (Tulip Maple) menerima kelulusan daripada Suruhanjaya Sekuriti Malaysia untuk pewujudan Program Sukuk Nota Jangka Sederhana Euro Pelbagai Mata Wang (EMTN) sehingga USD750.0 juta dalam nilai nominal (atau sama nilai dalam mata wang asing). Pada 25 Februari, Tulip Maple menerbitkan Sukuk 10-tahun bernilai USD50.0 juta yang akan matang pada 25 Februari Sukuk tersebut mengenakan kadar pengagihan berkala sebanyak 3.7% setahun yang perlu dibayar pada setiap setengah tahun secara tunggakan pada 25 Ogos dan 25 Februari pada setiap tahun kewangan mulai Ogos. Pada 19 Ogos, Tulip Maple menerbitkan Sukuk 7-tahun bernilai USD50.0 juta yang akan matang pada 21 Ogos Sukuk ini mengenakan kadar pengagihan berkala LIBOR 1 bulan, campur 1.35% setahun yang perlu dibayar pada setiap bulan secara tunggakan pada tanggal 19 setiap bulan mulai September. Pada 15 November, Tulip Maple menerbitkan Sukuk 10-tahun bernilai USD 75.0 juta yang akan matang pada 15 November Sukuk tersebut mengenakan kadar pengagihan berkala sebanyak 3.422% setahun yang perlu dibayar pada setiap setengah tahun secara tunggakan pada 15 Mei dan 15 November pada setiap tahun kewangan mulai Mei. Perolehan daripada urus niaga ini telah digunakan untuk membiayai perbelanjaan modal Syarikat dan keperluan kendalian perniagaan. Pinjaman bertempoh ini ditunjukkan sebagai peminjaman Kumpulan (nota 17 kepada penyata kewangan). 76

79 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 19. INSTRUMEN KEWANGAN DERIVATIF DAN URUS NIAGA LINDUNG NILAI Kumpulan Amaun kontrak atau nosional Nilai saksama Aset Liabiliti Perubahan nilai saksama dalam tahun kewangan tersebut Derivatif pada nilai saksama melalui keuntungan atau kerugian Opsyen beli atas saham dipegang oleh kepentingan bukan mengawal - luput dalam tahun kewangan (nota kecil (e)(ii)) (22.5) Liabiliti opsyen jual ke atas saham dipegang oleh kepentingan bukan mengawal - lebih daripada 3 tahun (nota kecil (e)(i) dan nota 47(a)) Derivatif diambil kira di bawah perakaunan lindung nilai Swap kadar faedah - lindung nilai saksama (nota kecil (i)) - lebih daripada 3 tahun (nota kecil (b)(ii)) Swap kadar faedah mata wang bersilang - lindung nilai aliran tunai (nota kecil (i)) - matang dalam tahun kewangan (sub-note (c)) (1.0) - 1 tahun hingga 3 tahun (nota kecil (d)) (42.6) - lebih daripada 3 tahun (nota kecil (a)) (60.6) JUMLAH 1, (80.1) Derivatif pada nilai saksama melalui keuntungan atau kerugian Kontrak hadapan mata wang asing - matang dalam tahun kewangan (0.4) Opsyen beli atas saham dipegang oleh kepentingan bukan mengawal - lebih daripada 3 tahun (nota kecil (e)(ii)) ^ Liabiliti opsyen jual ke atas saham dipegang oleh kepentingan bukan mengawal - lebih daripada 3 tahun (nota kecil (e)(i) dan nota 47(a)) ^ Derivatif diambil kira di bawah perakaunan lindung nilai Swap kadar faedah - lindung nilai saksama (nota kecil (i)) - kurang daripada 1 tahun (nota kecil (b)(i)) (1.8) - lebih daripada 3 tahun (nota kecil (b)(ii)) Swap kadar faedah mata wang bersilang - lindung nilai aliran tunai (nota kecil (i)) - kurang daripada 1 tahun (nota kecil (c)) lebih daripada 3 tahun (nota kecil (a) dan (d)) JUMLAH 1, ^ Perubahan nilai saksama dalam tahun kewangan yang lepas termasuk pergerakan nilai saksama berbangkit daripada pencairan pemegangan saham efektif milik kepentingan bukan mengawal sebuah anak syarikat. 77

80 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 19. INSTRUMEN KEWANGAN DERIVATIF DAN URUS NIAGA LINDUNG NILAI (sambungan) Amaun kontrak atau nosional Nilai saksama Perubahan nilai saksama dalam tahun kewangan tersebut Aset Liabiliti Syarikat Derivatif diambil kira di bawah perakaunan lindung nilai Swap kadar faedah - lindung nilai saksama (nota kecil (i)) - lebih daripada 3 tahun (nota kecil (b)(ii)) Swap kadar faedah mata wang bersilang - lindung nilai aliran tunai (nota kecil (ii)) - matang dalam tahun kewangan (nota kecil (c)) (1.0) - 1 tahun hingga 3 tahun (nota kecil (d)) (42.6) - lebih daripada 3 tahun (nota kecil (a)) (60.6) JUMLAH 1, (103.9) Derivatif diambil kira di bawah perakaunan lindung nilai Swap kadar faedah - lindung nilai saksama (nota kecil (i)) - matang dalam tahun kewangan (nota kecil (b)(i)) (1.8) - lebih daripada 3 tahun (nota kecil (b)(ii)) Swap kadar faedah mata wang bersilang - lindung nilai aliran tunai (nota kecil (ii)) - kurang daripada 1 tahun (nota kecil (c)) lebih daripada 3 tahun (nota kecil (a) dan (d)) JUMLAH 1, (i) (ii) Laba atau kerugian terkumpul atas butiran lindung nilai berkaitan dengan risiko dilindung nilai didedahkan dalam nota 17 kepada penyata kewangan atau dibawa ke rizab. Perakaunan lindung nilai telah diguna pakai bagi lindung nilai aliran tunai ini yang mana butiran pendasar yang dilindung nilai adalah seperti berikut: (a) bahagian bayaran kupon berkala setiap setengah tahun dan penyelesaian akhir Debentur 7.875% bernilai USD300.0 juta yang akan matang pada tahun (b) bayaran faedah setiap setengah tahun dan penyelesaian akhir pinjaman bernilai JPY7.8 bilion yang telah matang pada tahun. (c) bayaran faedah setiap suku tahun dan penyelesaian akhir pinjaman bernilai USD100.0 juta yang akan matang pada tahun Nilai saksama instrumen kewangan derivatif adalah nilai kini bagi aliran tunai masa hadapannya. Nilai saksama yang menguntungkan menunjukkan amaun belum terima oleh Kumpulan dan Syarikat jika kontrak-kontrak tersebut ditamatkan atau sebaliknya. Kumpulan dan Syarikat terdedah kepada risiko kredit apabila nilai saksama kontrak menguntungkan, di mana pihak yang berurusan dikehendaki membayar Kumpulan atau Syarikat sekiranya kontrak ditamatkan. Pendedahan maksimum kepada risiko kredit pada tarikh pelaporan ialah amaun dibawa bagi aset-aset derivatif seperti yang dibentangkan dalam Penyata-penyata Kedudukan Kewangan. 78

81 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 19. INSTRUMEN KEWANGAN DERIVATIF DAN URUS NIAGA LINDUNG NILAI (sambungan) Ringkasan di bawah adalah urus niaga derivatif lindung nilai yang dimeterai oleh Syarikat: (a) Kontrak Swap Kadar Faedah Mata Wang Bersilang (CCIRS) Liabiliti Pendasar Debentur 7.875% USD300.0 juta matang pada tahun 2025 Pada tahun 1995, Syarikat menerbitkan Debentur 7.875% bernilai USD300.0 juta yang akan matang pada tahun Instrumen Lindung Nilai Pada 17 Oktober 2011, Syarikat telah memeterai perjanjian CCIRS dengan amaun nosional bernilai USD50.0 juta yang melayakkannya menerima faedah pada kadar tetap 7.875% setahun atas amaun nosional USD dan mewajibkannya membayar faedah pada kadar tetap 7.875% atas amaun nosional (dikira pada kadar pertukaran yang telah ditentukan terlebih dahulu). Swap ini akan matang pada 1 Ogos Pada tarikh matang, Syarikat akan menerima amaun nosional USD dan membayar pihak yang berurusan amaun yang sama nilai dalam berjumlah juta. Pada 2 Disember 2011, Syarikat telah memeterai satu lagi perjanjian CCIRS dengan amaun nosional bernilai USD50.0 juta yang melayakkannya menerima faedah pada kadar tetap 7.875% setahun atas amaun nosional USD dan mewajibkannya membayar faedah pada kadar tetap 7.875% atas amaun nosional (dikira pada kadar pertukaran yang telah ditentukan terlebih dahulu). Swap ini akan matang pada 1 Ogos Pada tarikh matang, Syarikat akan menerima amaun nosional USD dan membayar pihak yang berurusan amaun yang sama nilai dalam berjumlah juta. Kontrak-kontrak CCIRS ini menukar sebahagian liabiliti USD secara berkesan kepada liabiliti. (b) Kontrak Swap Kadar Faedah (IRS) (i) Liabiliti Pendasar Sekuriti Pendapatan Terkait Islam TM (TM ISIS) 4.87% juta matang pada tahun 2018 Pada tahun 2007, Syarikat telah menerbitkan TM ISIS 5.25% bernilai juta yang akan matang pada tahun Kuponnya ditetapkan semula pada 4.193% setahun yang perlu dibayar setiap setengah tahun secara tunggakan pada 31 Disember 2008 dan telah ditetapkan semula sekali lagi pada 31 Disember 2013 pada 4.87% setahun. Instrumen Lindung Nilai Pada 2 November 2009, Syarikat telah memeterai satu perjanjian IRS dengan prinsipal nosional berjumlah juta yang melayakkannya menerima faedah pada kadar tetap 4.193% setahun dan mewajibkannya membayar faedah pada kadar terapung KLIBOR 6 bulan, tolak 0.035% setahun. Pada 31 Disember 2013, seiringan dengan penetapan semula kupon liabiliti pendasar kepada 4.87% setahun, Syarikat diwajibkan membayar faedah pada kadar terapung KLIBOR 6 bulan, campur 0.642%. Swap ini telah matang pada 30 Disember. 79

82 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 19. INSTRUMEN KEWANGAN DERIVATIF DAN URUS NIAGA LINDUNG NILAI (sambungan) Ringkasan di bawah adalah urus niaga derivatif lindung nilai yang dimeterai oleh Syarikat: (sambungan) (b) Kontrak Swap Kadar Faedah (IRS) (sambungan) (ii) Liabiliti Pendasar USD50.0 juta LIBOR 1 bulan campur 1.35% Nota Jangka Sederhana Islamik Euro (EMTN) matang pada 2023 Pada tahun, Syarikat, melalui anak syarikat milik penuhnya, Tulip Maple Berhad menerbitkan USD50.0 juta Sukuk yang akan matang pada tahun Instrumen Lindung Nilai Pada 19 Ogos, Syarikat memeterai perjanjian IRS dengan amaun nosional bernilai USD50.0 juta yang melayakkannya menerima faedah setengah tahun pada kadar akruan terapung LIBOR 1 bulan campur 1.35% setahun. Syarikat wajib membayar faedah pada kadar tetap 2.85% setahun. Swap ini akan matang pada 21 Ogos (c) Kontrak Swap Kadar Faedah Mata Wang Bersilang (CCIRS) Liabiliti Pendasar Pinjaman % JPY7.8 bilion matang pada tahun Pada tahun 2012, Syarikat melalui anak syarikat milik penuhnya iaitu TM Global Incorporated, telah memperoleh pinjaman 5 tahun bernilai JPY7.8 bilion daripada sebuah institusi kewangan. Instrumen Lindung Nilai Pada 20 November 2012, Syarikat telah memeterai perjanjian CCIRS dengan amaun nosional bernilai JPY7.8 bilion yang melayakkannya menerima faedah pada kadar tetap sebanyak % setahun atas amaun nosional JPY dan mewajibkannya membayar faedah pada kadar tetap sebanyak 3.62% atas amaun nosional (dikira pada kadar pertukaran yang telah ditentukan terlebih dahulu). Swap ini telah matang pada 20 November. Pada tarikh matang, Syarikat telah menerima amaun nosional JPY dan membayar pihak yang berurusan CCIRS ini amaun yang sama nilai dalam berjumlah juta. Kontrak CCIRS ini menukar liabiliti JPY secara berkesan kepada liabiliti. (d) Kontrak Swap Kadar Faedah Mata Wang Bersilang (CCIRS) Liabiliti Pendasar Pinjaman LIBOR 3 bulan tambah 0.91% USD100.0 juta matang pada tahun 2020 Pada tahun 2013, Syarikat melalui anak syarikat milik penuhnya iaitu TM Global Incorporated, telah memperoleh pinjaman 7 tahun bernilai USD100.0 juta daripada sebuah institusi kewangan. Instrumen Lindung Nilai Pada 12 November 2013, Syarikat telah memeterai dua perjanjian CCIRS dengan amaun nosional masing-masing bernilai USD70.0 juta dan USD30.0 juta. CCIRS yang pertama melayakkan Syarikat menerima faedah pada kadar terapung LIBOR 3 bulan, campur 0.91% setahun atas amaun nosional USD dan mewajibkannya membayar faedah pada kadar tetap sebanyak 4.02% setahun atas amaun nosional (dikira pada kadar pertukaran yang telah ditentukan terlebih dahulu). CCIRS yang kedua melayakkan Syarikat menerima faedah pada kadar terapung LIBOR 3 bulan, campur 0.91% setahun atas amaun nosional USD dan mewajibkannya membayar faedah pada kadar tetap sebanyak 4.00% setahun atas amaun nosional (dikira pada kadar pertukaran yang telah ditentukan terlebih dahulu). Swap ini akan matang pada 30 Oktober Pada tarikh matang, Syarikat akan menerima amaun nosional USD dan membayar pihak-pihak yang berurusan CCIRS ini amaun yang sama nilai dalam berjumlah juta. Kontrak CCIRS ini menukar liabiliti USD secara berkesan kepada liabiliti. 80

83 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 19. INSTRUMEN KEWANGAN DERIVATIF DAN URUS NIAGA LINDUNG NILAI (sambungan) Ringkasan di bawah adalah urus niaga derivatif lindung nilai yang dimeterai oleh Syarikat: (sambungan) (e) Opsyen Beli dan Opsyen Jual atas Saham Sebuah Anak Syarikat kepada Kumpulan Pada 27 Mac 2014, Kumpulan telah mengumumkan bahawa anak syarikat milik penuhnya, Mobikom Sdn Bhd (Mobikom) telah memeterai perjanjian pelaburan bersyarat dengan pihak-pihak berikut yang berhubung dengan, antara lain, langganan oleh Mobikom saham biasa baru 1.00 setiap satu dalam webe (saham webe) untuk jumlah pertimbangan sebanyak juta (Langganan Saham) (Perjanjian Pelaburan): (a) (b) (c) (d) (e) Packet One Sdn Bhd (Packet One), anak syarikat milik penuh Green Packet Berhad (Green Packet); SK Telecom Co. Ltd (SKT); Green Packet; Telekom Malaysia Berhad (Syarikat); dan Webe Digital Sdn Bhd (webe) Perjanjian Pelaburan antara lain termasuk pemberian tertentu opsyen jual dan beli di antara Mobikom dan Packet One dan SKT masing-masing ke atas saham webe, seperti berikut: (i) Liabiliti opsyen jual ke atas saham dipegang oleh kepentingan bukan mengawal Kumpulan melalui Mobikom telah memberi Packet One Sdn Bhd (Packet One) opsyen untuk menjual, yang memerlukan Mobikom membeli, semua saham dalam modal webe yang didaftar atas nama Packet One (termasuk badan korporat Packet One yang berkaitan), secara kolektif (Opsyen Jual Packet One). Opsyen Jual Packet One boleh dilaksanakan secara keseluruhan dan tidak secara bahagian pada atau selepas 31 Mac 2021 sehingga 30 September 2022 pada harga pasaran purata wajaran volum webe pada masa pelaksanaan jika ia didagang atau disenaraikan di bursa saham yang diiktiraf seperti Bursa Malaysia Securities atau jika saham webe tidak didagangkan secara awam, nilai ekuiti atau nilai pasaran pengagihan sepenuhnya seandainya saham webe didagangkan di bursa saham yang diiktiraf. Instrumen ini merupakan nilai kini bagi liabiliti Kumpulan untuk membeli ekuitinya sendiri. Pergerakan nilai saksama daripada perubahan dalam liabiliti jangkaan masa hadapan, diiktiraf sebagai laba dan kerugian lain dalam Penyata Pendapatan manakala pelepasan diskaun jangkaan aliran keluar masa hadapan diiktiraf sebagai kos pembiayaan. (ii) Opsyen beli atas saham dipegang oleh kepentingan bukan mengawal SKT telah memberi satu opsyen kepada Mobikom untuk membeli dan SKT untuk menjual, semua saham webe yang didaftar di bawah nama SKT (termasuk badan korporat SKT yang berkaitan), secara kolektif (Opsyen Beli SKT). Antara syarat-syaratnya, Opsyen Beli SKT hanya boleh dilaksanakan secara keseluruhan dan tidak secara bahagian, pada bila-bila masa setelah SKT dan badan-badan korporatnya berhenti memiliki sekurang-kurangnya 10% daripada modal saham terbitan webe dan akan luput secara automatik berikutan yang paling awal dari yang berikut: (i) (ii) (iii) dua (2) bulan selepas penyempurnaan terbitan MTN Boleh Ubah bernilai 1.65 bilion; tarikh sejurus sebelum sempurnanya sebarang tambahan modal selain yang terkandung dalam Perjanjian Pelaburan; atau penawaran awam awal yang dilaksanakan oleh webe. Harga pelaksanaan adalah pada harga yang bersamaan dengan harga langganan sesaham yang dilanggani Mobikom pada masa penyempurnaan pengambilalihan webe oleh Kumpulan pada 30 September Penerbitan 1.65 juta MTN Boleh Ubah telah disempurnakan pada 28 September. Kesannya, Opsyen Beli telah luput dan tidak dilaksanakan pada 28 November dan telah dinyahiktirafkan daripada penyata kewangan Kumpulan. Selain daripada yang disebut di atas, terdapat derivatif lain yang berbangkit daripada pelaburan Kumpulan dalam webe di mana harga pelaksanaannya adalah pada nilai saksama pasaran saham-saham dalam webe semasa opsyen itu bakal dilaksanakan dan dengan demikian, nilai saksama opyen-opsyen itu adalah sifar. 81

84 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 20. CUKAI TERTUNDA Aset dan liabiliti cukai tertunda diimbangi apabila terdapat hak yang boleh dikuatkuasakan dari segi undang-undang untuk mengimbangkan aset cukai semasa terhadap liabiliti cukai semasa dan apabila cukai tertunda berkait dengan pihak berkuasa cukai yang sama. Amaun berikut, yang ditentukan selepas pengimbangan yang bersesuaian, dibentangkan dalam Penyata-penyata Kedudukan Kewangan: Kumpulan Syarikat Tertakluk kepada cukai pendapatan: Aset cukai tertunda Liabiliti cukai tertunda 1, , , ,445.4 JUMLAH CUKAI TERTUNDA 1, , , ,445.4 Pada 1 Januari 1, , , ,269.4 (Dikredit)/Dicaj kepada Penyata Pendapatan pada tahun semasa yang timbul daripada: - hartanah, loji dan peralatan (171.9) (92.2) (143.8) (63.8) - insentif cukai peruntukan dan lain-lain perbezaan terjemahan mata wang 0.3 (0.2) - - Pada 31 Disember 1, , , ,445.4 Pecahan baki terkumpul menurut setiap jenis perbezaan sementara: (a) (b) Kumpulan Syarikat Aset cukai tertunda Hartanah, loji dan peralatan Insentif cukai Kerugian cukai Peruntukan dan lain-lain Imbangan (711.7) (955.4) (574.7) (818.2) Jumlah aset cukai tertunda selepas imbangan Liabiliti cukai tertunda Hartanah, loji dan peralatan 2, , , ,203.0 Aset tak ketara Peruntukan dan lain-lain , , , ,263.6 Imbangan (711.7) (955.4) (574.7) (818.2) Jumlah liabiliti cukai tertunda selepas imbangan 1, , , ,

85 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 20. CUKAI TERTUNDA (sambungan) Syarikat telah diberi kelulusan di bawah Seksyen 127 (3A) Akta Cukai Pendapatan, 1967 bagi pengecualian cukai pendapatan dalam bentuk Elaun Pelaburan (IA) seperti berikut: (i) 60% atas aset jalur lebar berkelajuan tinggi yang layak yang diperoleh dalam tempoh 5 tahun mulai 16 September 2008 hingga 15 September 2013 yang dibenarkan ditolak sehingga 70% maksimum daripada pendapatan berkanun bagi setiap tahun taksiran. (ii) 60% atas aset jalur lebar berkelajuan tinggi yang layak yang diperoleh dalam tempoh 5 tahun mulai 1 Januari 2015 hingga 31 Disember 2019 yang dibenarkan ditolak sehingga 70% maksimum daripada pendapatan berkanun bagi setiap tahun taksiran. Apa-apa elaun yang belum digunakan boleh dibawa ke hadapan ke tahun berikutnya sehingga digunakan sepenuhnya. Amaun pendapatan yang dikecualikan daripada cukai dikreditkan ke akaun pengecualian cukai yang daripadanya dividen yang dikecualikan daripada cukai boleh diisytiharkan. Aset cukai tertunda atas IA yang belum digunakan telah diiktiraf atas dasar keuntungan yang dicatatkan oleh Syarikat sebelum ini, dan setakat terdapatnya kemungkinan bahawa keuntungan yang boleh dicukai pada masa hadapan akan terhasil, yang daripadanya perbezaan sementara boleh digunakan. Kerugian cukai belum guna dan elaun modal/cukai lain tidak terserap anak-anak syarikat yang mana tiada aset cukai tertunda telah diiktirafkan daripadanya dalam Penyata Kedudukan Kewangan, adalah seperti berikut: Kumpulan Kerugian cukai belum guna 1, ,312.3 Elaun modal/cukai lain tidak terserap 2, , , ,338.8 Manfaat kerugian dan kredit cukai ini hanya akan diperoleh sekiranya anak-anak syarikat yang berkenaan memperoleh pendapatan taksiran masa hadapan dalam amaun yang mencukupi untuk manfaat tersebut digunakan. 21. PENDAPATAN TERTUNDA Kumpulan Syarikat Pada 1 Januari 1, , , ,661.7 Tambahan Dikreditkan kepada Penyata Pendapatan (301.1) (258.0) (296.0) (251.1) Pada 31 Disember 1, , , ,694.0 Pendapatan tertunda terdiri daripada pendanaan oleh kerajaan bagi Penyediaan Perkhidmatan Sejagat (USP), projek Jalur Lebar Berkelajuan Tinggi (HSBB), HSBB2, Jalur Lebar Pinggir Bandar (SUBB) dan projek Jalur Lebar kepada Penduduk Umum (BBGP) yang dilunaskan berasaskan kaedah garis lurus sepanjang anggaran hayat kegunaan aset berkaitan. 83

86 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 22. HARTANAH, LOJI DAN PERALATAN Sistem Kumpulan Rangkaian Telekomunikasi Harta Mudah Alih dan Peralatan Sokongan Komputer (nota kecil (d)) Tanah (nota kecil (e)) Bangunan (nota kecil (d)) Modal Kerja Dalam Pelaksanaan Jumlah Hartanah, Loji dan Peralatan Nilai Buku Bersih Pada 1 Januari 9, , , ,010.6 Tambahan (nota kecil (a)) , ,146.4 Assetisation 2, (3,603.3) - Pelupusan (10.6) (2.9) (0.1) (2.6) (0.1) - (16.3) Dicaj kepada Penyata Pendapatan (145.6) (145.6) Dihapus kira (nota 6(a)) (55.7) (0.7) - - (4.2) (1.6) (62.2) Susut nilai (nota 6(a)) (1,775.9) (143.0) (307.9) (1.0) (149.2) - (2,377.0) Pengurangan nilai (nota 6(a) dan nota kecil (c)) - (7.8) (0.5) (8.3) Perbezaan terjemahan mata wang (0.5) (2.5) (0.1) - (3.7) (0.1) (6.9) Pengelasan semula (0.5) (17.9) Pada 31 Disember 11, , , ,540.7 Pada 31 Disember Kos (nota kecil (b)) 45, , , , , ,675.6 Susut nilai terkumpul (34,460.0) (2,322.1) (4,526.3) (17.2) (2,526.0) - (43,851.6) Pengurangan nilai terkumpul (253.3) (20.1) (6.8) (2.6) - (0.5) (283.3) Nilai Buku Bersih 11, , , ,540.7 Nilai Buku Bersih Pada 1 Januari 9, , , ,186.9 Tambahan (nota kecil (a)) , ,574.0 Assetisation 1, (2,306.3) - Pelupusan (2.5) (3.6) (0.5) - (0.1) - (6.7) Dicaj kepada Penyata Pendapatan (148.7) (148.7) Dihapus kira (nota 6(a)) (42.4) (24.8) (1.8) (4.5) (71.7) Susut nilai (nota 6(a) (1,792.8) (214.7) (361.0) (1.0) (140.9) (1.6) (2,512.0) Pengurangan nilai (nota 6(a) dan nota kecil (c)) - (0.2) (13.8) (14.0) Perbezaan terjemahan mata wang Pengelasan semula 13.2 (21.7) (12.8) Pada 31 Disember 9, , , ,010.6 Pada 31 Disember Kos (nota kecil (b)) 42, , , , , ,760.2 Susut nilai terkumpul (32,684.1) (2,179.1) (4,218.4) (16.2) (2,376.8) - (41,474.6) Pengurangan nilai terkumpul (253.3) (12.3) (6.8) (2.6) - - (275.0) Nilai Buku Bersih 9, , , ,

87 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 22. HARTANAH, LOJI DAN PERALATAN (sambungan) Syarikat Rangkaian Telekomunikasi Harta Mudah Alih dan Peralatan Sistem Sokongan Komputer (nota kecil (d)) Tanah (nota kecil (e)) Bangunan (nota kecil (d)) Modal Kerja Dalam Pelaksanaan Jumlah Hartanah, Loji dan Peralatan Nilai Buku Bersih Pada 1 Januari 9, , , ,945.1 Tambahan (nota kecil (a)) , ,682.1 Assetisation 2, (3,205.6) - Pelupusan (10.5) (2.5) (0.1) (2.6) (0.1) - (15.8) Dicaj kepada Penyata Pendapatan (143.4) (143.4) Dihapus kira (nota 6(a)) (55.6) (0.7) - - (4.2) (2.6) (63.1) Susut nilai (nota 6(a)) (1,553.9) (103.5) (252.6) (0.9) (113.0) - (2,023.9) Pengelasan semula (0.5) (17.9) Pada 31 Disember 10, , , ,381.0 Pada 31 Disember Kos (nota kecil (b)) 39, , , , , ,470.0 Susut nilai terkumpul (29,376.3) (1,546.9) (3,798.3) (14.6) (2,149.0) - (36,885.1) Pengurangan nilai terkumpul (201.3) - - (2.6) - - (203.9) Nilai Buku Bersih 10, , , ,381.0 Nilai Buku Bersih Pada 1 Januari 8, , , ,138.5 Tambahan (nota kecil (a)) , ,023.4 Assetisation 1, (2,030.0) - Pelupusan (2.3) (2.7) (0.5) - (0.1) - (5.6) Dicaj kepada Penyata Pendapatan (146.4) (146.4) Dihapus kira (nota 6(a)) (42.3) - (1.6) - (0.2) (0.2) (44.3) Susut nilai (nota 6(a)) (1,430.0) (157.8) (319.1) (0.9) (112.7) - (2,020.5) Pengelasan semula 13.2 (21.7) (12.8) Pada 31 Disember 9, , , ,945.1 Pada 31 Disember Kos (nota kecil (b)) 40, , , , , ,433.7 Susut nilai terkumpul (30,882.5) (1,638.1) (3,700.4) (13.7) (2,050.0) - (38,284.7) Pengurangan nilai terkumpul (201.3) - - (2.6) - - (203.9) Nilai Buku Bersih 9, , , ,

88 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 22. HARTANAH, LOJI DAN PERALATAN (sambungan) (a) (b) (c) Termasuk dalam tambahan Kumpulan dan Syarikat adalah kos peminjaman sebanyak 34.6 juta (: 19.3 juta) dan 30.5 juta (: 19.3 juta) yang berkait secara langsung daripada pembinaan aset yang layak. Termasuk dalam hartanah, loji dan peralatan Kumpulan dan Syarikat adalah aset yang telah disusut nilai sepenuhnya dan masih digunakan masing-masing bernilai 26,835.7 juta (: 26,620.9 juta) dan 25,675.8 juta (: 25,834.6 juta). Kerugian pengurangan nilai Kajian semula pengurangan nilai bagi hartanah, loji dan peralatan dijalankan sepanjang tahun dan tahun kewangan yang lepas mengakibatkan hartanah, loji dan peralatan tertentu mengalami pengurangan nilai. 8.3 juta dan 14.0 juta kerugian pengurangan nilai pada tahun kewangan semasa dan pada tahun kewangan yang lepas masing-masing adalah berkaitan dengan peralatan dan aset dalam pembinaan yang terjejas akibat keusangan teknologi lalu dikurangkan nilai kepada nilai pasaran yang dianggarkan, tolak kos jualan. Sebuah anak syarikat kepada Syarikat, Webe Digital Sdn Bhd (webe), melakukan penilaian ke atas nilai yang boleh diperolehi daripada harta, loji dan peralatannya pada tarikh pelaporan, disebabkan oleh hasil operasinya. Amaun yang boleh diperoleh semula ditentukan berdasarkan nilai saksama tolak kos untuk dijual menggunakan andaian utama berikut: (i) Nilai saksama tolak kos untuk dijual dikira menggunakan unjuran aliran tunai didiskaunkan 10 tahun dari 2018 hingga 2027; (ii) Nilai terminal berdasarkan aliran tunai untuk 2027 pada kadar pertumbuhan 1.5% (: 1.0%); (iii) Ramalan sepanjang tempoh ini menggambarkan jangkaan pengurusan terhadap pertumbuhan pendapatan, kos operasi dan aliran keluar dan margin tunai lain berdasarkan rekod terdahulu dan penilaian semasa jangkaan pertumbuhan pasaran dan industri; dan (iv) Kadar diskaun yang digunakan untuk mengira nilai saksama tolak kos untuk dijual ialah 15.0% (: 15.0%). Tiada pengurangan nilai diperlukan pada 31 Disember berdasarkan penilaian pengurangan nilai yang dilakukan. (d) (e) Termasuk dalam hartanah, loji dan peralatan Kumpulan dan Syarikat adalah sebuah bangunan pejabat dan sistem sokongan komputer masing-masing dengan nilai buku bersih sebanyak 40.5 juta (: 51.0 juta) dan 50.1 juta (: 51.2 juta), di bawah pengaturan pajakan kewangan. Butiran mengenai tanah adalah seperti berikut: Kumpulan Pegangan Pegangan Pajak (nota kecil (i)) Tanah Lain (nota kecil (ii)) Jumlah Nilai Buku Bersih Pada 1 Januari Pelupusan (2.5) (0.1) - (2.6) Susut nilai - (1.0) - (1.0) Pada 31 Disember Pada 31 Disember Kos Susut nilai terkumpul - (16.8) (0.4) (17.2) Pengurangan nilai terkumpul (2.6) - - (2.6) Nilai Buku Bersih Nilai Buku Bersih Pada 1 Januari Assetisation Susut nilai - (1.0) - (1.0) Pada 31 Disember Pada 31 Disember Kos Susut nilai terkumpul - (15.8) (0.4) (16.2) Pengurangan nilai terkumpul (2.6) - - (2.6) Nilai Buku Bersih

89 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 22. HARTANAH, LOJI DAN PERALATAN (sambungan) (e) Butiran mengenai tanah adalah seperti berikut: (sambungan) Pegangan Pajak (nota kecil (i)) Tanah Lain (nota kecil (ii)) Syarikat Pegangan Kekal Jumlah Nilai Buku Bersih Pada 1 Januari Pelupusan (2.5) (0.1) - (2.6) Susut nilai - (0.9) - (0.9) Pada 31 Disember Pada 31 Disember Kos Susut nilai terkumpul - (14.2) (0.4) (14.6) Pengurangan nilai terkumpul (2.6) - - (2.6) Nilai Buku Bersih Nilai Buku Bersih Pada 1 Januari Assetisation Susut nilai - (0.9) - (0.9) Pada 31 Disember Pada 31 Disember Kos Susut nilai terkumpul - (13.3) (0.4) (13.7) Pengurangan nilai terkumpul (2.6) - - (2.6) Nilai Buku Bersih (i) Tanah pegangan pajak termasuk yang berikut: Kumpulan Syarikat Tanah pegangan pajak jangka panjang Tanah pegangan pajak jangka pendek Jumlah Tanah pegangan pajak jangka panjang mempunyai tempoh pemegangan pajakan belum tamat selama 50 tahun dan ke atas. (ii) Surat ikatan hak milik bagi tanah lain masih belum didaftarkan atas nama Syarikat. Sehingga penyelesaian dicapai dengan pihak berkuasa yang berkenaan, tanah-tanah ini masih belum dikelaskan mengikut tempoh pegangannya. Tanah lain akan dikelaskan semula dengan sewajarnya apabila surat ikatan hak milik bagi tanah tersebut telah didaftarkan. 87

90 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 23. HARTANAH PERLABURAN Syarikat Nilai Buku Bersih Pada 1 Januari Susut nilai (nota 6(a)) (2.2) (2.3) Pada 31 Disember Pada 31 Disember Kos Susut nilai terkumpul (20.1) (17.9) Nilai Buku Bersih Hartanah pelaburan Syarikat terdiri daripada sebuah bangunan pejabat yang terletak di atas tanah pegangan kekal yang disewa dan diduduki oleh sebuah anak syarikat milik penuh. Nilai saksama hartanah Syarikat pada 31 Disember bernilai juta (: juta) berdasarkan penilaian yang dibuat oleh penilai profesional bebas. Penilaian ini berasaskan pada harga semasa boleh dipantau dalam pasaran, yang telah dikelaskan sebagai Tahap 2 nilai saksama. 24. ASET TAK KETARA Asas Pelanggan Spektrum Telekomunikasi Aset Tak Ketara Lain* Kumpulan Muhibah Jumlah Nilai Buku Bersih Pada 1 Januari Tambahan Pelunasan (nota 6(a)) - (10.5) - (25.7) (36.2) Penggunaan (nota kecil (a)) (19.9) (19.9) Pada 31 Disember Nilai Buku Bersih Pada 1 Januari Tambahan Pelunasan (nota 6(a)) - (13.4) - (23.5) (36.9) Penggunaan (nota kecil (a)) (9.5) (9.5) Pada 31 Disember Pada 31 Disember Kos Pelunasan terkumpul - (40.6) - (85.7) (126.3) Pengurangan nilai terkumpul (5.0) (5.0) Nilai Buku Bersih Pada 31 Disember Kos Pelunasan terkumpul - (30.1) - (71.2) (101.3) Pengurangan nilai terkumpul (5.0) (5.0) Nilai Buku Bersih * Aset tak ketara lain merangkumi nilai saksama bagi tanggungan perbelanjaan pembangunan reka bentuk, kemajuan dan pengujian produk dan perkhidmatan, perisian dan hak-hak program bagi anak-anak syarikat lain. 88

91 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 24. ASET TAK KETARA (sambungan) (a) Termasuk dalam aset tak ketara lain adalah nilai saksama baucar yang tidak boleh ditarik balik sebanyak 4.0 juta (: 22.9 juta). Sebuah anak syarikat kepada Kumpulan telah diberi baucar yang tidak boleh ditarik balik oleh sebuah pembekal utama sebagai sebahagian daripada satu Perjanjian Penyelesaian Hutang yang dimeterai dalam tahun 2013 berkaitan dengan peralatan yang dibeli. Baucar yang tidak boleh ditarik balik ini boleh digunakan untuk mengimbangi kos pembelian peralatan rangkaian yang dihasilkan oleh pembekal dan/atau perkhidmatan teknikal yang diberikan oleh pembekal tersebut kepada anak syarikat tersebut pada masa hadapan dalam tempoh masa yang telah ditentukan terlebih dahulu seperti yang dinyatakan dalam Perjanjian Penyelesaian Hutang dan/atau boleh digunakan untuk mengimbangi amaun tertunggak belum bayar tertentu atau ditebus sebagai tunai tertakluk kepada terma dan syarat Perjanjian Penyelesaian Hutang. Pada 15 Julai 2015, anak syarikat telah menyelesaikan sepenuhnya jumlah belum bayar maka dengan itu Perjanjian Penyelesaian Hutang terbatal. Pembekal telah melanjutkan tempoh sah baucar yang tidak boleh ditarik balik tersebut sehingga 31 Disember Sekiranya terdapat mana-mana bahagian baucar yang tidak boleh ditarik balik yang tidak digunakan pada 31 Disember 2018, tempoh sah tersebut akan dilanjutkan sehingga dua puluh empat bulan daripada tarikh luput pada 31 Disember Tambahan pula, baucar yang tidak boleh ditarik balik tersebut telah dilanjutkan untuk penggunaan syarikat-syarikat lain dalam Kumpulan TM, oleh pembekal, daripada 1 Januari sehingga 31 Disember 2018 dengan jumlah yang dihadkan pada USD5.0 juta. Baucer yang telah digunakan pada tahun semasa telah diimbang ke atas amaun belum bayar kepada pembekal tersebut. (b) Ujian pengurangan nilai bagi muhibah Kumpulan menjalankan ujian tahunan pengurangan nilai ke atas unit-unit penjanaan tunainya. Tiada kerugian pengurangan nilai diperlukan untuk amaun dibawa muhibah yang dinilai pada 31 Disember memandangkan amaun boleh diperoleh semulanya melebihi amaun dibawanya. Jumlah muhibah Kumpulan adalah berkaitan unit-unit penjanaan tunai berikut, yang merupakan tahap terendah aset di mana aliran tunai boleh dikenal pasti secara berasingan: VADS Berhad (VADS) Webe Digital Sdn Bhd (webe) Lain-lain Amaun muhibah yang diiktiraf pada mulanya adalah bergantung kepada pengagihan harga belian kepada nilai saksama aset diperoleh dan liabiliti ditanggung yang boleh dikenal pasti. Penentuan nilai saksama aset dan liabiliti adalah berdasarkan, sebahagian besarnya, kepada pertimbangan pihak pengurusan. (i) Andaian-andaian utama yang digunakan dalam pengiraan nilai guna Amaun boleh diperoleh semula daripada unit penjanaan tunai termasuk muhibah dalam ujian ini, adalah ditentukan berdasarkan pengiraan nilai guna. Pengiraan nilai guna mengguna pakai model aliran tunai terdiskaun yang menggunakan unjuran aliran tunai berdasarkan ramalan dan unjuran yang diluluskan oleh pihak pengurusan, yang merangkumi tempoh tiga tahun bagi VADS. Bagi webe, unjuran aliran tunai yang digunakan adalah berdasarkan ramalan sepuluh tahun memandangkan sifat jangka panjang dan pelan Kumpulan yang intensif modal untuk pelaksanaan rangkaian Evolusi Jangka Panjang (LTE) melalui webe. Unjuran sepuluh tahun yang digunakan telah diluluskan oleh para Pengarah. Ramalan dan unjuran ini menggambarkan jangkaan pengurusan terhadap pertumbuhan hasil, kos kendalian dan margin bagi unit penjanaan tunai berdasarkan pengalaman masa lalu. Aliran tunai masing-masing selepas tahun ketiga bagi VADS dan tahun kesepuluh bagi webe diekstrapolasi menggunakan anggaran kadar pertumbuhan terminal. Kadar-kadar ini telah ditentukan berdasarkan kadar pertumbuhan unjuran bagi pasaran di mana unit penjanaan tunai beroperasi. Kadar diskaun yang diguna pakai ke atas unjuran aliran tunai ditanda aras dengan pesaing tempatan pada tarikh penilaian unit penjanaan tunai berkenaan. Andaian-andaian berikut telah diguna pakai dalam pengiraan nilai guna: VADS webe VADS webe Kadar diskaun sebelum cukai 11.1% 19.7% 11.8% 19.7% Kadar pertumbuhan terminal 1.5% 1.5% 1.5% 1.0% 89

92 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 24. ASET TAK KETARA (sambungan) (b) Ujian pengurangan nilai bagi muhibah (sambungan) (ii) Kesan daripada perubahan yang mungkin dalam andaian-andaian utama yang digunakan Perubahan dalam andaian-andaian yang dipilih oleh pihak pengurusan, khususnya andaian kadar diskaun yang digunakan dalam model aliran tunai terdiskaun boleh memberi kesan yang ketara terhadap keputusan ujian pengurangan nilai dan juga keputusan Kumpulan. Kajian yang dijalankan Kumpulan termasuk penilaian kesan perubahan dalam andaian-andaian utama. Berdasarkan kepada analisis kepekaan yang dijalankan, pengurusan telah merumuskan bahawa tiada perubahan munasabah dalam andaian utama kes asas yang mungkin akan menyebabkan amaun dibawa bagi unit penjanaan tunai melebihi amaun yang boleh diperoleh semula. Jika kadar diskaun sebelum cukai berikut diguna pakai ke atas ramalan dan unjuran aliran tunai bagi unit penjanaan tunai dalam Kumpulan, amaun dibawa bagi unit penjanaan tunai termasuk muhibah akan bersamaan dengan nilai boleh diperoleh semula yang sepadan, dengan andaian bahawa semua pembolehubah lain kekal tidak berubah. VADS webe VADS webe Kadar diskaun sebelum cukai 15.9% 25.9% 18.0% 26.9% 25. ANAK-ANAK SYARIKAT Syarikat Malaysia Luar Negara Jumlah Malaysia Luar Negara Jumlah Pelaburan-pelaburan tidak disebut harga, pada kos 1, , , ,735.0 Pengurangan nilai terkumpul (4.5) (13.2) (17.7) (4.5) (13.2) (17.7) 1, , , ,717.3 Opsyen yang diberikan kepada anggota-anggota anakanak syarikat LTIP yang diberikan kepada anggota-anggota anakanak syarikat Pelaburan-pelaburan tidak disebut harga, pada nilai yang diturunkan (nota kecil (a)) PELABURAN BERSIH DALAM ANAK-ANAK SYARIKAT 1, , , ,742.1 (a) Pelaburan dalam anak-anak syarikat tertentu telah diturunkan nilai kepada amaun boleh diperoleh semula berjumlah 1.00 setiap satu. Kepentingan ekuiti efektif Kumpulan dalam anak-anak syarikat, aktiviti-aktiviti utama dan negara-negara diperbadankan masing-masing adalah disenaraikan dalam nota 51 kepada penyata kewangan. Selain daripada Yayasan Telekom Malaysia, yang 100% disatukan dalam keputusan kewangan Kumpulan, perkadaran hak mengundi Kumpulan dalam anak-anak syarikat yang dipegang oleh Kumpulan tidak berbeza daripada perkadaran saham biasa yang dipegang atau kepentingan ekuiti efektif Kumpulan dalam anak-anak syarikat tersebut. Kumpulan mempunyai kawalan de facto ke atas Yayasan Telekom Malaysia disebabkan gabungan beberapa fakta termasuk sumber pendanaan dan hak untuk melantik Lembaga Pemegang Amanah. Tiada sebarang sekatan penting terhadap keupayaan anak-anak syarikat untuk memindahkan dana dalam bentuk dividen dan pengagihan modal lain atau bagi pinjaman atau pendahuluan yang dibuat atau dibayar balik, kepada (atau daripada) Kumpulan. 90

93 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 25. ANAK-ANAK SYARIKAT (sambungan) Di bawah adalah maklumat kewangan yang diringkaskan untuk setiap daripada tiga anak-anak syarikat yang mempunyai kepentingan bukan mengawal yang penting kepada Kumpulan, sebelum apa-apa penyingkiran antara syarikat: Webe Digital Sdn Bhd Fiberail Sdn Bhd Fibrecomm Network (M) Sdn Bhd Penyata Pendapatan yang Diringkaskan Hasil (Kerugian)/Keuntungan sebelum cukai pendapatan (799.2) (681.8) (Belanja) cukai pendapatan - - (13.0) (10.7) (3.1) (9.0) (Kerugian)/Keuntungan selepas cukai dan jumlah pendapatan keseluruhan (799.2) (681.8) Jumlah (kerugian)/pendapatan keseluruhan yang diagihkan kepada kepentingan bukan mengawal (216.6) (190.6) Dividen dibayar kepada kepentingan bukan mengawal Penyata Kedudukan Kewangan yang Diringkaskan Aset semasa Liabiliti semasa (683.8) (553.0) (52.2) (56.6) (82.9) (106.5) Jumlah (liabiliti)/aset bersih semasa (454.2) (69.0) (13.9) (16.1) Aset bukan semasa Liabiliti bukan semasa (1,305.3) (774.2) (31.1) (33.6) (23.1) (23.8) Jumlah (liabiliti)/aset bersih bukan semasa (455.0) (33.8) (Liabiliti)/Aset bersih (909.2) (102.8) Kepentingan bukan mengawal terkumpul (246.4) (27.9) Penyata Aliran Tunai yang Diringkaskan Tunai yang (digunakan dalam)/dijana daripada operasi (510.8) (0.6) Faedah yang dibayar (2.7) (7.7) - - (0.5) (0.4) Cukai pendapatan dibayar - - (24.1) (17.9) (15.1) (9.2) Aliran tunai (digunakan dalam)/dijana daripada aktiviti kendalian (513.5) (8.3) Aliran tunai digunakan dalam aktiviti pelaburan (295.4) (399.7) (18.9) (12.2) (27.5) (22.0) Aliran tunai dijana daripada /(digunakan dalam) aktiviti pembiayaan (38.5) (88.2) (3.0) 12.9 (Penyusutan)/Peningkatan bersih dalam tunai dan kesamaan tunai (243.5) (147.3) (32.8) (23.8) (26.9) 10.7 Kesan perubahan kadar pertukaran (0.3) (0.4) Tunai dan kesamaan tunai pada awal tahun kewangan Tunai dan kesamaan tunai pada akhir tahun kewangan

94 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 26. PINJAMAN DAN PENDAHULUAN KEPADA ANAK-ANAK SYARIKAT Pinjaman dan pendahuluan kepada anak-anak syarikat sebanyak 1,835.9 juta (: 1,349.3 juta) mewakili pinjaman dan pendahuluan pemegang saham bagi tujuan modal kerja. Pinjaman dan pendahuluan ini adalah tidak bercagar dan dikenakan faedah antara 3.45% hingga 4.71% (: 2.92% hingga 4.68%) dan akan matang di antara 1 hingga 7 tahun. Pergerakan dalam baki sepanjang tahun adalah didedahkan dalam nota 43(c). 27. SYARIKAT BERSEKUTU Kumpulan Bahagian dalam aset bersih syarikat bersekutu Pelaburan tidak disebut harga JUMLAH Bahagian Kumpulan dalam hasil dan keuntungan syarikat bersekutu adalah seperti berikut: Hasil Keuntungan selepas cukai dan jumlah pendapatan keseluruhan Bahagian Kumpulan dalam aset dan liabiliti syarikat bersekutu adalah seperti berikut: Aset bukan semasa Aset semasa Liabiliti bukan semasa - (22.5) Liabiliti semasa (22.1) (10.3) Aset bersih Syarikat bersekutu Kumpulan adalah tidak penting secara individu kepada kedudukan kewangan, prestasi kewangan dan aliran tunai bagi Kumpulan. Kepentingan ekuiti efektif Kumpulan dalam syarikat bersekutu, suatu syarikat yang tidak disebut harga, aktiviti-aktiviti utamanya dan negara di mana ia diperbadankan adalah disenaraikan dalam nota 52 kepada penyata kewangan. Tiada liabiliti luar jangka yang berkaitan dengan kepentingan Kumpulan dalam syarikat bersekutu dan tiada sebarang sekatan penting terhadap keupayaan syarikat bersekutu untuk memindahkan dana dalam bentuk dividen kepada Kumpulan. 92

95 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 28. PELABURAN TERSEDIA-UNTUK-DIJUAL Kumpulan Pelaburan dalam Dana Pelaburan Teknologi Pelaburan dalam Sekuriti Ekuiti Tidak Disebut Harga Pelaburan dalam Sekuriti Pendapatan Tetap Jumlah Pada 1 Januari Tambahan Perubahan nilai saksama dipindahkan kepada pendapatan keseluruhan lain Perbezaan pertukaran asing dan yuran pengurusan tahun terdahulu (5.4) - - (5.4) Pelupusan - - (393.2) (393.2) Pertambahan pendapatan pembiayaan (bersih) Pada 31 Disember Bahagian semasa Bahagian bukan semasa JUMLAH PELABURAN TERSEDIA-UNTUK-DIJUAL Pada 1 Januari Tambahan Perubahan nilai saksama dipindahkan kepada pendapatan keseluruhan lain Pelupusan - - (300.7) (300.7) Pertambahan pendapatan pembiayaan (bersih) Pada 31 Disember Bahagian semasa Bahagian bukan semasa JUMLAH PELABURAN TERSEDIA-UNTUK-DIJUAL Syarikat Pelaburan dalam Dana Pelaburan Teknologi Pelaburan dalam Sekuriti Ekuiti Tidak Disebut Harga Pelaburan dalam Sekuriti Pendapatan Tetap Jumlah Pada 1 Januari Tambahan Perubahan nilai saksama dipindahkan kepada pendapatan keseluruhan lain Perbezaan pertukaran asing dan yuran pengurusan tahun terdahulu (5.4) - - (5.4) Pelupusan - - (393.2) (393.2) Pertambahan pendapatan pembiayaan (bersih) Pada 31 Disember Bahagian semasa Bahagian bukan semasa JUMLAH PELABURAN TERSEDIA-UNTUK-DIJUAL Pada 1 Januari Tambahan Perubahan nilai saksama dipindahkan kepada pendapatan keseluruhan lain Pelupusan - - (300.7) (300.7) Pertambahan pendapatan pembiayaan (bersih) Pada 31 Disember Bahagian semasa Bahagian bukan semasa JUMLAH PELABURAN TERSEDIA-UNTUK-DIJUAL

96 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 28. PELABURAN TERSEDIA-UNTUK-DIJUAL (sambungan) Profil pendedahan mata wang bagi pelaburan tersedia-untuk-dijual adalah seperti berikut: Kumpulan Syarikat Ringgit Malaysia Dolar AS Dolar Singapura Pendedahan maksimum terhadap risiko kredit pada tarikh pelaporan adalah nilai dibawa bagi pelaburan dalam sekuriti pendapatan tetap. Kualiti kredit bagi pelaburan dalam sekuriti pendapatan tetap adalah seperti berikut: Kumpulan dan Syarikat AAA AA A BBB Sekuriti Kerajaan Malaysia BELUM TERIMA TERSEDIA-UNTUK-DIJUAL Kumpulan dan Syarikat Pada 1 Januari Tambahan (termasuk faedah) Pembayaran balik (selepas ditolak penukaran) (3.1) (1.7) Perubahan nilai saksama dipindahkan kepada pendapatan keseluruhan lain # # Pada 31 Disember Pengurangan nilai pada 1 Januari dan 31 Disember (18.8) (18.8) JUMLAH BELUM TERIMA TERSEDIA-UNTUK-DIJUAL (bersih) # Amaun kurang daripada 0.1 juta Belum terima tersedia-untuk-dijual Syarikat adalah merupakan pinjaman pendidikan yang diberikan kepada mahasiswa-mahasiswa dan boleh ditukar kepada biasiswa jika kriteria prestasi tertentu dipenuhi. Pinjaman tersebut mengikut kontrak, tidak dikenakan faedah dan jika tidak ditukar kepada biasiswa, perlu dibayar dalam suatu tempoh yang tidak melebihi 11 tahun. Pada 31 Disember, kesemua amaun tertunggak telah dikurangkan nilai. Pada tahun kewangan tersebut, # juta (: # juta) telah ditukar kepada biasiswa dan dibelanjakan kepada Penyata Pendapatan. Syarikat tidak memegang sebarang cagaran untuk sekuriti berhubung dengan pinjaman pendidikan. 94

97 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 30. BELUM TERIMA BUKAN SEMASA LAIN Kumpulan Syarikat Pinjaman anggota pada kos terlunas - di bawah prinsip Islam di bawah prinsip konvensional Jumlah pinjaman anggota (nota kecil (i)) Belum terima bukan semasa lain - deposit lain (nota kecil (ii)) cukai boleh dipungut semula (nota kecil (iii)) belum terima Nota Jangka Sederhana Boleh Tebus Boleh Tukar (nota kecil (iv)) lain-lain (nota kecil (v)) Manfaat prabayar anggota Pinjaman anggota boleh diterima dalam tempoh dua belas bulan yang termasuk di bawah belum terima lain (nota 34) (17.1) (14.0) (17.1) (14.0) JUMLAH BELUM TERIMA BUKAN SEMASA LAIN (i) Pinjaman anggota terdiri daripada pinjaman perumahan, kenderaan, komputer dan keahlian kelab yang ditawarkan kepada anggota-anggota dengan kos pembiayaan berkontrak sebanyak 4.0% setiap tahun berasaskan kaedah baki berkurangan kecuali untuk pinjaman keahlian kelab yang tidak dikenakan kos pembiayaan. Tidak terdapat sebarang pendedahan risiko kredit tunggal yang ketara kerana amaun tersebut sebahagian besarnya boleh diterima daripada individu. Pinjaman anggota termasuk kos pembiayaan, boleh dibayar balik secara ansuran bulanan tetap seperti berikut: Pinjaman perumahan tempoh maksimum adalah sehingga umur pencen anggota (pada usia 60 tahun) Pinjaman kenderaan maksimum 9 tahun untuk kereta-kereta baru dan 7 tahun untuk kereta-kereta terpakai Pinjaman komputer 3 tahun Risiko kredit yang timbul daripada pinjaman anggota dikurangkan dengan penguatkuasaan potongan gaji sebagai satu kaedah pembayaran balik. Tambahan pula, cagaran diperoleh untuk yang berikut: Pinjaman perumahan gadaian tanah yang didaftar dan peletakan hak ke atas hartanah yang dibiayai Pinjaman kenderaan tuntutan hak milik ke atas kenderaan yang dibiayai Pada tahun kewangan semasa, Syarikat telah melupuskan pinjaman perumahan anggota bernilai 18.0 juta (: 11.6 juta) dengan jumlah harga tunai sebanyak 17.1 juta (: 11.0 juta), berikutan Perjanjian Jual Beli (S&P) yang dilaksanakan pada 27 Mei 2009 dengan AmMortgage One Berhad (AmMortgage One), sebuah anak syarikat milik penuh AmBank (M) Berhad (AmBank). Seiringan dengan Perjanjian S&P, satu Perjanjian Perkhidmatan di antara Syarikat, AmMortgage One dan AmBank turut dilaksanakan. Pengaturan ini memperlihatkan AmBank sebagai pembekal sumber luaran untuk pengendalian perkhidmatan pinjaman secara gadai janji Syarikat. 95

98 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 30. BELUM TERIMA BUKAN SEMASA LAIN (sambungan) (i) Pelupusan pada tahun 2009 termasuk portfolio pinjaman anggota yang tempoh pembayaran balik melebihi umur persaraan anggota. Portfolio pinjaman ini tidak dinyahiktiraf memandangkan risiko kredit sekiranya berlaku kemungkiran membayar selepas umur persaraan anggota, kekal dengan Syarikat. Nilai dibawa bagi portfolio pinjaman tersebut dan nilai saksamanya adalah seperti berikut: Amaun dibawa Kumpulan dan Syarikat Nilai saksama Amaun dibawa Nilai saksama Pinjaman anggota pada kos terlunas Peminjaman lain (nota 17) (0.2) (0.2) (0.4) (0.4) Jumlah bersih # # # # # Amaun kurang daripada 0.1 juta (ii) Deposit lain merangkumi deposit dan faedah terakru berkaitan dengan pajakan kendalian tidak boleh dibatalkan bagi empat buah bangunan pejabat dan deposit jangka panjang. Syarikat memeterai dua perjanjian deposit Ringgit Malaysia pada tahun 2011 dengan kematangan pada 1 Ogos 2025 yang mana Syarikat akan mendeposit masing-masing sebanyak 4.1 juta dan 4.2 juta setiap enam bulan sehingga tarikh kematangan deposit. Pada tarikh matang, Syarikat akan layak untuk mendapat pembayaran balik deposit masing-masing sebanyak juta dan juta. Deposit-deposit berkenaan adalah dicagarkan dengan Bon Kerajaan Malaysia. Deposit-deposit tersebut secara berkesannya mewujudkan dana terikat dengan nilai terjamin masing-masing sebanyak juta dan juta pada 1 Ogos 2025 bagi pembayaran balik Debentur Syarikat. (iii) (iv) (v) Ini merangkumi kredit cukai berhubung tahun sebelumnya yang timbul daripada insentif cukai jalur lebar sambungan terakhir seperti yang diterangkan dalam nota 20 kepada penyata kewangan, yang akan ditolak daripada jumlah cukai yang perlu dibayar pada masa hadapan. Ini merangkumi nilai dibawa bagi tiga tranche dan faedah terakru Nota Jangka Sederhana Boleh Tebus Boleh Tukar 8 tahun (MTN Boleh Tukar) yang diterbitkan oleh Green Packet Berhad (Green Packet) yang dilanggani oleh anak syarikat milik penuh Kumpulan. Risiko kredit yang berbangkit daripada MTN Boleh Tukar adalah terhad memandangkan MTN Boleh Tukar itu dicagarkan dengan saham biasa Webe Digital Sdn Bhd (webe) yang dipegang oleh Packet One Sdn Bhd (Packet One), sebuah anak syarikat milik penuh Green Packet dan Nota Jangka Sederhana Boleh Ubah 8 tahun yang diterbitkan oleh webe, yang telah dilanggani oleh Packet One. Merangkumi nilai kini belum terima bagi tanah yang dilupuskan oleh sebuah anak syarikat milik penuh, yang perlu dibayar sepanjang baki tempoh berkontrak bagi perjanjian pembangunan tanah bersama dan belum terima pajakan jangka panjang anak syarikat milik penuh Kumpulan. 96

99 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 31. INVENTORI Kumpulan Syarikat Peralatan telekomunikasi Kapasiti dipegang untuk dijual semula Kerja dalam pelaksanaan Tanah dipegang untuk dijual Tanah dipegang untuk pembangunan hartanah Lain-lain JUMLAH INVENTORI ASET BUKAN SEMASA DIPEGANG UNTUK DIJUAL Jumlah pertimbangan untuk aset yang dipegang untuk dijual pada 31 Disember adalah sebanyak 5.8 juta (: 6.4 juta). Kumpulan dan Syarikat Pada 1 Januari Pelupusan Pada 31 Disember Amaun dibawa Tanah - Pegangan kekal 13.5 (0.1) Pegangan pajak Bangunan (0.1) 18.9 Tanah - Pegangan kekal Pegangan pajak Bangunan 5.8 (1.3) (1.3) KOS PEMEROLEHAN PELANGAN Kumpulan dan Syarikat Pada 1 Januari Tambahan Dilunaskan kepada Penyata Pendapatan (75.6) (87.7) Pada 31 Disember

100 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 34. BELUM TERIMA PERDAGANGAN DAN LAIN-LAIN Kumpulan Syarikat Belum terima daripada pelanggan luar 2, , , ,870.4 Belum terima daripada anak-anak syarikat Belum terima daripada syarikat bersekutu , , , ,173.9 Pengurangan nilai belum terima perdagangan (978.8) (1,157.6) (569.6) (746.3) 1, , , ,427.6 Perolehan terakru Jumlah belum terima perdagangan (bersih) 2, , , ,025.2 Bayaran pendahuluan Cukai boleh dipungut semula Pinjaman anggota (nota 30) Cukai Barangan dan Perkhidmatan (GST) Belum terima lain daripada anak-anak syarikat Belum terima lain Pengurangan nilai belum terima lain (48.4) (40.9) (108.2) (77.0) Jumlah belum terima lain (bersih) 1, , JUMLAH BELUM TERIMA PERDAGANGAN DAN LAIN-LAIN (bersih) 3, , , ,723.1 Pergerakan akaun pengurangan nilai belum terima perdagangan dan lain-lain adalah seperti berikut: (a) (b) Kumpulan Syarikat Belum terima perdagangan Pada 1 Januari 1, , Pengurangan nilai (bersih) Belum terima dihapus kira sebagai tidak boleh dipungut semula (247.8) (151.2) (232.7) (114.0) Perbezaan pertukaran asing (0.4) Pada 31 Disember , Belum terima lain-lain Pada 1 Januari Pengurangan nilai bersih Belum terima dihapus kira sebagai tidak boleh dipungut semula (0.2) - (0.1) - Pada 31 Disember Pewujudan dan pelepasan bagi belum terima yang dikurangkan nilai telah dimasukkan dalam kos kendalian lain dalam Penyata Pendapatan (nota 6(b) kepada penyata kewangan). Amaun yang dicaj kepada akaun pengurangan nilai biasanya dihapus kira, apabila tiada jangkaan untuk memperoleh semula tunai tambahan. 98

101 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 34. BELUM TERIMA PERDAGANGAN DAN LAIN-LAIN (sambungan) Kelas lain dalam belum terima perdagangan dan lain-lain tidak mengandungi aset yang terjejas nilainya. Sejumlah amaun belum terima perdagangan adalah tertakluk kepada pengimbangan dengan belum bayar perdagangan yang mana baki ini adalah daripada urus niaga yang dibuat dengan pihak berurusan yang sama dan diselesaikan pada asas bersih, diringkaskan seperti berikut: Jumlah kasar belum terima perdagangan Jumlah kasar belum bayar perdagangan dan akruan ditolak dengan belum terima perdagangan (nota 37) Jumlah bersih belum terima perdagangan Jumlah kasar belum terima perdagangan Jumlah kasar belum bayar perdagangan dan akruan ditolak dengan belum terima perdagangan (nota 37) Jumlah bersih belum terima perdagangan Kumpulan 2,777.8 (237.7) 2, ,558.0 (200.9) 2,357.1 Syarikat 2,444.7 (237.7) 2, ,226.1 (200.9) 2,025.2 Bagi belum terima perdagangan dan belum bayar perdagangan yang tertakluk kepada pengaturan tolak selesai di atas, setiap perjanjian antara Kumpulan dan pihak-pihak yang berurusan dijalankan secara penyelesaian bersih, termasuk peristiwa kemungkiran. Belum terima perdagangan masing-masing sebanyak juta (: juta) dan juta (: juta) bagi Kumpulan dan Syarikat telah lampau tempoh tetapi tidak dikurangkan nilai. Ini berkaitan dengan sebilangan pelanggan bebas yang tidak pernah mungkir sebelum ini. Analisa pengusiaan bagi belum terima perdagangan ini adalah seperti berikut: Tidak lampau Lampau tempoh tetapi tidak dikurangkan nilai Kumpulan tempoh 1 hingga 3 bulan 4 hingga 6 bulan > 6 bulan Jumlah Dinilai secara berkumpulan Dinilai secara individu , ,615.1 Dinilai secara berkumpulan Dinilai secara individu , ,

102 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 34. BELUM TERIMA PERDAGANGAN DAN LAIN-LAIN (sambunagan) Tidak lampau Lampau tempoh tetapi tidak dikurangkan nilai Syarikat tempoh 1 hingga 3 bulan 4 hingga 6 bulan > 6 bulan Jumlah Dinilai secara berkumpulan Dinilai secara individu ,077.2 Amaun belum terima daripada anak-anak syarikat ,426.4 Dinilai secara berkumpulan Dinilai secara individu ,039.9 Amaun belum terima daripada anak-anak syarikat ,427.6 Analisa belum terima perdagangan tidak lampau tempoh ataupun dikurangkan nilai adalah seperti berikut: Kumpulan Syarikat TM GLOBAL unifi TM ONE Amaun belum terima daripada anak-anak syarikat Lain-lain* * Lain-lain terutamanya terdiri daripada penghutang pelajar dan penghutang daripada bahagian Kumpulan pembangunan tanah bersama. Kumpulan dan Syarikat tidak terdedah kepada penumpuan risiko kredit yang ketara disebabkan oleh kepelbagaian asas pelanggannya. Analisa belum terima perdagangan mengikut bidang perniagaan dianggap pendedahan penumpuan kredit yang paling wajar. Tambahan pula, risiko kredit dikurangkan hingga ke suatu takat tertentu melalui deposit tunai (nota 38 kepada penyata kewangan) dan jaminan bank yang diperoleh daripada pelanggan berjumlah 16.6 juta (: 5.2 juta). Kumpulan dan Syarikat menganggap pengurangan nilai pada tarikh pelaporan adalah mencukupi untuk menampung kemungkinan kerugian kewangan. Tempoh kredit bagi belum terima perdagangan tidak termasuk perolehan terakru adalah antara 30 hingga 90 hari (: 30 hingga 90 hari). Pendedahan maksimum kepada risiko kredit pada tarikh pelaporan adalah amaun dibawa bagi setiap kelas belum terima yang dinyatakan di atas. Profil pendedahan mata wang belum terima perdagangan dan lain-lain selepas pengurangan nilai adalah seperti berikut: Kumpulan Syarikat Ringgit Malaysia 2, , , ,827.9 Dolar AS Hak Pengeluaran Khas Mata wang lain , , , ,

103 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 35. ASET KEWANGAN PADA NILAI SAKSAMA MELALUI KEUNTUNGAN ATAU KERUGIAN Kumpulan dan Syarikat Sekuriti ekuiti disebut harga di Bursa Malaysia Securities Berhad JUMLAH ASET KEWANGAN PADA NILAI SAKSAMA MELALUI KEUNTUNGAN ATAU KERUGIAN Nilai pasaran sekuriti ekuiti disebut harga TUNAI DAN BAKI BANK Kumpulan Syarikat Deposit dengan: Bank berlesen Institusi kewangan lain Deposit di bawah prinsip Islam , ,029.8 Jumlah deposit 1, , , ,568.7 Tunai dan baki bank Tunai dan baki bank di bawah prinsip Islam JUMLAH TUNAI DAN BAKI BANK 1, , , ,167.3 Tolak: Deposit bercagar (0.8) (0.8) - - JUMLAH TUNAI DAN KESAMAAN TUNAI 1, , , ,167.3 Profil pendedahan mata wang tunai dan baki bank adalah seperti berikut: Ringgit Malaysia 1, , , ,631.5 Dolar AS Mata wang lain , , , ,167.3 Deposit hanya disimpan dengan sebilangan institusi kewangan yang taraf kreditnya berwibawa. Tidak terdapat penumpuan utama bagi simpanan deposit dalam sesebuah institusi kewangan tunggal. Kualiti kredit bagi institusi kewangan di mana tunai dan deposit disimpan adalah seperti berikut: Kumpulan Syarikat AAA , AA , ,083.2 A NR (nota kecil (a)) , , , ,167.3 (a) Terutamanya merangkumi deposit yang disimpan dengan institusi kewangan lain yang mempunyai penarafan yang setaraf berdaulat. Deposit mempunyai julat tempoh matang masing-masing dari semalaman hingga 90 hari (: dari semalaman hingga 90 hari) bagi Kumpulan dan Syarikat. Baki bank adalah deposit yang disimpan dan sedia ditunaikan di bank. Purata wajaran kadar faedah deposit pada 31 Disember masing-masing adalah 3.92% (: 3.38%) dan 3.57% (: 3.34%) bagi Kumpulan dan Syarikat. 101

104 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 37. BELUM BAYAR PERDAGANGAN DAN LAIN-LAIN Kumpulan Syarikat Belum bayar perdagangan dan akruan 2, , , ,981.5 Belum bayar bagi Penyediaan Perkhidmatan Sejagat Hasil tertunda Peruntukan Skim MESRA (nota kecil (b)) Kos pembiayaan belum bayar Duti dan cukai-cukai lain belum bayar Deposit dan wang amanah Belum bayar kepada anak-anak syarikat (nota kecil (a)) Belum bayar lain dan akruan , , , , ,665.2 Bahagian semasa 3, , , ,661.5 Bahagian bukan semasa (nota kecil (b)) JUMLAH BELUM BAYAR PERDAGANGAN DAN LAIN-LAIN 3, , , ,665.2 (a) (b) Termasuk lebihan dana anak-anak syarikat yang diuruskan dan dilaburkan oleh Syarikat, yang dikenakan bayaran faedah seperti yang dibentangkan dalam nota 43(b) kepada penyata kewangan. Peruntukan Skim MESRA untuk pekerja yang layak Pada 1 Oktober, Kumpulan dan Syarikat mengumumkan penawaran siri ketiga skim persaraan opsyenal khas, yang dikenali sebagai Skim MESRA, kepada pekerja yang berumur 55 tahun dan ke atas pada 31 Disember. Pekerja yang layak dan yang menerima tawaran persaraan opsyenal ini akan dibayar pampasan menerusi insentif-insentif khas serta faedah-faedah ditetapkan sehingga mereka mencapai umur 60 tahun. Skim yang sama juga telah ditawarkan kepada pekerja Kumpulan dan Syarikat yang layak pada dua tahun kewangan yang sebelumnya. Kesan kewangan yang dijangkakan bagi skim ini yang melibatkan pembayaran pampasan sekali gus dalam tempoh 12 bulan berikutan tahun kewangan semasa serta faedah penjagaan kesihatan pra-tentu terhad yang dijangkakan bagi 5 tahun kewangan berikutnya atau apabila penerima mencecah 60 tahun umurnya (jika lebih awal), telah diiktiraf dalam penyata kewangan berasaskan bilangan pekerja yang telah menerima tawaran ini pada akhir tahun kewangan. Sejumlah amaun belum bayar perdagangan dan akruan adalah tertakluk kepada pengimbangan dengan belum terima perdagangan yang mana baki ini adalah daripada urus niaga yang dibuat dengan pihak berurusan yang sama dan diselesaikan pada asas bersih, diringkaskan seperti berikut: Jumlah kasar belum bayar perdagangan dan akruan Jumlah kasar belum terima perdagangan ditolak dengan belum bayar perdagangan dan akruan (nota 34) Jumlah bersih belum bayar perdagangan dan akruan Jumlah kasar belum bayar perdagangan dan akruan Jumlah kasar belum terima perdagangan ditolak dengan belum bayar perdagangan dan akruan (nota 34) Jumlah bersih belum bayar perdagangan dan akruan Kumpulan 2,602.0 (237.7) 2, ,496.7 (200.9) 2,295.8 Syarikat 2,208.5 (237.7) 1, ,182.4 (200.9) 1,981.5 Tempoh kredit bagi belum bayar perdagangan dan lain-lain tidak termasuk akruan berbeza-beza dari 30 hingga 90 hari (: 30 hingga 90 hari) bergantung kepada terma-terma kontrak. 102

105 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 37. BELUM BAYAR PERDAGANGAN DAN LAIN-LAIN (sambungan) Profil pendedahan mata wang belum bayar perdagangan dan lain-lain adalah seperti berikut: Kumpulan Syarikat Ringgit Malaysia 3, , , ,334.4 Dolar AS Hak Pengeluaran Khas Mata wang lain , , , , DEPOSIT PELANGGAN Kumpulan Syarikat Perkhidmatan telefon Perkhidmatan data JUMLAH DEPOSIT PELANGGAN Deposit pelanggan perkhidmatan telefon adalah tertakluk kepada rebat sebanyak 2.5% setahun berkuat kuasa pada 1 April 2010 selaras dengan peruntukan Peraturan-peraturan Komunikasi dan Multimedia (Kadar) Deposit pelanggan adalah dibayar semula mengikut permintaan apabila pelanggan menamatkan perkhidmatan. 39. ALIRAN TUNAI DARIPADA AKTIVITI KENDALIAN Kumpulan Syarikat Penerimaan daripada pelanggan 11, , , ,155.0 Pembayaran kepada pembekal dan anggota (8,146.1) (8,206.8) (6,591.5) (7,257.3) Pembayaran kos pembiayaan (350.2) (342.3) (342.9) (329.7) Pembayaran cukai pendapatan dan zakat (bersih) (243.4) (147.3) (151.8) (74.2) JUMLAH ALIRAN TUNAI DARIPADA AKTIVITI KENDALIAN 2, , , ,

106 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 40. ALIRAN TUNAI DIGUNAKAN DALAM AKTIVITI PELABURAN Kumpulan Syarikat Sumbangan bagi pembelian hartanah, loji dan peralatan Pelupusan hartanah, loji dan peralatan Pembelian hartanah, loji dan peralatan (3,318.7) (3,683.5) (2,868.1) (3,136.9) Pembubaran anak syarikat - - # - Pelupusan pelaburan tersedia-untuk-dijual semasa Pembelian pelaburan tersedia-untuk-dijual semasa (236.1) (298.3) (236.1) (298.3) Pembelian pelaburan tersedia-untuk-dijual bukan semasa (14.2) (31.8) (14.2) (31.8) Pelupusan aset bukan semasa yang dipegang untuk dijual Deposit jangka panjang (16.6) (16.6) (16.6) (16.6) Pembayaran balik daripada anak-anak syarikat - pinjaman dan pendahuluan belum terima lain Pendahuluan kepada anak-anak syarikat termasuk langganan MTN Boleh Ubah (nota 44(f)) - - (651.1) (663.3) Pembayaran balik kepada anak-anak syarikat bagi Pengoptimuman Dana Antara Syarikat (ICFO) - - (3,488.5) (3,902.5) Penerimaan daripada anak-anak syarikat bagi ICFO - - 3, ,958.0 Pembayaran balik pinjaman oleh anggota Pinjaman kepada anggota (98.0) (97.7) (98.0) (97.7) Pelupusan pinjaman perumahan Faedah diterima Dividen diterima JUMLAH ALIRAN TUNAI DIGUNAKAN DALAM AKTIVITI PELABURAN (2,783.2) (3,259.5) (2,823.3) (2,977.5) # Amaun kurang daripada 0.1 juta 41. ALIRAN TUNAI (DIGUNAKAN DALAM)/DARIPADA AKTIVITI PEMBIAYAAN Kumpulan Syarikat Sumbangan modal daripada kepentingan bukan mengawal Perolehan daripada peminjaman 2, , , ,429.7 Pembayaran balik peminjaman (bersih) (2,457.2) (1,832.2) (2,472.8) (1,573.2) Pembayaran balik pajakan kewangan (8.4) (9.6) (9.6) (7.5) Dividen dibayar kepada pemegang saham (811.7) (804.2) (811.7) (804.2) Dividen dibayar kepada kepentingan bukan mengawal (17.7) (41.6) - - JUMLAH ALIRAN TUNAI (DIGUNAKAN DALAM)/DARIPADA AKTIVITI PEMBIAYAAN (802.8) (206.8) (895.5)

107 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 41. ALIRAN TUNAI (DIGUNAKAN DALAM)/DARIPADA AKTIVITI PEMBIAYAAN (sambungan) Perubahan liabiliti yang timbul daripada aktiviti pembiayaan: Kumpulan Pada 1 Januari Aliran Tunai Pertambahan Faedah Pergerakan Pertukaran Asing Perubahan bukan tunai Pengelasan Semula Pajakan Baru Perubahan Nilai Saksama Lain-lain Pada 31 Disember Peminjaman semasa (700.7) (0.1) 16.3 (970.4) (1,119.0) Peminjaman bukan semasa (7,662.6) (571.7) (6.4) (6.9) - - (7,031.2) Faedah belum bayar Derivatif dipegang untuk lindung nilai - Peminjaman bukan semasa (103.0) Peminjaman semasa (16.1) - - (7,994.3) (26.6) (6.5) (6.9) (119.1) - ( ) Syarikat Pada 1 Januari Aliran Tunai Pertambahan Faedah Pergerakan Pertukaran Asing Perubahan bukan tunai Pengelasan Semula Pajakan Baru Perubahan Nilai Saksama Lain-lain Pada 31 Disember Peminjaman semasa (331.1) (939.1) (985.5) Peminjaman bukan semasa (6,309.1) (499.8) (2.4) (6.9) - (68.1) (5,815.7) Belum bayar semasa kepada Anak-anak Syarikat (299.4) Belum bayar bukan semasa kepada Anak-anak Syarikat (1,229.3) 0.1 (0.6) (1,109.0) Faedah belum bayar Derivatif dipegang untuk lindung nilai - Peminjaman bukan semasa (103.0) Peminjaman semasa (16.1) - - (7,799.9) 83.8 (3.0) (6.9) (119.1) (68.1) (7,645.2) 42. URUS NIAGA BUKAN TUNAI KETARA Urus niaga bukan tunai ketara sepanjang tahun kewangan adalah seperti berikut: (a) (b) Kumpulan Syarikat Penyelesaian kontra dengan anak-anak syarikat di antara belum terima perdagangan dan lain-lain dan belum bayar perdagangan dan lain-lain Penyelesaian kontra dengan pelanggan merangkap pembekal di antara belum terima perdagangan dan belum bayar perdagangan

108 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 43. PENDEDAHAN PENTING PIHAK BERKAITAN Berikut adalah urus niaga dan baki penting pihak berkaitan, selain urus niaga dan baki pihak berkaitan yang dinyatakan di bahagian lain penyata kewangan: (a) Urus niaga penting dengan anak-anak syarikat dan syarikat bersekutu Syarikat mempunyai urus niaga penting pihak berkaitan dengan anak-anak syarikat dan syarikat bersekutunya, seperti dinyatakan di bawah: BlueTel Networks Pte Ltd Fiberail Sdn Bhd Fibrecomm Network (M) Sdn Bhd GITN Sdn Berhad VADS Lyfe Sdn Bhd Meganet Communications Sdn Bhd Menara Kuala Lumpur Sdn Bhd Webe Digital Sdn Bhd Telekom Applied Business Sdn Bhd Telekom Malaysia (Australia) Pty Ltd Telekom Malaysia (Hong Kong) Limited Telekom Malaysia (S) Pte Ltd Telekom Malaysia (UK) Limited Telekom Malaysia (USA) Inc Telekom Multi-Media Sdn Bhd Telekom Research & Development Sdn Bhd Telekom Sales and Services Sdn Bhd TM ESOS Management Sdn Bhd TM Facilities Sdn Bhd TMF Autolease Sdn Bhd TM Global Incorporated TM Info-Media Sdn Bhd TM Net Sdn Bhd Universiti Telekom Sdn Bhd VADS Berhad VADS e-services Sdn Bhd VADS Solutions Sdn Bhd VADS Business Process Sdn Bhd Kumpulan Syarikat (i) Penjualan barangan dan pemberian perkhidmatan kepada anak-anak syarikat dan syarikat bersekutu: - perkhidmatan berkaitan telekomunikasi pajakan/sewa dan penyelenggaraan bangunan dan kenderaan pendapatan lain* (ii) Pendapatan dividen dan faedah daripada anak-anak syarikat (iii) Pembelian barangan dan perkhidmatan daripada anak-anak syarikat dan syarikat bersekutu: - perkhidmatan berkaitan telekomunikasi , , pajakan/sewa bangunan penyelenggaraan kenderaan dan bangunan perbelanjaan lain (iv) Kos pembiayaan dibayar/belum bayar kepada anak-anak syarikat - pinjaman bertempoh Pengoptimuman Dana Antara Syarikat * Termasuk yuran pengurusan, royalti, caj untuk perkhidmatan keselamatan dan perkhidmatan-perkhidmatan berkongsi lain, latihan dan aktiviti-aktiviti berkaitan. 106

109 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 43. PENDEDAHAN PENTING PIHAK BERKAITAN (sambungan) (b) Baki akhir tahun yang timbul daripada: Kumpulan Syarikat (i) Penjualan/Pembelian barangan/perkhidmatan - belum terima daripada anak-anak syarikat belum terima daripada syarikat bersekutu belum bayar kepada anak-anak syarikat belum bayar kepada syarikat bersekutu (ii) Belum bayar lain - anak-anak syarikat Belum terima daripada/belum bayar kepada pihak-pihak berkaitan di atas, timbul terutamanya daripada urus niaga penjualan/pembelian yang mempunyai tempoh kredit selama 30 hingga 90 hari. Belum terima/belum bayar tersebut adalah tidak bercagar dan tanpa faedah. Belum bayar lain kepada anak-anak syarikat terutamanya merangkumi lebihan dana anak-anak syarikat yang diuruskan dan dilaburkan oleh Syarikat di bawah pengaturan pengoptimuman dana. Amaun ini dibayar semula mengikut permintaan dan faedah dibayar kepada anak-anak syarikat sepanjang tahun kewangan adalah antara 3.39% hingga 3.61% (: 3.31% hingga 4.04%). (c) Pinjaman dan pendahuluan kepada anak-anak syarikat Syarikat Pada 1 Januari 1, Pendahuluan termasuk langganan MTN Boleh Ubah (nota 44(f)) Pembayaran balik (nota 40) (7.4) (129.1) Pengurangan nilai ke atas pinjaman dan pendahuluan kepada sebuah anak syarikat (1.0) - Faedah dikenakan (nota 7) Dikelaskan semula sebagai belum terima lain (70.1) (51.2) Pada 31 Disember (nota 26) 1, ,349.3 (d) Anggota-anggota pengurusan utama Anggota-anggota pengurusan utama adalah anggota-anggota yang berautoriti dan bertanggungjawab untuk merancang, mengarah dan mengawal aktiviti-aktiviti Kumpulan atau Syarikat sama ada secara langsung atau tidak langsung. Konsisten dengan tahun kewangan yang lepas, anggota-anggota pengurusan utama telah ditakrif sebagai para Pengarah (eksekutif dan bukan eksekutif) Syarikat dan ketua atau pegawai pengurusan kanan yang menganggotai Jawatankuasa Pengurusan masing-masing untuk Kumpulan dan Syarikat. Apabila wujud, urus niaga pihak berkaitan juga merangkumi urus niaga dengan entiti-entiti dikawal, entiti-entiti dikawal bersama atau dipengaruhi dengan nyata sekali, secara langsung atau tidak langsung, oleh mana-mana anggota pengurusan utama atau oleh ahli keluarga mereka yang rapat. Kumpulan Syarikat Pampasan anggota-anggota pengurusan - manfaat anggota jangka pendek - yuran gaji, elaun dan bonus caruman kepada Kumpulan Wang Simpanan Pekerja (KWSP) anggaran nilai wang bagi manfaat Termasuk imbuhan para Pengarah (sama ada eksekutif atau sebaliknya) seperti didedahkan dalam nota 6(b) kepada penyata kewangan. Di samping itu, beberapa anggota pengurusan utama mempunyai ahli keluarga yang berkhidmat sebagai pegawai di anak-anak syarikat dengan jumlah imbuhan sebanyak 0.1 juta (: 0.1 juta). 107

110 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 43. PENDEDAHAN PENTING PIHAK BERKAITAN (sambungan) (e) Entiti berkaitan kerajaan Khazanah Nasional Berhad (Khazanah) adalah pemegang saham utama dengan kepentingan ekuiti sebanyak 26.21% (: 26.21%) dan adalah pihak berkaitan Kumpulan dan Syarikat. Khazanah ialah sebuah entiti milik penuh MOF Inc, yang juga dimiliki oleh Kementerian Kewangan, sebuah kementerian di dalam Kerajaan Persekutuan Malaysia. Oleh itu, Kerajaan Malaysia dan badan-badan yang dikawal atau dikawal bersama oleh Kerajaan Malaysia juga merupakan pihak berkaitan kepada Kumpulan dan Syarikat. Urus niaga penting secara individu yang dimeterai oleh Kumpulan dan Syarikat dengan pihak berkaitan yang dikenal pasti dan baki sepadan bagi penyediaan perkhidmatan berkaitan telekomunikasi pada tarikh pelaporan masing-masing adalah seperti berikut: Jumlah urus niaga penting individu Baki tertunggak yang sepadan Kumpulan Jualan dan Belum Terima Syarikat Jualan dan Belum Terima Kumpulan dan Syarikat juga mempunyai kontrak penting secara individu dengan entiti berkaitan Kerajaan lain di mana Kumpulan dan Syarikat telah menerima pendanaan bagi projek-projek di mana pelunasan geran kepada penyata pendapatan dalam tahun kewangan semasa adalah sebanyak juta (: juta) dengan belum terima sepadan berjumlah 5.1 juta (: 43.0 juta). Selain daripada yang didedahkan di atas, Kumpulan dan Syarikat mempunyai urus niaga penting secara berkumpulan, tetapi bukan secara individu, dengan entiti-entiti berkaitan Kerajaan yang lain berhubung dengan penyediaan perkhidmatan berkaitan telekomunikasi serta perolehan telekomunikasi dan peralatan serta perkhidmatan berkaitan dalam urusan biasa perniagaan. 44. KOMITMEN MODAL DAN LAIN-LAIN (a) (b) Hartanah, loji dan peralatan Kumpulan Syarikat Komitmen berhubung dengan perbelanjaan yang telah dilulus dan dikontrakkan 2, , , ,931.1 Komitmen berhubung dengan perbelanjaan yang telah dilulus tetapi belum dikontrakkan 2, , , ,850.5 Projek Jalur Lebar Berkelajuan Tinggi (HSBB) Pada 25 Julai 2008, Syarikat telah menerima Surat Keputusan (Letter of Award) daripada Kerajaan Malaysia (GoM) untuk melaksanakan projek HSBB di bawah pengaturan perkongsian awam-swasta (PPP). Perjanjian PPP ini telah dimeterai oleh GoM dan Syarikat pada 16 September Tujuan projek HSBB ialah untuk membangun infrastruktur jalur lebar negara bagi meningkatkan penembusan jalur lebar dan persaingan negara dalam usaha menarik pelaburan asing. Projek ini melibatkan penempatan rangkaian akses, teras domestik dan rangkaian antarabangsa untuk menyediakan sambungan infrastruktur HSBB dari hujung ke hujung. Anggaran kos penyediaan ini, yang ditanggung sepanjang tempoh 10 tahun (sehingga 25 Julai 2018) diunjurkan sebanyak 11.3 bilion. Sebagai Penaja Bersama projek ini, GoM telah bersetuju untuk membiayai sebanyak 2.4 bilion daripada kos projek. Baki 8.9 bilion akan ditanggung oleh Syarikat. Penyediaan kemudahan HSBB telah meliputi 1.3 juta premis dalam tahun Di bawah persetujuan bagi projek tersebut, Syarikat akan menuntut daripada GoM lima puluh peratus (50.0%) daripada perbelanjaan modal yang ditanggung untuk projek HSBB, secara suku tahunan sepanjang tempoh unjuran selama 3.5 tahun, sehingga amaun maksimum sebanyak 2.4 bilion. Berhubung dengan pengaturan tersebut, Syarikat perlu memenuhi beberapa syarat tertentu untuk GoM termasuk perkongsian bahagian yang berpatutan bagi sebarang lebihan hasil sebenar dan penjimatan kos lain yang ditanggung berhubung dengan projek tersebut. 108

111 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 44. KOMITMEN MODAL DAN LAIN-LAIN (sambungan) (b) Projek Jalur Lebar Berkelajuan Tinggi (HSBB) (sambungan) Syarat-syarat lain termasuk pelaksanaan rangkaian HSBB di luar kawasan liputan untuk GoM, membangun beberapa pusat hubungan (telecentre), membentuk satu pakej jalur lebar dengan capaian Internet kos rendah dan membuat promosi kesedaran masyarakat mengenai sumbangan HSBB agar objektif projek ini tercapai. (c) Projek Jalur Lebar Berkelajuan Tinggi Fasa 2 (HSBB2) dan Projek Jalur Lebar Pinggir Bandar (SUBB) Pada 17 Disember 2015, Syarikat telah menandatangani dua (2) perjanjian PPP dengan GoM bagi pelaksanaan HSBB2 dan SUBB untuk menempatkan akses dan infrastruktur rangkaian teras domestik bagi menyediakan perkhidmatan infrastruktur rangkaian jalur lebar menyeluruh untuk negara. Projek 10 tahun HSBB2 meliputi penggunaan akses tambahan dan kapasiti teras yang meliputi ibu negeri dan bandar-bandar utama terpilih di seluruh negara. Ia termasuk perancangan, reka bentuk, pelaksanaan, operasi dan penyelenggaraan rangkaian infrastruktur dan perkhidmatan HSBB. Di bawah projek ini, tambahan 95 ibu sawat sedia HSBB2 akan menyediakan akses kepada 390,000 premis menjelang. Infrastruktur SUBB juga akan disiapkan dalam jangka masa sepuluh (10) tahun, termasuk menaik taraf jaluran tembaga sedia ada untuk menghasilkan akses jalur lebar berkelajuan tinggi sehingga 20Mbps dan sehingga 100Mbps di kawasan yang dilengkapi dengan teknologi Gentian-ke-Kediaman (FTTH), kepada 420,000 premis menjelang Jumlah kos pelaburan HSBB2 bagi tempoh sepuluh (10) tahun adalah 1.8 bilion di mana Kerajaan akan melaburkan sebanyak juta manakala baki sebanyak 1.3 bilion lagi akan dilaburkan oleh Syarikat. Jumlah kos pelaburan bagi SUBB untuk tempoh sepuluh (10) tahun adalah berjumlah 1.6 bilion di mana Kerajaan akan melaburkan sebanyak juta manakala Syarikat pula melabur sebanyak 1.0 bilion. (d) Derma kepada Yayasan Telekom Malaysia Kumpulan dan Syarikat Amaun yang telah diluluskan dan terikat (e) Bayaran pajakan minimum masa hadapan atas komitmen pajakan kendalian tidak boleh dibatalkan Kumpulan dan Syarikat Tidak lebih daripada satu tahun Selepas satu tahun dan tidak lebih daripada lima tahun Selepas lima tahun Bayaran pajakan di atas adalah berkaitan dengan pajakan kendalian tidak boleh dibatalkan bagi empat buah bangunan pejabat daripada Menara ABS Berhad. (f ) Komitmen Pendanaan Menurut Perjanjian Pelaburan yang dimeterai oleh Kumpulan dengan kepentingan bukan mengawal Webe Digital Sdn Bhd (webe) yang merangkumi Program Nota Jangka Sederhana Boleh Ubah 8 tahun (Program MTN Boleh Ubah), pada 15 September 2015, webe menerbitkan juta nilai nominal terbitan tranche pertama MTN Boleh Ubah 8 tahun (Tranche Pertama MTN Boleh Ubah) juta telah dilanggan oleh Mobikom Sdn Bhd, manakala baki 37.5 juta Tranche Pertama MTN Boleh Ubah dilanggan oleh Packet One Sdn Bhd (anak syarikat milik penuh Green Packet Berhad), yang memegang kepentingan bukan mengawal dalam webe. Pada 7 September, Mobikom melanggan juta nilai nominal terbitan tranche kedua. Program MTN Boleh Ubah menyediakan webe saluran untuk mengumpul dana sehingga 1.65 bilion dalam beberapa tranche daripada pemegang-pemegang sahamnya. Mobikom mempunyai kelayakan langganan asas juta daripada Program MTN Boleh Ubah, sehingga apa-apa hak kelayakan tambahan lain mengikut syarat-syarat Perjanjian Pelaburan, sekiranya hak melanggan ditolak oleh pemegang saham lain yang berkaitan (atau syarikat-syarikat yang berkaitan dengan mereka). Pada 28 September, tranche ketiga dan terakhir bernilai juta nilai nominal MTN Boleh Ubah telah diterbitkan dan dilanggan sepenuhnya oleh Mobikom. Hasil yang diperoleh di bawah Program MTN Boleh Ubah telah digunakan untuk membiayai dan memberi dana bagi pelaksanaan pelan perniagaan webe yang melibatkan pelaksanaan rangkaian Evolusi Jangka Panjang (LTE). 109

112 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 45. PELAPORAN SEGMEN Mengikut Bidang Perniagaan Kumpulan mengendalikan perniagaannya mengikut segmen-segmen yang diringkaskan seperti berikut: unifi terdiri daripada bahagian perniagaan runcit Syarikat dan anak-anak syarikatnya yang merupakan pelengkap kepada perniagaan runcit. Bidang perniagaan ini bertanggungjawab untuk membekalkan pelbagai jenis perkhidmatan telekomunikasi dan penyelesaian telekomunikasi kepada isi rumah, individu serta syarikat-syarikat perusahaan kecil dan sederhana (SME). TM ONE bertanggungjawab untuk membekalkan pelbagai jenis perkhidmatan telekomunikasi dan penyelesaian komunikasi kepada perniagaan kecil dan sederhana serta pelanggan korporat dan kerajaan kecuali perniagaan pengguna, yang hanya membekalkan perkhidmatan suara dan Internet dan multimedia. TM GLOBAL terdiri daripada bahagian perniagaan borong Syarikat dan anak-anak syarikatnya yang merupakan pelengkap kepada perniagaan borong. Bidang perniagaan ini bertanggungjawab untuk membekalkan pelbagai jenis perkhidmatan telekomunikasi borong yang dibekalkan menerusi rangkaian Kumpulan kepada pembawa domestik dan antarabangsa. Perkhidmatan Berkongsi/Lain-lain termasuk semua bahagian perkhidmatan berkongsi, semua bahagian fungsi perniagaan seperti teknologi maklumat dan rangkaian, dan anak-anak syarikat yang tidak termasuk dalam bidang perniagaan seperti yang dinyatakan di atas. Keuntungan segmen menggambarkan hasil kendalian segmen berkenaan setelah ditolak belanja segmen tersebut. Pendapatan yang tidak diuntukkan/laba atau kerugian lain meliputi pendapatan kendalian lain seperti pendapatan dividen dan laba lain seperti laba atas pelupusan pelaburan tersedia-untuk-dijual yang tidak diuntukkan kepada segmen perniagaan tertentu. Kos yang tidak diuntukkan merupakan belanja yang ditanggung oleh bahagian-bahagian korporat seperti Modal Insan Kumpulan, Kewangan Kumpulan, Undang-undang, Pematuhan dan Setiausaha Syarikat Kumpulan, Perolehan Kumpulan dan entiti-entiti tujuan khas dan perbezaan pertukaran asing yang timbul daripada terjemahan simpanan dalam mata wang asing yang tidak diuntukkan kepada segmen perniagaan tertentu. Dasar-dasar perakaunan yang digunakan untuk menghasilkan keuntungan pelaporan segmen adalah konsisten dengan dasar-dasar yang diterangkan dalam Dasar-dasar Perakaunan yang Penting. Aset segmen yang didedahkan bagi setiap segmen merupakan aset yang diuruskan secara langsung oleh setiap segmen, terutamanya, mengandungi aset tak ketara, hartanah, loji dan peralatan, belum terima dan inventori. Aset yang tidak diuntukkan termasuk, terutamanya, pelaburan tersedia-untukdijual, belum terima tersedia-untuk-dijual, belum terima bukan semasa lain, aset kewangan pada nilai saksama melalui keuntungan atau kerugian, aset cukai tertunda serta tunai dan baki bank Syarikat serta teknologi maklumat dan rangkaian telekomunikasi am, hartanah, loji dan peralatan bahagian-bahagian fungsi serta korporat Syarikat. Liabiliti segmen merangkumi liabiliti kendalian dan tidak termasuk peminjaman, faedah belum bayar atas peminjaman, liabiliti cukai dan zakat, liabiliti cukai tertunda dan dividen belum bayar. Perbelanjaan modal segmen merangkumi tambahan kepada hartanah, loji dan peralatan dan aset tak ketara, termasuk tambahan yang terhasil daripada pengambilalihan anak-anak syarikat. Perbelanjaan bukan tunai yang ketara merangkumi, terutamanya, peruntukan bagi pengurangan nilai belum terima dan laba atau kerugian pertukaran asing belum direalisasi bagi penyelesaian seperti yang didedahkan dalam nota 6(b) kepada penyata kewangan. 110

113 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 45. PELAPORAN SEGMEN (sambungan) unifi > TM ONE TM GLOBAL Perkhidmatan Berkongsi/ Lain-lain Jumlah Tahun kewangan berakhir 31 Disember Hasil kendalian Jumlah hasil kendalian 5, , , , ,422.3 Antara (52.3) (428.9) (360.1) (4,495.9) (5,337.2) Hasil kendalian luar 5, , , ,085.1 Keputusan Keuntungan segmen ,406.6 Pendapatan tidak diuntukkan/laba lain 31.6 Kos tidak diuntukkan (337.0) Keuntungan kendalian sebelum kos pembiayaan 1,101.2 Pendapatan pembiayaan Kos pembiayaan (387.1) Kerugian pertukaran asing atas peminjaman Syarikat bersekutu - bahagian keputusan (selepas ditolak cukai) 27.6 Keuntungan sebelum cukai dan zakat 1,048.0 Cukai dan zakat (317.5) Keuntungan bagi tahun kewangan tersebut Pada 31 Disember Aset segmen 1, , , , ,051.3 Syarikat bersekutu 62.8 Aset tidak diuntukkan 14,647.7 Jumlah aset 24,761.8 Liabiliti segmen 1, , , ,826.8 Peminjaman 8,150.2 Liabiliti tidak diuntukkan 2,018.0 Jumlah liabiliti 16,995.0 Tahun kewangan berakhir 31 Disember Maklumat lain Perbelanjaan modal - tambahan dalam tahun kewangan tersebut , ,177.5 Susut nilai dan pelunasan , ,413.2 (Kebalikan)/Hapus kira hartanah, loji dan peralatan (0.1) (0.4) Pengurangan nilai hartanah, loji dan peralatan Perbelanjaan bukan tunai ketara

114 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 45. PELAPORAN SEGMEN (sambungan) unifi > TM ONE TM GLOBAL Perkhidmatan Berkongsi/ Lain-lain Jumlah Tahun kewangan berakhir 31 Disember Hasil kendalian Jumlah hasil kendalian 5, , , , ,704.3 Antara (26.3) (415.9) (401.8) (4,799.4) (5,643.4) Hasil kendalian luar 5, , , ,060.9 Keputusan Keuntungan segmen ,431.7 Pendapatan tidak diuntukkan/laba lain 68.9 Kos tidak diuntukkan (299.4) Keuntungan kendalian sebelum kos pembiayaan 1,201.2 Pendapatan pembiayaan Kos pembiayaan (380.7) Kerugian pertukaran asing atas peminjaman (86.7) Syarikat-syarikat bersekutu - bahagian keputusan (selepas ditolak cukai) 29.4 Keuntungan sebelum cukai dan zakat Cukai dan zakat (305.1) Keuntungan bagi tahun kewangan tersebut Pada 31 Disember Aset segmen 1, , , , ,937.1 Syarikat-syarikat bersekutu 45.8 Aset tidak diuntukkan 15,018.7 Jumlah aset 25,001.6 Liabiliti segmen 1, , , , ,830.2 Peminjaman 8,363.3 Liabiliti tidak diuntukkan 1,975.6 Jumlah liabiliti 17,169.1 Tahun kewangan berakhir 31 Disember Maklumat lain Perbelanjaan modal - tambahan dalam tahun kewangan tersebut , ,576.2 Susut nilai dan pelunasan , ,548.9 Hapus kira hartanah, loji dan peralatan Pengurangan nilai hartanah, loji dan peralatan Perbelanjaan/(Laba) bukan tunai ketara (4.4) (8.0) Hasil kendalian antara segmen adalah berkaitan dengan caj semula antara bahagian dan hasil antara syarikat, dan telah disingkirkan pada hasil kendalian segmen masing-masing. Caj semula antara bahagian telah dipersetujui antara bidang perniagaan yang berkaitan. Urusan perdagangan antara segmen ini terhasil daripada urus niaga biasa perniagaan dan adalah tertakluk kepada semakan semula dari semasa ke semasa. > Segmen unifi bagi tahun kewangan semasa serta perbandingan tahun sebelumnya termasuk maklumat kewangan Webe Digital Sdn Bhd (webe) dan anak-anak syarikatnya, seperti yang didedahkan dalam nota 25 kepada penyata kewangan, mencerminkan profil pelanggan semasa webe sejajar dengan pemetaan operasi keseluruhan Kumpulan. 112

115 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 45. PELAPORAN SEGMEN (sambungan) Mengikut Lokasi Geografi Kumpulan beroperasi di beberapa buah negara seperti yang didedahkan dalam nota 51 kepada penyata kewangan. Oleh itu, pemetaan operasi Kumpulan mengikut lokasi geografi disegmenkan kepada Malaysia dan luar negara. Operasi luar negara tidak diasingkan selanjutnya kerana tiada negara di seberang laut yang menyumbang lebih daripada 10.0% daripada hasil kendalian atau aset yang disatukan. Dalam membentangkan maklumat bagi segmen geografi Kumpulan, jualan adalah berasaskan negara di mana pelanggan berada. Jumlah aset dan perbelanjaan modal ditentukan dengan asas di mana aset itu berada. Hasil Kendalian Perbelanjaan Modal Malaysia 11, , , ,348.7 Negara-negara lain 1, , , , , ,576.2 Hartanah, Loji dan Peralatan Aset Tak Ketara Syarikatsyarikat Bersekutu Lain-lain Jumlah Aset Malaysia 3, , ,842.1 Negara-negara lain 1, ,272.0 Aset tidak diuntukkan 12, , , , , ,761.8 Aset Malaysia 3, , ,959.4 Negara-negara lain ,023.5 Aset tidak diuntukkan 11, , , , , ,

116 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 46. INSTRUMEN KEWANGAN MENGIKUT KATEGORI Kumpulan Aset seperti Penyata Kedudukan Kewangan Pinjaman dan belum terima Pada nilai saksama melalui keuntungan atau kerugian Derivatif diambil kira menurut perakaunan lindung nilai Tersediauntukdijual Liabiliti kewangan lain pada kos terlunas Jumlah Instrumen kewangan derivatif (nota 19) Pelaburan tersedia-untukdijual (nota 28) Belum terima tersedia-untukdijual (nota 29) Pinjaman anggota dan belum terima bukan semasa lain (tidak termasuk cukai boleh dipungut semula dan manfaat prabayar anggota) (nota 30) Belum terima perdagangan dan lain-lain (tidak termasuk bayaran pendahuluan, GST dan cukai boleh dipungut semula dan pinjaman anggota) (nota 34) 3, ,273.1 Aset kewangan pada nilai saksama melalui keuntungan atau kerugian (nota 35) Tunai dan baki bank (nota 36) 1, ,719.8 Jumlah 5, ,692.4 Liabiliti seperti Penyata Kedudukan Kewangan Peminjaman (tidak termasuk liabiliti pajakan kewangan) (nota 17) , ,088.9 Liabiliti pajakan kewangan (nota 17) Instrumen kewangan derivatif (nota 19) Belum bayar perdagangan dan lain-lain (tidak termasuk liabiliti berkanun dan hasil tertunda) (nota 37) , ,459.9 Deposit pelanggan (nota 38) Jumlah , ,

117 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 46. INSTRUMEN KEWANGAN MENGIKUT KATEGORI (sambungan) Kumpulan Pinjaman dan belum terima Pada nilai saksama melalui keuntungan atau kerugian Derivatif diambil kira menurut perakaunan lindung nilai Tersediauntukdijual Liabiliti kewangan lain pada kos terlunas Jumlah Aset seperti Penyata Kedudukan Kewangan Instrumen kewangan derivatif (nota 19) Pelaburan tersedia-untukdijual (nota 28) Belum terima tersedia-untukdijual (nota 29) Pinjaman anggota dan belum terima bukan semasa lain (tidak termasuk cukai boleh dipungut semula dan manfaat prabayar anggota) (nota 30) Belum terima perdagangan dan lain-lain (tidak termasuk bayaran pendahuluan, GST dan cukai boleh dipungut semula dan pinjaman anggota) (nota 34) 2, ,767.4 Aset kewangan pada nilai saksama melalui keuntungan atau kerugian (nota 35) Tunai dan baki bank (nota 36) 2, ,926.0 Jumlah 6, ,556.9 Liabiliti seperti Penyata Kedudukan Kewangan Peminjaman (tidak termasuk liabiliti pajakan kewangan) (nota 17) , ,310.8 Liabiliti pajakan kewangan (nota 17) Instrumen kewangan derivatif (nota 19) Belum bayar perdagangan dan lain-lain (tidak termasuk liabiliti berkanun dan hasil tertunda) (nota 37) , ,730.7 Deposit pelanggan (nota 38) Jumlah , ,

118 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 46. INSTRUMEN KEWANGAN MENGIKUT KATEGORI (sambungan) Syarikat Aset seperti Penyata Kedudukan Kewangan Pinjaman dan belum terima Pada nilai saksama melalui keuntungan atau kerugian Derivatif diambil kira menurut perakaunan lindung nilai Tersediauntukdijual Liabiliti kewangan lain pada kos terlunas Jumlah Instrumen kewangan derivatif (nota 19) Pinjaman dan pendahuluan kepada anak-anak syarikat (nota 26) 1, ,835.9 Pelaburan tersedia-untukdijual (nota 28) Belum terima tersedia-untukdijual (nota 29) Pinjaman anggota dan belum terima bukan semasa lain (tidak termasuk cukai boleh dipungut semula dan manfaat prabayar anggota) (nota 30) Belum terima perdagangan dan lain-lain (tidak termasuk bayaran pendahuluan, GST dan cukai boleh dipungut semula dan pinjaman anggota) (nota 34) 3, ,118.5 Aset kewangan pada nilai saksama melalui keuntungan atau kerugian (nota 35) Tunai dan baki bank (nota 36) 1, ,322.5 Jumlah 6, ,579.7 Liabiliti seperti Penyata Kedudukan Kewangan Peminjaman (tidak termasuk liabiliti pajakan kewangan) (nota 17) , ,758.8 Liabiliti pajakan kewangan (nota 17) Belum bayar kepada anak-anak syarikat (nota 18) , ,109.0 Belum bayar perdagangan dan lain-lain (tidak termasuk liabiliti berkanun dan hasil tertunda) (nota 37) , ,177.7 Deposit pelanggan (nota 38) Jumlah , ,

119 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 46. INSTRUMEN KEWANGAN MENGIKUT KATEGORI (sambungan) Syarikat Pinjaman dan belum terima Pada nilai saksama melalui keuntungan atau kerugian Derivatif diambil kira menurut perakaunan lindung nilai Tersediauntukdijual Liabiliti kewangan lain pada kos terlunas Jumlah Aset seperti Penyata Kedudukan Kewangan Instrumen kewangan derivatif (nota 19) Pinjaman dan pendahuluan kepada anak-anak syarikat (nota 26) 1, ,349.3 Pelaburan tersedia-untukdijual (nota 28) Belum terima tersedia-untukdijual (nota 29) Pinjaman anggota dan belum terima bukan semasa lain (tidak termasuk cukai boleh dipungut semula dan manfaat prabayar anggota) (nota 30) Belum terima perdagangan dan lain-lain (tidak termasuk bayaran pendahuluan, GST dan cukai boleh dipungut semula dan pinjaman anggota) (nota 34) 2, ,480.7 Aset kewangan pada nilai saksama melalui keuntungan atau kerugian (nota 35) Tunai dan baki bank (nota 36) 2, ,167.3 Jumlah 6, ,451.8 Liabiliti seperti Penyata Kedudukan Kewangan Peminjaman (tidak termasuk liabiliti pajakan kewangan) (nota 17) , ,595.3 Liabiliti pajakan kewangan (nota 17) Belum bayar kepada anak-anak syarikat (nota 18) , ,528.7 Belum bayar perdagangan dan lain-lain (tidak termasuk liabiliti berkanun dan hasil tertunda) (nota 37) , ,449.7 Deposit pelanggan (nota 38) Jumlah , ,

120 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 47. NILAI SAKSAMA Nilai saksama adalah harga yang boleh diperoleh daripada penjualan aset atau dibayar untuk memindahkan suatu liabiliti dalam urus niaga yang teratur dalam pasaran utama (atau paling menguntungkan) pada tarikh pengukuran. (a) Instrumen Kewangan Dibawa pada Nilai Saksama Jadual di bawah menganalisis instrumen kewangan yang dibawa pada nilai saksama, berdasarkan kaedah penilaian yang diguna pakai. Tahap-tahap penilaian yang berbeza adalah seperti berikut: Harga sebutan (tidak terlaras) dalam pasaran aktif bagi aset atau liabiliti yang serupa (Tahap 1). Input selain daripada harga sebutan yang termasuk dalam Tahap 1 yang boleh dipantau bagi aset atau liabiliti tersebut, sama ada secara langsung (iaitu, sebagai harga) atau tidak langsung (iaitu, berpunca daripada harga) (Tahap 2). Input bagi aset atau liabiliti yang tidak berdasarkan data pasaran boleh dipantau (iaitu, input tidak boleh dipantau) (Tahap 3). Jadual berikut membentangkan aset dan liabiliti kewangan Kumpulan dan Syarikat yang diukur pada nilai saksama pada 31 Disember. Kumpulan Tahap 1 Tahap 2 Tahap 3 Jumlah Tahap 1 Tahap 2 Tahap 3 Jumlah Aset Aset kewangan pada nilai saksama melalui keuntungan atau kerugian - sekuriti disebut harga Derivatif pada nilai saksama melalui keuntungan atau kerugian Derivatif diambil kira menurut perakaunan lindung nilai Aset kewangan tersediauntuk-dijual - pelaburan belum terima Jumlah ,116.8 Liabiliti Liabiliti opsyen jual ke atas saham yang dipegang oleh kepentingan bukan mengawal Jumlah Syarikat Tahap 1 Tahap 2 Tahap 3 Jumlah Tahap 1 Tahap 2 Tahap 3 Jumlah Aset Aset kewangan pada nilai saksama melalui keuntungan atau kerugian - sekuriti disebut harga Derivatif diambil kira menurut perakaunan lindung nilai Aset kewangan tersediauntuk-dijual - pelaburan belum terima Jumlah ,

121 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 47. NILAI SAKSAMA (sambungan) (a) Instrumen Kewangan Dibawa pada Nilai Saksama (sambungan) Nilai saksama instrumen kewangan yang didagangkan dalam pasaran yang aktif adalah berdasarkan harga pasaran disebut harga pada tarikh pelaporan. Suatu pasaran dianggap sebagai aktif sekiranya harga sebutan sentiasa dan kerap tersedia daripada bursa, peniaga, broker, kumpulan industri, perkhidmatan penetapan harga, atau agensi pengawalseliaan, dan harga-harga berkenaan mewakili urus niaga pasaran yang sebenar, kerap berlaku dan atas dasar tulus. Harga sebutan dalam pasaran yang digunakan bagi aset kewangan yang dipegang oleh Kumpulan dan Syarikat adalah harga bida semasa. Instrumen-instrumen ini termasuk dalam Tahap 1. Instrumen-instrumen yang termasuk dalam Tahap 1 merangkumi sekuriti ekuiti yang disebut harga di Bursa Malaysia Securities Berhad yang telah dikelaskan sebagai nilai saksama melalui keuntungan atau kerugian. Nilai saksama instrumen kewangan yang tidak didagangkan dalam pasaran aktif (misalnya derivatif atas kaunter) ditentukan dengan menggunakan teknik penilaian. Teknik penilaian ini memaksimumkan penggunaan data pasaran boleh dipantau yang ada dan amat sedikit bergantung kepada anggaran khusus entiti. Sekiranya semua input penting yang diperlukan untuk menilai saksama sesuatu instrumen dapat dipantau, instrumen tersebut termasuk dalam Tahap 2. Sekiranya terdapat satu atau lebih input penting yang tidak berdasarkan data pasaran boleh dipantau, instrumen tersebut termasuk dalam Tahap 3. Teknik penilaian khusus yang digunakan untuk menilai instrumen kewangan adalah termasuk: Harga sebutan dalam pasaran atau sebutan peniaga bagi instrumen yang serupa. Nilai saksama swap kadar faedah yang dikira pada nilai kini anggaran aliran tunai masa hadapan berdasarkan keluk hasil boleh dipantau. Nilai saksama kontrak hadapan pertukaran asing yang ditentukan dengan menggunakan kadar pertukaran masa hadapan pada tarikh pelaporan, dengan nilai terhasil didiskaunkan semula kepada nilai kini. Nilai saksama liabiliti opsyen jual ke atas saham yang dipegang oleh kepentingan bukan mengawal ditentukan dengan menggunakan jangkaan nilai hadapan sesebuah anak syarikat yang kemudiannya didiskaunkan kepada nilai semasa. Nilai saksama opsyen beli atas saham sebuah anak syarikat yang dipegang oleh kepentingan bukan mengawal yang ditentukan melalui model penilaian opsyen dengan input pasaran boleh dipantau. Nilai saksama pinjaman anggota dan belum terima jangka panjang ditentukan dengan mendiskaunkan aliran tunai masa hadapan pada kadar pinjaman pasaran yang boleh dipantau, mencerminkan penarafan kredit individu apabila belum terima tersebut matang. Nilai saksama peminjaman dan belum bayar jangka panjang adalah berdasarkan kepada jangkaan kos dan aliran keluar tunai jika peminjaman dan jumlah matang ditamatkan atau diselesaikan segera. Teknik-teknik lain, seperti analisis aliran tunai terdiskaun, digunakan bagi menentukan nilai saksama bagi instrumen kewangan yang selebihnya. Semua hasil anggaran nilai saksama adalah termasuk dalam Tahap 2 kecuali bagi pelaburan dalam sekuriti ekuiti yang tidak didagangkan dan dana pelaburan teknologi, dua kontrak swap kadar faedah mata wang bersilang dan liabiliti opsyen jual ke atas saham sebuah anak syarikat yang dipegang oleh kepentingan bukan mengawal. Tidak ada pindahan mana-mana instrumen di antara Tahap 1, 2 dan 3 hierarki nilai saksama sepanjang tahun kewangan. 119

122 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 47. NILAI SAKSAMA (sambungan) (a) Instrumen Kewangan Dibawa pada Nilai Saksama (sambungan) Jadual berikut menunjukkan penyesuaian daripada baki mula hingga ke baki akhir bagi pengukuran nilai saksama dalam Tahap 3 hierarki nilai saksama: Ekuiti Pelaburan yang Tidak Didagangkan dan Dana Pelaburan Kumpulan dan Syarikat Swap Kadar Faedah Mata Wang Bersilang Teknologi (nota kecil (i) dan (ii)) Aset Pada 1 Januari Dipindah dari Tahap Tambahan sepanjang tahun Perbezaan pertukaran asing dan yuran pengurusan tahun terdahulu - (5.4) Perubahan nilai saksama dipindahkan kepada pendapatan keseluruhan lain (60.7) 29.4 Pada 31 Disember Pada 1 Januari Perubahan nilai saksama dipindahkan kepada pendapatan keseluruhan lain 20.5 (6.7) Pada 31 Disember Liabiliti Opsyen Jual ke atas Saham yang Dipegang oleh Kepentingan Bukan Mengawal (nota kecil (iii)) Kumpulan Liabiliti Pada 1 Januari Pelepasan diskaun (nota 9) 32.1 Nilai saksama dicaj kepada untung dan rugi (nota 8) (46.3) Pada 31 Disember Pada 1 Januari Pelepasan diskaun (nota 9) 28.5 Nilai saksama dicaj kepada untung dan rugi (nota 8) (31.8) Pada 31 Disember (i) Sepanjang tahun kewangan, pelaburan tertentu dalam dana pelaburan teknologi telah dipindahkan daripada Tahap 2 kepada Tahap 3 disebabkan oleh input yang tidak dapat dipantau, kerana jarang atau tidak langsung didagangkan memandangkan operasi entiti penerima pelaburan dalam portfolio berada pada peringkat awal. Apabila harga yang boleh dipantau tidak tersedia, satu atau lebih teknik penilaian digunakan seperti pendekatan pasaran atau pendekatan pendapatan, diselaraskan di mana sesuai untuk kecairan, kredit, pasaran dan/atau faktor risiko lain. Pemilihan teknik penilaian yang sesuai mungkin dipengaruhi oleh ketersediaan input berkaitan serta kebolehpercayaan relatif input tersebut. 120

123 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 47. NILAI SAKSAMA (sambungan) (a) Instrumen Kewangan Dibawa pada Nilai Saksama (sambungan) Jadual berikut menunjukkan penyesuaian daripada baki mula hingga ke baki akhir bagi pengukuran nilai saksama dalam Tahap 3 hierarki nilai saksama: (sambungan) (ii) (iii) Nilai saksama pelaburan ekuiti yang tidak didagangkan adalah berdasarkan kepada aliran tunai masa hadapan terdiskaun yang diperoleh daripada belanjawan dan unjuran entiti penerima pelaburan, yang telah diluluskan oleh Lembaga Pengarah. Aliran tunai masa hadapan adalah didiskaunkan berdasarkan faktor-faktor diskaun entiti setanding yang disenarai awam jika ada, serta penanda aras industri, setelah mengambil kira keupayaan masa lalu penerima pelaburan dalam memenuhi belanjawan dan unjuran yang sebelumnya. Kumpulan juga mempunyai perwakilan Lembaga dalam penerima pelaburan yang dapat memberi pemahaman sewajarnya mengenai prestasi sebenar dan unjuran yang digunakan oleh Kumpulan dalam menilai kepatutan anggaran dan andaian yang digunakan dalam penilaian. Dalam menganggar nilai saksama opsyen jual ke atas saham sebuah anak syarikat yang dipegang oleh kepentingan bukan mengawal, Kumpulan telah menggunakan model penilaian dalam mengunjur jangkaan harga saham anak syarikat tersebut secara kumulatif pada tahun 2021 hingga 2022 dengan menggunakan, kadar pertumbuhan yang setanding dan faktor-faktor diskaun khusus kepada industri tertentu yang tersedia pada tarikh pelaporan. Walaupun Kumpulan dan Syarikat percaya bahawa anggaran nilai saksama adalah wajar, penggunaan kaedah atau andaian yang berlainan boleh membawa kepada pengukuran nilai saksama yang berbeza. Bagi pengukuran nilai saksama dalam Tahap 3, sekiranya kadar diskaun yang digunakan dalam analisis aliran tunai terdiskaun dan gandaan yang digunakan berbeza sebanyak 5.0% daripada anggaran pengurusan, amaun dibawa aset kewangan tersedia-untuk-dijual adalah kira-kira 5.2 juta (: 0.8 juta) lebih rendah atau 5.4 juta (: 0.7 juta) lebih tinggi. Nilai saksama Swap Kadar Faedah Mata Wang Bersilang pada Tahap 3 adalah kira-kira 8.4 juta (: 12.0 juta) lebih rendah atau lebih tinggi sekiranya keluk hasil hadapan berbeza sebanyak 5.0%. Amaun dibawa opsyen jual ke atas saham sebuah anak syarikat Kumpulan adalah dianggarkan 6.8 juta (: 8.8 juta) lebih rendah atau 7.0 juta (: 9.2 juta) lebih tinggi sekiranya kadar diskaun yang digunakan dalam penilaian berbeza sebanyak 5.0% daripada anggaran pengurusan. (b) Instrumen Kewangan Selain Daripada yang Dibawa pada Nilai Saksama Selain dari yang didedahkan di bawah, amaun dibawa bagi aset kewangan dan liabiliti kewangan Kumpulan dan Syarikat adalah kewajaran yang hampir dengan nilai saksama, sama ada disebabkan sifat jangka pendeknya atau ianya adalah instrumen kadar terapung yang dinilai semula pada kadar faedah pasaran pada atau hampir dengan tarikh pelaporan. Amaun dibawa Kumpulan Syarikat Nilai saksaman bersih Amaun dibawa Nilai saksaman bersih Amaun dibawa Nilai saksaman bersih Amaun dibawa Nilai saksaman bersih Aset Pinjaman anggota Belum terima Nota Jangka Sederhana Boleh Tebus Boleh Tukar Belum terima bukan semasa lain (tidak termasuk cukai boleh dipungut semula) Liabiliti Peminjaman 8, , , , , , , ,147.5 Belum bayar kepada anak-anak syarikat , , , ,511.5 Aset Bagi menaksir nilai saksama instrumen kewangan tidak didagangkan, Kumpulan dan Syarikat menggunakan pelbagai kaedah dan membuat andaian yang berasaskan kepada keadaan pasaran yang ada pada setiap tarikh pelaporan. Jika pengurangan nilai dibuat berhubung sebarang pelaburan, amaun dibawa selepas ditolak peruntukan pengurangan nilai dianggap menghampiri nilai saksamanya. Nilai saksama bagi pinjaman anggota, Nota Jangka Sederhana Boleh Tebus Boleh Tukar dan belum terima bukan semasa lain telah dianggarkan dengan mendiskaunkan anggaran aliran tunai masa hadapan dengan menggunakan kadar pasaran semasa, masing-masing untuk risiko kredit dan baki tempoh matang yang sama. Cagaran diambil bagi pinjaman anggota dan para Pengarah berpendapat bahawa potensi kerugian sekiranya terdapat sebarang kemungkiran, dapat dilindungi dengan nilai cagaran atas setiap pinjaman. 121

124 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 47. NILAI SAKSAMA (sambungan) (b) Instrumen Kewangan Selain Daripada yang Dibawa pada Nilai Saksama (sambungan) Liabiliti Nilai saksama bon disebut harga telah dianggarkan dengan menggunakan harga tawaran disebut harga masing-masing. Untuk peminjaman tidak disebut harga dengan kadar faedah tetap, nilai saksama telah dianggarkan dengan mendiskaunkan anggaran aliran tunai masa hadapan dengan menggunakan kadar pasaran semasa untuk risiko kredit dan baki tempoh matang yang sama. Liabiliti kewangan akan direalisasi pada amaun dibawanya dan bukan pada nilai saksamanya kerana para Pengarah tidak berhasrat untuk melangsaikan liabiliti tersebut selain daripada mengikut obligasi berkontrak. 48. RISIKO KECAIRAN Jadual berikut menunjukkan analisa profil matang liabiliti kewangan bagi Kumpulan dan Syarikat (termasuk liabiliti derivatif kewangan) berdasarkan aliran tunai berkontrak tidak terdiskaun: > 1 tahun hingga 2 tahun > 2 tahun hingga 5 tahun Jumlah aliran tunai berkontrak tidak terdiskaun Perbezaan daripada amaun dibawa Amaun dibawa seperti Penyata Kedudukan Kewangan Kurang dari Kumpulan 1 tahun > 5 tahun Peminjaman (1,119.1) (39.6) (2,365.9) (4,636.2) (8,160.8) 10.6 (8,150.2) Liabiliti opsyen jual ke atas saham anak syarikat yang dipegang oleh kepentingan bukan mengawal - - (480.7) - (480.7) (287.7) Belum bayar perdagangan dan lain-lain (tidak termasuk liabiliti berkanun dan hasil tertunda) (3,459.9) (3,459.9) - (3,459.9) Deposit pelanggan (398.0) (398.0) - (398.0) Jumlah (4,977.0) (39.6) (2,846.6) (4,636.2) (12,499.4) (12,295.8) Faedah (380.6) (377.7) (956.7) (595.7) (2,310.7) Peminjaman (704.5) (955.7) (1,527.3) (5,187.5) (8,375.0) 11.7 (8,363.3) Liabiliti opsyen jual ke atas saham anak syarikat yang dipegang oleh kepentingan bukan mengawal (500.5) (500.5) (301.9) Belum bayar perdagangan dan lain-lain (tidak termasuk liabiliti berkanun dan hasil tertunda) (3,730.7) (3,730.7) - (3,730.7) Deposit pelanggan (443.1) (443.1) - (443.1) Jumlah (4,878.3) (955.7) (1,527.3) (5,688.0) (13,049.3) (12,839.0) Faedah (375.2) (363.9) (973.7) (743.8) (2,456.6) 122

125 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 48. RISIKO KECAIRAN (continued) Jadual berikut menunjukkan analisa profil matang liabiliti kewangan bagi Kumpulan dan Syarikat (termasuk liabiliti derivatif kewangan) berdasarkan aliran tunai berkontrak tidak terdiskaun: (sambungan) > 1 tahun hingga 2 tahun > 2 tahun hingga 5 tahun Jumlah aliran tunai berkontrak tidak terdiskaun Perbezaan daripada amaun dibawa Amaun dibawa seperti Penyata Kedudukan Kewangan Kurang dari Syarikat 1 tahun > 5 tahun Peminjaman (987.9) (9.7) (1,892.5) (3,918.9) (6,809.0) 7.8 (6,801.2) Belum bayar kepada anakanak syarikat - - (403.9) (705.1) (1,109.0) - (1,109.0) Belum bayar perdagangan dan lain-lain (tidak termasuk liabiliti berkanun dan hasil tertunda) (3,177.7) (3,177.7) - (3,177.7) Deposit pelanggan (396.6) (396.6) - (396.6) Jumlah (4,562.2) (9.7) (2,296.4) (4,624.0) (11,492.3) 7.8 (11,484.5) Faedah (325.4) (323.0) (803.8) (433.1) (1,885.3) Peminjaman (335.7) (934.4) (1,024.0) (4,358.0) (6,652.1) 11.9 (6,640.2) Belum bayar kepada anakanak syarikat (299.4) - (447.5) (781.8) (1,528.7) - (1,528.7) Belum bayar perdagangan dan lain-lain (tidak termasuk liabiliti berkanun dan hasil tertunda) (3,449.7) (3,449.7) - (3,449.7) Deposit pelanggan (442.5) (442.5) - (442.5) Jumlah (4,527.3) (934.4) (1,471.5) (5,139.8) (12,073.0) 11.9 (12,061.1) Faedah (332.5) (331.9) (879.3) (643.3) (2,187.0) 123

126 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 49. RISIKO KADAR FAEDAH/ANALISIS MATANG Jadual di bawah meringkaskan pendedahan Kumpulan dan Syarikat kepada risiko kadar faedah. Termasuk dalam jadual tersebut ialah aset dan liabiliti kewangan Kumpulan dan Syarikat pada amaun dibawa, yang dikategorikan mengikut tarikh yang lebih awal antara tarikh dinilai semula atau tarikh matang kontrak. Oleh itu, sebaran baki di antara kumpulan pengusiaan dalam jadual di bawah tidak semestinya bersesuaian dengan yang ditunjukkan dalam jadual risiko kecairan dalam nota 48 atau jadual pembayaran balik dalam nota 17 kepada penyata kewangan. Kepekaan kepada kadar faedah timbul daripada ketidakpadanan tarikh dinilai semula, aliran tunai dan ciri-ciri lain aset dengan pembiayaan liabilitinya. Matang atau dinilai semula (yang mana lebih awal) Jumlah Tidak Kumpulan WARF* 1 tahun atau kurang > 1-2 tahun > 2-3 tahun > 3-4 tahun > 4-5 tahun Lebih daripada 5 tahun peka kepada faedah peka kepada faedah Jumlah Aset kewangan Instrumen kewangan derivatif Pelaburan tersedia-untuk-dijual - tidak peka kepada faedah kadar faedah tetap 4.45% Belum terima tersedia-untuk-dijual 7.93% Pinjaman anggota dan belum terima bukan semasa lain (tidak termasuk cukai boleh dipungut semula dan manfaat prabayar anggota) - tidak peka kepada faedah kadar faedah tetap - konvensional 5.51% baki di bawah prinsip Islam 4.64% Belum terima perdagangan dan lain-lain (tidak termasuk bayaran pendahuluan, GST dan cukai boleh dipungut semula dan pinjaman anggota) , ,273.1 Aset kewangan pada nilai saksama melalui keuntungan atau kerugian Tunai dan baki bank - tidak peka kepada faedah kadar faedah tetap - konvensional 3.30% baki di bawah prinsip Islam 3.92% Jumlah 1, , , ,692.4 Liabiliti kewangan Peminjaman - tidak peka kepada faedah kadar faedah terapung 2.65% kadar faedah tetap - konvensional 7.11% , , baki di bawah prinsip Islam 4.33% , , ,130.2 Instrumen kewangan derivatif Belum bayar perdagangan dan lain-lain (tidak termasuk liabiliti berkanun dan hasil tertunda) - tidak peka kepada faedah , ,459.9 Deposit pelanggan Jumlah 1, , , , , ,295.8 Jurang kepekaan faedah (29.1) (627.6) (812.7) (1,196.6) (3,971.9) 124

127 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 49. RISIKO KADAR FAEDAH/ANALISIS MATANG (sambungan) Kumpulan WARF* 1 tahun atau kurang Matang atau dinilai semula (yang mana lebih awal) > 1-2 tahun > 2-3 tahun > 3-4 tahun > 4-5 tahun Lebih daripada 5 tahun Jumlah peka kepada faedah Tidak peka kepada faedah Aset kewangan Instrumen kewangan derivatif Pelaburan tersedia-untuk-dijual - tidak peka kepada faedah kadar faedah tetap 4.52% Belum terima tersedia-untukdijual 8.04% Pinjaman anggota dan belum terima bukan semasa lain (tidak termasuk cukai boleh dipungut semula dan manfaat prabayar anggota) - tidak peka kepada faedah kadar faedah tetap - konvensional 6.63% baki di bawah prinsip Islam 4.42% Belum terima perdagangan dan lain-lain (tidak termasuk bayaran pendahuluan, GST dan cukai boleh dipungut semula dan pinjaman anggota) , ,767.4 Aset kewangan pada nilai saksama melalui keuntungan atau kerugian Tunai dan baki bank - tidak peka kepada faedah , , kadar faedah tetap - konvensional 2.54% baki di bawah prinsip Islam 3.78% 1, , ,107.7 Jumlah 2, , , ,556.9 Liabiliti kewangan Peminjaman - tidak peka kepada faedah kadar faedah terapung 1.73% kadar faedah tetap - konvensional 5.59% , , , baki di bawah prinsip Islam 4.45% , , ,925.0 Instrumen kewangan derivatif Belum bayar perdagangan dan lain-lain (tidak termasuk liabiliti berkanun dan hasil tertunda) - tidak peka kepada faedah , ,730.7 Deposit pelanggan Jumlah , , , ,839.0 Jurang kepekaan faedah 1,916.6 (945.9) (19.4) (661.4) (810.8) (4,955.0) * WARF - Kadar Purata Wajaran Pembiayaan pada 31 Disember Jumlah 125

128 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 49. RISIKO KADAR FAEDAH/ANALISIS MATANG (sambungan) Jadual di bawah meringkaskan kadar purata wajaran pembiayaan (WARF) pada 31 Disember mengikut mata wang utama bagi setiap kelas aset dan liabiliti kewangan: Kumpulan USD USD Aset kewangan Pelaburan tersedia-untuk-dijual % % Belum terima tersedia-untuk-dijual % % Pinjaman anggota dan belum terima bukan semasa lain (tidak termasuk cukai boleh dipungut semula dan manfaat prabayar anggota) % % Tunai dan baki bank % % Liabiliti kewangan Peminjaman 5.57% 4.35% 5.32% 4.46% Matang atau dinilai semula (yang mana lebih awal) Jumlah Tidak Syarikat WARF* 1 tahun atau kurang > 1-2 tahun > 2-3 tahun > 3-4 tahun > 4-5 tahun Lebih daripada 5 tahun peka kepada faedah peka kepada faedah Jumlah Aset kewangan Instrumen kewangan derivatif Pinjaman dan pendahuluan kepada anak-anak syarikat (bersih) - kadar faedah terapung 4.45% 1, , ,835.9 Pelaburan tersedia-untuk-dijual - tidak peka kepada faedah kadar faedah tetap 4.45% Belum terima tersedia-untuk-dijual 7.93% Pinjaman anggota dan belum terima bukan semasa lain (tidak termasuk cukai boleh dipungut semula dan manfaat prabayar anggota) - kadar faedah tetap - konvensional 3.53% baki di bawah prinsip Islam 4.64% Belum terima perdagangan dan lain-lain (tidak termasuk bayaran pendahuluan, GST dan cukai boleh dipungut semula dan pinjaman anggota) , ,118.5 Aset kewangan pada nilai saksama melalui keuntungan atau kerugian Tunai dan baki bank - tidak peka kepada faedah kadar faedah tetap - konvensional 3.30% baki di bawah prinsip Islam 3.92% Jumlah 3, , , ,

129 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 49. RISIKO KADAR FAEDAH/ANALISIS MATANG (sambungan) Syarikat WARF* 1 tahun atau kurang Matang atau dinilai semula (yang mana lebih awal) > 1-2 tahun > 2-3 tahun > 3-4 tahun > 4-5 tahun Lebih daripada 5 tahun Jumlah peka kepada faedah Tidak peka kepada faedah Liabiliti kewangan Peminjaman - tidak peka kepada faedah kadar faedah tetap - konvensional 7.52% , , , baki di bawah prinsip Islam 4.46% , , ,425.0 Belum bayar kepada anak-anak syarikat - kadar faedah terapung 2.60% baki di bawah prinsip Islam 3.36% Belum bayar perdagangan dan lain-lain (tidak termasuk liabiliti berkanun dan hasil tertunda) - tidak peka kepada faedah , , kadar faedah terapung 3.67% Deposit pelanggan Jumlah 1, , , , ,484.5 Jurang sensitiviti faedah 2,223.5 (7.3) (607.8) (800.7) (868.3) (4,255.2) Jumlah 127

130 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 49. RISIKO KADAR FAEDAH/ANALISIS MATANG (sambungan) Matang atau dinilai semula (yang mana lebih awal) Jumlah Tidak Syarikat WARF* 1 tahun atau kurang > 1-2 tahun > 2-3 tahun > 3-4 tahun > 4-5 tahun Lebih daripada 5 tahun peka kepada faedah peka kepada faedah Jumlah Aset kewangan Instrumen kewangan derivatif Pinjaman dan pendahuluan kepada anak-anak syarikat (bersih) - kadar faedah terapung 4.42% 1, , ,349.3 Pelaburan tersedia-untuk-dijual - tidak peka kepada faedah kadar faedah tetap 4.52% Belum terima tersedia-untuk-dijual 8.04% Pinjaman anggota dan belum terima bukan semasa lain (tidak termasuk cukai boleh dipungut semula dan manfaat prabayar anggota) - kadar faedah tetap - konvensional 3.53% baki di bawah prinsip Islam 4.44% Belum terima perdagangan dan lain-lain (tidak termasuk bayaran pendahuluan, GST dan cukai boleh dipungut semula dan pinjaman anggota) , ,480.7 Aset kewangan pada nilai saksama melalui keuntungan atau kerugian Tunai dan baki bank - tidak peka kepada faedah kadar faedah tetap - konvensional 2.54% baki di bawah prinsip Islam 3.75% 1, , ,029.8 Jumlah 3, , , ,451.8 Liabiliti kewangan Peminjaman - tidak peka kepada faedah kadar faedah tetap - konvensional 7.15% , , , baki di bawah prinsip Islam 4.45% , , ,925.0 Belum bayar kepada anak-anak syarikat - kadar faedah tetap 2.62% kadar faedah terapung 1.71% Belum bayar perdagangan dan lain-lain (tidak termasuk liabiliti berkanun dan hasil tertunda) - tidak peka kepada faedah , , kadar faedah terapung 3.78% Deposit pelanggan Jumlah 1, , , , ,061.1 Jurang sensitiviti faedah 2,838.5 (925.1) 0.2 (643.3) (792.7) (4,869.5) * WARF - Kadar Purata Wajaran Pembiayaan pada 31 Disember 128

131 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 49. RISIKO KADAR FAEDAH/ANALISIS MATANG (sambungan) Jadual di bawah meringkaskan kadar purata wajaran pembiayaan (WARF) pada 31 Disember mengikut mata wang utama bagi setiap kelas aset dan liabiliti kewangan: Syarikat USD USD Aset kewangan Pinjaman dan pendahuluan kepada anak-anak syarikat (bersih) 3.46% 4.46% 3.08% 4.44% Pelaburan tersedia-untuk-dijual % % Belum terima tersedia-untuk-dijual % % Pinjaman anggota dan belum terima bukan semasa lain (tidak termasuk cukai boleh dipungut semula dan manfaat prabayar anggota) % % Tunai dan baki bank % % Liabiliti kewangan Peminjaman 7.88% 4.46% 7.88% 4.36% Belum bayar kepada anak-anak syarikat 3.08% % - Belum bayar perdagangan dan lain-lain (tidak termasuk liabiliti berkanun dan hasil tertunda) % % 50. LIABILITI LUAR JANGKA (TIDAK BERCAGAR) Para Pengarah tidak mempunyai maklumat tentang kewujudan sebarang prosiding lain yang sedang berjalan ke atas Syarikat dan/atau anak-anak syarikatnya, ataupun sebarang fakta yang memungkinkan sebarang prosiding yang boleh menjejaskan dengan ketara kedudukan kewangan atau perniagaan Syarikat dan/atau anak-anak syarikatnya. Tidak terdapat liabiliti luar jangka atau litigasi penting atau jaminan yang lain, selain daripada apa yang timbul dalam urusan biasa perniagaan Kumpulan dan Syarikat, dan juga tiada kerugian ketara dijangka daripada perkara-perkara tersebut. 129

132 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 51. SENARAI ANAK-ANAK SYARIKAT PADA 31 DISEMBER Anak-anak syarikat adalah seperti berikut: Nama Syarikat Kepentingan Efektif Kumpulan % % Modal Berbayar Juta Aktiviti-aktiviti Utama Fiberail Sdn Bhd Penyediaan sambungan rangkaian dan perkhidmatan lebar jalur di Malaysia dan perkhidmatan pengurusan projek berkaitan dengan telekomunikasi Juta Fibrecomm Network (M) Sdn Bhd Penyediaan perkhidmatan rangkaian pemancar gentian optik GITN Sdn Berhad Penyediaan perkhidmatan rangkaian terurus dan perkhidmatan telekomunikasi nilai ditambah yang telah dipertingkatkan dan teknologi maklumat Hijrah Pertama Berhad # # Entiti tujuan khas Intelsec Sdn Bhd Penyediaan perkhidmatan teknologi maklumat dan komunikasi (ICT) dan penggunaan awan dengan mereka bentuk dan memanfaatkan platform rangkaian dan pertukaran Menara Kuala Lumpur Sdn Bhd Pengurusan dan pengendalian Menara Kuala Lumpur Mobikom Sdn Bhd Penyediaan pemancar suara dan data melalui sistem selular Parkside Properties Sdn Bhd Dorman Tekad Mercu Berhad # Dibubarkan pada 25 Oktober Telekom Applied Business Sdn Bhd Penyediaan perkhidmatan pembangunan perisian dan penjualan produk-produk perisian Telekom Enterprise Sdn Bhd Pemegangan pelaburan Telekom Malaysia (Australia) Pty Ltd* AUD# AUD# Penyediaan perkhidmatan telekomunikasi antarabangsa Telekom Malaysia (Hong Kong) Limited* HKD18.5 HKD18.5 Penyediaan perkhidmatan telekomunikasi antarabangsa Telekom Malaysia (S) Pte Ltd* SGD# SGD# Penyediaan perkhidmatan telekomunikasi antarabangsa Telekom Malaysia (UK) Limited* GBP# GBP# Penyediaan perkhidmatan telekomunikasi antarabangsa 130

133 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 51. SENARAI ANAK-ANAK SYARIKAT PADA 31 DISEMBER (sambungan) Anak-anak syarikat adalah seperti berikut: (sambungan) Nama Syarikat Kepentingan Efektif Kumpulan % % Modal Berbayar Aktiviti-aktiviti Utama Telekom Malaysia (USA) Inc* USD3.5 USD3.5 Penyediaan perkhidmatan telekomunikasi antarabangsa Juta Juta Telekom Multi-Media Sdn Bhd Pemegangan pelaburan Telekom Research & Development Sdn Bhd Penyediaan aktiviti-aktiviti penyelidikan dan pembangunan dalam bidang komunikasi, aplikasi berteknologi canggih serta produk dan perkhidmatan dalam perniagaan berkaitan Telekom Sales and Services Sdn Bhd Penyediaan perkhidmatan pengurusan khidmat pelanggan dan perdagangan peralatan telekomunikasi premis pelanggan Telekom Technology Sdn Bhd Telah berhenti beroperasi TM ESOS Management Sdn Bhd Entiti tujuan khas TM Facilities Sdn Bhd Penyediaan aktiviti pembangunan hartanah TM Global Incorporated USD# USD# Pemegangan pelaburan TM Info-Media Sdn Bhd Penerbitan direktori telefon bercetak dan perkhidmatan direktori telefon atas talian serta penyediaan penyelesaian pelbagai platform bagi pengiklanan TM Net Sdn Bhd Pembangunan kandungan dan aplikasi bagi perkhidmatan Internet Tulip Maple Berhad # # Entiti tujuan khas Universiti Telekom Sdn Bhd Mengurus dan mentadbir sebuah universiti swasta yang dikenali sebagai Universiti Multimedia VADS Berhad Penyediaan perkhidmatan rangkaian terurus, perkhidmatan penyepaduan sistem rangkaian dan perkhidmatan yang berkaitan dengan rangkaian VADS Lyfe Sdn Bhd Penyediaan sistem perkhidmatan sekuriti teknologi maklumat dan komunikasi (ICT), sistem pengurusan keselamatan bersepadu, dan membina, menyedia dan mengurus perkhidmatan bangunan pintar termasuk perkhidmatan sewaan pintar bagi pemilik, pengendali, penghuni dan pelawat bangunan 131

134 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 51. SENARAI ANAK-ANAK SYARIKAT PADA 31 DISEMBER (sambungan) Anak-anak syarikat adalah seperti berikut: (sambungan) Nama Syarikat Anak-anak syarikat dipegang melalui Intelsec Sdn Bhd Kepentingan Efektif Kumpulan % % Modal Berbayar Juta Juta Principal Activities Inneonusa Sdn Bhd Penyediaan perkhidmatan sistem sekuriti ICT dan perkhidmatan bangunan pintar termasuk perkhidmatan sewaan pintar bagi pemilik, pengendali, penghuni dan pelawat bangunan Lyfe Medini Sdn Bhd Penyediaan produk dan perkhidmatan pintar yang berinovatif dan nilai terbaik Anak syarikat dipegang melalui Mobikom Sdn Bhd Webe Digital Sdn Bhd Menyediakan kemudahan dan perkhidmatan infrastruktur rangkaian jalur lebar sambungan terakhir Anak-anak syarikat dipegang melalui Webe Digital Sdn Bhd P1.Com Sdn Bhd # # Pemungut hasil telekomunikasi bagi anak-anak syarikat di dalam kumpulan Millercom Sdn Bhd Penyedia perkhidmatan pengurusan projek RuumzNation Sdn Bhd Dorman Packet One (L) Ltd # # Pemegangan pelaburan Anak syarikat dipegang melalui TM Info-Media Sdn Bhd Cybermall Sdn Bhd Telah berhenti beroperasi Anak-anak syarikat dipegang melalui TM Facilities Sdn Bhd TMF Autolease Sdn Bhd Penyediaan perkhidmatan pengurusan kenderaan TMF Services Sdn Bhd Dibubarkan pada 23 Mei 132

135 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 51. SENARAI ANAK-ANAK SYARIKAT PADA 31 DISEMBER (sambungan) Anak-anak syarikat adalah seperti berikut: (sambungan) Nama Syarikat Kepentingan Efektif Kumpulan % % Modal Berbayar Juta Juta Principal Activities Anak-anak syarikat dipegang melalui Universiti Telekom Sdn Bhd Unitele Multimedia Sdn Bhd Penyediaan latihan dan perkhidmatan yang berkaitan Multimedia College Sdn Bhd Mengurus dan mentadbir sebuah kolej swasta dikenali sebagai Kolej Multimedia Anak syarikat dipegang melalui Unitele Multimedia Sdn Bhd MMU Creativista Sdn Bhd # # Telah berhenti beroperasi Anak-anak syarikat dipegang melalui VADS Berhad Meganet Communications Sdn Bhd Untuk membangun, mengendali dan menyediakan Sistem Bangunan Pintar, Keselamatan Pintar, Penyelesaian Telekomunikasi Bersepadu dan Teknologi Maklumat kepada sektor Kerajaan dan sektor swasta VADS Business Process Sdn Bhd Penyediaan perkhidmatan pusat perhubungan yang terurus VADS e-services Sdn Bhd Penyediaan perkhidmatan teknologi maklumat yang terurus, perkhidmatan aplikasi yang terurus dan perkhidmatan pusat perhubungan VADS Professional Services Sdn Bhd # # Dorman VADS Solutions Sdn Bhd Penyediaan perkhidmatan penyepaduan sistem VADS Digital Sdn Bhd # - Penyediaan ICT dan tambah nilai dan perkhidmatan data kepada pengguna akhir Anak syarikat dipegang melalui VADS Business Process Sdn Bhd PT VADS Indonesia (secara kolektif bersama VADS Berhad)^ IDR17,052.8 IDR17,052.8 Penyediaan perkhidmatan pusat perhubungan yang terurus Anak syarikat disatukan melalui kawalan berkesan seperti yang ditakrifkan oleh MFRS 10 Yayasan Telekom Malaysia^^ Amanah yang diperbadankan di bawah peruntukan Akta Pemegang Amanah (Perbadanan), 1952, bagi penggalakan dan kemajuan pendidikan, penyelidikan dan penyebaran ilmu 133

136 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nota-nota kepada Penyata Kewangan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Semua amaun adalah dalam juta kecuali dinyatakan sebaliknya 51. SENARAI ANAK-ANAK SYARIKAT PADA 31 DISEMBER (sambungan) Semua anak syarikat diperbadankan di Malaysia kecuali yang berikut: Nama Syarikat PT VADS Indonesia Telekom Malaysia (Australia) Pty Ltd Telekom Malaysia (Hong Kong) Limited Telekom Malaysia (S) Pte Ltd Telekom Malaysia (UK) Limited Telekom Malaysia (USA) Inc Tempat Diperbadankan - Indonesia - Australia - Hong Kong - Singapura - United Kingdom - Amerika Syarikat AUD IDR HKD SGD GBP USD Dolar Australia Rupiah Indonesia Dolar Hong Kong Dolar Singapura Pound Sterling Dolar AS # Amaun kurang daripada 0.1 juta dalam mata wang masing-masing * Diaudit oleh firma ahli PricewaterhouseCoopers International Limited yang merupakan entiti sah berasingan dan bebas daripada PricewaterhouseCoopers Malaysia. ^ VADS Berhad dan VADS Business Process Sdn Bhd memegang kepentingan secara langsung masing-masing sebanyak 10.0% dan 90.0% dalam PT VADS Indonesia. ^^ Sebagai satu entiti yang ditubuhkan di bawah peruntukan Akta Pemegang Amanah (Perbadanan), 1952, entiti ini mempunyai sumbangan permulaan sebanyak 13.0 juta dan bukan modal berbayar. 134

137 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 52. SYARIKAT BERSEKUTU PADA 31 DISEMBER Nama Syarikat Syarikat bersekutu dipegang melalui Telekom Malaysia (S) Pte Ltd Kepentingan Efektif Kumpulan % % Aktiviti-aktiviti Utama BlueTel Networks Pte Ltd Penyediaan penyelesaian telekomunikasi dan rangkaian BlueTel Neworks Pte Ltd (BTN) telah diperbadankan di Singapura dan mempunyai akhir tahun kewangan yang sama dengan Syarikat. 53. MATA WANG Semua amaun dinyatakan dalam Ringgit Malaysia () kecuali bila dinyatakan sebaliknya. 54. KELULUSAN PENYATA KEWANGAN Penyata Kewangan ini telah diluluskan untuk penerbitan selaras dengan resolusi Lembaga Pengarah pada 27 Februari

138 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Penyata Pengarah menurut Seksyen 251(2) Akta Syarikat Kami, Tan Sri Dato Seri Dr Sulaiman Mahbob dan Dato Sri Mohammed Shazalli Ramly, dua ahli Pengarah Telekom Malaysia Berhad, dengan ini menyatakan bahawa, pada pendapat para Pengarah, penyata kewangan di muka surat 24 hingga 135 telah dibentangkan supaya memberikan gambaran yang benar dan saksama berkenaan kedudukan Kumpulan dan Syarikat pada 31 Disember dan keputusan serta aliran tunai Kumpulan dan Syarikat bagi tahun kewangan berakhir pada tarikh tersebut selaras dengan Piawaian Pelaporan Kewangan Malaysia, Piawaian Pelaporan Kewangan Antarabangsa dan keperluan Akta Syarikat di dalam Malaysia. Selaras dengan resolusi Lembaga Pengarah bertarikh 27 Februari TAN SRI DATO SERI DR SULAIMAN MAHBOB Pengarah DATO SRI MOHAMMED SHAZALLI RAMLY Pengarah Kuala Lumpur Akuan Berkanun menurut Seksyen 251(1)(b) Akta Syarikat Saya, Nor Fadhilah Mohd Ali, Pengarah yang terutamanya bertanggungjawab terhadap pengurusan kewangan Telekom Malaysia Berhad, dengan sesungguh dan seikhlasnya mengaku bahawa penyata kewangan yang dibentangkan di muka surat 24 hingga 135 adalah, pada pendapat saya, betul, dan saya membuat pengakuan ini dengan bersungguh-sungguh mempercayai bahawa ianya benar dan menurut peruntukan Akta Akuan Berkanun, Ditandatangani dan diakui ) benar di Kuala Lumpur ) pada 27 Februari ) NOR FADHILAH MOHD ALI Di hadapan saya: Pesuruhjaya Sumpah Kuala Lumpur 136

139 TELEKOM MALAYSIA BERHAD Laporan Juruaudit Bebas Kepada Ahli-Ahli Telekom Malaysia Berhad (Diperbadankan di Malaysia) (No. Syarikat P) LAPORAN AUDIT PENYATA KEWANGAN Pendapat kami Pada pendapat kami, penyata kewangan Telekom Malaysia Berhad ( Syarikat ) dan anak-anak syarikatnya ( Kumpulan ) memberikan pandangan yang benar dan saksama mengenai kedudukan kewangan Kumpulan dan Syarikat pada 31 Disember, serta prestasi kewangan dan aliran tunainya bagi tahun berakhir pada tarikh tersebut, selaras dengan Piawaian Pelaporan Kewangan Malaysia, Piawaian Pelaporan Kewangan Antarabangsa, dan keperluan Akta Syarikat di Malaysia. Apa yang kami telah audit Kami telah mengaudit penyata kewangan Kumpulan dan Syarikat, yang merangkumi penyata kedudukan kewangan pada 31 Disember bagi Kumpulan dan Syarikat, penyata pendapatan keseluruhan, penyata perubahan ekuiti dan penyata aliran tunai Kumpulan dan Syarikat bagi tahun berakhir pada tarikh tersebut, serta nota-nota kepada penyata kewangan, termasuk ringkasan dasar-dasar perakaunan penting, seperti yang dibentangkan di muka surat 24 hingga 135. Asas bagi pendapat Kami telah menjalankan audit kami selaras dengan piawaian pengauditan yang diluluskan di Malaysia dan Piawaian Antarabangsa Pengauditan. Tanggungjawab kami di bawah piawaian-piawaian tersebut dijelaskan lebih lanjut dalam seksyen laporan kami di Tanggungjawab juruaudit ke atas audit terhadap penyata kewangan. Kami percaya bahawa bukti audit yang telah kami peroleh adalah mencukupi dan wajar untuk memberi asas bagi pendapat audit kami. Kebebasan dan tanggungjawab etika yang lain Kami adalah bebas daripada Kumpulan dan Syarikat selaras dengan Undang-undang Kecil (bagi Etika Profesional, Tingkah laku dan Amalan) bagi Institut Akauntan Malaysia ( Undang-undang Kecil ) dan Badan Piawaian Etika untuk Kod Etika Akauntan bagi Akauntan Bertauliah ( Kod IESBA ), dan kami telah memenuhi tanggungjawab etika kami selaras dengan Undang-undang Kecil dan Kod IESBA. Pendekatan audit kami Sebagai sebahagian daripada perancangan audit kami, kami menentukan materialiti dan menilai risiko-risiko salah nyata yang ketara dalam penyata kewangan Kumpulan dan Syarikat. Khususnya, kami telah menimbangkan di mana Pengarah membuat pertimbangan yang subjektif; sebagai contoh, berkenaan dengan anggaran perakaunan yang penting yang melibatkan andaian dibuat dan pertimbangan peristiwa masa hadapan yang tidak pasti. Seperti dalam kesemua audit kami, kami juga mengemukakan risiko pengurusan mengatasi kawalan dalaman, termasuk antara hal-hal lain, pertimbangan sama ada terdapat bukti kepada berat sebelah yang menjurus kepada risiko salah nyata yang ketara disebabkan oleh penipuan. Kami menyesuaikan skop audit kami bagi melaksanakan kerja yang mencukupi bagi membolehkan kami untuk memberikan pendapat mengenai penyata kewangan secara menyeluruh, dengan mengambil kira struktur Kumpulan dan Syarikat, proses-proses perakaunan dan kawalan, dan industri di mana Kumpulan dan Syarikat beroperasi. Hal-hal audit utama Hal-hal audit utama adalah hal-hal yang mana, dalam pertimbangan profesional kami, adalah yang paling penting dalam audit kami terhadap penyata kewangan Kumpulan dan Syarikat bagi tahun semasa. Hal-hal ini telah dikemukakan dalam konteks audit kami terhadap penyata kewangan Kumpulan dan Syarikat secara menyeluruh, dan dalam membentuk pendapat kami, dan kami tidak memberikan pendapat berasingan ke atas hal-hal ini. 137

140 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Laporan Juruaudit Bebas Kepada Ahli-Ahli Telekom Malaysia Berhad (Diperbadankan di Malaysia) (No. Syarikat P) LAPORAN AUDIT PENYATA KEWANGAN (sambungan) Hal-hal audit utama (sambungan) Hal-hal audit utama 1) Penilaian ke atas nilai dibawa bagi muhibah Pada 31 Disember, muhibah Kumpulan berjumlah juta, diagihkan kepada 2 unit penjanaan tunai ( CGU ) ketara; VADS Berhad (308.4 juta) dan webe (52.1 juta). Kami memberi fokus ke atas hal-hal ini kerana amaun boleh diperoleh semula oleh CGU ini tertakluk kepada penggunaan dasar-dasar perakaunan penting dan andaian dalam unjuran aliran tunai masa hadapan. Rujuk kepada nota 2(f)(i), 3(c) dan 24(b) kepada penyata kewangan. Bagaimana audit kami mengemukakan hal-hal audit utama Berdasarkan pengiraan amaun boleh diperoleh semula, kami menjalankan berikut: Menyetujui aliran tunai terhadap bajet yang diluluskan oleh Lembaga Pengarah; Berbincang dengan pihak pengurusan tentang andaian-andaian utama digunakan dalam pengiraan amaun boleh diperoleh semula dan membandingkan hasil dan kadar pertumbuhan pelanggan, dan margin pendapatan sebelum faedah, cukai, susut nilai dan pelunasan ( EBITDA ) yang digunakan dalam aliran tunai kepada sejarah prestasi CGUs dan data setanding pasaran; dan Menyemak kemunasabahan kadar diskaun dan kadar pertumbuhan terminal dengan bantuan pakar-pakar penilai kami menerusi menanda aras kepada data setanding pasaran. Kami juga menjalankan analisis kepekaan sekitar margin EBITDA, hasil dan kadar pertumbuhan pelanggan. 2) Penilaian terhadap opsyen jual. Pengambilalihan webe termasuk opsyen jual bertulis berkaitan dengan saham webe yang dipegang oleh Green Packet Berhad dan SK Telecom Co. Ltd. Opsyen jual ini adalah liabiliti kewangan kerana TM tidak boleh mengelak dari obligasi berkontrak untuk membeli sahamnya sendiri dan ianya diukur berdasarkan nilai semasa bagi amaun penebusan opsyen tersebut, apabila ia dilaksanakan. Nilai saksama liabiliti opsyen ini pada 31 Disember adalah juta. Kami memberi fokus ke atas hal ini kerana penilaian terhadap opsyen jual adalah tertakluk kepada penggunaan anggaran dan andaian perakaunan yang penting dalam unjuran aliran tunai masa hadapan webe. Rujuk kepada nota 2(q)(iii), 3(h), 19(e)(i), dan 47(a) kepada penyata kewangan. Berdasarkan kepada prosedur-prosedur yang dijalankan di atas, tiada pengurangan nilai diperlukan kerana amaun boleh diperoleh semula untuk kedua-dua CGUs melebihi nilai dibawa. Kami menjalankan prosedur-prosedur audit berikut: Menyetujui aliran tunai kepada bajet yang diluluskan oleh Lembaga Pengarah; Berbincang dengan pihak pengurusan tentang andaian-andaian utama digunakan dalam pengiraan amaun boleh diperoleh semula dan membandingkan hasil dan kadar pertumbuhan pelanggan, dan margin pendapatan sebelum faedah, cukai, susut nilai dan pelunasan ( EBITDA ) yang digunakan dalam aliran tunai kepada sejarah prestasi webe dan data setanding pasaran; Menyemak kemunasabahan kadar diskaun dan kadar pertumbuhan terminal dengan bantuan pakar-pakar penilai kami menerusi menanda aras kepada data setanding pasaran; dan Berbincang kaedah penilaian dengan pihak pengurusan dan bekerjasama dengan pakar pakar penilai kami untuk menilai kemunasabahan kaedah penilaian dengan membandingkan kepada kaedah-kaedah yang digunakan dalam industri. Kami mendapati bahawa andaian-andaian yang dibuat oleh pihak pengurusan dalam penilaian opsyen jual adalah berada dalam julat yang munasabah. 138

141 TELEKOM MALAYSIA BERHAD LAPORAN AUDIT PENYATA KEWANGAN (sambungan) Hal-hal audit utama (sambungan) Hal-hal audit utama Bagaimana audit kami mengemukakan hal-hal audit utama 3) Ketepatan dan kesempurnaan hasil perkhidmatan telekomunikasi disebabkan oleh sistem pengebilan yang kompleks Hasil perkhidmatan telekomunikasi berjumlah 11,760.5 juta adalah Kami menjalankan prosedur-prosedur audit berikut: merupakan komponen penting daripada hasil Kumpulan. Kami menilai sistem Teknologi Maklumat yang berkaitan dan reka bentuk Ketepatan jumlah hasil yang dicatatkan dipengaruhi oleh sistem pengebilan kawalan, dan menguji keberkesanan operasi kawalan ke atas prosedurprosedur berikut untuk membolehkan kami bergantung kepada operasi kompleks yang memproses jumlah data yang besar dengan kombinasi produk yang dijual yang berbeza dan perubahan harga dalam tahun ini, yang berterusan dan sempurna ke atas sistem bil untuk tujuan audit: melalui beberapa sistem yang berbeza. - merekod dan mencatat hasil transaksi; dan - kebenaran kepada perubahan kadar dan input perubahan kadar kepada Rujuk kepada nota 2(w) dan 5 kepada penyata kewangan. sistem bil; dan - pengiraan jumlah yang dibilkan kepada pelanggan; Kami telah menguji sampel bil pelanggan dan memeriksa dengan bayaran yang diterima daripada pelanggan; dan Kami meneliti catatan jurnal bukan piawaian yang material dan pelarasan lain yang dihantar ke akaun hasil. Berdasarkan prosedur yang dilakukan di atas, kami tidak mengenal pasti sebarang pengecualian material. 4) Penilaian ke atas nilai dibawa pelaburan dalam dan amaun terhutang dari webe Pada 31 Disember, pelaburan Syarikat dalam dan amaun yang terhutang dari webe berjumlah 1.9 bilion. Berdasarkan pengiraan amaun boleh diperoleh semula, kami menjalankan berikut: Kami fokus khusus terhadap nilai dibawa pelaburan dalam dan amaun yang terhutang dari webe kerana amaun kepada Syarikat dan amaun yang boleh diperoleh adalah tertakluk kepada pertimbangan yang ketara ke atas andaian dan anggaran yang digunakan dalam aliran tunai masa hadapan yang diunjurkan. Rujuk kepada nota 2(c), 2(g), 3(b) dan 25 kepada penyata kewangan. Menyetujui aliran tunai terhadap bajet yang diluluskan oleh Lembaga Pengarah; Berbincang dengan pihak pengurusan tentang andaian-andaian utama digunakan dalam pengiraan amaun boleh diperoleh semula dan membandingkan hasil dan kadar pertumbuhan pelanggan, dan margin pendapatan sebelum faedah, cukai, susut nilai dan pelunasan ( EBITDA ) yang digunakan dalam aliran tunai kepada sejarah prestasi webe dan data setanding pasaran; dan Menyemak kemunasabahan kadar diskaun dan kadar pertumbuhan terminal dengan bantuan pakar-pakar penilai kami menerusi menanda aras kepada data setanding pasaran. Kami juga menjalankan analisis kepekaan sekitar margin EBITDA, hasil dan kadar pertumbuhan pelanggan. Berdasarkan kepada prosedur-prosedur yang dijalankan, tiada pengurangan nilai diperlukan kerana amaun boleh diperoleh semula melebihi nilai dibawa. Maklumat selain daripada penyata kewangan dan laporan juruaudit Para Pengarah Syarikat bertanggungjawab untuk maklumat yang lain. Maklumat yang lain terdiri daripada Laporan Para Pengarah dan Penyata Pengurusan Risiko dan Kawalan Dalaman, yang kami peroleh sebelum tarikh laporan juruaudit ini dan bahagian-bahagian lain dalam Laporan Tahunan Bersepadu, yang dijangka diberikan kepada kami selepas tarikh tersebut. Maklumat lain tidak termasuk penyata kewangan Kumpulan dan Syarikat dan laporan juruaudit kami mengenainya. Pendapat kami ke atas penyata kewangan Kumpulan dan Syarikat tidak merangkumi maklumat yang lain dan kami tidak menyatakan sebarang bentuk jaminan kesimpulan mengenainya. Sehubungan dengan audit kami terhadap penyata kewangan Kumpulan dan Syarikat, tanggungjawab kami adalah untuk membaca maklumat yang lain dan, dalam berbuat demikian, mempertimbangkan sama ada maklumat yang lain itu tidak konsisten secara ketara dengan penyata kewangan Kumpulan dan Syarikat atau pengetahuan yang kami peroleh dalam audit atau sebaliknya menampakkan tersalah nyata ketara. Jika, berdasarkan kerja yang kami telah lakukan, kami membuat kesimpulan bahawa ada salah nyata ketara maklumat lain ini, kami dikehendaki untuk melaporkan fakta itu. Kami tidak mempunyai apa-apa untuk melaporkan dalam hal ini. 139

142 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Laporan Juruaudit Bebas Kepada Ahli-Ahli Telekom Malaysia Berhad (Diperbadankan di Malaysia) (No. Syarikat P) LAPORAN AUDIT PENYATA KEWANGAN (sambungan) Tanggungjawab para Pengarah terhadap penyata kewangan Para Pengarah Syarikat adalah bertanggungjawab terhadap penyediaan penyata kewangan Kumpulan dan Syarikat yang memberi gambaran yang benar dan saksama selaras dengan Piawaian Pelaporan Kewangan Malaysia, Piawaian Pelaporan Kewangan Antarabangsa dan keperluan Akta Syarikat di Malaysia. Para Pengarah juga bertanggungjawab bagi kawalan dalaman seperti yang ditentukan oleh para Pengarah sebagai perlu untuk membolehkan penyediaan penyata kewangan Kumpulan dan Syarikat adalah bebas daripada salah nyata ketara, sama ada disebabkan oleh penipuan atau kesilapan. Dalam menyediakan penyata kewangan Kumpulan dan Syarikat, para Pengarah bertanggungjawab untuk menilai keupayaan Kumpulan dan Syarikat untuk terus beroperasi, mendedahkan, yang mana berkenaan, perkara-perkara yang berkaitan dengan usaha berterusan dan menggunakan asas usaha berterusan perakaunan melainkan jika para Pengarah sama ada berhasrat untuk membubarkan Kumpulan atau Syarikat atau untuk menghentikan operasi, atau tidak mempunyai alternatif yang realistik melainkan untuk berbuat demikian. Tanggungjawab Juruaudit terhadap audit penyata kewangan Objektif kami adalah untuk memperoleh keyakinan yang munasabah sama ada penyata kewangan Kumpulan dan Syarikat secara keseluruhan adalah bebas dari salah nyata ketara, sama ada disebabkan oleh penipuan atau kesilapan, dan mengeluarkan laporan juruaudit yang merangkumi pendapat kami. Jaminan yang munasabah adalah jaminan tahap tinggi, tetapi bukan satu jaminan bahawa audit yang dijalankan ini mengikut piawaian pengauditan yang diluluskan di Malaysia dan Piawaian Pengauditan Antarabangsa akan sentiasa mengesan salah nyata ketara apabila ia wujud. Salah nyata ketara yang boleh timbul daripada penipuan dan kesilapan adalah dianggap ketara jika, secara individu atau dalam agregat, mereka dengan munasabah dijangka akan mempengaruhi keputusan ekonomi pengguna yang diambil berdasarkan penyata kewangan ini. Sebagai sebahagian daripada audit mengikut piawaian pengauditan yang diluluskan di Malaysia dan Piawaian Pengauditan Antarabangsa, kami menggunakan pertimbangan profesional dan mengekalkan keraguan profesional pada keseluruhan audit. Kami juga: (a) (b) (c) (d) (e) (f) Mengenal pasti dan menilai risiko salah nyata ketara dalam penyata kewangan Kumpulan dan Syarikat, sama ada disebabkan oleh penipuan atau kesilapan, reka bentuk dan melaksanakan prosedur audit responsif kepada risiko berkenaan, dan mendapatkan bukti audit yang mencukupi dan bersesuaian untuk memberi asas yang munasabah bagi pendapat kami. Risiko untuk tidak mengesan salah nyata ketara yang disebabkan oleh penipuan adalah lebih tinggi daripada kesilapan, kerana penipuan mungkin melibatkan pakatan sulit, pemalsuan, peninggalan yang sengaja, gambaran yang salah, atau mengatasi kawalan dalaman. Mendapatkan pemahaman kawalan dalaman yang berkaitan dengan audit bagi tujuan merangka prosedur audit yang bersesuaian dengan keadaan, tetapi bukan untuk bertujuan untuk menyatakan pendapat mengenai keberkesanan kawalan dalaman Kumpulan dan Syarikat. Menilai kesesuaian dasar perakaunan yang digunakan dan kemunasabahan anggaran perakaunan dan pendedahan berkaitan yang dibuat oleh para Pengarah. Kesimpulan mengenai kesesuaian penggunaan asas perakaunan usaha berterusan oleh para Pengarah dan, berdasarkan bukti audit yang diperoleh, sama ada wujudnya ketidakpastian ketara yang berkaitan dengan peristiwa-peristiwa atau keadaan yang boleh menimbulkan keraguan besar ke atas keupayaan Kumpulan dan Syarikat untuk terus beroperasi. Jika kami membuat kesimpulan bahawa ketidakpastian ketara wujud, kami dikehendaki untuk menarik perhatian dalam laporan juruaudit kami kepada pendedahan berkaitan dalam penyata kewangan Kumpulan dan Syarikat atau, jika pendedahan tersebut tidak mencukupi, untuk mengubah pendapat kami. Kesimpulan kami adalah berdasarkan bukti audit yang diperoleh sehingga tarikh laporan juruaudit. Walaubagaimanapun, peristiwa masa hadapan atau keadaan boleh menyebabkan Kumpulan dan Syarikat berhenti beroperasi secara usaha berterusan. Menilai keseluruhan pembentangan, struktur dan kandungan penyata kewangan Kumpulan dan Syarikat, termasuk pendedahan, dan sama ada penyata kewangan Kumpulan dan Syarikat mewakili urus niaga asas dan peristiwa dengan cara yang mencapai pembentangan saksama. Mendapatkan bukti audit yang mencukupi mengenai maklumat kewangan entiti atau aktiviti perniagaan dalam Kumpulan untuk menyatakan pendapat ke atas penyata kewangan Kumpulan. Kami bertanggungjawab ke atas arahan, penyeliaan dan prestasi audit kumpulan. Kami bertanggungjawab sepenuhnya ke atas pendapat audit kami. Kami berkomunikasi dengan para Pengarah mengenai, antara lain, skop yang dirancang dan masa audit dan penemuan ketara audit, termasuk sebarang kekurangan yang ketara dalam kawalan dalaman yang kami kenal pasti semasa proses audit dijalankan. Kami juga menyediakan para Pengarah dengan kenyataan bahawa kami telah mematuhi keperluan etika yang berkaitan kebebasan, dan berkomunikasi dengan mereka semua hubungan dan perkara-perkara lain yang dengan munasabahnya boleh dianggap untuk membincangkan mengenai kebebasan kami, dan di mana berkenaan, perlindungan yang berkaitan. 140

143 TELEKOM MALAYSIA BERHAD LAPORAN AUDIT PENYATA KEWANGAN (sambungan) Tanggungjawab Juruaudit terhadap audit penyata kewangan (sambungan) Dari perkara-perkara yang telah disampaikan dengan para Pengarah, kami telah mengenalpasti perkara-perkara yang paling penting dalam audit penyata kewangan Kumpulan dan Syarikat untuk tahun semasa dan oleh itu hal-hal audit utama. Kami menerangkan hal-hal ini di dalam laporan juruaudit kami melainkan jika undang-undang atau peraturan menghalang pendedahan umum mengenai hal-hal tersebut, atau apabila, dalam keadaan yang amat jarang berlaku, kami menentukan bahawa sesuatu hal itu tidak perlu disampaikan dalam laporan kami kerana kesan buruk daripada perbuatan sedemikian akan semunasabahnya dijangkakan lebih besar daripada manfaat kepentingan awam komunikasi sedemikian. LAPORAN MENGENAI KEPERLUAN UNDANG-UNDANG DAN PENGAWALSELIAAN YANG LAIN Selaras dengan keperluan Akta Syarikat di Malaysia, kami melaporkan bahawa anak-anak syarikat yang kami tidak bertindak sebagai juruaudit, adalah didedahkan dalam Nota 51 kepada penyata kewangan. PERKARA-PERKARA LAIN Laporan ini dibuat hanya kepada ahli-ahli Syarikat, sebagai sebuah badan, selaras dengan Seksyen 266 Akta Syarikat di Malaysia dan bukan untuk tujuan lain. Kami tidak bertanggungjawab terhadap mana-mana pihak lain mengenai kandungan laporan ini. PRICEWATERHOUSECOOPERS PLT LLP LCA & AF 1146 Akauntan Berkanun NURUL A IN BINTI ABDUL LATIF 02910/02/2019J Akauntan Berkanun Kuala Lumpur 27 Februari

144 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Statistik Pegangan Saham setakat 5 Mac 2018 ANALISA PEGANGAN SAHAM Saham Terbitan : 3,757,935,749 Tiada perubahan kepada jumlah saham yang diterbitkan sejak laporan yang lalu. Kategori Saham Jumlah Pemegang Saham Hak Mengundi : 3,757,934,823 saham biasa; Satu (1) Saham Keutamaan Boleh Tebus Hak Istimewa; dan 925 Saham Keutamaan Boleh Tebus Tidak Boleh Tukar Kelas D (NCRPS D) : 22,353 pemegang saham : Satu (1) undi bagi setiap saham biasa Saham istimewa dan NCRPS D tidak mempunyai hak mengundi selain dari dinyatakan pada nota 13(a) dan17(b)(1)(iii) penyata kewangan. Pengagihan Pegangan Saham Biasa Saiz Pegangan Saham Pemegang Saham Saham Dipegang Malaysia Asing Malaysia Asing Bilangan % Bilangan % Bilangan % Bilangan % Kurang dari 100 1, , ,000 5, ,386, , ,001-10,000 12, ,360, ,109, , ,000 1, ,022, ,899, , ,896,740(*) ,218,281, ,408, ,896,741 dan ke atas (**) ,035,365, Jumlah 21, , ,330,443, ,491, Nota: * Kurang dari 5% pegangan modal diterbitkan ** 5% atau lebih dari pegangan modal diterbitkan Pengagihan Saham Keutamaan Menurut Kelas Masing-Masing Kategori Saham Istimewa NCRPS D Pemegang Saham Pegangan Saham Pemegang Saham Pegangan Saham Malaysia % Malaysia % Malaysia % Malaysia % Kurang daripada , Jumlah

145 TELEKOM MALAYSIA BERHAD Klasifikasi Pemegang Saham Yang Memegang Saham-Saham Biasa Kategori Bilangan Pemegang Saham Jumlah Saham Dipegang % Saham Diterbitkan Malaysia Asing Malaysia Asing Malaysia Asing INDIVIDU 248 1,278, a. Bumiputera 3,188-11,307, b. Cina 14,114-47,797, c. India 901-2,964, d. Lain-lain , BADAN KORPORAT a. Bank/Kewangan ,221,078,943 44, b. Pelaburan/Amanah , c. Jenis-Jenis Syarikat/Badan Lain ,699,151 8,397, AGENSI KERAJAAN/ INSTITUSI ,201, PENAMA 2, ,038,598, ,770, LAIN-LAIN JUMLAH 21,349 1,003 3,330,443, ,491, Pemegang Saham Utama Mengikut Buku Daftar Pemegang Saham Utama Bil Pemegang Saham Jumlah Saham yang Dipegang Peratus (%) Langsung Tidak Langsung Langsung Tidak Langsung 1 Khazanah Nasional Berhad 984,825, Citigroup Nominees (Tempatan) Sdn Bhd - Kumpulan Wang Simpanan Pekerja 673,366, Amanah Raya Trustees Berhad - Amanah Saham Bumiputera 419,800, Jumlah 2,077,991, Kepentingan Langsung dan Tidak Langsung Pengarah-Pengarah Dalam Syarikat Mengikut Buku Daftar Pegangan Saham Pengarah Kepentingan dalam TM Jumlah Pegangan Saham Biasa Langsung Tidak Langsung Peratus (%) Datuk Bazlan Osman 2, Balasingham A. Namasiwayam 16, Jumlah 18, Nota: 1. Kurang daripada 0.01% 2. Opsyen saham dalam bentuk Pelan Insentif Jangka Panjang yang dimiliki pengarah-pengarah dinyatakan pada muka surat 23 Penyata Kewangan 143

146 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Statistik Pegangan Saham setakat 5 Mac 2018 Pelan Insentif Jangka Panjang (PIJP) PIJP adalah satu-satunya skim terbitan saham Syarikat sepanjang tahun kewangan. Seperti yang diluluskan para pemegang saham Syarikat pada 28 April, Datuk Bazlan Osman, merupakan satu-satunya PE yang diberi Saham Prestasi (SP) sepanjang tahun dan sejak pelancaran PIJP, dengan peruntukan maksimum sehingga 2.4 juta Saham TM. Pada tahun, peruntukan agregat maksimum yang diberikan kepada PE dan Pengurusan Kanan sepertimana yang dinyatakan di muka surat 128 Tinjauan Korporat, adalah 4.4% daripada jumlah saham yang boleh diumpukkan di bawah PIJP, dan peratusan sebenar yang telah diumpukkan kepada mereka adalah 0.16%. Sejak bermulanya PIJP pada tahun, peruntukan agregat maksimum yang diberikan kepada PE dan Pengurusan Kanan adalah 6.85% di mana peratusan sebenar yang telah diumpukkan kepada mereka setakat ini adalah 0.16%. Maklumat lanjut mengenai PIJP dinyatakan dalam nota 14 di muka surat 66 Penyata Kewangan. Senarai 30 Pemegang Saham Teratas Mengikut Buku Daftar Ahli dan Rekod Pendeposit Bil Nama Jumlah Saham yang Dipegang Peratus Saham yang Diterbitkan (%) 1 Khazanah Nasional Berhad 984,825, Citigroup Nominees (Tempatan) Sdn Bhd - Lembaga Kumpulan Wang Simpanan Pekerja 630,739, AmanahRaya Trustees Berhad - Amanah Saham Bumiputera 419,800, Kumpulan Wang Persaraan (Diperbadankan) 141,986, AmanahRaya Trustees Berhad - Amanah Saham Wawasan ,000, AmanahRaya Trustees Berhad - Amanah Saham Malaysia 75,689, AmanahRaya Trustees Berhad - AS 1Malaysia 67,609, Valuecap Sdn Bhd 60,526, Cartaban Nominees (Asing) Sdn Bhd - Exempt AN untuk State Street Bank & Trust Company (West CLT OD67) 46,490, AmanahRaya Trustees Berhad - Amanah Saham Didik 45,788, Cartaban Nominees (Tempatan) Sdn Bhd - PAMB untuk Dana Ekuiti Prulink 44,480, Maybank Nominees (Tempatan) Sdn Bhd - Maybank Trustees Berhad untuk Dana Public Ittikal (N ) 44,011, AmanahRaya Trustees Berhad - Dana Dividen Islam Awam 37,142, AmanahRaya Trustees Berhad - Amanah Saham Bumiputera 2 35,500, Malaysia Nominees (Tempatan) Sendirian Berhad - Great Eastern Life Assurance (Malaysia) Berhad (Par 1) 33,723, Permodalan Nasional Berhad 33,661, HSBC Nominees (Asing) Sdn Bhd - Pictet and Cie (Europe) untuk Dana Pilihan Global Pictet Dana Utiliti Ekuiti Global 28,088, Lembaga Tabung Haji 23,679, HSBC Nominees (Asing) Sdn Bhd - BBH and Co Boston untuk Vanguard Emerging Markets Stock Index Fund 21,732, Pertubuhan Keselamatan Sosial 20,246,

147 TELEKOM MALAYSIA BERHAD Bil Nama Jumlah Saham yang Dipegang Peratus Saham yang Diterbitkan (%) 21 AmanahRaya Trustees Berhad - Dana Susulan Public Ittikal 19,546, Citigroup Nominees (Tempatan) Sdn Bhd - Lembaga Kumpulan Wang Simpanan Pekerja (Nomura) 19,175, Citigroup Nominees (Tempatan) Sdn Bhd - Exempt AN untuk AIA Bhd 19,109, AMSEC Nominees (Tempatan) Sdn Bhd - AMtrustee Berhad untuk Dana Pertumbuhan Ekuiti Dali CIMB Islamic (UT-CIMB-DALI) 18,432, AmanahRaya Trustees Berhad - Dana Ekuiti Islam Awam 18,091, Maybank Nominees (Tempatan) Sdn Bhd - Maybank Trustees Berhad untuk Dana Simpanan Biasa Awam (N ) 17,425, Cartaban Nominees (Asing) Sdn Bhd - RBC Investor Services Bank S.A. untuk Robeco Capital Growth Funds 16,787, HSBC Nominees (Asing) Sdn Bhd - JPMCB NA untuk Vanguard Total International Stock Index Fund 15,223, AmanahRaya Trustees Berhad - Dana Perusahaan Pilihan Public Islamic 12,999, HSBC Nominees (Asing) Sdn Bhd - Exempt AN untuk the Bank of New York Mellon (Mellon Acct) 12,503, Jumlah 3,058,018,

148 Kewangan LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Nilai Buku Bersih Tanah & Bangunan pada 31 Disember Pegangan Kekal Pegangan Pajak Tanah Lain* Tanah Terkecuali** Nilai Buku Bersih Nilai Buku Bersih Lokasi Bilangan Lot Kawasan ('000 kp) Bilangan Lot Kawasan ('000 kp) Bilangan Lot Kawasan ('000 kp) Bilangan Lot Kawasan ('000 kp) Tanah*** ( Juta) Bangunan # ( Juta) 1. WilayahPersekutuan a. Kuala Lumpur 32 1, ,168.4 b. Labuan c. Putrajaya Selangor 10 9, , , Perlis Perak , Pulau Pinang 3 5, , Kedah , Johor , , Melaka , , Negeri Sembilan , Terengganu , Kelantan , Pahang , , Sabah , Sarawak , , Hong Kong Jumlah 73 17, , , , ,110.1 * Surat ikatan hak milik bagi tanah lain belum lagi didaftarkan atas nama Syarikat. Sehingga penyelesaian dicapai dengan pihak-pihak berkuasa yang berkenaan, tanah-tanah tersebut tidak dikelaskan mengikut tempoh pajakan dan keluasan tanah adalah berdasarkan anggaran. ** Tanah terkecuali ialah tanah yang terletak di luar Wilayah Persekutuan sama ada tanah diberi milik, tanah rizab yang dimiliki oleh Kerajaan Persekutuan atau tanah yang diduduki, diguna, dikawal dan diurus oleh Kerajaan Persekutuan untuk tujuan persekutuan (di Melaka, Pulau Pinang, Sabah dan Sarawak) sepertimana disebut di dalam Seksyen 3(2) Akta Perkhidmatan Telekomunikasi (Syarikat Pengganti), Kerajaan telah bersetuju untuk memajakkan tanah-tanah ini kepada Telekom Malaysia Berhad bagi tempoh 60 tahun dengan opsyen untuk melanjutkan tempoh pajakannya, di bawah Artikel 85 dan 86 Perlembagaan Persekutuan. *** Termasuk tanah dipegang untuk pembangunan hartanah dan tanah dipegang untuk dijual sebuah anak syarikat milik penuh dan aset bukan semasa dipegang untuk dijual Syarikat. # Termasuk aset bukan semasa dipegang untuk dijual Syarikat. 146

149 TELEKOM MALAYSIA BERHAD Penggunaan Hartanah pada 31 Disember Satelit/ Stesen Kabel Dasar Laut Kedai TM/ Primatel/ Pusat Perniagaan Universiti/ Kolej Latihan Menara Telekomunikasi/ Pelancongan Lokasi Ibu Sawat/ Pusat Data Stesen Pemancar Bangunan Pejabat Kediaman Stor/ Gudang Pusat Peranginan 1. Wilayah Persekutuan a. Kuala Lumpur b. Labuan Selangor Perlis Perak Pulau Pinang Kedah Johor Melaka Negeri Sembilan Terengganu Kelantan Pahang Sabah Sarawak Hong Kong

150 Muka surat ini sengaja dibiarkan kosong.

151

152