Wiskundige voedings-optimerings model vir volstruise Samevatting van onlangse studies om die voedingsbehoeftes van slag- en broeivoëls te beraam

Size: px

Start display at page:

Download "Wiskundige voedings-optimerings model vir volstruise Samevatting van onlangse studies om die voedingsbehoeftes van slag- en broeivoëls te beraam"

Rodger Conley
5 years ago
Views:

1 SA-ANIM SCI 2004, vol 5: 25 Wiskundige voedings-optimerings model vir volstruise Samevatting van onlangse studies om die voedingsbehoeftes van slag- en broeivoëls te beraam Tertius Brand 1, Rob Gous 2, Annelie Kruger 1, Zanell Brand 1, Kobus Nel 3, Bennie Aucamp 1 en Stephan Engelbrecht 1 1 Volstruis Navorsingseenheid, Elsenburg Navorsing Sentrum, Privaatsak X1, Elsenburg 7607, Suid-Afrika 2 Departement Pluimveekunde, Universiteit van KwaZulu-Natal, Pietermaritzburg 3200, Suid-Afrika 4 Oudtshoorn LOS, Oudtshoorn 6620, Suid-Afrika Inleiding Die Volstruisindustrie is oorwegend n Suid-Afrikaanse industrie en voorsien volgens die jongste syfers van die Suid-Afrikaanse Volstruis-Besigheidskamer ongeveer 60% van al die volstruisprodukte in die wêreld. Die bruto waarde van die Industrie is ongeveer R 770 miljoen per jaar, terwyl die voervervaardigingsindustrie voer met n waarde van ongeveer R 550 miljoen per jaar aan die Industrie lewer. Dit word bereken dat vir elke R 1 miljoen toename in die primêre Volstruisindustrie 67 werksgeleenthede geskep word. Vir elke R 1 miljoen toename in die vleisprosesserings industrie word n verdere 21 werksgeleenthede gegenereer. Een miljoen rand toename in die Voervervaardigingsindustrie sal n verdere 42 werksgeleenthede genereer (Eckert et al., 1997). Die industrie gaan egter gebuk onder die gebrek aan betroubare wetenskaplike inligting oor die voedingsbehoeftes van volstruise, die ware voedingswaarde van grondstowwe vir volstruise, sowel as betroubare voedings- en bestuurssisteme vir volstruise. Wisselinge in voerkwaliteit kan ook lei to wisselinge in die kwaliteit van eindprodukte, wat die eise vir hoë markpryse in die wiele kan ry. Voerkoste maak 70 80% van die totale operasionele koste van n intensiewe volstruisproduksie eenheid uit en enige toename in betroubare wetenskaplike inligting en bestuurssisteme sal die winsgewendheid van die Industrie verhoog. Dit op sigself sal lei tot n uitbreiding in beide die omvang van geleenthede en die winsgewendheid van die Industrie. Optimerings groei- en voedingsmodelle is reeds ontwikkel, byvoorbeeld vir pluimvee (Emmans, 1981), kalkoene (Emmans, 1989) en varke (de Lange et al., 2000) en word hedendaags oral in die wêreld met groot sukses in hierdie industrieë gebruik. Hierdie modelle het die vermoë om verskeie biologiese en dierverwante faktore, voerverwante faktore, die omgewing sowel as die interaksies tussen hierdie faktore in ag te neem. n Antwoord in ekonomiese terme word dan voorsien tesame met n minste-koste dieet om aan die behoeftes van die diere op n spesifieke stadium te voldoen om n eindproduk van n spesifieke kwaliteit, soos wat deur die mark op daardie tydstip verlang word, te voorsien. Hierdie tegnieke sal spesifiek die volstruisindustrie, wat n reeks hoë kwaliteit eindprodukte in terme van velle met spesifieke eienskappe in ooreenstemming met die markbehoefte, hoëprys vleissnitte en vere (huidige inkomsteverhouding van ongeveer 60:50:10) lewer wat van tyd-tot-tyd sal verander, in ooreenstemming met markbehoeftes. Geen sulke optimeringsmodelle en voedingsisteme bestaan tans binne die Volstruisindustrie nie. Die eindprodukte van die Volstruisindustrie (velle, vleis en vere) verskil ook van die ander Industrieë en dieselfde modelle is nie toepasbaar nie. Sulke tegnologie behoort egter so gou moontlik ontwikkel en toegepas te word binne die Volstruisindustrie, ten einde die mededingendheid van die volstruisproduserende en volstruisvoer vervaardigingsindustrie te verbeter. Indien ons n besparing van 10% in die voerkoste van volstruise kan bewerkstellig, wat dalk moontlik is deur die gebruik van n optimeringsmodel en minstekoste voerformuleringsprogram met betroubare waardes vir voere, sal dit lei to n besparing van meer as R55 miljoen per jaar vir die Volstruisindustrie. n Wiskundige rekenaargebaseerde optimeringsmodel vir volstruise word tans deur die Elsenburg Navorsing Sentrum, vir volstruise ontwikkel. Verskeie industriële vennote (Klein Karoo Koöperasie, Wes-Kaap Volstruisprodusente Organisasie, Wes-Kaap Diereproduksie Navorsings Trust en die Suid Afrikaanse Volstruis Besigheidskamer), akademiese venote (Die Universiteite van KwaZulu-Natal, Stellenbosch, Pretoria, Kaapstad asook die Saasveld kampus van die Port Elizabeth Technicon) en studente [Me Janette Law-Brown (UCT), Mnr Thomas Raphulu (UP), Me Zanelle 25

2 SA-ANIM SCI 2004, vol 5: 26 Brand (US), Me Mariaan Viljoen (UP), Me Maresa Joubert (US), Me Natasha Smith (US), Me Sunette Botha (US), Me Janine Joseph (PE Tech), Me Annelie Kruger (PE Tech) en Mnr Clovis Bhiya (PE Tech)] is betrokke by die projek. Toekennings van die Nasionale Navorsing Stigting van Suid Afrika van onderskeidelik R 1.5 miljoen (2003) en R (2004) vir die projek ontvang. Die lesing bespreek kortliks die mees onlangse navorsingsresultate ten opsigte van: Voedingsbehoeftes van slagvoëls Voedingsbehoeftes van broeivoëls Die invloed van die vlak van voeding op die endprodukte van slagvoëls Die invloed van bestuurspraktyke soos die oes van vere op produksie van slagvoëls Die invloed van verpilling van die dieet op produksie van slagvoëls Die invloed van die dieetenergie en -proteïen (aminosuur) vlakke op die produksie en endprodukte van slagvoëls Dertig groepe slagvoëls van sewe elk is met onderskeidelik 3 enegievlakke en 5 proteïenvlakke (met ooreenkomstige aminosuur samestellings) tydens die groei (45-65 kg) en die afrond (65-98 kg) fase gevoer. Voëls is op ongeveer 12 maande ouderdom geslag en die relevante produksiedata is versamel. Die invloed van dieetenergie en dieetproteïen op die eindprodukte is ooreenkomstig bepaal. Tabel 1 Die invloed van dieetenergie op die produksie van groei- (ca kg) en afrond- (ca kg) volstruise Groei fase: Dieetenergie (MJ ME/kg) Inname, kg/dag 1.87 a 1.64 b 1.37 c Groeitempo, g/dag 302 a 327 ab 355 b Voeromset, kg voer/kg massatoename 6.2 a 5.0 b 3.9 c Afrond fase: Dieetenergie (MJ ME/kg) Inname, kg/dag 3.83 a 3.31 b 2.79 c Groeitempo, g/dag 207 a 251 b 255 b Voeromset, kg voer/kg massatoename 18.7 a 13.7 b 11.7 c a,b,c Dui betekenisvolle verskille in rye aan Tabel 2 Die invloed van dieetproteïen (aminosuur) vlak op die produksie van groei- (ca kg) en afrond- (ca kg) volstruise Groei fase: Dieetproteïen (lisien) vlak (%) 11.5 (0.58) 13.5 (0.68) 15.5 (0.78) 17.5 (0.88) 19.5 (0.98) Inname, kg/dag 1.61 NBV 1.63 NBV 1.62 NBV 1.61 NBV 1.68 NBV Groeitempo, g/dag NBV NBV NBV NBV NBV Voeromset, kg voer/kg massatoename 5.25 NBV 5.04 NBV 4.79 NBV 5.09 NBV 5.15 NBV Afrond fase: Dieetproteïen (lisien) vlak (%) 8.0 (0.33) 10.0 (0.41) 12.0 (0.50) 14.0 (0.58) 16.0 (0.66) Inname, kg/dag 3.45 a 3.36 ab 3.32 abc 3.20 bc 3.20 c Groeitempo, g/dag NB NB NB NB NB Voeromset, kg voer/kg massatoename 15.4 NB 14.6 NB 14.3 NB 13.6 NB 13.6 NB a,b,c Dui betekenisvolle verskille (P 0.05) in rye aan Soos verwag het voerinname betekenisvol afgeneem tydens beide die groei- en afrondfase, met n toename in dieetenergievlak. Groeitempo op die baie lae energievlakke was betekenisvol swakker as op die twee hoër energievlakke. Voeromset tydens beide die groei- en afrondfases het verswak met 26

3 SA-ANIM SCI 2004, vol 5: 27 n afname in dieetenergievlak. Die resultate is in ooreenstemming met vorige resultate (Brand et al, 2000; Brand et al, 2003a). Inname van die voëls op die dieet met die lae proteïenvlak was hoër as die van voëls op die diëte met die hoër proteïenvlakke. Ander produksie eienskappe is nie betekenisvol deur die proteïenvlak beïnvloed nie. Die invloed van dieetenergie en dieetproteïen op die endprodukte van slagvolstruise word in Tabelle 3 & 4 weergegee. Tabel 3 Die invloed van dieetenergie op die endprodukte van slagvolstruise Dieetenergie, MJ ME/kg Produksie parameter Eindmassa, kg 92.4 a b b Slagmassa, kg 78.4 a 89.8 b 91.6 b Verlies in slagpale, % 14.9 a 11.1 b 10.1 b Karkasmassa, kg 41.4 a 44.7 b 45.9 b Uitslag persentasie, % 52.7 a 50.1 b 50.0 b Boudmassa, kg 15.6 a 17.0 b 17.0 b Pensvet, kg 3.9 a 7.1 b 8.3 c Totale vet, kg 4.7 a 10.5 b 12.5 c Verkoopbare vere, kg 1.09 a 1.17 ab 1.20 b a, b, c Dui betekenisvolle verskille (P 0.05) in rye aan Tabel 4 Die invloed van dieet proteïen en aminosure op die endprodukte van slagvolstruise Dieetproteïen (lisien), % Produksie parameter 8.0 (0.33) 10.0 (0.41) 12.0 (0.50) 14.0 (0.58) 16.0 (0.66) Eindmassa, kg 96.3 NBV 97.7 NBV NBV 98.9 NBV 98.6 NBV Slagmassa, kg 83.6 a 86.6 ab 88.8 b 87.3 ab 86.0 ab Verlies in slagpale, % 13.1 NBV 11.4 NBV 11.5 NBV 11.5 NBV 12.6 NBV Karkasmassa, kg 42.5 a 43.9 ab 45.5 b 44.7 ab 45.7 ab Uitslagpersentasie, % 50.9 NBV 50.5 NBV 51.4 NBV 50.7 NBV 51.2 NBV Boudmassa, kg 16.1 NBV 16.6 NBV 16.8 NBV 16.8 NBV 16.5 NBV Pensvet, kg 6.3 NBV 6.4 NBV 6.8 NBV 6.8 NBV 5.9 NBV Totale vet, kg 8.2 a 9.2 ab 10.3 b 9.7 ab 8.7 ab Verkoopbare vere, kg 1.10 NBV 1.20 NBV 1.20 NBV 1.12 NBV 1.14 NBV a, b,c Dui betekenisvolle (P 0.05) verskille in rye aan Tabel 5 Die invloed van dieetenergie op die veleinskappe van slagvolstruise Dieetenergie, MJ ME /kg Velparameter Veloppervlak, dm 2 (looi) a b b Knoppiegrootte, mm 3.30 NBV 3.29 NBV 3.38 NBV Aantal knoppies, n/dm a 42.9 b 42.7 b Nerfskade, aantal per vel 1.31 NBV 1.21 NBV 1.00 NBV Beskadiging, aantal per vel 1.69 NBV 1.59 NBV 1.71 NBV Gradering, numeries (1-4) 2.24 NBV 2.14 NBV 2.14 NBV Haargaatjies,numeries (0-100) 22.5 NBV 23.7 NBV 22.9 NBV Veldikte, mm 0.95 NBV 1.00 NBV 0.96 NBV a, b,c Dui betekenisvolle (P 0.05) verskille in rye aan Die eindmassa, slagmassa, karkasmassa sowel as boudmassa was hoër by die twee hoër energiegroepe in vergelyking met die lae energiegroep. Verlies in die slagpale was die hoogste by die laer energiegroep, terwyl uitslagpersentasie in hierdie groep die laagste was. Pens- sowel as totale vetinhoud was in ooreenstemming met dieetenergievlak. Die verkoopbare vere was hoër by die hoogste energiegroep en die laagste by die laagste energiegroep. 27

4 SA-ANIM SCI 2004, vol 5: 28 Tabel 6 Die invloed van dieetproteïen (aminosure) op die veleienskappe van slagvolstruise Dieetproteïen (aminosure), % Velparameter 8.0 (0.33) 10.0 (0.41) 12.0 (0.50) 14.0 (0.58) 16.0 (0.66) Veloppervlak, dm 2 (looi) NBV NBV NBV NBV NBV Knoppiegrootte, mm 3.26 NBV 3.36 NBV 3.34 NBV 3.33 NBV 3.33 NBV Aantal knoppies, n/dm NBV 43.1 NBV 43.1 NBV 43.0 NBV 43.3 NBV Nerfskade, aantal per vel 1.13 NBV 1.10 NBV 1.10 NBV 1.31 NBV 1.30 NBV Beskadiging, aantal per vel 1.37 NBV 1.80 NBV 1.64 NBV 1.87 NBV 1.65 NBV Gradering, numeries (1-4) 2.12 NBV 2.21 NBV 2.25 NBV 1.94 NBV 2.34 NBV Haargaatjies, numeries (0-100) 20.3 NBV 19.7 NBV 20.8 NBV 27.6 NBV 26.7 NBV Veldikte, mm 0.96 NBV 0.97 NBV 1.00 NBV 0.96 NBV 0.97 NBV a, b,c Dui betekenisvolle (P 0.05) verskille in rye aan Dieetproteïen en dieetaminosuurvlak het min invloed op die meeste slageienskappe gehad. Slagmassa, karkasmassa en totale vet was egter betekenisvol laer by die 8.0% protein dieet in vergelyking met die 12.0% proteïen dieet. Veloppervlak was ongeveer 4% laer by die laagste energiegroep in vergelyking met die hoër energiegroepe. Die aantal knoppies per dm 2 was ooreenstemmend meer in die laagste energiegroep. Ander vel-eienskappe soos knoppiegrootte, nerfskade, velbeskadiging, gradering, haargaatjies en veldikte is nie deur die dieetenergievlak beïnvloed nie (sien Tabel 5). Alle vel-eienskappe, soos in hierdie studie gemeet, is nie deur dieetproteïen en dieet aminosuurinhoud beïnvloed nie( sien Tabel 6). Resultate ten opsigte van die invloed van dieetproteïen en aminosuurvlakke bevestig vorige resultate (Brand et al., 2000; Brand et al., 2003). Die invloed van die oes van vere op die produksie-eienskappe en endprodukte van slagvolstruise Die invloed van die oes van vere op die produksie en die eienskappe van die endprodukte van slagvolstruise word in Tabelle 7 en 8 weergegee. Tabel 7 Die invloed van vere-oes op die produksie van slagvolstruise Bestuurspraktyk Produksie parameter Oes Nie-oes Voerinname, g/d 3.27 NBV 3.35 NBV Groeitempo, g/d 229 NBV 246 NBV Voeromset, kg voer/kg massa toename 14.6 NBV 14.0 NBV Eindmassa, kg 96.8 NBV 99.6 NBV Slagmassa, kg 87.4 NBV 85.6 NBV Karkasmassa, kg 45.2 a 43.1 b Uitslagpersentasie, % 51.3 NBV 50.6 NBV Boudmassa, kg 16.9 a 16.2 b Pensvet, kg 9.6 NBV 8.9 NBV Verkoopbare vere, kg 1.04 a 1.26 b a, b,c Dui betekenisvolle (P < 0.05) verskille in rye aan Die studie het daarop gedui dat die oes van vere geen betekenisvolle invloed op die meeste produksie eienskappe van slagvolstruise getoon het nie. Die karkasmassa sowel as die boudmassa van die groep voëls waarvan die vere geoes was, was egter hoër as die van die groep waarvan die vere nie geoes was nie. Ooreenkomstig het hierdie groep geneig om n groter veloppervlak te hê. Haargaatjies was betekenisvol meer in die velle van slagvoëls waarvan die vere nie geoes was nie (ca. 53%). Voëls waarvan die vere geoes was, het ook groter velknoppies gehad (ca. 3.0%). Geen betekenisvolle verband tussen knoppiegrootte en veerontwikkeling hetsy op die sy of op die rug van die voëls is gevind nie. 28

5 SA-ANIM SCI 2004, vol 5: 29 Tabel 8 Die invloed van vere-oes op die endprodukte van slagvolstruise Bestuurspraktyk Produksie parameter Oes Nie-oes Veloppervlak, dm 2 (looi) NBV NBV Knoppiegrootte, mm 3.38 a 3.28 b Haargaatjies, numeries (0-100) 17.7 a 27.0 b Veldikte, mm 1.0 NBV 0.95 NBV Gradering, numeries (1-4) 2.19 NBV 2.15 NBV Nerfskade, aantal per vel 1.16 NBV 1.17 NBV a, b Dui betekenisvolle (P < 0.05) verskille in rye aan Die resultate ten opsigte van vere oes stem ooreen met resultate van n vorige studie op Elsenburg (Brand et al, 2003) waar die oes van vere geen betekenisvolle invloed op die voeromset, groeitempo en inname van slagvoëls getoon het nie. Rouveloppervlak van die voëls wat se vere nie geoes was nie, was in hierdie geval 3% groter as die van die voëls wat se vere geoes was. Terwyl die slagmassa van voëls waarvan die vere geoes was, ca. 3% hoër as die van voëls waarvan die vere nie geoes was nie. Die invloed van verpilling op die produksie van slagvoëls In hierdie studie is diëte met twee verskillende energiewaardes tydens die groeifase (10.0 en 11.5 MJ ME/kg) en afrondfase (8.8 en 10.0 MJ ME/kg) hetsy as meel of verpil aan volstruise gevoer. Die resultate word in Tabel 9 weergegee. Tabel 9 Die invloed van verpilling op die produksie van slagvolstruise Produksie parameter Behandeling Inname, g/d Groeitempo, g/d Voeromset, kg voer/kg massa Groeifase: Invloed van behandeling Pille Meel Invloed van energie Normale energie Laer energie Groeifase: Invloed van behandeling Pille Meel Invloed van energie Normale energie Laer energie 1.99 NBV 328 NBV 6.19 NBV 2.00 NBV 316 NBV 6.67 NBV 1.95 NBV 325 NBV 6.25 NBV 2.04 NBV 319 NBV 6.61 NBV 2.82 NBV 192 a 14.0 a 3.02 NBV 166 b 18.5 b 3.00 NBV 2.84 NBV 199 a 159 b 14.5 a 18.1 b a, b Dui betekenisvolle (P 0.05) verskille tussen behandelings aan Tydens die groeifase van die voëls is geen verskille hetsy as gevolg van die verpilling van die diëte of as gevolg van die energiewaarde van die diëte waargeneem nie. Tydens die afrondfase is beide die groeitempo van die voëls en die voeromset betekenisvol beinvloed. Voëls op verpilde diëte het vinniger gegroei en n 32% beter voeromset gehad as voëls op die meel diëte. Voëls op diëte met n normale energiewaarde het terselfdertyd vinniger gegroei en n beter voeromset gehad as voëls op diete met n laer energiewaarde, soos verwag. Die invloed van dieet energie en proteïen (aminosure) op die produksie van broeivoëls In die mees onlangse produksie studie met broeivoëls is die diëte met drie verskillende energievlakke (7.5; 8.5 en 9.5 MJ ME/kg) en drie proteïen vlakke (8.5; en 14.0%) voorsien. Resultate word in Tabelle 10 en 11 weergegee. Figuur 1 en 2 illustreer die invloed van dieetproteïen 29

6 SA-ANIM SCI 2004, vol 5: 30 en energie op die maandelikse produksie van die broeivoëls vir die 1998, 1999 en 2003 broeiseisoene. Tabel 10 Die invloed van dieetenergie op die produksie van broeivolstruise Dieetenergie, MJ/kg Produksie parameter Eierproduksie, n 30.4 b 48.0 b 49.4 b Geil eiers, % 27.2 NBV 30.1 NBV 30.3 NBV Vrugbare eiers, n 21.6 a 36.5 b 35.2 b Dood-in-die-dop*, % 29.2 NBV 32.4 NBV 35.4 NBV Kuikens, n 13.0 NBV 21.9 NBV 19.3 NBV a, b, c Dui betekenisvolle verskille (P 0.05) in rye aan * Persentasie van vrugbare eiers Tabel 11 Die invloed van dieetproteïen (aminosure) op die produksie van broeivoëls Dieetproteïen (lisien) Produksie parameter 8.50 (0.40) (0.54) 14.0 (0.68) Eierproduksie, n 40.5 NBV 44.9 NBV 42.4 NBV Geil eiers, % 30.9 NBV 32.9 NBV 23.7 NBV Vrugbare eiers, n 28.5 NBV 29.7 NBV 35.1 NBV Dood-in-die-dop*, % 28.5 NBV 36.9 NBV 31.4 NBV Kuikens, n 16.5 NBV 15.7 NBV 22.0 NBV *Persentasie van vrugbare eiers Energie Jun Jul Aug Sept Okt Nov Des Jan Maande 30

7 SA-ANIM SCI 2004, vol 5: Energie X X X X Jun Jul Aug Sept Okt Nov Des Jan Feb Maande Energie Jun Jul Aug Sept Okt Nov Des Jan Maande X X X X Figuur 1 Die invloed van dieetenergie (MJ ME/kg) op die maandelikse produksie van broeivolstruise tydens die 1998, 1999 en 2003 broeiseisoen 31

8 SA-ANIM SCI 2004, vol 5: Proteien Jun Jul Aug Sept Okt Nov Des Jan Maand e Proteien X X Jun Jul Aug Sept Okt Nov Des Jan Feb Maande 32

9 SA-ANIM SCI 2004, vol 5: Proteien Figuur 2 X Jun Jul Aug Sept Okt Nov Des Jan Maande Die invloed van dieet proteïen (%) (met relatiewe persentasie aminosure) op die maandelikse produksie van broeivolstruise tydens die 1998, 1999 en 2003 broeiseisoen n Baie lae dieet energievlak het eierproduksie met ca. 38% verlaag. Ooreenkomstig was aantal vrugbare eiers geproduseer laer by die lae energiegroep. Geil eiers as persentasie van eiers gelê en dood-in-die-dop as persentasie van vrugbare eiers geproduseer het nie tussen energiegroepe verskil nie. Kuikenproduksie was onderskeidelik 13.0, 21.9 en 19.3 vir die groepe wat diëte met verskillende energievlakke ontvang het. Figuur 1 toon ook duidelik aan dat hoewel eierproduksie tussen energiegroepe aanvanklik nie verskil het nie, produksie van die laer energie gevoerde diere drasties teen die einde van die produksiesiklus gedaal het. Dieet proteïenvlak (met relatiewe vlakke van aminosure) het min invloed op kuiken- en eierproduksie gehad. Die persentasie geil eiers en persentasie dood-in-die-dop het ook nie tussen energiegroepe verskil nie. Figuur 2 dui daarop dat lae dieetproteïn in die 2003 studie eierproduksie aan die begin van die broeiseisoen benadeel het. Resultate van n studie deur Brand et al. (2003b) bevestig huidige resultate. Samevattend Die studie met slagvoëls kon duidelike riglyne neerlê ten opsigte van die invloed van dieet energie en proteïen op die produksie en endpodukte van slagvoëls. Belangrike gevolgtrekkings is: Voeromset verswak en inname verhoog in ooreenstemming met die energie-inhoud van die dieet. Dieetproteïen- en aminosuurvlakke moet verkieslik aangepas word volgens die energieinhoud van die dieet om moontlike verskille in voerinname te akkomodeer. Die studie bevestig vorige resultate en is van onskatbare waarde in die ontwikkeling van n optimeringsmodel. Die studie oor die oes van vere dui daarop dat produksieresultate nie noemenswaardig beïnvloed is nie. Belangrike gevolgtrekkings uit die studie is: Die oes van vere lei tot n dramatiese afname in die aantal haargaatjies in die velle. Die oes van vere het die velknoppies effe vergroot. 33

10 SA-ANIM SCI 2004, vol 5: 34 Die studie oor broeivoëls bevestig vorige bevindinge dat: Energievlakke van broeivoëldiëte van laer as 8.5 MJ ME/kg het produksie benadeel. Toekomstige studies nodig is om minimum dieetproteïen (en aminosuur) vlakke te bepaal waar produksie benadeel word. Die studie oor verpilling van diëte dui op: n Verbetering van 32% in voeromset weens verpilling is waargeneem tydens die afrondfase. Bedankings Finansïele bydraes en ondersteuning vir die studie deur die Industrïele venote (Wes-Kaap Diereproduksie Navorsingstrust, Wes-Kaap Volstruis Produsente Organisasie, Suid-Afrikaanse Volstruisbesigheidskamer en Klein Karoo Koöperasie) en die Nasionale Navorsingstigting van Suid- Afrika, word met dank erken. Verwysings Brand, T.S., Aucamp, B.B., Kruger, A.C.M. & Brand, Z., Volstruisvoedingsvorderingsverslae Elsenburg Navorsing Sentrum, Privaatsak X1, Elsenburg, Brand, T.S., Gous, R.M., Brand, Z., Aucamp, B.B., Kruger, A & Nel, C.J., Review: Current research on ostrich nutrition in South Africa. Invited review. 10 th Ostrich World Conference, Vienna, Austria October Brand, T.S., Nel, C.J. & van Schalkwyk, S.J., The effect of dietary energy and protein level on the production of growing ostriches. S. Afr. J. Anim. Sci. 80, Brand, Z., Brand, T.S. & Brown, C., 2003b. The effect of dietary energy and protein levels on the production of female ostriches. Br. Poult. Sci. 44, De Lange, C.F.M., Marty, B.J., Birkett, S., Morel, P. & Szkotnicki, B., Application of pig growth models in commercial pig production. Can. J. Anim. Sci. 81, 1 8. Eckert et al., The macro economics of the Western Cape Agriculture: Analysis with a social accounting matrix. Department of Agriculture, Private Bag X1, Elsenburg, Emmans, G.C., Computer simulation in poultry nutrition. 3 rd European Symposium on Poultry Nutrition. Peebles, Scotland. Emmans, G.C. & Fisher, C., Problems in nutritional theory. In: Nutrient Requirements of Poultry an Nutritional Research. Ed: Fisher, C. & Boorman, K.N., Butterworths. 34

CENTLEC HUISHOUDELIKE TARIEWE: 2017/2018 versus 2016/2017

CENTLEC HUISHOUDELIKE TARIEWE: /2018 versus 2016/ (met 1 Julie Tariefwysiging inaggenome). Ter verduideliking word die tariewe tussen die 1 Julie tot 30 Junie 2018 (huidige Centlec Finansiële Jaar) vergelyk