Detik-Detik Meyakinkan

Transcription

1 Detik-Detik Meyakinkan

2 Dalam dunia yang kompleks dan berteknologi tinggi ini, kami amat memerlukan detik-detik meyakinkan yang memberi kami kekuatan untuk melaksanakan tugas dan berdepan dengan cabaran. Sebagai penyedia telekomunikasi utama di Malaysia, TM patuh kepada tadbir urus korporat yang ketat dan mengamalkan amalan standard terbaik bagi menyampaikan perkhidmatan terkini. Sentiasa memastikan kualiti dan perkhidmatan komunikasi negara kekal bertaraf dunia bagi menjadikan hidup lebih mudah.

3 Tadbir Urus LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU 2017 Barisan Kepimpinan Kami - PROFIL PENGARAH (setakat 5 Mac 2018) PENGALAMAN BEKERJA Tan Sri Dr Sulaiman telah berkhidmat lebih 38 tahun di sektor kerajaan dengan memegang pelbagai jawatan termasuk sebagai Ketua Pengarah Unit Perancang Ekonomi di Jabatan Perdana Menteri, Ketua Setiausaha Kementerian Perdagangan Dalam Negeri dan Hal Ehwal Pengguna dan Setiausaha Bahagian (Ekonomi) di Kementerian Kewangan. Beliau adalah Ketua Urusetia Majlis Tindakan Ekonomi Negara (MTEN) ketika krisis kewangan pada tahun 1997/1998 di mana Malaysia melaksanakan polisi kawalan modal. Beliau juga pernah dipinjamkan ke Institut Penyelidikan Ekonomi Malaysia (MIER) sebagai Pengarah Eksekutif dari 1995 sehingga Beliau pernah berkhidmat di Institut Integriti Malaysia (IIM) sebagai Presiden Pengasas dari 2004 sehingga 2005, di mana beliau memperkenalkan beberapa program bagi menggalakkan budaya beretika dan berintegriti dalam sektor awam dan swasta selaras dengan Pelan Integriti Nasional Kerajaan. Beliau adalah mantan Pengerusi Lembaga Pembangunan Pelaburan Malaysia (MIDA) dan Suruhanjaya Syarikat Malaysia serta Ahli Lembaga Petroliam Nasional Berhad (Petronas), Lembaga Kemajuan Tanah Persekutuan (FELDA), Felda Global Ventures Holdings Berhad, Perbadanan Insurans Deposit Malaysia (PIDM) dan Suruhanjaya Multimedia dan Komunikasi. TAN SRI DATO SERI DR SULAIMAN MAHBOB PENGERUSI/ PENGARAH BUKAN BEBAS BUKAN EKSEKUTIF Umur 69 Jantina Lelaki Kewarganegaraan Malaysia Tarikh Pelantikan 12 Januari 2015 Tarikh Terakhir Pemilihan Semula 26 April 2017 KELAYAKAN Sarjana Muda Ekonomi (Kepujian), dari Universiti Malaya (UM) Sarjana Sains dari University of London, United Kingdom (UK) Ijazah Kedoktoran dari Maxwell School of Citizenship and Public Affairs, Syracuse University, New York, Amerika Syarikat Mengikuti kursus Reformasi Mata Wang Dunia di Harvard University, Amerika Syarikat Doktor Kehormat dalam Pengurusan Ekonomi dari Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM). Beliau kini merupakan Pengerusi Universiti Telekom Sdn Bhd (UTSB), syarikat yang menguruskan Universiti Multimedia (MMU), anak syarikat milik penuh TM, serta Pengerusi MIER dan Badan Pengawas Pemegang Saham Minoriti (MSWG). Beliau juga merupakan Timbalan Pengerusi Persatuan Ekonomi Malaysia (MEA) serta ahli Lembaga Bank Negara Malaysia (BNM) dan Institut Kajian Strategik dan Antarabangsa (ISIS). Beliau adalah Profesor Adjung (Ekonomi) di Universiti Malaya, Universiti Utara Malaysia dan Universiti Tun Abdul Razak. KEAHLIAN LEMBAGA Syarikat Tersenarai: Telekom Malaysia Berhad Syarikat-syarikat Awam: Badan Pengawas Pemegang Saham Minoriti (MSWG) Institut Penyelidikan Ekonomi Malaysia (MIER) KEAHLIAN JAWATANKUASA LEMBAGA KEHADIRAN DI MESYUARAT LEMBAGA PADA TAHUN 2017 Menghadiri kesemua 6 mesyuarat yang diadakan KEHADIRAN DI MESYUARAT AGUNG TAHUNAN TERDAHULU Hadir MAKLUMAT LAIN Pengarah Bukan Eksekutif yang dicalonkan oleh Pemegang Saham Istimewa TM, iaitu Menteri Kewangan, sebuah badan korporat yang ditubuhkan di bawah Akta Menteri Kewangan (Diperbadankan) 1957 (MKD). 90

4 TELEKOM MALAYSIA BERHAD PENGALAMAN BEKERJA Dato Sri Shazalli, dilantik sebagai Pengarah Urusan/Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan TM berkuatkuasa pada 1 Mei Beliau mendapat pendidikan awal di Maktab Rendah Sains MARA (MRSM) dan Universiti Teknologi MARA (UiTM), Perlis. Beliau adalah Ketua Pegawai Eksekutif dan pengarah Celcom Axiata Berhad (Celcom), jawatan dipegangnya dari 1 September 2005 hingga 31 Ogos 2016 sebelum dinaikkan pangkat menjadi Ketua Pegawai Eksekutif Serantau dan Naib Presiden Eksekutif Korporat untuk operasi Asia Tenggara Axiata Group Berhad. Sebelum menyertai Celcom, beliau adalah Ketua Pegawai Eksekutif NTV7, stesen TV terestrial ke-7 Malaysia, jawatan dipegangnya selama 8 tahun sejak dilancarkan pada tahun Sebelum itu, Dato Sri Shazalli memberi sumbangan besar dalam industri Barangan Pengguna Bergerak Pantas. Beliau berkhidmat di Unilever ( ) Malaysia dan Indonesia, diikuti oleh Malaysian Tobacco Company (MTC) dan British American Tobacco (BAT) ( ) di Malaysia dan UK. Beliau juga pernah berkhidmat sebagai Pengarah Pemasaran ASTRO selama dua tahun dan mempelopori pelancaran perkhidmatan satelit digital ASTRO di Malaysia. DATO SRI MOHAMMED SHAZALLI RAMLY PENGARAH URUSAN/KETUA PEGAWAI EKSEKUTIF KUMPULAN PENGARAH EKSEKUTIF BUKAN BEBAS Umur 56 Jantina Lelaki Kewarganegaraan Malaysia Tarikh Pelantikan 1 Mei 2017 Tarikh Terakhir Pemilihan Semula Tidak berkenaan KELAYAKAN Sarjana Muda Sains (Pemasaran) dari Indiana University, Bloomington, Indiana, Amerika Syarikat Sarjana Pentadbiran Perniagaan dari St. Louis University, Missouri, Amerika Syarikat Sebagai pengiktirafan ke atas pencapaiannya, Dato Sri Shazalli telah dianugerahkan Anugerah Kepimpinan Perniagaan 2009: Sektor Telekomunikasi; Ketua Pegawai Eksekutif Masterclass Tahunan 2010 oleh Anugerah Kepimpinan Perniagaan Malaysia dan Ketua Pegawai Eksekutif Tahunan oleh Anugerah Pilihan Pembaca PC.Com pada Beliau dianugerahkan Personaliti ICT Tahunan di Malam Anugerah Kepimpinan PIKOM, pada tahun 2013, Tokoh ANSARA pada tahun 2014 dan Tokoh Alumni UiTM pada tahun Dato Sri Shazalli kini merupakan Pengerusi GITN Sdn Bhd dan pengarah VADS Berhad (VADS) dan Webe Digital Sdn Bhd (webe), anak-anak syarikat Kumpulan TM, serta Ahli Lembaga Pemegang Amanah Yayasan Telekom Malaysia. Beliau adalah Pengerusi PR1MA Communications Sdn Bhd dan ahli Lembaga Perbadanan PR1MA Malaysia. Beliau juga merupakan salah seorang daripada tujuh anggota petugas yang diketuai Unit Pengurusan Prestasi & Pelaksanaan (PEMANDU) untuk menyelia pelan transformasi Proton Holdings Bhd. KEAHLIAN LEMBAGA Syarikat Tersenarai: Telekom Malaysia Berhad Syarikat-syarikat Awam: VADS Berhad Malaysia Airlines Berhad Malaysia Aviation Group Berhad Kuala Lumpur Business Club KEAHLIAN JAWATANKUASA LEMBAGA Ahli Jawatankuasa Tender Lembaga Tender (JTL) KEHADIRAN DI MESYUARAT LEMBAGA PADA TAHUN 2017 Menghadiri kesemua 3 mesyuarat yang diadakan (sejak pelantikannya sebagai Pengarah Urusan/ Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan) KEHADIRAN DI MESYUARAT AGUNG TAHUNAN TERDAHULU Tidak berkenaan MAKLUMAT LAIN Pengarah Eksekutif yang dicalonkan oleh MKD. 91

5 Tadbir Urus LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU 2017 Barisan Kepimpinan Kami DATUK BAZLAN OSMAN PENGARAH EKSEKUTIF/ TIMBALAN KETUA PEGAWAI EKSEKUTIF KUMPULAN PENGARAH EKSEKUTIF BUKAN BEBAS Umur 53 Jantina Lelaki Warganegara Malaysia Tarikh Pelantikan 25 April 2008 Tarikh Terakhir Pemilihan Semula 28 April 2016 KELAYAKAN Ahli Felow Persatuan Akauntan Bertauliah (ACCA), UK Akauntan Bertauliah Institut Akauntan Malaysia (MIA) Ahli Jawatankuasa Isu, Lembaga Piawaian Perakaunan Malaysia dari 2006 hingga 2010 Mengikuti Program IMD untuk Eksekutif Kanan pada tahun 2008 Mengikuti Program Kepimpinan Strategik di Saïd Business School, University of Oxford pada tahun 2013 PENGALAMAN BEKERJA Datuk Bazlan memulakan kerjaya pada tahun 1986 sebagai juruaudit di sebuah firma perakaunan. Beliau pernah berkhidmat di Kumpulan Sime Darby dengan memegang pelbagai jawatan kewangan di bahagian pengurusan kewangan korporat di Kuala Lumpur, Singapura dan Melaka dari tahun 1989 hingga Beliau juga pernah menyertai American Express Malaysia Berhad sebelum menyertai Kumpulan FIMA Berhad pada tahun 1994 sebagai Naib Presiden Kanan Kewangan/Setiausaha Syarikat. Beliau menyertai Celcom pada tahun 2001 sebagai Naib Presiden Kanan Kewangan Korporat dan Perbendaharaan, dan kemudiannya dilantik sebagai Ketua Pegawai Kewangan pada tahun 2002 sebelum dilantik sebagai Ketua Pegawai Kewangan Kumpulan TM pada tahun Sebagai Ketua Pegawai Kewangan Kumpulan, Datuk Bazlan telah membangunkan pasukan kewangan yang kukuh, bertanggungjawab terhadap keputusan pelaburan penting yang diperlukan oleh Kumpulan untuk bersaing dengan berkesan dalam persekitaran pasaran yang dinamik dan mewujudkan nilai bagi pihak-pihak yang berkepentingan. Berdasarkan pengalaman yang luas serta kemahiran kepimpinan, beliau kemudiannya dilantik sebagai Timbalan Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan pada 1 April Sebagai Timbalan Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan, Datuk Bazlan bertanggungjawab untuk mengembangkan dan mencapai hasil perniagaan selaras dengan wawasan Syarikat. Beliau juga menyelia operasi kluster perniagaan utama TM iaitu TM Global, TM ONE dan unifi, serta Bahagian IT&NT dan Bahagian Pengalaman Pelanggan. Beliau adalah Pengerusi Fiberail Sdn Bhd dan pengarah beberapa anak syarikat Kumpulan TM termasuk webe dan VADS. Pada 2016, Datuk Bazlan dinobatkan sebagai Ketua Pegawai Kewangan Terbaik (Malaysia) di Anugerah Tahunan Korporat ke-10 Alpha Southeast Asia Institutional Investor, serta Ketua Pegawai Kewangan Tahunan (Kecemerlangan dalam Perancangan & Analisa Kewangan) di Anugerah Inovasi Ketua Pegawai Kewangan Tahunan ke-5, di samping beberapa penghargaan lain yang diberikan kepada TM di bawah seliaan beliau. Pada tahun 2015, beliau telah disenaraikan dalam senarai Global Telecoms Business 50 CFOs To Watch. KEAHLIAN LEMBAGA Syarikat Tersenarai: Telekom Malaysia Berhad Syarikat Awam: VADS Berhad KEAHLIAN JAWATANKUASA LEMBAGA Ahli JTL Ahli Jawatankuasa Risiko Lembaga (JRL) Ahli Jawatankuasa Pelaburan Lembaga (JPL) KEHADIRAN DI MESYUARAT LEMBAGA PADA TAHUN 2017 Menghadiri kesemua 6 mesyuarat yang diadakan KEHADIRAN DI MESYUARAT AGUNG TAHUNAN TERDAHULU Hadir MAKLUMAT LAIN Pengarah Eksekutif yang dicalonkan oleh MKD. 92 DATO SRI DR MOHMAD ISA HUSSAIN PENGARAH BUKAN BEBAS BUKAN EKSEKUTIF Umur 59 Jantina Lelaki Warganegara Malaysia Tarikh Pelantikan 30 Oktober 2015 Tarikh Terakhir Pemilihan Semula 28 April 2016 KELAYAKAN Ijazah Kedoktoran dalam jurusan Kewangan dari Universiti Putra Malaysia Sarjana Pengurusan Pentadbiran (Kewangan) dari UKM Sarjana Muda Ekonomi (Kepujian) (Statistik Gunaan) dari UM Diploma Pengurusan Awam dari Institut Tadbiran Awam Negara (INTAN) PENGALAMAN BEKERJA Dato Sri Dr Mohmad Isa memulakan kerjayanya pada tahun 1983 sebagai Penolong Pengarah di Jabatan Perdana Menteri dan kemudiannya dilantik sebagai Penolong Pengarah di Unit Ekonomi Negeri Pahang pada tahun Beliau seterusnya menyertai Kementerian Kewangan, memegang pelbagai jawatan termasuk Penolong Setiausaha di Bahagian Perolehan Kerajaan dari tahun 1990 sehingga 1995 dan Penolong Pengarah Kanan di Bahagian Pengurusan Belanjawan sehingga tahun Pada tahun 2004, Dato Sri Dr Mohmad Isa telah dilantik sebagai Timbalan Setiausaha Bahagian Pelaburan di Menteri Kewangan Diperbadankan (MKD) dan Bahagian Penswastaan. Beliau kemudiannya berpindah ke Kementerian Pengangkutan Malaysia pada tahun 2008 sebagai Timbalan Ketua Setiausaha (Operasi) dan seterusnya dilantik sebagai Ketua Sementara Suruhanjaya Pengangkutan Awam Darat (SPAD) dari tahun 2009 sehingga Beliau kembali ke Kementerian Kewangan sebagai Timbalan Setiausaha Bahagian di Bahagian Syarikat-syarikat Pelaburan Kerajaan (GIC) dari tahun 2010 sehingga Januari Beliau merupakan Setiausaha Bahagian GIC sebelum menyandang jawatan sekarang sebagai Timbalan Ketua Setiausaha Perbendaharaan (Pelaburan). Dato Sri Dr Mohmad Isa juga merupakan Pengarah beberapa buah Syarikat Berkaitan Kerajaan dan agensi kerajaan termasuk Permodalan Felcra Sdn Bhd, Danaharta Nasional Sdn Bhd, Lembaga Pembangunan Langkawi (LADA) dan Lembaga Pelabuhan Kelang. KEAHLIAN LEMBAGA Syarikat Tersenarai: Telekom Malaysia Berhad Malaysia Airports Holdings Berhad Pos Malaysia Berhad Destini Berhad Syarikat-syarikat Awam: Felcra Berhad Export-Import Bank of Malaysia Berhad Malaysia Airlines Berhad Malaysia Aviation Group Berhad Syarikat Jaminan Kredit Perniagaan Berhad Syarikat Jaminan Pinjaman Perumahan Berhad DanaInfra Nasional Berhad K.L International Airport Berhad 1Malaysia Sukuk Global Berhad Wakala Global Sukuk Berhad Aset Tanah Nasional Berhad Pelaburan Hartanah Berhad KEAHLIAN JAWATANKUASA LEMBAGA Ahli JTL Ahli JPL KEHADIRAN DI MESYUARAT LEMBAGA PADA TAHUN 2017 Menghadiri 5 daripada 6 mesyuarat yang diadakan KEHADIRAN DI MESYUARAT AGUNG TAHUNAN TERDAHULU Hadir MAKLUMAT LAIN Pengarah Bukan Eksekutif yang dicalonkan oleh MKD

6 TELEKOM MALAYSIA BERHAD NIK RIZAL KAMIL TAN SRI NIK IBRAHIM KAMIL PENGARAH BUKAN BEBAS BUKAN EKSEKUTIF Umur 45 Jantina Lelaki Warganegara Malaysia Tarikh Pelantikan Dilantik sebagai Pengarah Ganti Bukan Bebas Bukan Eksekutif pada 29 November 2012 Berubah Jawatan sebagai Pengarah Bukan Bebas Bukan Eksekutif pada 30 April 2017 Tarikh Terakhir Pemilihan Semula Tidak berkenaan KELAYAKAN Sarjana Sains (Kewangan) dari London Business School Sarjana Muda Sains (Kepujian) Ekonomi dan Perakaunan dari University of Bristol, UK Ahli Felow Akauntan Bertauliah Institut Akauntan Bertauliah England dan Wales (ICAEW) PENGALAMAN BEKERJA Kerjaya profesional beliau bermula pada tahun 1995 sebagai akauntan/juruaudit di Coopers & Lybrand, UK sebelum kembali ke Kuala Lumpur pada tahun 1997 dan menyertai Arthur Anderson & Co sebagai Penolong Pengurus Audit dan Penasihat Perniagaan. Beliau menyertai RHB Sakura Merchant Bankers Bhd pada tahun 2000 sebagai Penolong Pengurus di bahagian kewangan korporat sebelum menyertai Sarawak Shell Berhad pada tahun 2001 sebagai Perancang Sektor Utama di bahagian Perancangan Perniagaan di Miri, Sarawak. Beliau kemudiannya dihantar ke Bahagian Carigali dan Pengeluaran Kawasan Shell di Singapura sebagai Penganalisa Perniagaan kanan. Pada masa yang sama, Nik Rizal juga diberi tanggungjawab sebagai Ketua Perancangan dan Ekonomi di Shell Deepwater Borneo Ltd, Brunei. Pada tahun 2007, beliau telah ditugaskan ke ibu pejabat Shell Corporate Global di London sebagai Penganalisa Kanan Kewangan Hiliran bagi perniagaan pelincir global dan perniagaan B2B. Beliau merupakan Pengurus Kewangan Projek Khas di Shell Malaysia Limited sebelum menyertai Khazanah pada bulan April 2011, dan kini merupakan Pengarah Eksekutif Pelaburan, Khazanah. Nik Rizal juga merupakan pengarah Cenviro Sdn Bhd dan Xeraya Capital Sdn Bhd, anak-anak syarikat milik penuh Khazanah. KEAHLIAN LEMBAGA Syarikat Tersenarai: Telekom Malaysia Berhad Syarikat Awam: KEAHLIAN JAWATANKUASA LEMBAGA Ahli Jawatankuasa Audit Lembaga (JAL) Ahli Jawatankuasa Pencalonan dan Ganjaran Lembaga (JPG) Ahli JTL Ahli JPL Pengerusi Jawatankuasa PIJP, Jawatankuasa Kecil JPG KEHADIRAN DI MESYUARAT LEMBAGA PADA TAHUN 2017 Menghadiri 3 daripada 3 mesyuarat (sejak dilantik sebagai Pengarah Bukan Bebas Bukan Eksekutif) KEHADIRAN PADA MESYUARAT AGUNG TAHUNAN TERDAHULU Hadir MAKLUMAT LAIN Merupakan Pengarah Ganti kepada Tunku Dato Mahmood Fawzy Tunku Muhiyiddin sebelum dilantik sebagai Pengarah Bukan Bebas Bukan Eksekutif. Pengarah Bukan Eksekutif yang dicalonkan oleh Khazanah, pemegang saham utama TM. TUNKU DATO MAHMOOD FAWZY TUNKU MUHIYIDDIN PENGARAH BEBAS KANAN Umur 59 Jantina Lelaki Warganegara Malaysia Tarikh Pelantikan Dilantik sebagai Pengarah Bukan Bebas Bukan Eksekutif pada 29 April 2008 Berubah Jawatan sebagai Pengarah Bebas Bukan Eksekutif dan Pengarah Bebas Kanan pada 30 April 2017 Tarikh Terakhir Pemilihan Semula 28 April 2016 KELAYAKAN Sarjana Muda Pentadbiran Perniagaan (Kepujian) dalam Pengajian Perniagaan dari Polytechnic of Central London, UK Sarjana Pentadbiran Perniagaan dari Warwick University, UK Diploma Pemasaran dari Chartered Institute of Marketing Ahli Institut Pengurusan Malaysia Ahli Institut Tadbir Urus Korporat Malaysia PENGALAMAN BEKERJA Tunku Mahmood adalah Pengarah syarikat profesional dan kini merupakan Pengerusi Deutsche Bank (Malaysia) Berhad dan Hong Leong MSIG Takaful Berhad. Beliau pernah berkhidmat sebagai Pengarah Malaysia Airports Holding Berhad, Hong Leong Islamic Bank Berhad, Pos Malaysia Berhad, Sapura Kencana Petroleum Berhad/ Kencana Petroleum Berhad, Ethos Capital One Sdn Berhad, Federation of Investment Managers Malaysia, Energy Africa Limited, dan Engen Limited di Afrika Selatan. Tunku Mahmood berpengalaman luas dalam tadbir urus, pengurusan dan bidang telekomunikasi, pengurusan pelaburan dan aktiviti ekuiti swasta, minyak dan gas, logistik marin dan penerbangan, penasihat korporat, perkhidmatan kewangan dan perbankan, merentasi beberapa negara termasuk United Kingdom, New Zealand, Afrika Selatan dan Malaysia. KEAHLIAN LEMBAGA Syarikat Tersenarai: Telekom Malaysia Berhad Syarikat-syarikat Awam: Deutsche Bank (Malaysia) Berhad Hong Leong Assurance Berhad Hong Leong Asset Management Berhad Hong Leong MSIG Takaful Berhad KEAHLIAN JAWATANKUASA LEMBAGA Pengerusi Bukan Eksekutif JPG Ahli JPL KEHADIRAN DI MESYUARAT LEMBAGA PADA TAHUN 2017 Menghadiri kesemua 6 mesyuarat yang diadakan KEHADIRAN DI MESYUARAT AGUNG TAHUNAN TERDAHULU Hadir 93

7 Tadbir Urus LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU 2017 Barisan Kepimpinan Kami DATUK ZALEKHA HASSAN PENGARAH BEBAS BUKAN EKSEKUTIF Umur 64 Jantina Wanita Warganegara Malaysia Tarikh Pelantikan Dilantik sebagai Pengarah Bukan Bebas Bukan Eksekutif pada 9 Januari 2008 Berubah Jawatan sebagai Pengarah Bebas Bukan Eksekutif pada 1 Jun 2011 Tarikh Terakhir Pemilihan Semula 30 April 2015 KELAYAKAN Sarjana Muda Sastera (Kepujian) dari UM Mengikuti Program Advanced Management di Harvard Business School, Harvard University, Amerika Syarikat PENGALAMAN BEKERJA Datuk Zalekha memulakan kerjaya dalam perkhidmatan awam pada tahun 1977 sebagai Penolong Pengarah, Bahagian Latihan dan Kemajuan Kerjaya di Jabatan Perkhidmatan Awam. Beliau pernah berkhidmat di beberapa kementerian termasuk Kementerian Kesihatan, Kementerian Kebajikan Masyarakat dan Kementerian Perpaduan Negara dan Pembangunan Masyarakat. Beliau kemudiannya menyertai Kementerian Kewangan pada tahun 1997 sebagai Penolong Pengarah Kanan di Bahagian Belanjawan dan meneruskan khidmat dalam pelbagai jawatan yang meliputi Bahagian Perolehan Kerajaan. Beliau merupakan Timbalan Ketua Setiausaha (Pengurusan) di Kementerian Kewangan sehinggalah persaraan beliau pada bulan Mei Beliau kemudian telah dilantik sebagai Penasihat Perolehan di Kementerian Kewangan bermula Jun 2011 sehingga Jun Datuk Zalekha merupakan ahli Lembaga Menara Kuala Lumpur Sdn Bhd (MKL), anak syarikat milik penuh TM. KEAHLIAN LEMBAGA Syarikat Tersenarai: Telekom Malaysia Berhad Malaysia Airports Holdings Berhad Syarikat Awam: KEAHLIAN JAWATANKUASA LEMBAGA Pengerusi Bukan Eksekutif JTL Ahli JPG Ahli JAL KEHADIRAN DI MESYUARAT LEMBAGA PADA TAHUN 2017 Menghadiri kesemua 6 mesyuarat diadakan KEHADIRAN DI MESYUARAT AGUNG TAHUNAN TERDAHULU Hadir DAVIDE GIACOMO FEDERICO DAVID BENELLO PENGARAH BEBAS BUKAN EKSEKUTIF Umur 64 Jantina Lelaki Warganegara Itali Tarikh Pelantikan 21 November 2011 Tarikh Terakhir Pemilihan Semula 28 April 2016 KELAYAKAN Sarjana Muda Matematik dari University of Oxford, UK Sarjana Matematik dari University of Oxford, UK Sarjana Pentadbiran Perniagaan dari Harvard University, Amerika Syarikat PENGALAMAN BEKERJA David pernah menjadi Pengarah dan Ketua bagi Amalan Telekom, Media dan Teknologi di McKinsey & Company di UK, sebuah firma yang disertai beliau pada bulan Ogos 1982 sebelum bersara pada bulan Jun Beliau kini merupakan Pengarah Emeritus di firma yang sama. Beliau berpengalaman luas sebagai perunding strategi korporat, teknologi komunikasi maklumat, pemulihan perniagaan serta operasi dan perkhidmatan pelanggan bagi syarikat-syarikat telekomunikasi terutamanya di Eropah (serta juga Amerika Syarikat dan Asia). David pernah berkhidmat sebagai Pegawai Kanan di Arthur Andersen dan Leftenan Muda di Scuola Militare Alpina, Aosta, Itali. Beliau merupakan Pengarah Bebas Telecom Italia S.p.A dan Tungsten Corporation plc, sebuah syarikat yang tersenarai di Bursa Alternative Investment Market (AIM) di London. Beliau juga merupakan Pengerusi di V-Nova Ltd., sebuah syarikat pengendali teknologi pemampatan video terkemuka. KEAHLIAN LEMBAGA Syarikat Tersenarai: Telekom Malaysia Berhad Syarikat Awam: KEAHLIAN JAWATANKUASA LEMBAGA Ahli Jawantankuasa PIJP KEHADIRAN DI MESYUARAT LEMBAGA PADA TAHUN 2017 Menghadiri kesemua 6 mesyuarat diadakan KEHADIRAN DI MESYUARAT AGUNG TAHUNAN TERDAHULU Hadir 94

8 TELEKOM MALAYSIA BERHAD DATUK SERI FATEH ISKANDAR TAN SRI DATO MOHAMED MANSOR PENGARAH BEBAS BUKAN EKSEKUTIF Umur 50 Jantina Lelaki Warganegara Malaysia Tarikh Pelantikan 7 Oktober 2013 Tarikh Terakhir Pemilihan Semula 26 April 2017 KELAYAKAN Sarjana Muda Perundangan (Kepujian) dari University of Queensland, Australia Sarjana Pentadbiran Perniagaan, dari University of Queensland, Australia PENGALAMAN BEKERJA Datuk Seri Fateh Iskandar kini merupakan Pengarah Urusan Kumpulan dan Ketua Pegawai Eksekutif Glomac Berhad (Glomac). Beliau mula menyertai Kumpulan Syarikat Glomac sejak tahun 1992 dan telah dilantik sebagai Pengarah Eksekutif Kumpulan pada tahun Beliau dilantik sebagai Pengarah Urusan Kumpulan pada tahun 2004 dan seterusnya sebagai Ketua Pengawai Eksekutif Glomac pada 24 Mac Sebelum menyertai Glomac, beliau merupakan pengamal perundangan di Australia sebelum pulang ke Malaysia untuk berkhidmat dengan Kumpulan Perangsang Selangor Berhad. Datuk Seri Fateh Iskandar merupakan Presiden Persatuan Pemaju Hartanah dan Perumahan Malaysia (REHDA), dan juga merupakan bekas Pengerusi REHDA cawangan Selangor. Beliau juga merupakan bekas Timbalan Pengerusi Dewan Perniagaan Malaysia Australia (MABC), Pengerusi Gagasan Badan Ekonomi Melayu (GABEM) cawangan Selangor, sebuah badan yang menggalakkan keusahawanan Melayu di negara ini. Beliau adalah Pengerusi Bersama Pasukan Petugas Khas Pemudahcara Perniagaan (PEMUDAH) dalam bahagian Perundangan dan Perkhidmatan dan ahli PEMUDAH Selangor. Ketika ini beliau merupakan Ahli Lembaga Penasihat Dewan Bandaraya Kuala Lumpur yang dilantik oleh Seri Paduka Baginda Yang Dipertuan Agong sejak Beliau juga merupakan salah seorang Pengarah Pengasas Malaysia Property Incorporated, sebuah perkongsian di antara Kerajaan dan sektor swasta yang ditubuhkan bagi menggalakkan pelaburan asing dalam hartanah di Malaysia di kalangan warga asing. Datuk Seri Fateh Iskandar adalah Penerima Anugerah Perniagaan Malaysia (Hartanah) 2012 dari Dewan Perniagaan Melayu Malaysia dan Anugerah Keusahawanan Cemerlang 2013 Malaysia sempena Anugerah Kecemerlangan Asia Pasifik Malaysia Pada tahun 2014, beliau telah menerima Anugerah Kepimpinan Global 2014 Pembangunan Hartanah Komersil dan Penerima Anugerah Brand Laureatte masing-masing dari The Leaders International dan Asia Pacific Brands Foundation. Pada tahun 2015, beliau turut menerima Anugerah Kepimpinan Global 2015 Masterclass Developer of The Year dari The Leaders International Organisation. Pada tahun 2016, beliau telah dianugerahkan World Leader Business Person and World Business Leader oleh The World Confederation of Businesses (The Bizz 2016). Beliau telah dianugerahkan Anugerah Pencapaian Khas, Usahawan Tahunan bagi tahun 2017 oleh Persatuan Usahawan Asia Pasifik. KEAHLIAN LEMBAGA Syarikat Tersenarai: Telekom Malaysia Berhad Glomac Berhad Axis Reit Managers Berhad Syarikat Awam: VADS Berhad KEAHLIAN JAWATANKUASA LEMBAGA Pengerusi Bukan Eksekutif, JPL Ahli JRL KEHADIRAN DI MESYUARAT LEMBAGA PADA TAHUN 2017 Menghadiri kesemua 6 mesyuarat yang diadakan KEHADIRAN DI MESYUARAT AGUNG TAHUNAN TERDAHULU Hadir GEE SIEW YOONG PENGARAH BEBAS BUKAN EKSEKUTIF Umur 68 Jantina Wanita Warganegara Malaysia Tarikh Pelantikan 13 Mar 2014 Tarikh Terakhir Pemilihan Semula 26 April 2017 KELAYAKAN Ahli Institut Akauntan Awam Bertauliah Malaysia Ahli Institut Akauntan Malaysia Mengikuti program International Banking Summer School (IBSS) Cambridge, Massachusetts, Amerika Syarikat PENGALAMAN BEKERJA Gee memulakan kerjaya di PriceWaterhouse pada tahun 1969 dan jawatan terakhir beliau di firma tersebut pada tahun 1981 adalah sebagai Pengurus Audit Kanan dan Pengurus Pendidikan Berterusan. Beliau kemudiannya menyertai Kumpulan Selangor Pewter sebagai Pengawal Kewangan Kumpulan dan dipinjamkan ke Amerika Syarikat dari 1983 hingga 1984 sebagai Ketua Pegawai Eksekutif Senaca Crystal Inc, sebuah syarikat Kumpulan Selangor Pewter yang sedang menjalani penyusunan semula di bawah Bab XI, Kod Kebankrapan Amerika Syarikat. Beliau kemudiannya bertugas sebagai Pembantu Peribadi kepada Pengerusi Eksekutif Kumpualn Lipkland dari tahun 1985 hingga Gee telah dilantik oleh Bank Negara Malaysia (BNM) sebagai Pengarah Eksekutif dan Ketua Eksekutif Supreme Finance (M) Berhad, sebuah institusi kewangan yang sedang menjalani penyusunan semula dan bantuan di bawah pengawasan BNM sehingga selesai penyusunan semula syarikat tersebut pada Beliau kemudiannya menyertai Land & General Berhad sebagai Ketua Bahagian Kumpulan, Perkhidmatan Pembangunan Pengurusan pada tahun 1993 sebelum menyertai Multi Purpose Capital Holdings Berhad sebagai Pembantu Eksekutif kepada Ketua Eksekutif pada tahun 1997 hingga Dalam tempoh tersebut, beliau juga merupakan Pengarah Multi- Purpose Bank Berhad, Multi-Purpose Insurans Berhad dan Pengarah Eksekutif Multi-Purpose Trustee Berhad. Gee telah dilantik sebagai Pengarah Bebas Bukan Eksekutif bagi syarikat-syarikat tersenarai awam sejak KEAHLIAN LEMBAGA Syarikat Tersenarai: Telekom Malaysia Berhad Tenaga Nasional Berhad Sapura Energy Berhad Syarikat Awam: KEAHLIAN JAWATANKUASA LEMBAGA Pengerusi Bukan Eksekutif, JAL Ahli JRL Ahli JPL KEHADIRAN DI MESYUARAT LEMBAGA PADA TAHUN 2017 Menghadiri kesemua 6 mesyuarat yang diadakan KEHADIRAN DI MESYUARAT AGUNG TAHUNAN TERDAHULU Hadir 95

9 Tadbir Urus LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU 2017 Barisan Kepimpinan Kami TUNKU AFWIDA TUNKU DATO A.MALEK PENGARAH BEBAS BUKAN EKSEKUTIF Umur 52 Jantina Wanita Warganegara Malaysia Tarikh Pelantikan 28 April 2016 Tarikh Terakhir Pemilihan Semula 26 April 2017 KELAYAKAN Sarjana Muda Sains (Kepujian) dalam Ekonomi dan Perakaunan, dari City University, UK Akauntan Bertauliah Institut Akauntan Bertauliah England dan Wales (ICAEW) Ahli Institut Akauntan Malaysia PENGALAMAN BEKERJA Tunku Afwida pernah memegang beberapa jawatan kanan dalam bank-bank pelaburan. Beliau adalah Ketua Pegawai Eksekutif dan Pengarah Eksekutif Kenanga Investment Bank Berhad dari tahun 2006 hingga Beliau telah mengembangkan lagi kerjayanya sebagai Pengarah Eksekutif dan Ketua Pegawai Eksekutif di MIMB Investment Bank Berhad (kini dikenali sebagai Hong Leong Investment Bank Berhad). Beliau adalah Pengarah Eksekutif/Ketua Pegawai Pelaburan Commerce Asset Fund Managers Sdn Bhd dari 1995 hingga Beliau kini merupakan Pengarah dan pemegang saham Asia Equity Research Sdn Bhd, sebuah syarikat yang dilesenkan oleh Suruhanjaya Sekuriti Malaysia untuk menyediakan khidmat nasihat dalam kewangan korporat termasuk pematuhan dan perkhidmatan khidmat nasihat kewangan. KEAHLIAN LEMBAGA Syarikat Tersenarai: Telekom Malaysia Berhad Gamuda Berhad Lafarge Malaysia Berhad i-vcap Management Sdn Bhd (Syarikat yang menguruskan dana dagangan yang disenaraikan. Syarikat yang disenaraikan di Penyenaraian Sekuriti di Bursa Securities). Syarikat Awam: Export-Import Bank of Malaysia Berhad KEAHLIAN JAWATANKUASA LEMBAGA Pengerusi Bukan Eksekutif, JRL Ahli JAL Ahli JPG Ahli JPL Ahli Jawatankuasa PIJP KEHADIRAN DI MESYUARAT LEMBAGA PADA TAHUN 2017 Menghadiri kesemua 6 mesyuarat yang diadakan KEHADIRAN DI MESYUARAT AGUNG TAHUNAN TERDAHULU Hadir BALASINGHAM A. NAMASIWAYAM PENGARAH BEBAS BUKAN EKSEKUTIF Umur 66 Jantina Lelaki Warganegara Malaysia Tarikh Pelantikan 28 April 2016 Tarikh Terakhir Pemilihan Semula 26 April 2017 KELAYAKAN Sarjana Muda Sains (Kepujian) Kejuruteraan Elektrik dari Portsmouth Polytechnic, UK Diploma Kejuruteraan Elektrik dari Maktab Teknik, Kuala Lumpur Felow Institut Jurutera Malaysia Ahli Institution of Engineering and Technology, UK Jurutera Profesional yang berdaftar dengan Lembaga Jurutera Malaysia PENGALAMAN BEKERJA Balasingham telah menceburi industri telekomunikasi selama lebih daripada 30 tahun. Beliau memulakan kerjayanya di Jabatan Telekom Malaysia pada tahun 1972 sebagai Penolong Teknikal, dan kemudian berkhidmat dalam pelbagai jawatan yang meliputi perancangan, pelaksanaan, penyelenggaraan dan kawalan projek teknikal utama dan aspek operasi dalam Kumpulan TM. Jawatan terakhir beliau di TM adalah Pengurus Besar di Khidmat Rangkaian Khas, bertanggungjawab ke atas pemasaran, pelaksanaan, operasi dan penyelenggaraan rangkaian untuk pelbagai pelanggan. Pada tahun 2003, beliau telah dilantik sebagai Ketua Pegawai Eksekutif Fiberail Sdn Bhd (Fiberail), iaitu sebuah syarikat usaha sama TM yang terlibat dengan pemasangan kabel dan penjualan produk-produk gentian. Pada tahun 2008, beliau telah dilantik sebagai Penasihat Perniagaan Fiberail, bagi membantu Lembaga Pengarah dan pengurusan dalam semua aspek syarikat sehingga tamat kontrak beliau pada Jun Beliau juga pernah menjadi Pengarah di TIME dotcom Berhad dari Julai 2009 hingga pertengahan April KEAHLIAN LEMBAGA Syarikat Tersenarai: Telekom Malaysia Berhad Syarikat Awam: KEAHLIAN JAWATANKUASA LEMBAGA Ahli JPG Ahli JAL Ahli JRL Ahli JTL Ahli Jawatankuasa PIJP KEHADIRAN DI MESYUARAT LEMBAGA PADA TAHUN 2017 Menghadiri kesemua 6 mesyuarat yang diadakan KEHADIRAN DI MESYUARAT AGUNG TAHUNAN TERDAHULU Hadir 96

10 TELEKOM MALAYSIA BERHAD DATO ASRI HAMIDON PENGARAH GANTI BUKAN BEBAS BUKAN EKSEKUTIF Umur 52 Jantina Lelaki Warganegara Malaysia Tarikh Pelantikan 6 November 2015 Tarikh Terakhir Pemilihan Semula Tidak berkenaan KELAYAKAN Sarjana Muda Ekonomi dari Hiroshima University, Jepun Diploma Pentadbiran Awam dari INTAN Sarjana Muda Ekonomi (Kepujian) dari UM Menamatkan Program Pengurusan Perniagaan Utama Harvard Premier PENGALAMAN BEKERJA Dato Asri memulakan kerjayanya sebagai Penolong Pengarah di Unit Perancang Ekonomi (UPE) di Jabatan Perdana Menteri pada Jun 1994 sebelum mengikuti Diploma Pentadbiran Awam di INTAN pada tahun Beliau kembali ke UPE pada bulan Mac 1996 dan kemudian menyertai Badan Pencegah Rasuah Malaysia pada April 1998 sehingga Mac Ketika berkhidmat sebagai Pegawai Tadbir dan Diplomatik di Jabatan Perkhidmatan Awam, Dato Asri menyambung pengajiannya di Jepun dari bulan Disember 2003 hingga April Sekembalinya ke Malaysia pada Mei 2006, beliau telah dilantik sebagai Ketua Penolong Setiausaha di Kementerian Kewangan dan memegang pelbagai jawatan termasuk sebagai Timbalan Setiausaha Bahagian, Bahagian Pelaburan dan Penswastaan, MKD, masingmasing di Sektor Sosial dan Komersil. Beliau dilantik sebagai Setiausaha Bahagian, Bahagian Syarikat Pelaburan Kerajaan, di Kementerain Kewangan sejak Julai KEAHLIAN LEMBAGA Syarikat Tersenarai: Telekom Malaysia Berhad Bina Darulaman Berhad Syarikat-syarikat Awam: Syarikat Perumahan Negara Berhad SME Bank Berhad DanaInfra Nasional Berhad GovCo Holdings Berhad Aset Tanah Nasional Berhad KEAHLIAN JAWATANKUASA LEMBAGA Ahli Ganti kepada Dato Sri Dr Mohmad Isa Hussain dalam JTL dan JPL KEHADIRAN DI MESYUARAT LEMBAGA PADA TAHUN 2017 Tidak berkenaan KEHADIRAN DI MESYUARAT AGUNG TAHUNAN TERDAHULU Tidak berkenaan MAKLUMAT LAIN Pengarah Ganti kepada Dato Sri Dr Mohmad Isa Hussain Maklumat Tambahan Lembaga Pengarah Pertalian Keluarga : Kecuali seperti dinyatakan, tiada Pengarah mempunyai hubungan keluarga dengan mana-mana Pengarah lain dan/atau pemegang saham utama TM. Percanggahan Kepentingan : Kecuali seperti dinyatakan, tiada Pengarah yang mempunyai percanggahan kepentingan dengan TM. Sabitan Kesalahan : Pengarah yang disabitkan atas kesalahan, selain kesalahan lalu lintas, selama 5 tahun yang lalu. Sekatan Awam atau Penalti : Pengarah dikenakan sebarang sekatan awam atau penalti oleh mana-mana badan kawal selia sepanjang pada tahun kewangan berakhir 31 Disember

11 Tadbir Urus LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU 2017 Profil Setiausaha Syarikat HAMIZAH ABIDIN SETIAUSAHA SYARIKAT KUMPULAN Wanita/46/Malaysia Kelayakan Sarjana Muda Undang-undang dari Universiti Islam Antarabangsa, Malaysia Peguambela dan peguamcara bertauliah di Mahkamah Tinggi Malaya Setiausaha Syarikat Berlesen sejak Disember Pengalaman Bekerja Hamizah memulakan kerjaya sebagai peguam di firma undang-undang pada tahun 1994 dan merupakan peguambela dan peguamcara bertauliah di Mahkamah Tinggi Malaya. Beliau menyertai TM sebagai Penolong Setiausaha Syarikat pada tahun 1996 dan telah dilantik sebagai Penolong Pengurus Besar pada tahun Beliau kemudiannya dilantik sebagai Setiausaha Bersama pada 15 Julai 2011, dan seterusnya dinaikkan pangkat ke jawatan Pengurus Besar Unit Kesetiausahaan Syarikat, Bahagian Undang-undang, Pematuhan dan Kesetiausahaan Syarikat Kumpulan. Beliau dilantik sebagai Setiausaha Syarikat Kumpulan TM berkuatkuasa 1 Januari 2017 dan mengetuai Bahagian Kesetiausahaan Syarikat Kumpulan TM. Hamizah berpengalaman lebih dari 20 tahun dalam bidang kesetiausahaan korporat dan pematuhan. Kelayakan Setiausaha Bertauliah The Institute of Chartered Secretaries and Administrators (ICSA), UK Ahli Bersekutu Institut Setiausaha dan Pentadbir Berkanun Malaysia (MAICSA) sejak 1993 Pengalaman Bekerja Zaiton berpengalaman lebih 30 tahun di dalam bidang kesetiausahaan syarikat. Beliau memulakan kerjaya pertama disebuah syarikat tersenarai awam pada tahun 1984 dan menyertai TM pada tahun 1991 sebagai Penolong Setiausaha Syarikat serta dilantik sebagai salah seorang Setiausaha Bersama TM pada tahun Zaiton telah dilantik sebagai Penolong Pengurus Besar pada tahun 2006 dan kekal sebagai Setiausaha Bersama Syarikat TM dan Kumpulan. ZAITON AHMAD SETIAUSAHA BERSAMA Wanita/57/Malaysia 98

12 TELEKOM MALAYSIA BERHAD Barisan Pengurusan Kami - PROFIL PENGURUSAN KANAN (setakat 5 Mac 2018) Kelayakan Sarjana Muda Sains (Pemasaran) dari Indiana University, Bloomington, Indiana, Amerika Syarikat Sarjana Pentadbiran Perniagaan dari St. Louis University, Missouri, Amerika Syarikat Pengalaman Bekerja Dato Sri Shazalli, dilantik sebagai Pengarah Urusan/Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan TM berkuatkuasa 1 Mei Beliau mendapat pendidikan awal di Maktab Rendah Sains MARA (MRSM) dan Universiti Teknologi MARA (UiTM), Perlis. Beliau merupakan Ketua Pegawai Eksekutif dan pengarah Celcom Axiata Berhad (Celcom), dari 1 September 2005 hingga 31 Ogos 2016 sebelum dinaikkan pangkat menjadi Ketua Pegawai Eksekutif Serantau dan Naib Presiden Eksekutif Korporat untuk operasi Asia Tenggara Axiata Group Berhad. DATO SRI MOHAMMED SHAZALLI RAMLY PENGARAH URUSAN/ KETUA PEGAWAI EKSEKUTIF KUMPULAN PENGARAH EKSEKUTIF BUKAN BEBAS Lelaki/56/Malaysia Tarikh Pelantikan 1 Mei 2017 Sebelum menyertai Celcom, beliau adalah Ketua Pegawai Eksekutif NTV7, stesen TV terestrial ke-7 Malaysia, jawatan dipegangnya selama 8 tahun sejak dilancarkan pada tahun Sebelum berkhidmat dengan NTV7, Dato Sri Shazalli memberi sumbangan besar dalam industri Barangan Pengguna Bergerak Pantas. Beliau berkhidmat di Unilever ( ) Malaysia dan Indonesia, diikuti Malaysian Tobacco Company (MTC) dan British American Tobacco (BAT) ( ) di Malaysia dan UK. Beliau juga pernah berkhidmat sebagai Pengarah Pemasaran ASTRO selama dua tahun dan mempelopori pelancaran perkhidmatan satelit digital ASTRO di Malaysia. Dato Sri Shazalli kini merupakan Pengerusi GITN Sdn Bhd dan pengarah VADS Berhad (VADS) dan Webe Digital Sdn Bhd (webe), anak syarikat Kumpulan TM, serta Ahli Lembaga Pemegang Amanah Yayasan Telekom Malaysia. Beliau adalah Pengerusi PR1MA Communications Sdn Bhd dan ahli Lembaga Perbadanan PR1MA Malaysia. Beliau juga merupakan salah seorang daripada tujuh anggota petugas yang diketuai Unit Pengurusan Prestasi & Pelaksanaan (PEMANDU) untuk menyelia pelan transformasi Proton Holdings Bhd. Keahlian Lembaga Syarikat Tersenarai: Telekom Malaysia Berhad Syarikat Awam: VADS Berhad Malaysia Airlines Berhad Malaysia Aviation Group Berhad Kuala Lumpur Business Club Anugerah/Pengiktirafan Menerima Anugerah Kepimpinan Perniagaan 2009: Sektor Telekomunikasi Ketua Pegawai Eksekutif Masterclass Tahunan oleh Kepimpinan Perniagaan Malaysia pada tahun 2010 Ketua Pegawai Eksekutif Tahunan oleh Pilihan Pembaca PC.Com pada tahun 2012 Personaliti ICT Terbaik di Malam Anugerah Kepimpinan pada tahun 2013 Dianugerahkan Tokoh ANSARA 2014 Dianugerahkan Tokoh Alumni UiTM 2016 Profil penuh Dato Sri Shazalli juga terdapat dalam Profil Pengarah di muka surat

13 Tadbir Urus LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU 2017 Barisan Pengurusan Kami Kelayakan Ahli Felow Persatuan Akauntan Bertauliah (ACCA), UK Akauntan Bertauliah Institut Akauntan Malaysia (MIA) Ahli Jawatankuasa Isu, Lembaga Piawaian Perakaunan Malaysia dari tahun 2006 hingga 2010 Mengikuti Program IMD untuk Eksekutif Kanan Mengikuti Program Kepimpinan Strategik di Saïd Business School, University of Oxford pada tahun 2013 DATUK BAZLAN OSMAN PENGARAH EKSEKUTIF/ TIMBALAN KETUA PEGAWAI EKSEKUTIF KUMPULAN PENGARAH EKSEKUTIF BUKAN BEBAS Lelaki/53/Malaysia Tarikh Pelantikan 1 Mei 2005 sebagai Ketua Pegawai Kewangan Kumpulan 25 April 2008 sebagai Pengarah Eksekutif Pengalaman Bekerja Datuk Bazlan memulakan kerjaya sebagai juruaudit di sebuah firma perakaunan awam pada tahun Beliau pernah berkhidmat di Kumpulan Sime Darby dengan memegang pelbagai jawatan kewangan di pejabat korporatnya di Kuala Lumpur, Singapura dan Melaka dari tahun 1989 hingga Beliau juga pernah berkhidmat dengan Amerika Express Malaysia Berhad sebelum menyertai Kumpulan FIMA Berhad pada tahun 1994, di mana beliau kemudiannya dilantik sebagai Naib Presiden Kanan, Kewangan/Setiausaha Syarikat. Beliau menyertai Celcom pada tahun 2001 sebagai Naib Presiden Kanan, Kewangan Korporat dan Perbendaharaan dan kemudiannya dilantik sebagai Ketua Pegawai Kewangan pada tahun 2002 sebelum dilantik sebagai Ketua Pegawai Kewangan Kumpulan TM pada 1 Mei 2005 dan Pengarah Eksekutif pada 25 April Sebagai Ketua Pegawai Kewangan Kumpulan, Datuk Bazlan telah membangunkan pasukan kewangan yang kukuh, bertanggungjawab ke atas keputusan pelaburan yang kritikal dan diperlukan bagi Kumpulan untuk bersaing secara berkesan dalam persekitaran pasaran yang dinamik serta mewujudkan nilai bagi pihak-pihak yang berkepentingan. Memandangkan pengalaman luas dan kemahiran kepimpinan yang tinggi, beliau telah dilantik sebagai Timbalan Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan pada 1 April Sebagai Timbalan Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan, beliau bertanggungjawab dalam mengembangkan dan memastikan keputusan perniagaan yang selari dengan wawasan Syarikat. Beliau juga menyelia operasi beberapa kluster perniagaan TM iaitu TM GLOBAL, TM ONE dan unifi, serta Bahagian IT&NT dan Bahagian Pengalaman Pelanggan. Beliau adalah Pengerusi Fiberail Sdn Bhd dan menganggotai Lembaga beberapa anak syarikat Kumpulan TM termasuk webe dan VADS. Keahlian Lembaga Syarikat Tersenarai: Telekom Malaysia Berhad Syarikat Awam: VADS Berhad Anugerah/Pengiktirafan Dinobatkan sebagai Ketua Pegawai Kewangan Terbaik (Malaysia) di Anugerah Tahunan Korporat ke-10 Alpha Southeast Asia Institutional Investor pada 2016 Dinobatkan sebagai Ketua Pegawai Kewangan Terbaik (Kecermerlangan dalam Perancangan & Analisa Kewangan) di Anugerah Tahunan Inovasi Ketua Pegawai Kewangan ke-5 pada 2016 Disenaraikan dalam Global Telecoms Business 50 CFOs To Watch pada tahun 2015 Profil penuh Datuk Bazlan juga terdapat dalam Profil Pengarah di muka surat

14 TELEKOM MALAYSIA BERHAD NOR FADHILAH MOHD ALI KETUA PEGAWAI KEWANGAN KUMPULAN Wanita/47/Malaysia Tarikh Pelantikan 15 Mei 2017 Kelayakan Sarjana Muda Perakaunan (Kepujian) dari Universiti Islam Antarabangsa, Malaysia Institute of Chartered Secretaries and Administrators (ICSA), UK Akauntan Bertauliah dari Institut Akauntan Malaysia Ahli Institut Setiausaha dan Pentadbir Berkanun Malaysia (MAICSA) Menghadiri Program Kepimpinan Strategik di IMD Business School Pengalaman Bekerja Nor Fadhilah menyertai TM pada bulan Ogos 1993 dan telah meraih lebih 20 tahun pengalaman dalam strategi, kewangan korporat, penggabungan dan pengambilalihan syarikat, pembangunan perniagaan; dan penyusunan semula dan transformasi perniagaan. Beliau memulakan kerjaya di firma perkhidmatan profesional, PricewaterhouseCoopers sebelum menyertai TM. Beliau telah dilantik sebagai Pengawai Kewangan Kumpulan TM pada 16 Ogos Pada masa yang sama, beliau terus memegang portfolio lain sebagai Pengurus Besar Penasihat Kewangan dan Pembangunan Perniagaan, Strategi Kumpulan, jawatan yang dipegangnya sejak April Nor Fadhilah telah ditugaskan menjalankan tugastugas Ketua Pegawai Kewangan Kumpulan pada 1 April 2017 dan dilantik sebagai Ketua Pegawai Kewangan Kumpulan pada 15 Mei Beliau juga menyelia operasi Perniagaan Sokongan dan anak syarikat bukan teras Kumpulan TM. Beliau merupakan ahli lembaga beberapa anak syarikat Kumpulan TM termasuk Universiti Telekom Sdn Bhd, Tulip Maple Berhad dan Hijrah Pertama Berhad. Keahlian Lembaga Syarikat Tersenarai: Syarikat Awam: Tulip Maple Berhad Hijrah Pertama Berhad DATO KAIRUL ANNUAR MOHAMED ZAMZAM KETUA PEGAWAI STRATEGI Lelaki/54/Malaysia Tarikh Pelantikan 1 Februari 2009 Kelayakan Sarjana Muda Sains Kejuruteraan dari University of Western Ontario, Kanada Sarjana Pentadbiran Perniagaan dari Universiti Multimedia (MMU), Cyberjaya Menghadiri program Latihan Pengurusan Lanjutan di INSEAD Pengalaman Bekerja Dato Kairul berpengalaman lebih dari 20 tahun dalam industri telekomunikasi, bermula di Jabatan Telekom Malaysia pada tahun 1985 sebagai Eksekutif Perancangan Sumber Manusia. Beliau menjawat pelbagai jawatan di bahagian akses tempatan, rangkaian pensuisan dan transmisi. Beliau pernah dilantik sebagai Pengurus Besar Kawasan Operasi Terengganu pada tahun 1998 dan kemudiannya dilantik sebagai Pembantu Peribadi kepada Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan pada tahun Beliau telah dilantik sebagai Pengurus Besar Hal Ehwal Korporat dan kemudiannya sebagai Naib Presiden, Bahagian Jualan Pengguna dan Perniagaan Perniagaan Runcit pada tahun 2004 sebelum dilantik sebagai Ketua Pegawai Eksekutif Telekom Sales & Services Sdn Bhd pada tahun Dato Kairul telah dilantik sebagai Naib Presiden Eksekutif Kerajaan pada tahun 2009 dan menjadi Pengerusi Majlis Akaun Terurus (MAC) pada 7 September 2016, di mana di bawah pengawasan beliau, Kluster Akaun Terurus telah menjalani transformasi ke arah sebuah entiti yang memberi tumpuan kepada penyediaan penyelesaian perniagaan bersepadu dan penghasilan peluang perniagaan baru. Beliau dilantik sebagai Ketua Pegawai Strategi pada 15 Mei 2017 di mana portfolio beliau merangkumi strategi korporat dan perniagaan Kumpulan, Kawal Selia Korporat dan juga Hal ehwal Undang-undang. Beliau merupakan ahli lembaga beberapa anak syarikat Kumpulan TM termasuk sebagai Pengerusi VADS Lyfe Sdn Bhd. Keahlian Lembaga Syarikat Tersenarai: Syarikat Awam: 101

15 Tadbir Urus LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU 2017 Barisan Pengurusan Kami DATO MOHD RAIS AZHAR KETUA PEGAWAI TEKNOLOGI & INOVASI (CTIO)/ KETUA PEGAWAI KESELAMATAN MAKLUMAT (CISO) Lelaki/53/Malaysia Tarikh Pelantikan 18 Februari 2018 Kelayakan Sarjana Muda Sains (Sains Komputer) dari Indiana State University, Amerika Syarikat Mengikuti Program Transformasi Perniagaan Digital Terulung di IMD Business School di Lausanne, Switzerland Pengalaman Bekerja Dato Mohd Rais telah dilantik sebagai CTIO pada 18 Februari 2018, dan kekal sebagai CISO TM sejak 1 Januari Sebagai CTIO, Dato Mohd Rais bertanggungjawab ke atas Rangkaian, Teknologi Maklumat dan perkhidmatan teknikal untuk Kumpulan TM. Beliau juga bertanggungjawab dalam menyusun strategi, merumus, mengarah dan mengetuai pelaksanaan dan operasi organisasi keselamatan maklumat, seni bina, tadbir urus, risiko, pematuhan, pembangunan, risikan ancaman dan operasi bagi memastikan kerahsiaan, integriti dan aset-aset maklumat Kumpulan TM terus dilindungi. Beliau merupakan Timbalan CTIO pada tahun 2017 dan Naib Presiden Teknologi dan Seni Bina Rangkaian pada tahun Beliau memainkan peranan penting dalam pelaksanaan pelbagai projek transformasi di TM termasuk projek nasional Jalur Lebar Berkelajuan Tinggi (HSBB) yang dilancarkan pada Mac 2010, yang memberi kemudahan dalam perkhidmatan tiga serangkai (suara, data dan video) yang pertama ke seluruh negara. Beliau berpengalaman lebih 30 tahun dalam industri telekomunikasi dan merupakan salah seorang perintis yang mewujudkan pasukan Lebuhraya Maklumat Korporat (COINS), yang menyediakan perkhidmatan Frame Relay TM yang pertama pada tahun Dato Mohd Rais merupakan Pengerusi Majlis Keselamatan Teknikal TM dan Telekom Research & Development Sdn Bhd. Beliau juga adalah ahli Lembaga Pengarah beberapa anak-anak syarikat Kumpulan TM. Keahlian Lembaga Syarikat Tersenarai: Syarikat Awam: NOR SUHAIMI SULONG PEMANGKU KETUA PEGAWAI MODAL INSAN Lelaki/55/Malaysia Tarikh Pelantikan 1 Januari 2018 Kelayakan Diploma dalam Kejuruteraan Mekanikal dari Institut Teknologi MARA Menghadiri Program MBA di University of Wales, Cardiff/ITM Pengalaman Bekerja Suhaimi mempunyai lebih 20 tahun pengalaman dalam pengurusan sumber manusia dan pernah berkhidmat di syarikat-syarikat multinasional dan syarikat-syarikat tempatan utama dalam pelbagai industri dan negara. Beliau terlibat dalam seluruh rangkaian bidang sumber manusia, merangkumi pembangunan organisasi, perubahan dan pengurusan prestasi, ganjaran, perhubungan industri, hubungan pekerja dan pembangunan bakat. Beliau menyertai Kumpulan TM pada 2016 sebagai Ketua Pegawai Pengalaman Insan di webe, sebelum ditugaskan sebagai Ketua Pegawai Pengalaman Insan di TM ONE, salah satu kluster perniagaan utama TM pada 15 Mei Suhaimi telah dilantik sebagai Pemangku Ketua Pegawai Modal Insan TM pada 1 Januari 2018 yang bertanggungjawab menerajui pengurusan sumber manusia bagi Kumpulan TM. Suhaimi memulakan kerjaya di IBM World Trade Corporation (WTC) sebagai Jurutera Pelanggan, dan kemudiannya sebagai Ketua Jualan sektor awam. Beliau bermula sebagai Pengurus Besar Sumber Manusia di IBM WTC, Malaysia pada tahun 1996, dan kemudiannya sebagai Ketua Pengurusan Ganjaran, Sumber Manusia di IBM ASEAN/Asia Selatan. Beliau seterusnya dinaikkan pangkat sebagai Pengarah Program dan Ketua Operasi Ganjaran bagi IBM APAC, Tokyo. Jawatan terakhir beliau di sana adalah sebagai Pengarah, Sumber Manusia IBM Malaysia. Beliau kemudiannya menyertai Maxis Berhad pada Oktober 2005, diikuti Proton Holding Berhad dan Mesiniaga Berhad sebelum menyertai webe. Keahlian Lembaga Syarikat Tersenarai: Syarikat Awam: Anugerah/Pengiktirafan Menerima Anugerah Tigers Golden Globe untuk kecemerlangan dalam Kepimpinan Sumber Manusia pada April Diiktiraf sebagai salah seorang daripada 50 Pemimpin Sumber Manusia Terbaik di Malaysia. 102

16 TELEKOM MALAYSIA BERHAD MOHAMAD MOHAMAD ZAIN KETUA PEGAWAI PEROLEHAN Lelaki/54/Malaysia Tarikh Pelantikan 1 September 2014 Kelayakan Pengamal Insurans Berkanun Ahli Bersekutu Chartered Insurance Institute, UK Ahli Society of Fellow Chartered Insurance Institute, UK Diploma Insurans Am dari Australian Insurance Institute Sarjana Pengurusan Komunikasi dari University Strathclyde Glasgow, UK Pengalaman Bekerja Mohamad memperolehi pengalaman luas dalam perkhidmatan insurans semasa berkhidmat selama enam tahun di syarikat insurans yang berpangkalan di UK, termasuk sebagai pegawai yang bertanggungjawab untuk agensi dan penaja jamin langsung pelanggan, pengurusan tuntutan dan insurans semula, menyediakan cadangan insurans untuk syarikat kad kredit dan jaminan bank, untuk pelanggan-pelanggan domestik dan syarikat multinasional. Beliau menyertai TM pada tahun 1993 sebagai Penolong Pengurus dan diberi tanggungjawab untuk menguruskan program insurans korporat dan melaksanakan program Pengurusan Risiko TM pada tahun Pada tahun 2007, beliau telah dilantik sebagai Pengurus Besar dan diamanahkan untuk mengendalikan portfolio Jaminan Perniagaan Kumpulan yang meliputi Pengurusan Risiko Perusahaan, Jaminan Pendapatan, Pengurusan Penipuan, Pengurusan Insurans, Polisi Pengurusan Kredit & Kawalan, Pematuhan Korporat, Pengurusan Kesinambungan Perniagaan dan Pengurusan Perniagaan Perusahaan. Beliau telah dinaikkan pangkat kepada Naib Presiden, Jaminan Perniagaan Kumpulan, jawatan yang disandang dari tahun 2011 sehingga pelantikan beliau sebagai Ketua Pegawai Perolehan pada 1 September Keahlian Lembaga Syarikat Tersenarai: Syarikat Awam: AHMAD AZHAR YAHYA KETUA PEGAWAI DIGITAL Lelaki/53/Malaysia Tarikh Pelantikan 2 Ogos 2004 Kelayakan Sarjana Muda Sains dalam Kejuruteraan Elektrik dari Oklahoma State University, Amerika Syarikat Menghadiri program IQ Strategik di University Harvard Business School, Amerika Syarikat Pengalaman Bekerja Ahmad Azhar memulakan kerjaya pada tahun 1987 sebagai jurutera di Agilent Technologies (dahulu dikenali sebagai Hewlett Packard). Beliau kemudiannya menyertai firma perunding pengurusan, Accenture pada tahun 1990 mengendalikan portfolio beberapa pelanggan di Malaysia, Asia dan Timur Tengah dari pelbagai industri seperti komunikasi, teknologi tinggi, minyak dan gas dan sektor awam. Beliau berpengalaman dalam perancangan strategik dan pengurusan perubahan, sistem perniagaan dan sokongan operasi, pengurusan sumber perusahaan, pengurusan hasil dan hubungan pelanggan. Beliau menjadi Rakan Kongsi di Accenture pada tahun 2000 sebelum menyertai TM sebagai Ketua Pegawai Informasi Kumpulan pada 2 Ogos Beliau kemudian dilantik sebagai Pengarah Program bagi Projek HSBB pada tahun 2008, dan menyumbang kepada kejayaan pelancaran unifi pada Mac Beliau seterusnya memegang pelbagai jawatan dalam Kumpulan TM; Ketua Pegawai Strategi dari 15 Julai 2010 hingga Disember 2011, Ketua Pegawai Eksekutif VADS dari 1 Januari 2012 sehingga 31 Januari 2015 dan Ketua Advokasi Pelanggan pada 1 Februari Ahmad Azhar telah dilantik sebagai Ketua Pegawai Digital pada 4 Oktober 2016 untuk mengetuai inisiatif Transformasi Digital Kumpulan. Beliau melepaskan jawatan sebagai Ketua Advokasi pada 15 Mei 2017 untuk memberi tumpuan sepenuhnya sebagai Ketua Pegawai Digital. Beliau adalah ahli Lembaga Pengarah beberapa anak syarikat TM termasuk VADS dan Telekom Applied Business Sdn Bhd (TAB). Beliau juga merupakan Ketua Pegawai Eksekutif TAB sejak 5 September 2017 dan menyelia operasi TAB yang menyediakan sistem penyelesaian perniagaan yang selamat dan sebagai pembekal perkhidmatan keselamatan maklumat yang dipercayai. Keahlian Lembaga Syarikat Tersenarai: Syarikat Awam: VADS Berhad 103

17 Tadbir Urus LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU 2017 Barisan Pengurusan Kami Kelayakan Sarjana Muda Sains (Kepujian) dalam Kejuruteraan Elektrik dan Elektronik dari University of Aston di Birmingham, UK Sarjana Pentadbiran Perniagaan dari MMU, Cyberjaya Keahlian Lembaga Syarikat Tersenarai: Syarikat Awam: AHMAD ISMAIL KETUA PEGAWAI KORPORAT DAN KAWAL SELIA Lelaki/57/Malaysia Tarikh Pelantikan 1 Oktober 2010 Pengalaman Bekerja Ahmad menyertai TM pada tahun 1983 sebagai Penolong Pengawal Telekom dan telah memegang pelbagai jawatan kejuruteraan sebelum diberi tanggungjawab dalam bidang pengurusan. Sepanjang 30 tahun pengalaman di Kumpulan TM, beliau pernah bertugas sebagai Pengarah Urusan TM International Bangladesh Limited (kini dikenali sebagai Robi Axiata Limited), Pengurus Besar Strategi Perniagaan, Perniagaan Runcit dan Ketua Pegawai Strategi Bahagian Strategi Telco, Ketua Pegawai Eksekutif Telekom Sales and Services Sdn Bhd dan juga Pengurus Besar TM Pulau Pinang dan TM Melaka. Beliau dilantik sebagai Naib Presiden, Pengurusan Khidmat Pelanggan pada tahun 2008 dan kemudiannya dilantik sebagai Naib Presiden, Program dan Pengurusan Prestasi pada Julai Ahmad telah dilantik sebagai Ketua Pegawai Korporat dan Kawal Selia sejak 1 Oktober AZHAR OMAR KETUA PEGAWAI PENGALAMAN PELANGGAN Lelaki/52/Malaysia Tarikh Pelantikan 15 August 2017 Kelayakan Sarjana Muda Perniagaan dalam Pengurusan Perniagaan, Thames Valley University, UK Pengalaman Bekerja Azhar menyertai TM pada tahun 1994 sebagai Eksekutif Jualan dan Pemasaran di Bahagian Antarabangsa dan kemudiannya menjadi salah seorang perintis dalam pengaktifan TM Net Sdn Bhd, anak syarikat milik penuh TM. Beliau memegang pelbagai jawatan di TM Net, menerajui pembangunan pemasaran produk sebelum memegang jawatan dalam bidang jualan sebelum dinaikkan pangkat sebagai Pengurus Besar Jualan, Terengganu dari April 2007 hingga September Beliau seterusnya dilantik sebagai Pengurus Besar TM Pulau Pinang pada Oktober Azhar berkhidmat sebagai Naib Presiden Negeri TM Johor dari Mac 2014 hingga Ogos 2017, dan memainkan peranan penting dalam membangunkan TM sebagai pembekal perkhidmatan ICT utama untuk agensiagensi kerajaan, syarikat-syarikat korporat besar dan multinasional di wilayah selatan. Beliau telah dilantik sebagai Ketua Pegawai Pengalaman Pelanggan pada 15 Ogos 2017 dan bertanggungjawab ke atas keseluruhan inisiatif pengalaman pelanggan di TM. Keahlian Lembaga Syarikat Tersenarai: Syarikat Awam: 104

18 TELEKOM MALAYSIA BERHAD HAZIMI KASSIM KETUA AUDIT DALAMAN Lelaki/53/Malaysia Tarikh Pelantikan 1 November 2011 Kelayakan Sarjana Muda (Perakaunan) dari University of Canberra, Australia Akauntan Bertauliah dari Australian Society of Certifed Practising Accountants (ASCPA) Ahli Akauntan Bertauliah Institut Akauntan Malaysia (MIA) Ahli Bertauliah Institut Juruaudit Dalaman Malaysia (IIAM) Menghadiri Program Pengurusan Wharton di University of Pennsylvania, Amerika Syarikat Menghadiri Program Pembangunan Eksekutif dalam melaksanakan Strategi untuk Hasil di London Business School, UK Pengalaman Bekerja Hazimi berpengalaman luas dalam bidang audit luaran dan audit dalaman, kewangan dan pengurusan akaun, kewangan korporat serta perancangan strategik, pembangunan perniagaan dan hubungan pelabur. Kerjaya beliau merangkumi pelbagai industri termasuk perkhidmatan perundingan audit bagi syarikat-syarikat sekuriti, insurans, perbankan dan telekomunikasi. Beliau merupakan Ketua Audit Eksekutif di Bahagian Audit Dalaman Malayan Banking Berhad dan kemudiannya Ketua Perancangan Strategik dan Korporat sebelum menyertai TM sebagai Ketua Audit Dalaman pada 1 November Hazimi juga merupakan Pengerusi Gantian Jawatankuasa Pemandu Pematuhan Korporat. Keahlian Lembaga Syarikat Tersenarai: Syarikat Awam: IMRI MOKHTAR NAIB PRESIDEN EKSEKUTIF, unifi Lelaki/44/Malaysia Tarikh Pelantikan 1 Oktober 2014 Kelayakan Ijazah Kelas Pertama Kejuruteraan Elektronik dengan Pengajian Pengurusan dari University College London (UCL), UK Menghadiri pelbagai program kepimpinan anjuran Harvard Business School dan Cambridge Judge Business School Pengalaman Bekerja Imri merupakan Naib Presiden Eksekutif unifi, jenama konvergens utama TM, dan bertanggungjawab ke atas pengurusan keseluruhan portfolio konvergens merangkumi telefon, jalur lebar, mudah alih, TV, wifi dan perkhidmatan nilai tambah untuk pelangganpelanggan Pengguna dan PKS. Beliau berpengalaman lebih 20 tahun dalam strategi perniagaan dan operasi industri komunikasi dan media, yang membolehkan beliau menerajui portfolio yang menyumbang kepada 44% daripada hasil pendapatan TM. Beliau memulakan kerjaya di TM pada tahun 1996 dan menyertai semula TM pada tahun Beliau telah berkhidmat dalam pelbagai jawatan di TM termasuk sebagai Naib Presiden, Program dan Pengurusan Prestasi dan Naib Presiden Eksekutif, Pengguna. Sebelum menyertai semula TM pada tahun 2005, Imri telah berkhidmat di sebuah stesen TV berbayar di Malaysia dan sebelum itu beliau merupakan seorang perunding di sebuah syarikat perunding pengurusan global. Imri merupakan ahli Lembaga beberapa anak syarikat di bawah kluster perniagaan unifi termasuk webe dan sebagai Pengerusi TM Info-Media Sdn Bhd dan Telekom Sales & Services Sdn Bhd. Keahlian Lembaga Syarikat Tersenarai: Syarikat Awam: 105

19 Tadbir Urus LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU 2017 Barisan Pengurusan Kami AZIZI A HADI NAIB PRESIDEN EKSEKUTIF, TM ONE Lelaki/54/Malaysia Tarikh Pelantikan 15 Jun 2011 Kelayakan Sarjana Pentadbiran Perniagaan dari Universiti Putra Malaysia Sarjana Muda Sains Kejuruteraan Elektrik dari Wichita State University, Amerika Syarikat Menghadiri Program Kepimpinan di Harvard University, University of Cambridge dan Stanford University Pengalaman Bekerja Azizi mempunyai lebih 20 tahun pengalaman dalam industri telekomunikasi, merangkumi bidang kejuruteraan, operasi, jualan, pembangunan produk dan pengurusan di syarikat talian tetap dan mudah alih. Beliau memulakan kerjaya bersama Angkatan Tentera Malaysia sebagai Pegawai Kejuruteraan di Rejimen Semboyan Diraja dari tahun 1987 sehingga 1996, dan berperanan dalam merancang rangkaian radio taktikal serta membuat penilaian terhadap peralatan baru dan latihan. Beliau juga merupakan Pengurus Pembangunan Perniagaan Tempatan di Global One Communications, iaitu syarikat penyedia perkhidmatan telekomunikasi antarabangsa pada tahun 1999 di mana beliau bertanggungjawab menguruskan jualan dengan multinasional tempatan. Sebelum menyertai TM pada tahun 2006, beliau telah berkhidmat dengan Maxis Communications Berhad sebagai Ketua Unit Perniagaan Jalur Lebar dan juga di Bahagian Kejuruteraan Rangkaian dan Operasi. Kerjaya beliau di TM bermula sebagai Pengurus Besar, Teknologi & Inovasi, bahagian Perniagaan Runcit TM. Beliau kemudian dinaikkan pangkat sebagai Naib Presiden Produk Runcit pada 1 Februari 2009 dan bertanggungjawab ke atas pembangunan dan pengkomersilan produk dan perkhidmatan TM. Beliau seterusnya dilantik sebagai Naib Presiden Eksekutif, PKS pada Jun 2011 sebelum memegang jawatan sebagai Ketua Pegawai Operasi pada tahun 2014 dan kemudiannya Pengarah Eksekutif dan Ketua Pegawai Eksekutif webe pada 1 Ogos Azizi kemudiannya dilantik sebagai Naib Presiden Eksekutif, TM ONE pada 15 Mei 2017, untuk menerajui TM ONE dalam transformasi bagi meningkatkan pasaran TM sebagai syarikat pemboleh digital bersepadu sepenuhnya bagi sektor perusahaan dan awam. Beliau juga merupakan ahli lembaga beberapa anak syarikat di bawah seliaan TM ONE termasuk VADS. Keahlian Lembaga Syarikat Tersenarai: Syarikat Awam: VADS Berhad MOHAMAD ROZAIMY ABD RAHMAN NAIB PRESIDEN EKSEKUTIF, TM GLOBAL Lelaki/46/Malaysia Tarikh Pelantikan 1 Julai 2009 Kelayakan Sarjana Muda Sains Pengagihan Pengkomputeran dari University of East London, UK Sarjana Sains Pengurusan, Teknologi dari Staffordshire University, UK Menghadiri program Lanjutan IP dan Pengurusan Teknologi di AT&T School of Business and Technology di AT&T Bell Labs di New Jersey, Amerika Syarikat Mengikuti Program Pengurusan Lanjutan Kepimpinan di Institut Kepimpinan dan Keusahawanan Madinah, Arab Saudi Pengalaman Bekerja Rozaimy berpengalaman lebih 19 tahun dalam industri telekomunikasi. Beliau berkhidmat di AT&T sebagai Pengarah Jualan sebelum menyertai TM pada tahun 2006 sebagai Pengurus Besar Pemasaran Produk. Beliau kemudiannya dilantik sebagai Naib Presiden TM GLOBAL pada 1 Julai 2009 dan bertanggungjawab untuk menguruskan perniagaan global TM dan pejabat-pejabat wilayah TM di UK, Amerika Syarikat, Hong Kong, Singapura dan Australia. Berikutan penyusunan semula segmen pasaran Syarikat pada Januari 2013, Rozaimy telah mengetuai kluster Global dan Borong, yang menyelia operasi perniagaan global dan borong. Beliau juga merupakan ahli Lembaga beberapa anak syarikat Kumpulan TM di bawah seliaan TM GLOBAL termasuk Fiberail Sdn Bhd dan Fibrecomm Network (M) Sdn Bhd. Keahlian Lembaga Syarikat Tersenarai: Syarikat Awam: 106

20 TELEKOM MALAYSIA BERHAD WAN AHMAD KAMAL WAN HALIM NAIB PRESIDEN EKSEKUTIF PERUSAHAAN, TM ONE Lelaki/54/Malaysia Tarikh Pelantikan 1 Jun 2014 Kelayakan Sarjana Muda Sains dalam Sains Komputer & Statistik dari Universiti Monash, Melbourne, Australia Pengalaman Bekerja Wan Ahmad Kamal mempunyai lebih 25 tahun pengalaman professional khususnya dalam bidang Pemasaran, Pembangunan Perniagaan, Pengurusan Rangkaian dan Pemasaran Bersepadu meliputi semua pasaran Perusahaan dan Pembekalan Perkhidmatan di Malaysia dan Asia Tenggara. Beliau memulakan kerjaya pada tahun 1986 sebagai Penolong Pengarah, Bahagian Perancangan dan Penyelidikan di Kementerian Pendidikan Malaysia sehingga tahun 1990 sebelum berpindah ke Kumpulan Guthrie Berhad (kini dikenali sebagai Kumpulan Sime Darby) dalam bidang Pengurusan Jualan. Pada tahun 1994, beliau telah menyertai Sapura Systems Malaysia, sebuah syarikat usaha sama antara Sapura Telecommunications Berhad dan Hewlett Packard Sales Malaysia, dan berkhidmat dalam bidang Jualan, Rangkaian, Pemasaran dan Pengurusan Produk. Pada tahun 2000, Wan Ahmad Kamal menyertai Juniper Networks Inc. sebagai Pengurus Tempatan Malaysia dan dilantik sebagai Pengarah Jualan bagi Malaysia, Indonesia dan Vietnam pada tahun Beliau kemudiannya dilantik sebagai Pengarah Urusan Malaysia pada tahun 2007 dan dinaikkan pangkat sebagai Pengarah Urusan ASEAN pada tahun 2012 bertanggungjawab ke atas Jualan Juniper Networks dan Operasi di Asia Tenggara. Beliau menyertai TM pada 1 Jun 2014 sebagai Naib Presiden Eksekutif, Perusahaan. Beliau menganggotai Lembaga beberapa anak syarikat Kumpulan TM termasuk VADS. Beliau juga merupakan ahli Panel Penasihat Industri Universiti Teknologi Petronas (UTP) sejak Februari Keahlian Lembaga Syarikat Tersenarai: Syarikat Awam: VADS Berhad JEREMY KUNG ENG CHUANG NAIB PRESIDEN EKSEKUTIF, MEDIA BAHARU/KETUA PEGAWAI EKSEKUTIF TM NET SDN BHD Lelaki/54/Malaysia Tarikh Pelantikan 15 Julai 2010 Kelayakan Sarjana Muda (Kepujian) Sains Komputer dari University of Ottawa, Kanada Pengalaman Bekerja Jeremy menyertai Kumpulan TM pada 20 Mei 2008 sebagai Ketua Pegawai Eksekutif TM Net Sdn Bhd dan telah dilantik sebagai Naib President Eksekutif Pengguna pada 1 Februari Beliau mula memegang jawatan sebagai Naib Presiden Eksekutif, Media Baharu pada 15 Julai 2010 dan kekal sebagai Ketua Pegawai Eksekutif TM Net Sdn Bhd. Jeremy berpengalaman luas dalam bidang teknikal dan pengurusan ketika berkhidmat di bahagian perniagaan berkaitan teknologi maklumat, media, telekomunikasi dan perniagaan B2C. Sebelum menyertai Kumpulan TM, beliau berkhidmat di PCCW Limited, Hong Kong serta syarikat berkaitan dengannya sebagai Naib Presiden Kanan Advokasi Pelanggan dan Ketua Pegawai Maklumat PCCW Global, sebuah unit perniagaan PCCW yang menyediakan perkhidmatan telekomunikasi global. Pengalaman beliau dalam bidang media diperolehi sepanjang tujuh tahun perkhidmatan bersama STAR TV, sebuah penyiar televisyen satelit dan pembekal kandungan. Sebelum itu, beliau pernah berkhidmat dengan J. Walter Thompson selama tiga tahun. Pengalaman luas beliau telah membantu dalam memastikan kejayaan pelancaran perkhidmatan IPTV TM pada tahun Jeremy juga turut menguruskan Kumpulan TM Pengguna ketika peringkat awal pelancaran dan pada masa yang sama meneruskan pengembangan dan penambahbaikan perkhidmatan video dan kandungan, unifi TV. Keahlian Lembaga Syarikat Tersenarai: Syarikat Awam: 107

21 Tadbir Urus LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU 2017 Barisan Pengurusan Kami MOHD ROSLAN MOHD RASHIDI KETUA SEKTOR AWAM, TM ONE Lelaki/51/Malaysia Tarikh Pelantikan 15 Mei 2017 Kelayakan Sarjana dalam Kejuruteraan Elektrik dari Columbia University, New York City, Amerika Syarikat Sarjana Pengurusan Komunikasi dari University of Strathclyde, Scotland Pengalaman Bekerja Roslan menyertai TM pada tahun 1990 sebagai Jurutera Pensuisan dan dipinjamkan ke Perbadanan Pembangunan Multimedia (MDeC) pada tahun 1995 untuk membangunkan pelan induk rangkaian Multimedia Super Corridor (MSC) dan kemudiannya menerajui pembangunan Sistem Aplikasi Perdana Sekolah Bestari dan Sistem Aplikasi Perdana Kad Pintar. Beliau telah berkhidmat di TM Net Sdn Bhd dari sebagai Ketua Pegawai Teknologi dan memainkan peranan penting dalam memperbaharui rangkaian TM Net dan membangunkan perkhidmatan Pusat Data dan Streamyx. Pada tahun 2005, beliau telah dilantik sebagai Ketua Pegawai Eksekutif Meganet Communications Sdn Bhd, sebuah syarikat usaha sama di antara TM dan NTT Japan, dengan tumpuan membangunkan Sistem Integrasi dan Pengurusan Bangunan Pintar (IBMS). Pada tahun 2007, beliau bersama-sama pihak Berkuasa Wilayah Pembangunan Iskandar dan pihak berkepentingan yang lain ditugaskan untuk merangka dan membangunkan pelan induk Wilayah Pembangunan Iskandar (IDR). Beliau kemudiannya dilantik sebagai Naib Presiden TM Negeri Johor, dan memainkan peranan penting memastikan penglibatan secara langsung TM di Iskandar Puteri, dalam pembangunan Iskandar Malaysia. Roslan seterusnya berkhidmat sebagai Ketua Pegawai Eksekutif GITN Sdn Bhd (GITN) pada tahun Beliau dinaikkan pangkat ke jawatan sekarang sebagai Ketua, TM Kerajaan (kini dikenali sebagai Sektor Awam) pada 15 Mei 2017 bagi memastikan pengurusan sektor kerajaan dengan lebih berkesan, dan pada masa yang sama, kekal sebagai Ketua Pegawai Eksekutif GITN sehingga 1 Mac Keahlian Lembaga Syarikat Tersenarai: Syarikat Awam: IZLYN RAMLI NAIB PRESIDEN, JENAMA & KOMUNIKASI KUMPULAN Wanita/47/Malaysia Tarikh Pelantikan 1 Oktober 2010 Kelayakan Sarjana Pentadbiran Perniagaan (Cemerlang) dari City University (Cass) Business School, London, UK, pengkhususan dalam Pengurusan Strategik Teknologi dan E-Perniagaan Sarjana Muda Sains (Kepujian) dalam bidang Ekonomi dari University College, London, UK Pengalaman Bekerja Izlyn memulakan kerjaya pada tahun 1992 di PricewaterhouseCoopers sebelum berpindah ke BzW Capital sebagai penganalisa pelaburan. Beliau menyertai TM pada tahun 1998 dan berkhidmat selama 10 tahun di bahagian Perancangan dan Strategi Kumpulan. Dari tahun 2006 hingga 2008, beliau pernah dilantik sebagai Pembantu Khas kepada Pengerusi Kumpulan TM sebagai Pegawai Hubungan Utama Polisi untuk organisasi-organisasi tempatan dan antarabangsa termasuk APEC, Majlis Penasihat Perniagaan APEC dan Perikatan Global Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu, dengan tumpuan kepada Pembangunan ICT dan pembangunan untuk ICT. Berikutan pengasingan TM pada tahun 2008, Izlyn telah berpindah ke Axiata Group Berhad (Axiata) dan ditugaskan untuk mengetuai Bahagian Komunikasi Korporat. Beliau adalah salah seorang ahli utama pasukan penjenamaan semula Axiata, dan telah memainkan peranan penting dalam Strategi Tanggungjawab Korporat Axiata. Izlyn kembali ke TM sebagai Naib Presiden, Komunikasi Korporat Kumpulan pada 1 Oktober 2010 dan telah diberi tanggungjawab lebih besar sebagai Naib Presiden, Jenama & Komunikasi Kumpulan berkuat kuasa 1 Jun Keahlian Lembaga Syarikat Tersenarai: Syarikat Awam: Anugerah/Pengiktirafan Dianugerahkan sebagai salah seorang Pemimpin Jenama Paling Berpengaruh di Kongres Jenama Dunia Anugerah Kepimpinan Wanita di Majlis Penganugerahan Golden Globe Tigers Disenaraikan sebagai antara 50 Ketua Pegawai Pemasaran Teratas dalam senarai Global Telecoms Business Industry pada tahun

22 TELEKOM MALAYSIA BERHAD MOHARMUSTAQEEM MOHAMMED KETUA PEGAWAI EKSEKUTIF WEBE DIGITAL SDN BHD (webe) Lelaki/42/Malaysia Tarikh Pelantikan 15 Mei 2017 Kelayakan LL.B dari University of Kent Canterbury, UK Diploma Lepasan Ijazah dalam Pengajian Lanjutan Undang-undang dari City University London Diterima sebagai Peguam di Mahkamah Tinggi England & Wales oleh Gray s Inn pada tahun 2000 Pengalaman Bekerja Mohar mempunyai lebih 15 tahun pengalaman dalam pelbagai bidang merangkumi kepimpinan unit perniagaan, pemasaran produk, strategi dan kepimpinan akaun utama. Beliau memulakan kerjayanya sebagai peguambela dan peguamcara di Shearn Delamore & Co dari Januari 2001 hingga Disember Beliau berkhidmat di DiGi Telecommunication Sdn Bhd dari bulan September 2003 sebelum menyertai TM pada tahun Beliau memulakan kerjaya di Digi sebagai eksekutif Perancangan Projek & Kawalan, Bahagian Teknologi. Beliau dilantik sebagai Ketua Pematuhan & Pelaksanaan Strategik dalam Pembangunan Rangkaian sebelum berpindah ke Harga & Strategi, Pengurusan Produk. Pada bulan Julai 2008, beliau menceburi bidang pemasaran dan berkhidmat sebagai Ketua Pasca bayar dan kemudian sebagai Ketua Prabayar. Beliau seterusnya mengetuai Pemasaran Segmen Digi dan mengakhiri kariernya di syarikat itu sebagai Ketua Operasi Pemasaran pada bulan November Beliau mula menyertai Kumpulan TM pada tahun 2011 sebagai Pengurus Besar Perniagaan Bersepadu di Media Baharu. Beliau seterusnya menjadi Ketua Operasi Pemasaran Pasaran Massa pada tahun 2013, di mana beliau bertanggungjawab ke atas perancangan dan pelaksanaan semua produk dan perkhidmatan portfolio pasaran massa TM dan memastikan matlamat hasil dan kepuasan pelanggan dicapai. Mohar telah dinaikkan pangkat sebagai Naib Presiden Operasi Pemasaran Pasaran Massa pada tahun 2014, di mana beliau sama-sama bertanggungjawab untuk memastikan strategi dan sasaran pemasaran bagi portfolio Pasaran Massa dicapai. Beliau dilantik ke jawatan sekarang sebagai Ketua Pegawai Eksekutif dan Pengarah Eksekutif webe pada 15 Mei Sebagai Ketua Pegawai Eksekutif, Mohar bertanggungjawab ke atas semua aspek operasi webe termasuk pembekalan perkhidmatan mobiliti digital TM dan Pusat Kecemerlangan dalam bahagian Digital, Mobiliti dan Reka Bentuk Pemikiran. Beliau ditugaskan untuk memacu peranan webe sebagai cabang mobiliti TM dalam memberi nilai tambah perkhidmatan digital TM, bagi menyokong perkhidmatan dan melangkaui keterhubungan serta mengukuhkan kedudukannya sebagai Peneraju Konvergens Malaysia. Beliau juga adalah ahli Lembaga beberapa anak syarikat Kumpulan TM di bawah kelompok perniagaan unifi. Keahlian Lembaga Syarikat Tersenarai: Syarikat Awam: NIZAM ARSHAD KETUA PEGAWAI EKSEKUTIF, VADS BERHAD/KETUA PEGAWAI TEKNOLOGI, TM ONE Lelaki/53/Malaysia Tarikh Pelantikan 15 Julai 2017 Kelayakan Ijazah Sarjana Muda Kejuruteraan Komputer dari Case Western Reserve University, Cleveland, Ohio, Amerika Syarikat Pengalaman Bekerja Nizam meraih pengalaman dalam sistem sokongan dan pengurusan syarikat-syarikat global termasuk Nixdorf Computer, Ericson AB, IBM Inc dan Sun Microsystems Inc. Beliau menyertai TM pada tahun 2007, sebagai Pengurus Besar Seni Bina IT bertanggungjawab ke atas penghijrahan semua sistem warisan kepada sistem yang baru. Beliau kemudiannya dilantik sebagai Naib Presiden, Teknologi Maklumat Kumpulan pada tahun 2008 menerajui transformasi Bahagian Teknologi Maklumat TM untuk menyokong pelancaran Fibre to the Home (FTTH). Beliau juga ditugaskan untuk mengetuai inisiatif digital bagi mengoptimumkan proses perniagaan dalam strategi rangkaian, pembangunan dan operasi, dan sistem yang diperlukan bagi menyokong Transformasi Digital TM. Nizam telah dilantik sebagai Ketua Pegawai Eksekutif VADS pada 15 Mei Sebagai sebahagian daripada penyusunan semula organisasi TM ONE, beliau telah ditugaskan sebagai Ketua Pegawai Teknologi TM ONE dan kekal sebagai Ketua Pegawai Eksekutif dan Pengarah VADS. Keahlian Lembaga Syarikat Tersenarai: Syarikat Awam: VADS Berhad Maklumat Tambahan Pengurusan Kanan Penting (KSM) Tarikh pelantikan : Tarikh dilantik menjadi KSM. Pertalian keluarga : Kecuali dinyatakan, tiada KSM yang mempunyai sebarang pertalian keluarga dengan mana-mana Pengarah dan/atau pemegang saham utama TM. Percanggahan Kepentingan : Kecuali dinyatakan, tiada KSM yang mempunyai percanggahan kepentingan dengan TM. Sabitan Kesalahan : KSM yang pernah disabitkan dengan sebarang kesalahan selain daripada kesalahan trafik, dalam tempoh 5 tahun yang lalu. Sekatan Awam atau Penalti : KSM dikenakan sebarang sekatan awam atau penalti oleh mana-mana badan kawal selia sepanjang dalam tahun kewangan berakhir 31 Disember

23 Tadbir Urus LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU 2017 Tinjauan Keseluruhan Tadbir Urus ULASAN PENGERUSI Lembaga Pengarah anda berpegang teguh pada tahap tadbir urus korporat yang tinggi dan amat mementingkan integriti, ketelusan, akauntabiliti dan amalan perniagaan yang bertanggungjawab. Lembaga Pengarah bertanggungjawab sepenuhnya kepada semua pemegang-pemegang saham dalam semua kegiatan; dalam melaksanakan strategi dan prestasi kewangan bagi kepentingan jangka panjang Syarikat; menggunakan segala sumber syarikat dengan cekap dengan mengambil kira faktor-faktor sosial, alam sekitar dan etika. TAN SRI DATO SERI DR SULAIMAN MAHBOB PENGERUSI JAWATANKUASA AUDIT LEMBAGA (JAL) JAWATANKUASA PENCALONAN DAN GANJARAN (JPG) JAWATANKUASA RISIKO LEMBAGA (JRL) Pengerusi Gee Siew Yoong Pengerusi Tunku Dato Mahmood Fawzy Tunku Muhiyiddin Pengerusi Tunku Afwida Tunku Dato A.Malek JAL mengawasi, mengkaji kualiti maklumat kewangan, memberikan pandangan, membuat semakan yang wajar dan objektif terhadap keberkesanan serta kecekapan sistem kawalan dalaman Kumpulan. Objektif utama JPG adalah membantu Lembaga dalam pencalonan, pelantikan, penilaian, ganjaran dan imbuhan Lembaga serta ahli-ahli pengurusan berjawatan utama. JRL memberi tumpuan kepada isuisu risiko Syarikat dan membantu Lembaga dalam mengawasi serta menyelia dasar dan rangka kerja pengurusan dan polisi risiko Kumpulan TM. 110

24 TELEKOM MALAYSIA BERHAD Lembaga Pengarah mengesahkan bahawa Laporan Tahunan Bersepadu (LTB) secara keseluruhannya adalah satu laporan yang saksama, seimbang dan komprehensif. Keseluruhan proses termasuk kawalan dan pelaporan kewangan serta risiko pengurusan yang telah lama wujud dan diamalkan oleh Syarikat, menguatkan keyakinan kami untuk membuat kenyataan ini. Di samping itu, Jawatankuasa Amalan Terbaik dan Jawatankuasa Audit Lembaga (JAL) telah membuat semakan semula kesemua ulasan-ulasan di dalam LTB ini untuk memastikan ia mengandungi semua penzahiran yang diperlukan bagi membentangkan keadaan kewangan dan operasi Syarikat dan Kumpulan dengan wajar dan menyeluruh. Ahli-ahli Lembaga sentiasa bekerjasama dan jujur dan sering mengadakan perbincangan secara terbuka dan telus dalam setiap mesyuarat Lembaga. Lembaga Pengarah amat memahami pentingnya peranan budaya korporat yang baik dalam mencapai matlamat jangka panjang perniagaan dan kejayaan Syarikat dari segi ekonomi. Ahli Lembaga sentiasa bertindak dengan penuh integriti yang mana amalan ini boleh dilihat ketika Mesyuarat dijalankan. Prinsip ini juga diperturunkan kepada pihak pengurusan dan setiap peringkat perniagaan. Kami amat berbangga dengan jenama TM dan akan melindungi integritinya demi masa depan TM. JAWATANKUASA TENDER (JTL) JAWATANKUASA PELABURAN (JPL) Pengerusi Datuk Zalekha Hassan Pengerusi Datuk Seri Fateh Iskandar Tan Sri Dato Mohamed Mansor JTL ditubuhkan untuk mempertimbangkan cadangancadangan perolehan Kumpulan TM berdasarkan Had Kuasa yang diluluskan, selaras dengan penurunan kuasa oleh Lembaga Pengarah. JPL ditubuhkan untuk mempertimbangkan dan menilai semula cadangan-cadangan pelaburan dan penjualan ekuiti strategik serta cadangan berkaitan hartanah Kumpulan TM untuk diperakukan kepada Lembaga untuk kelulusan. Terma Rujukan Jawatankuasa Lembaga boleh didapati di 111

25 Tadbir Urus LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU 2017 MODEL DAN RANGKA KERJA TADBIR URUS Model tadbir urus kami adalah berdasarkan Keperluan Penyenaraian Pasaran Utama (Keperluan Penyenaraian), Bursa Malaysia Securities Berhad (Bursa Securities), Kod Tadbir Urus Korporat Malaysia 2017 (Kod Tadbir Urus 2017), Garis Panduan Tadbir Urus Korporat 2017, Garis Panduan Penzahiran Korporat, Buku Hijau dalam Meningkatkan Keberkesanan Lembaga, piawaian dan amalan antarabangsa selain dari penanda aras yang ditetapkan oleh Kad Skor Tadbir Urus ASEAN (Tadbir Urus ASEAN). Lembaga meluluskan rangka kerja tadbir urus Kumpulan di mana kuasa-kuasa tertentu Lembaga diturunkan kepada Jawatankuasa-jawatankuasa Lembaga berkaitan yang menyumbang kemahiran khusus mereka dalam bidang-bidang tertentu seperti semakan semula maklumat kewangan, pengurusan modal insan, kawalan dalaman dan pengurusan risiko serta tadbir urus, hal-hal berkaitan perolehan dan pelaburan, dan Pengarah Urusan/Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan seperti yang digambarkan di bawah: RANGKA KERJA TADBIR URUS TM RANGKA KERJA TADBIR URUS KAMI MERANGKUMI: PEMEGANG-PEMEGANG SAHAM LEMBAGA 1 Komunikasi secara terbuka, jelas dan tepat pada masanya dengan para pemegang saham Jawatankuasa Audit Jawatankuasa Pencalonan dan Ganjaran Jawatankuasa Tender 2 Lembaga Pengarah yang mahir, pelbagai pengalaman, dan bebas, dengan struktur Jawatankuasa Lembaga yang sesuai dengan keperluan Syarikat 3 Rangka kerja pengagihan tugas, proses membuat keputusan dan akauntabiliti yang jelas Jawatankuasa Risiko Jawatankuasa PIJP Jawatankuasa Pelaburan 4 Sistem pengurusan risiko dan jaminan yang kukuh PENGARAH URUSAN/KETUA PEGAWAI EKSEKUTIF KUMPULAN Jawatankuasa Pengurusan Barisan Kepimpinan Kumpulan 5 Nilai, Kod Tatalaku dan polisi rangka kerja kami mentafsirkan nilai dan tahap pelakuan yang diharapkan diantara kami dalam usaha mencapai matlamat dan strategi kami JAWATANKUASA-JAWATANKUASA KECIL PENGURUSAN 112

26 TELEKOM MALAYSIA BERHAD Model Tadbir Urus ini disokong oleh Matriks Had Kuasa Kumpulan TM dan Polisi Perniagaan dan Tadbir Urus (PPT). Semua isu dan keputusan yang dikhaskan untuk keputusan Lembaga jelas dikenalpasti dalam Had Kuasa Tahap 1, yang memperuntukkan kuasa kepada Lembaga Pengarah, JTL, Pengarahpengarah Eksekutif dan Pengurusan Atasan. Matriks Had Kuasa dan PPT akan dikaji semula bila diperlukan bagi menyesuaikannya dengan perniagaan yang semakin mencabar dan mencerminkan dasar-dasar perniagaan utama serta tadbir urus TM merangkumi keseluruhan fungsi utama organisasi. Berikutan penerbitan Kod Tadbir Urus oleh Suruhanjaya Sekuriti (SC) pada April 2017, JPG dan Lembaga Pengarah pada Mei 2017 telah menganalisa perbandingan antara amalan tadbir urus korporat Syarikat dan piawaian-piawaian Kod Tadbir Urus yang disediakan oleh Pengurusan. Lembaga bersetuju bahawa Syarikat telah memenuhi kesemua 12 Hasil yang Diharapkan kecuali beberapa kelainan berbanding Amalan-amalan yang disyorkan dalam Kod Tadbir Urus. Lembaga memperakui pentingnya menghormati intipati tadbir urus yang merangkumi prinsip tadbir urus yang baik. Gambaran Keseluruhan Penyata Tadbir Urus ini merujuk kepada tiga prinsip Tadbir Urus Utama seperti yang dinyatakan dalam Kod Tadbir Urus, iaitu: Prinsip A: Kepimpinan dan Keberkesanan Lembaga Prinsip B: Audit dan Pengurusan Risiko yang Berkesan Prinsip C: Integriti dalam Pelaporan Korporat dan Hubungan Bermakna dengan Pihak-Pihak Berkepentingan Penyata ini hendaklah dibaca bersama Laporan Tadbir Urus Korporat Syarikat 2017, serta langkah-langkah alternatif dari Amalan yang boleh didapati di laman sesawang Syarikat di Laporan ini menerangkan bagaimana Syarikat telah menggunapakai setiap Amalan, serta langkah-langkah alternatif dari Amalan yang dicadangkan dalam Kod Tadbir Urus, dan alternatif yang ada di dalam Syarikat semasa tahun kewangan Lembaga sukacita membentangkan bagaimana Prinsip Kod Tadbir Urus diguna pakai dalam Penyata ini. Kami berharap maklumat ini akan membantu anda memahami bagaimana Lembaga mentadbir Syarikat, mengurus risiko, mengawal kawalan dalaman, dan bagaimana keputusan dibuat. 113

27 Tadbir Urus LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU 2017 PRINSIP A: KEPIMPINAN DAN KEBERKESANAN LEMBAGA TANGGUNGJAWAB LEMBAGA Lembaga mengambil maklum tanggungjawab-tanggungjawab dan tugastugas utamanya seperti yang termaktub dalam rangka kerja perundangan yang terkandung dalam Akta Syarikat 2016 serta prinsip-prinsip dan amalan-amalan di dalam Kod Tadbir Urus. Ia menggalas tanggungjawab barisan kepimpinan Syarikat serta bertanggungjawab secara kolektif dalam memenuhi objektif dan matlamat Syarikat. Para Pengarah mempunyai tugas fidusiari untuk bertindak dengan ikhlas dan bersikap wajar, berwaspada dan menggunakan segala kemahiran yang ada serta komited dalam memelihara kepentingan Syarikat bagi memastikan tahap etika yang tinggi digunapakai di seluruh Kumpulan TM. Aktiviti Lembaga dirancang secara sistematik untuk membantu Pengarah-pengarah Eksekutif dan pihak Pengurusan mencapai matlamat Syarikat berasaskan rangka kerja tadbir urus yang telus. Dalam melaksanakan peranan dan tanggungjawabnya, Lembaga sedar perlunya untuk melindungi kepentingan semua pihak yang berkepentingan. Jawatankuasa-jawatankuasa Lembaga berkaitan telah ditubuhkan dengan Terma Rujukan yang jelas dan dianggotai para Pengarah yang telah memperuntukkan masa dan usaha mereka bagi memastikan tanggungjawab mereka dilaksanakan dengan berkesan. Lembaga secara kolektif bertanggungjawab ke atas kelancaran prosesproses teras yang melibatkan tadbir urus Lembaga, nilai perniagaan dan pengawasan etika. Pada suku tahun ketiga, Lembaga telah mengadakan satu sesi pertemuan dengan kepimpinan baru yang dilantik pada bulan Mei 2017, untuk membincangkan hala tuju perniagaan, strategi dan pelan perniagaan yang kesemuanya dikekalkan kecuali model pelaksanaannya yang telah disemak semula, melalui PERFEXE10. Semua aspek strategi dan pelan pelaksanaan telah dinilai bagi memastikan ianya dapat dilaksanakan dan sebarang pindaan yang dibuat akan berupaya menuju ke arah sasaran yang dikehendaki. Dalam Penilaian Keberkesanan Lembaga 2017 (PKL), Lembaga telah menilai prestasi pencapaian tanggungjawab Lembaga termasuk Tanggungjawab Am, Perancangan Strategik, Pengurusan Prestasi, Pengurusan Risiko dan Kawalan Dalaman, Pengurusan Modal Insan dan Tadbir Urus Korporat. Lembaga bersetuju bahawa secara keseluruhannya, ia telah menunjukkan prestasi yang amat baik walaupun menghadapi cabaran sepanjang tahun Lembaga telah memberikan panduan strategik dan pemantauan prestasi pengurusan yang baik, dan fokus dalam mengekalkan hala tuju Syarikat, dengan bantuan jawatankuasajawatankuasa Lembaga sedia ada. Lembaga bersetuju penambahbaikan berterusan amat diperlukan bagi meningkatkan prestasi perniagaan, dan perlunya memberi lebih tumpuan untuk penambahbaikan pengurusan modal insan dilaksanakan, demi memastikan matlamat strategik dan pelan perniagaan berjalan lancar untuk menghasilkan nilai tambah. Lembaga terus komited untuk menambah baik organisasi secara keseluruhannya dan meningkatkan lagi sumbangan setiap ahli Lembaga bagi memastikan kemampanan Kumpulan TM. Piagam Lembaga Piagam Lembaga adalah dokumen rujukan komprehensif untuk para Pengarah berhubung dengan peranan Lembaga, kuasa, tugas dan fungsifungsi mereka. Ia menggariskan proses dan prosedur untuk Lembaga dan jawatankuasa-jawatankuasa dalam melaksanakan pengawasan mereka dengan berkesan dan cekap mengenai perkara-perkara yang berkaitan dengan Lembaga dan proses Lembaga. Piagam Lembaga ini akan sentiasa dikaji semula dan dikemas kini selaras dengan peraturan dan undangundang terkini agar ianya kekal relevan. Semakan semula Piagam Lembaga merupakan sebahagian daripada aktiviti tahunan di bawah Program Penambahbaikan Prestasi Lembaga (PPPL). Ia merangkumi penilaian terhadap objektif, peranan dan tanggungjawab Lembaga bagi memastikan ia selaras dengan amalan tadbir urus dan mematuhi peraturan dan undangundang yang berkaitan. Pada bulan Februari 2017 dan terkini pada Februari 2018, Piagam Lembaga telah dikemas kini dengan mengambil kira perubahan yang dibuat kepada Akta Syarikat 2016, Keperluan Penyenaraian Bursa Sekuriti, garis panduan Institut Juruaudit Dalaman Malaysia menurut Panduan Fungsi Berkesan Audit Dalaman dan prinsip-prinsip Kod Tadbir Urus Piagam Lembaga boleh diakses di laman sesawang rasmi di Pengasingan Tanggungjawab Lembaga, Jawatankuasa Lembaga dan Pengurusan Peranan dan tanggungjawab Lembaga Pengarah, Jawatankuasajawatankuasa Lembaga dan Pengurusan jelas dinyatakan dalam Piagam Lembaga. Ianya mengasingkan peranan dan tanggungjawab Pengerusi, Pengarah Bebas Bukan Eksekutif Kanan (PBK), Pengarah Bukan Eksekutif (PBE) dan Pengarah-pengarah Eksekutif (PE). Walaubagaimanapun, fungsi masing-masing kekal dan saling berkait antara satu sama lain bagi membolehkan mereka melaksanakan tugas masing-masing dengan lebih cekap dan berkesan. Di samping itu ia juga memastikan unsur-unsur semak dan seimbang di pihak atasan Syarikat. Pengasingan fungsi-fungsi ini memastikan kelancaran perniagaan dan operasi syarikat. Pengasingan kuasa ini juga memastikan tiada individu atau kumpulan yang dapat menguasai sepenuhnya proses membuat keputusan, dengan itu melindungi keseimbangan kuasa dalam Syarikat. Pematuhan kepada pengasingan kuasa ini mewujudkan keseimbangan dalam pentadbiran Syarikat dan kuasa Lembaga, sejajar dengan amalan tadbir urus terbaik. Pengawasan yang berpatutan dan peningkatan tahap akauntabiliti Pengurusan Syarikat hasil dari penggunaan rangka kerja ini membolehkan pemerhatian sewajarnya di lakukan. Bagi memupuk amalan tadbir urus yang baik dalam Syarikat, Pengerusi mengetuai Lembaga Pengarah memastikan keberkesanan Lembaga. Pengarah Bebas Kanan pula membantu Pengerusi untuk mencapai matlamat ini. 114

28 TELEKOM MALAYSIA BERHAD Peranan Pengerusi Tanggungjawab utama Pengerusi adalah memberikan kepimpinan yang wajar kepada Lembaga dan Kumpulan serta memastikan Lembaga memenuhi kewajipannya kepada Syarikat. Beliau juga mengetuai Lembaga dalam mengawasi pihak Pengurusan. Jawatan Pengerusi dan Ketua Pegawai Eksekutif disandang oleh individu yang berlainan, mempunyai peranan masing-masing yang jelas dan berbeza sepertimana yang termaktub di dalam Piagam Lembaga. Tan Sri Dato Seri Dr Sulaiman Mahbob, Pengerusi TM, bukan ahli eksekutif lembaga dan tidak pernah memegang jawatan sebagai Ketua Pegawai Ekskutif TM. Beliau juga tidak pernah menjadi sebahagian daripada Pengurusan TM. Oleh itu, isu pengaruh tidak wajar dari masa lalu tidak menjadi kebimbangan. Hasil PKL 2017: Pengerusi telah dinilai sebagai berkesan dalam memimpin Lembaga dan telah memastikan penyertaan semua ahli Lembaga dengan menggalakkan perbincangan yang terbuka dan menyeluruh dalam proses membuat keputusan. Beliau juga telah mengendalikan mesyuarat secara produktif dan memepati masa yang ditentukan. Peranan Pengarah Kanan Bukan Eksekutif (PBK) Tunku Dato Mahmood Fawzy Tunku Muhiyiddin telah dilantik sebagai PBK baru menggantikan Dato Ibrahim Marsidi yang meletak jawatan sebagai Pengarah pada 30 April Tunku Dato Mahmood Fawzy adalah bekas wakil pemegang saham utama TM, Khazanah Nasional Berhad (Khazanah) di dalam Lembaga TM. Beliau telah melepaskan jawatannya sebagai Pengarah Bukan Bebas Bukan Eksekutif (PBBBE) dan telah dilantik ke jawatan baru sebagai Pengarah Bebas Bukan Eksekutif (PBBE) pada hari yang sama yang melayakkan beliau untuk dilantik sebagai PBK. Beliau dilantik sebagai PBK yang baru berdasarkan pengalaman dan kedudukan beliau yang telah lama di dalam Lembaga dan pemahaman yang mendalam tentang isu-isu tadbir urus Syarikat. Tunku Dato Mahmood Fawzy yang memenuhi syarat dan kriteria yang ditetapkan, adalah calon yang paling sesuai untuk jawatan ini. Tempoh perkhidmatan dalam Lembaga memberikan beliau kemahiran dalam segenap hal Lembaga dan menyebabkan beliau amat mengenali ahli-ahlinya. Beliau dihormati oleh ahli Lembaga yang lain kerana beliau sentiasa memelihara dan mendahulukan kepentingan Syarikat pada setiap masa. Beliau mempunyai hubungan akrab dan mesra dengan Pengerusi dan dalam banyak kesempatan, berpeluang mengadakan perbincangan rasmi dan tidak rasmi tentang pelbagai isu berkaitan Syarikat. Dalam melaksanakan peranannya, beliau juga terus bebas daripada pihak pengurusan. Sebagai PBK, Tunku Dato Mahmood Fawzy bertanggungjawab mengadakan perbincangan sulit dengan PBE lain yang mungkin mempunyai kebimbangan wujudnya perkaraperkara yang berkemungkinan tidak mendapat perhatian sewajarnya dari Lembaga secara keseluruhan. Perbincangan ini hanya diadakan apabila diperlukan atau dianggap perlu oleh PBK. Oleh yang demikian, Lembaga Pengarah dapat mencapai tahap kebebasan yang lebih tinggi dan PBE boleh bertemu dan bertukar pandangan secara lebih aktif tanpa kehadiran Pengurusan. Sepanjang tahun 2017, mesyuarat PBK telah diadakan pada 21 November 2017 untuk membincangkan isu-isu berkenaan yang menjadi kebimbangan Lembaga. Sebagai PBK, beliau akan terus menyediakan saluran komunikasi alternatif untuk para pemegang saham dan pihakpihak berkepentingan bagi menyampaikan kebimbangan dan kemusykilan mereka dan memastikan supaya isu-isu tersebut dapat disalurkan kepada pihak-pihak yang berkaitan. Ulasan PKL 2017: Berdasarkan keputusan Penilaian Diri dan Sesama Pengarah, Tunku Dato Mahmood Fawzy diberi penilaian yang melebihi skor purata yang membuktikan prestasi beliau sebagai PBK sangat memuaskan. 115

29 Tadbir Urus LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU 2017 Berikutan persaraan Tan Sri Dato Sri Zamzamzairani Mohd Isa pada 30 April 2017, Dato Sri Mohammed Shazalli Ramly telah dilantik sebagai Pengarah Urusan/ Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan yang baru, memastikan kesinambungan dan kestabilan Lembaga dan Pengurusan. Perubahan ini memberikan cabaran baru bukan sahaja di kalangan Pengurusan Kanan TM tetapi juga bagi keseluruhan Kumpulan. Seiring dengan Dato Sri Shazalli, kenaikan pangkat Datuk Bazlan Osman sebagai Pengarah Eksekutif/Timbalan Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan membawa idea serta pandangan baru dan segar serta perspektif yang berbeza kepada perniagaan dan budaya, merangsang peluang-peluang baru yang lebih luas untuk memperkasakan Syarikat demi mencapai tahap yang lebih tinggi. Perkembangan ini membawa dinamik baru dan berbeza di kalangan Pengurusan, dan di antara Pengurusan dengan Lembaga. Kedua-dua pihak telah berjaya berkerjasama untuk memajukan Syarikat dengan memahami peranan dan kedudukan masing-masing. Lembaga juga bersetuju untuk meningkatkan perbincangan dengan Pengurusan memandangkan pelbagai cabaran yang dihadapi oleh Kumpulan TM. Peranan Pengarah- Pengarah Eksekutif (PE) PE, iaitu Pengarah Urusan/Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan dan Pengarah Eksekutif/Timbalan Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan secara kolektif menggalas fungsi utama bagi memastikan kelancaran operasi Syarikat. Fungsi dan tanggungjawab utama mereka seperti yang ditentukan di dalam Kad Skor Kumpulan TM yang dikongsi bersama, dan yang telah dikaji semula, dinilai dan diluluskan oleh Lembaga. PE telah mewujudkan beberapa jawatankuasa pengurusan untuk membantu tugas-tugas operasi dan pengurusan mereka. Forum ini menyediakan landasan bagi ahli-ahli Pengurusan Kanan, termasuk ketua-ketua bahagian dan jabatan, untuk sentiasa berinteraksi secara langsung antara satu sama lain bagi berbincang, memberi pandangan dan mengkaji matlamat, strategi dan operasi Syarikat. Berikutan perubahan kepada jawatan PE, perubahan peranan dan tanggungjawab mereka juga telah diselaraskan dengan sewajarnya. Dengan kemahiran unik masing-masing, kedua-dua PE saling melengkapi antara satu sama lain dari segi strategi dan pelaksanaannya dan telah menjadi satu unit yang berkerjasama dengan cemerlang sebagai satu pasukan. Peranan Pengarah Urusan/ Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan Pengarah Urusan/Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan bertanggungjawab melaksanakan polisi-polisi utama yang diluluskan Lembaga dan dipertanggungjawabkan untuk melapor dan membincangkan semua isu-isu penting yang berkemungkinan menjejaskan prestasi Kumpulan, termasuk halatuju strategik, projek-projek dan perkembangan pengawalseliaan di mesyuarat Lembaga Pengarah. Dato Sri Shazalli adalah seorang yang berwawasan dan mahir dalam merangka strategi. Beliau telah berjaya menjalin hubungan yang erat dengan pasukan Pengurusannya dan berterusan membina dan mengekalkan kepercayaan Lembaga. Ulasan PKL 2017: Walaupun baru menyertai TM pada Mei 2017, beliau telah menunjukkan prestasi yang sangat baik dan berjaya menyuntik semangat baru kepada Pengurusan dan warga kerja TM. Lembaga akan sentiasa memantau sebarang perubahan dan rancangan baru dari bermulanya sesuatu idea sehingga pelaksanaanya, untuk menjalin hubungan yang lebih baik di antara Lembaga dan Pengurusan. Peranan Pengarah Eksekutif/ Timbalan Ketua Pegawai Eksekutif Kumpalan Pengarah Eksekutif/Timbalan Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan bertanggungjawab ke atas hal-hal operasi dan pelaksanaan strategi perniagaan. Beliau mempunyai skop yang lebih besar dalam memberi bimbingan dan bertanggungjawab memantau sasaran prestasi yang perlu dicapai oleh Pengurusan Kanan. Beliau juga bertanggungjawab membangunkan inisiatif dan melaksanakan strategi untuk pencapaian prestasi Kumpulan secara keseluruhan. Ulasan PKL 2017: Pengarah Eksekutif/Timbalan Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan telah berjaya menyesuaikan dirinya dengan tugas dan tanggungjawab baru. Beliau amat sesuai dengan peranan barunya dan telah menjayakan peralihan tugas dan seterusnya memastikan kesinambungan hubungan antara Lembaga dan Pengurusan. 116

30 TELEKOM MALAYSIA BERHAD Memupuk Komitmen Lembaga Lembaga telah membuktikan komitmennya kepada Syarikat melalui kehadiran para Pengarah dan masa yang diluangkan di mesyuarat-mesyuarat Lembaga dan Jawatankuasa Lembaga sepertimana dinyatakan di muka surat 118 hingga 119. Lembaga juga bersetuju agar para Pengarah memaklumkan kepada Setiausaha Syarikat mengenai pelantikan dan keahlian mereka sebagai pengarah di syarikatsyarikat lain untuk dimaklumkan di mesyuarat Lembaga. Jadual mesyuarat-mesyuarat Lembaga dan Jawatankuasa-jawatankuasa Lembaga telah dirangka dan dikongsi dengan para Pengarah pada bulan Ogos 2017 sebelum permulaan tahun seterusnya bagi memastikan komitmen masa mereka. Enam mesyuarat telah diadakan sepanjang tahun 2017 bagi membincang dan merumuskan keputusan kewangan suku tahunan, laporan prestasi dan pelbagai perkara lain berdasarkan agenda yang telah ditetapkan. Sesi Pemukiman Lembaga juga telah diadakan pada bulan November 2017 untuk membincangkan strategi Syarikat, Pelan Operasi Tahunan Kumpulan dan sasaran kewangan. Selain daripada mesyuarat Lembaga Pengarah, isu-isu yang memerlukan keputusan segera juga telah diluluskan melalui sepuluh Resolusi Pekeliling Pengarah sepanjang tahun. Jumlah masa yang diluangkan untuk mesyuarat Lembaga dan Jawatankuasa-jawatankuasa Lembaga untuk tahun kewangan telah dipantau melalui PPPL. Kesemua Pengarah telah mematuhi keperluan kehadiran minima sekurang-kurangnya 50.0% bagi mesyuarat Lembaga yang diadakan dalam tempoh kewangan menurut Keperluan Penyenaraian Utama. Lembaga Pengarah juga telah bersetuju menerima pakai syarat kehadiran minima 50.0% bagi semua Jawatankuasa Lembaga, dengan kehadiran Pengarah-Pengarah Ganti diambil kira sebagai kehadiran Pengarah utama. Secara keseluruhan, semua ahli Jawatankuasa telah mematuhi syarat minima kehadiran tersebut. Kebanyakan keputusan yang dibuat di mesyuarat Lembaga adalah berdasarkan persetujuan bersama atau melalui undi majoriti, kecuali perkara-perkara yang telah dikhaskan untuk Pemegang Saham Khas seperti yang ditetapkan dalam Tataurus Syarikat. Resolusi secara bertulis oleh semua Pengarah atau Pengarah Ganti mereka yang berada di Malaysia adalah sah dan terpakai seolah-olah ianya telah diluluskan dalam mesyuarat Lembaga. Tataurus Syarikat boleh dirujuk di laman sesawang rasmi TM di Pada MAT ke-33 yang akan datang dan sempena dengan cadangan penerimaan Perlembagaan Syarikat yang baru, Syarikat mencadangkan supaya peruntukan keperluan mendapatkan tandatangan semua pengarah yang berada di Malaysia bagi resolusi bertulis Pengarah untuk menjadikannya sah dan berkuatkuasa, dikaji semula. Dengan kemajuan teknologi dan memandangkan Syarikat juga mempunyai Pengarah asing, keperluan untuk hanya Pengarah yang hadir di Malaysia sahaja untuk membuat sesuatu keputusan tidak lagi dianggap sesuai. Sehubungan ini, Syarikat mencadangkan semakan semula dibuat dengan menghapuskan had kawasan geografi dan sebaliknya membenarkan sesuatu resolusi itu sah dan berkuatkuasa setelah ditandatangani oleh majoriti Pengarah-pengarah Bebas atau Pengarah Ganti mereka. Cadangan ini, jika diluluskan, akan memberi kesan yang sama sebagaimana pengundian yang dilakukan oleh para Pengarah di dalam Mesyuarat Lembaga. Integriti Korporat Para pengarah telah menerapkan Kod Etika Pengarah Syarikat di TM. Melalui penzahiran kepentingan mereka pada setiap mesyuarat, para Pengarah telah melaksanakan prinsip-prinsip berkaitan dengan ketelusan, integriti dan tanggungjawab. Selain dari, tatalaku Lembaga TM, Pengurusan, warga kerja dan semua pihak-pihak berkepentingan Kumpulan tertakluk kepada Kod Etika Perniagaan, Amalan Etika dan Peraturan Perolehan, Ikrar Integriti, Panduan Pencegahan Rasuah TM dan Polisi Berkenaan Pemberi Maklumat. Kesemua dasar dan garis panduan ini bertujuan menegakkan nilai Integriti Tanpa Kompromi dan sikap tidak bertoleransi Syarikat terhadap amalan rasuah dan tingkah laku yang tidak beretika di dalam dan berkaitan Kumpulan TM. Usaha ini diterajui oleh Audit Dalaman Kumpulan, Unit Penyiasatan Korporat, Pengurusan Modal Insan Kumpulan dan Kumpulan Perolehan. Dasar-dasar dan panduan-panduan tersebut boleh didapati di laman sesawang Syarikat. Bagi menyokong usaha Suruhanjaya Pencegahan Rasuah Malaysia dalam membanteras amalan rasuah di negara ini, TM dan warga kerjanya telah menandatangani perjanjian Ikrar Bebas Rasuah pada November

31 Tadbir Urus LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU 2017 LEMBAGA PENGARAH JAWATANKUASA AUDIT (JAL) JAWATANKUASA PENCALONAN DAN GANJARAN (JPG) Nama Tan Sri Dato Seri Dr Sulaiman Mahbob (Pengerusi) Dato Sri Mohammed Shazalli Ramly (Pengarah Urusan/ Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan)* Datuk Bazlan Osman (Pengarah Eksekutif/ Timbalan Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan) Dato Sri Dr Mohmad Isa Hussain Kehadiran Mesyuarat Nik Rizal Kamil Tan Sri Nik Ibrahim Kamil # 3/3 Tunku Dato Mahmood Fawzy Tunku 6/6 Datuk Zalekha Hassan Davide Giacomo Federico Benello 6/6 6/6 Datuk Seri Fateh Iskandar Tan Sri Dato Mohamed Mansor 6/6 Gee Siew Yoong 6/6 Tunku Afwida Tunku Dato A.Malek 6/6 Balasingham A. Namasiwayam 6/6 Dato Asri Hamidon (Pengarah Ganti Kepada Dato Sri -/- Dr Mohmad Isa Hussain) Tan Sri Dato Sri Zamzamzairani Mohd Isa^ 3/3 Dato Ibrahim Marsidi^ 6/6 3/3 6/6 5/6 3/3 Pengerusi Gee Siew Yoong Ahli Tunku Dato Mahmood Fawzy Tunku Muhiyiddin* (Kehadiran Mesyuarat 7/8) Datuk Zalekha Hassan (Kehadiran Mesyuarat 8/8) Tunku Afwida Tunku Dato A.Malek (Kehadiran Mesyuarat 8/8) Balasingham A. Namasiwayam (Kehadiran Mesyuarat 8/8) Nik Rizal Kamil Tan Sri Nik Ibrahim Kamil # (Kehadiran Mesyuarat 5/5) Jemputan Tetap Datuk Bazlan Osman (Kehadiran Mesyuarat 8/8) * Meletak jawatan pada 31 Disember 2017 # Dilantik pada 30 April 2017 Peranan dan Tanggungjawab Utama Mengawasi integriti penyata kewangan agar mematuhi undang-undang dan keperluan pengawalseliaan dan Piawaian Perakaunan. Menilai keberkesanan rangka kerja kawalan dalaman Kumpulan serta fungsi audit dalaman dan luaran Jumlah Jam Mesyuarat JAL JUMLAH JAM MESYUARAT LEMBAGA Pengerusi 8/8 Tunku Dato Mahmood Fawzy 8/8 Tunku Muhiyiddin Ahli Nik Rizal Kamil Tan Sri Nik Ibrahim Kamil* (Kehadiran Mesyuarat 3/3) Datuk Zalekha Hassan (Kehadiran Mesyuarat 8/8) Tunku Afwida Tunku Dato A.Malek (Kehadiran Mesyuarat 6/8) Balasingham A. Namasiwayam (Kehadiran Mesyuarat 8/8) Jemputan Tetap Dato Sri Mohammed Shazalli Ramly (Kehadiran Mesyuarat 2/3) Datuk Bazlan Osman (Kehadiran Mesyuarat 1/3) * Dilantik pada 30 April 2017 Peranan dan Tanggungjawab Utama Mengenal pasti dan mengesyorkan calon-calon baru untuk Lembaga Pengarah, Jawatankuasa Lembaga dan Lembaga-lembaga Kumpulan TM. Mempertimbangkan kedudukan Pengarah Eksekutif dan perancangan penggantian bagi membantu Lembaga Pengarah dalam memastikan gabungan kemahiran yang diperlukan, berdasarkan pengalaman dan kualitikualiti lain Jumlah Jam Mesyuarat JPG * Dilantik pada 1 Mei 2017 # Dilantik semula sebagai PBBBE pada 30 April Dilantik semula sebagai PBBE pada 30 April 2017 ^ Meletak Jawatan pada 30 April 2017 Akses Lembaga kepada Pengurusan, Setiausaha Syarikat, Maklumat dan Pakar Luar Lembaga Pengarah mempunyai akses terus, segera dan tanpa had kepada Pengurusan Kanan dan maklumat-maklumat yang berkaitan dengan urusan perniagaan Kumpulan. Lembaga Pengarah bergantung kepada integriti Pengurusan Kanan Syarikat untuk mendapatkan khidmat daripada pakar dalam hal-hal perniagaan telekomunikasi, perundangan, perakaunan, kewangan, cukai, modal insan dan penasihat-penasihat lain. Dengan cara ini, para Pengarah dapat melaksanakan tugas mereka dengan berkesan dan membuat keputusan yang tepat. 118

32 TELEKOM MALAYSIA BERHAD JAWATANKUASA TENDER (JTL) JAWATANKUASA PELABURAN (JPL) JAWATANKUASA RISIKO (JRL) KALENDAR MESYUARAT LEMBAGA DAN JAWATANKUASA Pengerusi Datuk Zalekha Hassan Ahli Dato Sri Mohammed Shazalli Ramly* (Kehadiran Mesyuarat 3/5) Datuk Bazlan Osman (Kehadiran Mesyuarat 9/9) Dato Sri Dr Mohmad Isa Hussain (Kehadiran Mesyuarat 7/9) Nik Rizal Kamil Tan Sri Nik Ibrahim Kamil (Kehadiran Mesyuarat 9/9) Balasingham A. Namasiwayam # (Kehadiran Mesyuarat 5/5) Pengarah Ganti Dato Asri Hamidon (Kehadiran Mesyuarat 1/1) * Dilantik pada1 Mei 2017 # Dilantik pada 30 April /9 Pengerusi Datuk Seri Fateh Iskandar Tan Sri Dato Mohamed Mansor 6/6 Pengerusi Tunku Afwida Tunku Dato A.Malek* 3/3 Ahli Ahli Datuk Bazlan Osman Datuk Bazlan Osman (Kehadiran Mesyuarat 4/4) (Kehadiran Mesyuarat 6/6) Tunku Dato Mahmood Fawzy Dato Sri Dr Mohmad Isa Hussain Tunku Muhiyiddin # (Kehadiran Mesyuarat 6/6) (Kehadiran Mesyuarat 3/3) Nik Rizal Kamil Tan Sri Nik Ibrahim Datuk Seri Fateh Iskandar Kamil* Tan Sri Dato Mohamed Mansor (Kehadiran Mesyuarat 4/4) (Kehadiran Mesyuarat 4/4) Tunku Dato Mahmood Fawzy Gee Siew Yoong Tunku Muhiyiddin (Kehadiran Mesyuarat 4/4) (Kehadiran Mesyuarat 6/6) Balasingham A. Namasiwayam Gee Siew Yoong (Kehadiran Mesyuarat 4/4) (Kehadiran Mesyuarat 6/6) Tunku Afwida Tunku Dato A.Malek (Kehadiran Mesyuarat 6/6) Pengarah Ganti Dato Asri Hamidon (Kehadiran Mesyuarat -/-) * Dilantik pada 30 April 2017 # Dilantik pada 30 April 2017 dan meletak jawatan pada 31 Disember 2017 JUN MEI APR MAC FEB JAN JTL - 19 JPG - 20 JRL - 14 JPL - 14 JTL - 16 JPG - 13 JPL - 22 JAL - 11 JTL - 19 JTL - 16 JAL - 19 JPL - 20 JAL - 23 Lembaga - 26 JAL - 20 JPG - 20, 22 Lembaga - 22 JTL - 28 JPG - 21 Lembaga - 25, 26 JRL - 19 Lembaga - 23 Peranan dan Tanggungjawab Utama Untuk mengkaji semula rangka kerja Polisi Perolehan dan Prosedur Perolehan TM. Untuk membantu Lembaga dalam mengawal selia pematuhan Pengurusan selaras dengan Polisi Perolehan TM dan Prosedur Perolehan serta menimbangkan cadangan perolehan berdasarkan Had Kuasa Jumlah Jam Mesyuarat JTL * Dilantik pada 30 April 2017 Peranan dan Tanggungjawab Utama Untuk menilai pelaburan dan/ atau cadangan penjualan ekuiti strategik diperakukan kepada Lembaga Pengarah. Juga untuk membincangkan sebarang cadangan yang berkaitan dengan hartanah Kumpulan TM Jumlah Jam Mesyuarat JPL Peranan dan Tanggungjawab Utama Mengawasi penubuhan dan pelaksanaan rangka kerja pengurusan risiko supaya ianya diterap sebagai budaya, proses dan struktur Syarikat dan supaya Syarikat menjadi lebih responsif kepada perubahan persekitaran. Untuk meluluskan dasar pengurusan risiko bagi pihak Lembaga Pengarah Jumlah Jam Mesyuarat JRL NOV OKT OGOS JUL JPG - 19 JAL - 26 JTL - 26 JRL - 17 JPL - 17 JTL - 22 JPL - 11 JTL - 31 JPG - 13 JAL - 14 & 21 JTL - 15 JAL - 28 JPG - 28 Lembaga - 29 JRL - 16 JPL - 16 Lembaga - 21 & 22 JUMLAH JAM MESYUARAT LEMBAGA DAN JAWATANKUASA Lembaga Pengarah juga mempunyai akses penuh kepada Setiausaha Syarikat, yang berkelayakan untuk bertindak sebagai setiausaha syarikat menurut Akta Syarikat 2016, dan mempunyai kemahiran dan kepakaran dalam memberikan nasihat berkaitan tadbir urus yang baik dan memastikan pematuhan dasar-dasar dan prosedur yang berkaitan dengan isu-isu Tadbir Urus Korporat dan hal-hal kesetiausahaan. Setiausaha Syarikat Kumpulan, disokong oleh Setiausaha Bersama dan ahli-ahli pasukan yang terdiri daripada Unit Kesetiausahaan Kumpulan dan Unit Pematuhan PLC bertanggungjawab menyediakan sokongan menyeluruh termasuk nasihat dan bimbingan yang sesuai kepada Lembaga Kumpulan TM mengenai dasar dan prosedur, peraturan dan undang-undang yang berkaitan serta amalan terbaik Tadbir Urus Koporat. Kemasukan Unit Pematuhan PLC pada bulan November 2016 mengukuhkan lagi Bahagian Kesetiausahaan Syarikat Kumpulan dalam memastikan pemberian sokongan dan nasihat yang 119

33 Tadbir Urus LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU 2017 mencukupi berkaitan pematuhan Keperluan Penyenaraian Utama dan amalan-amalan terbaik tadbir urus. Setiausaha Syarikat Kumpulan kekal menjadi penghubung bagi semua ahli Lembaga dan jawatankuasa-jawatankuasa pengurusan, dan menyelia fungsi kesetiausahaan korporat Kumpulan TM. Selain dari tugas sebagai penasihat dan sumber rujukan, Setiausaha Syarikat juga memastikan tatalaku dan amalan Lembaga yang konsisten dan berkesan di seluruh Kumpulan. Kertas-kertas mesyuarat diedarkan secara elektronik kepada Lembaga dalam tempoh yang munasabah sebelum mesyuarat berlangsung bagi memberikan masa yang mencukupi untuk para Pengarah menilai cadangan atau maklumat pada bila-bila masa dan di mana sahaja. Kertas-kertas mesyuarat diedarkan dalam tempoh purata lima hari sebelum mesyuarat Lembaga diadakan melalui sistem elektronik yang selamat. Pada tahun 2017, purata enam hari kalendar telah dicatatkan untuk pengedaran kertas kerja mesyuarat Lembaga kecuali Mesyuarat Khas Lembaga yang mana jangka masa yang lebih singkat dipersetujui oleh Lembaga. Setelah tamat mesyuarat, minit mesyuarat Lembaga akan diedarkan kepada Pengerusi BE dan PE dalam tempoh 5 hari bekerja. Bermula tahun 2017, deraf minit mesyuarat Lembaga dan Jawatankuasa Lembaga telah diedarkan menerusi sistem pengurusan mesyuarat elektronik yang aktif sepanjang tahun bagi tujuan semakan dan makluman Lembaga. Selain sumber dalaman yang telah dinyatakan, Lembaga dan Jawatankuasajawatankuasanya boleh mendapatkan nasihat pakar, dengan kos yang ditanggung oleh Syarikat, sekiranya diperlukan, dalam menjalankan tugas mereka. Pada bulan Oktober 2017, JPG telah mendapatkan khidmat pakar luar untuk memberi nasihat mengenai cadangan kajian semula imbuhan PBE. Sehubungan dengan itu, cadangan berdasarkan kajian tersebut akan dikemukakan di Mesyuarat Agung Tahunan ke-33 (MAT) untuk pertimbangan dan kelulusan para pemegang saham. KEAHLIAN LEMBAGA Lembaga secara aktif berusaha memastikan keahliannya mempunyai kepelbagaian, kemahiran, pengalaman dan kepakaran yang sesuai bagi membolehkannya melaksanakan tanggungjawab kolektifnya dengan berkesan. Kesemua ahli Lembaga juga telah melengkapkan diri dengan secukupnya bagi memanfaatkan pelbagai peluang yang ada, dan menerajui Syarikat dalam menghadapi segala cabaran. Dalam melaksanakan tugas-tugas fidusiari dan kepimpinannya, Lembaga mengakui perlunya untuk terus mengikuti perkembangan semasa untuk menjadi Lembaga yang dinamik dalam memahami dan membentuk hala tuju strategik Kumpulan TM, demi manfaat Syarikat, pemegang-pemegang saham dan pihak-pihak berkepentingan yang lain. Sehingga tarikh penyata ini, TM telah memenuhi had maksima 12 orang Pengarah menurut Artikel 96 Tataurus Syarikat. Lembaga Pengarah terdiri daripada sepuluh PBE dan dua PE. Mereka adalah seorang Pengerusi Bebas Bukan Eksekutif, tujuh PBBE, dua PBBBE yang mewakili kepentingan pemegang saham Khas dan Pemegang Saham Utama, dua Pengarah Eksekutif Bukan Bebas (PEBB) iaitu Pengarah Urusan/Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan dan Pengarah Eksekutif/ Timbalan Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan dan seorang Pengarah Ganti. Selain daripada Pemegang Saham Khas, tiada pengarah lain yang melantik Pengarah Ganti mereka. Majoriti ahli Lembaga Pengarah adalah PBBE. Butiran para Pengarah, termasuk kelayakan dan pengalaman mereka, boleh dirujuk di bahagian Profil Pengarah Laporan Tahunan Bersepadu ini. MEWAKILI KEPENTINGAN PEMEGANG-PEMEGANG SAHAM ISTIMEWA DAN UTAMA TM PENYERTAAN BAGI PIHAK PENGURUSAN DAN WAKIL PEMEGANG SAHAM ISTIMEWA MEWAKILI PEMEGANG SAHAM MINORITI DAN AWAM Tan Sri Dato Seri Dr Sulaiman Mahbob Dato Sri Mohammed Shazalli Ramly Tunku Dato Mahmood Fawzy Tunku Muhiyiddin Dato Sri Dr Mohmad Isa Hussain Dato Asri Hamidon (Pengarah Ganti kepada Dato Sri Dr Mohmad Isa Hussain) Nik Rizal Kamil Tan Sri Nik Ibrahim Kamil Datuk Bazlan Osman Datuk Zalekha Hassan Davide Giacomo Federico David Benello Tunku Afwida Tunku Dato A.Malek Gee Siew Yoong Datuk Seri Fateh Iskandar Tan Sri Dato Mohamed Mansor Balasingham A. Namasiwayam 120

34 TELEKOM MALAYSIA BERHAD KEMAHIRAN DAN PENGALAMAN PENGARAH BILANGAN PENGARAH KEAHLIAN LEMBAGA Pengurusan, Kepimpinan & Strategi 12 Tadbir Urus & Integriti 12 Ekonomi, Kewangan & Pelaburan 10 Pengawalseliaan 9 PBBE Pengarah Eksekutif PBBBE Pengerusi BBBE Perakaunan/Audit 8 Pengurusan Modal Insan 8 Pemasaran/Penjualan/Peruncitan 8 Perolehan 8 Kejuruteraan/Pengurusan Projek 7 Kemahiran Kemampanan - Sosial & Alam Sekitar 7 Hubungan Kerajaan/Perkhidmatan Awam 7 Pelaburan Hartanah & Pengurusan 7 58% 17% 17% 8% Teknologi Baru/Digitalisasi 6 Perundangan 6 JANTINA DALAM LEMBAGA 25% Wanita JULAT (UMUR) PADA TAHUN 2017 BILANGAN PENGARAH BILANGAN PENGARAH GANTI dan ke atas - - Jumlah % Lelaki 121

35 Tadbir Urus LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU 2017 Bil. Nama Pengarah Umur Warganegara/ Bangsa Tarikh Pelantikan Tempoh Tahun (T)/ Bulan (B) Pengarah-pengarah Bukan Bebas 1. Tan Sri Dato Seri Dr Sulaiman Mahbob 69 Malaysia/Melayu T 2 B 2. Dato Sri Mohammed Shazalli Ramly 57 Malaysia/Melayu B 3. Datuk Bazlan Osman 53 Malaysia/Melayu T 11 B 4. Dato Sri Dr Mohmad Isa Hussain 59 Malaysia/Melayu T 5 B 5. Nik Rizal Kamil Tan Sri Nik Ibrahim Kamil 45 Malaysia/Melayu (Pengarah Ganti) sekarang (PBBBE) 4 T 5 B 11 B Pengarah-pengarah Bebas 6. Tunku Dato Mahmood Fawzy Tunku Muhiyiddin 59 Malaysia/Melayu (PBBBE) sekarang (PBBE) 7. Datuk Zalekha Hassan 64 Malaysia/Melayu (PBBBE) sekarang (PBBE) 9 T 11 B 4 T 5 B 6 T 10 B 8. David Giacomo Frederico David Benello 64 Itali T 3 B 9. Datuk Seri Fateh Iskandar Tan Sri Dato Mohamed Mansor 50 Malaysia/Melayu T 6 B 10. Gee Siew Yoong 68 Malaysia/Cina T 11 B 11. Tunku Afwida Tunku Dato A.Malek 52 Malaysia/Melayu T 11 B 12. Balasingham A. Namasiwayam 66 Malaysia/India T 11 B Pengarah Ganti 13. Dato Asri Hamidon 52 Malaysia/Melayu T 5 B Pada tahun 2017, keahlian Lembaga telah berubah sepertimana yang diumumkan kepada Bursa Securities pada 21 Mac 2017 dan 26 April Kebebasan Lembaga Lembaga Pengarah mengiktiraf sumbangan penting para Pengarah Bebas dalam melaksanakan tadbir urus korporat yang baik. Semua Pengarah, tanpa mengira status kebebasan mereka, perlu menerap dan mempraktikkan penilaian yang seimbang dan bebas. Kebebasan Pengarah TM ditentukan menurut kriteria kebebasan yang termaktub dalam perenggan 1.01 Peraturan Penyenaraian Utama. Sehingga kini, kesemua tujuh PBBE telah memenuhi kriteria kebebasan tersebut. PBE tidak terlibat dalam operasi harian Syarikat. Urus niaga perniagaan yang dikendalikan Syarikat adalah bebas daripada penglibatan mereka kecuali untuk kelulusan terakhir apabila keputusan Lembaga diperlukan secara kolektif. Ini mengurangkan risiko kemungkinan pengaruh tidak wajar dari pihak ketiga dan membolehkan para Pengarah membuat penilaian yang saksama dan mengelakkan sebarang kemungkinan berlakunya situasi percanggahan kepentingan. Adalah menjadi amalan para Pengarah untuk memaklumkan kepentingan mereka atau sebarang kemungkinan yang boleh menimbulkan percanggahan berkenaan perkara yang memerlukan pertimbangan Lembaga. Pengarah yang berkepentingan hendaklah menarik diri dari perbincangan atau berkecuali dari menyertai pembahasan agar Lembaga dapat membuat keputusan yang tidak berat sebelah dan bebas. Berdasarkan PKL 2017, para Pengarah mengetahui dan sedar kewajipan mereka untuk memaklumkan sebarang percanggahan kepentingan samada yang nyata atau tersirat dengan sewajarnya. Mempunyai keahlian Lembaga yang pelbagai dari segi latar belakang, pendidikan, pengalaman dan perbezaan pandangan adalah perkara biasa bagi TM. Berikutan perubahan kepimpinan Syarikat dan keahlian Lembaga, ahli-ahlinya dilihat semakin dapat membiasakan diri dengan perubahan tersebut. Walau bagaimanapun, tradisi sifat keterbukaan dan perbincangan menyeluruh dalam situasi yang sihat terus menjadi amalan Lembaga dalam mencapai sesuatu keputusan. Dengan nilai moral yang teguh dan pemahaman yang jelas tentang amalan tadbir urus yang baik, Lembaga akan terus membuat penilaian yang objektif dan tidak dipengaruhi faktor-faktor yang tidak berkaitan, untuk bertindak demi kepentingan terbaik Syarikat dan melindungi kepentingan pihak-pihak berkepentingan. Walaupun dengan keahlian yang baru, keputusan PKL 2017 terus menunjukkan struktur Lembaga yang sihat, dinamik, dengan hubungan yang baik di kalangan ahlinya. Selain daripada kriteria di atas, tahap kebebasan semua Pengarah TM, termasuk PBE, dinilai setiap tahun melalui PKL. Sebagai sebahagian daripada Terma Rujukannya, JPG akan membuat semakan tahunan ke atas tahap kebebasan PBBE dan akan membentangkan laporan dan cadangannya kepada Lembaga Pengarah. Latar belakang Pengarah, kemahiran, pengalaman, sumbangan, status ekonomi dan hubungan keluarga mereka juga dipertimbangkan. JPG kemudiannya akan menentukan sama ada Pengarah tersebut boleh terus membuat keputusan yang bebas dan objektif di dalam mesyuarat Lembaga. JPG juga akan menentukan, melalui watak dan keputusan yang dibuat, sama ada terdapat hubungan atau keadaan yang boleh mempengaruhi, atau mungkin mempengaruhi keputusan yang dibuat oleh Pengarah Bebas. Dalam menentukan status kebebasan para Pengarah, Lembaga terus yakin bahawa tempoh perkhidmatan tidak seharusnya menjadi sebahagian daripada kriteria penilaian. Lembaga Pengarah juga berpandangan bahawa kewajipan fidusiari para Pengarah adalah lebih utama dan perlu dijaga oleh semua 122

36 TELEKOM MALAYSIA BERHAD Pengarah, tanpa mengira status mereka. Lembaga berkeyakinan penuh bahawa keupayaan seorang Pengarah untuk berkhidmat dengan berkesan adalah bergantung kepada kewibawaan, kelayakan, pengalaman dan kualiti peribadi, terutamanya dari segi integriti dan objektiviti mereka. Lembaga percaya terdapat kelebihan dan manfaat dalam mengekalkan Pengarah-pengarah yang telah lama berkhidmat memandangkan mereka mempunyai pengetahuan mendalam dan banyak maklumat tentang perniagaan dan operasi Syarikat. Lembaga Pengarah tetap tegas dengan pandangan bahawa walaupun Amalan 4.3 Kod Tadbir Urus menghadkan tempoh perkhidmatan kumulatif PBBE kepada sembilan tahun tidak diguna pakai secara rasmi oleh Syarikat, ianya tidak menghalang Lembaga daripada mematuhi prinsip-prinsip tersebut. Lembaga Pengarah mengguna pakai Amalan 4.2 di mana kelulusan pemegang saham perlu diperolehi untuk mengekalkan PBBE yang berkhidmat lebih daripada sembilan tahun setakat tarikh MAT yang dicadangkan pada 26 April 2018, tiada PBBE yang melebihi had tempoh perkhidmatan kumulatif sembilan tahun. Keputusan penilaian sesama Pengarah dalam PKL 2017 menunjukkan bahawa para Pengarah telah menunjukkan keupayaan mereka untuk bertindak secara bebas. Kepelbagaian Lembaga Lembaga mengakui perlunya mewujudkan persekitaran yang sesuai bagi membolehkan para Pengarah berinteraksi dengan lebih berkesan, memastikan adanya mekanisma semak dan imbang yang mencukupi, terutama dalam industri telekomunikasi yang mencabar. Mempunyai pelbagai kemahiran, latar belakang, kepakaran dan pengalaman adalah ciri-ciri yang perlu bagi memastikan Lembaga yang aktif, berkesan dan utuh. Lembaga Pengarah juga sedia maklum bahawa sentiasa ada ruang untuk meningkatkan lagi kepelbagaian dan keterangkuman bagi memastikan kecekapan fungsi Lembaga yang berterusan dalam menangani pelbagai cabaran selaras dengan arus perubahan yang berterusan dalam teknologi telekomunikasi. Mewujudkan kepelbagaian Lembaga memerlukan pelbagai unsur kritikal yang tidak hanya terhad kepada jantina dan/atau umur, tetapi juga pengalaman dan kemahiran serta latar belakang pendidikan dan keperibadian, etnik/bangsa, kewarganegaraan, kepercayaan agama dan budaya atau sejarah peribadi, atau sosio-ekonomi seseorang ahli Lembaga. Pendekatan Kumpulan TM dalam memastikan kepelbagaian Lembaga adalah seperti yang dinyatakan di dalam Piagam Lembaga. Lembaga percaya bahawa proses pelantikan ahli baru adalah mencukupi kerana ia mengambil kira kemahiran, pengalaman, kecekapan, pengalaman dalam industri tempatan dan serantau serta pengetahuan calon individu, selain dari jantina dan umur calon dan bagaimana faktor-faktor ini akan meningkatkan kepelbagaian Lembaga. Walaupun polisi 30% pengarah wanita belum diterima pakai secara rasmi, Lembaga telah mengambil inisiatif ke arah ini, termasuk mencadangkan peningkatan jumlah maksima ahli Lembaga Pengarah. Lembaga berpendapat bahawa 25% pengarah wanita dalam Lembaga TM ketika ini adalah bersesuaian. Lembaga akan terus berusaha meningkatkan bilangan pengarah wanita, berdasarkan kriteria kemahiran dan kecekapan yang telah ditetapkan. Beberapa tokoh wanita terkenal dan berkelayakan telah dikenalpasti dan dimasukkan ke dalam senarai Pengarah-pengarah untuk dipertimbangkan, sebagai sebahagian daripada pelan penggantian Pengarah TM. Lembaga Pengarah TM kini mempunyai tiga pengarah wanita; Datuk Zalekha, Gee Siew Yoong dan Tunku Afwida masing-masing sebagai Pengerusi JTL, JAL dan JRL. TM terus mengenal pasti dan memilih wanita yang berkelayakan dari Pengurusan Kanan untuk menjalani latihan bagi melengkapkan mereka dengan pengetahuan yang perlu sebagai persediaan untuk dilantik sebagai pengarah anak-anak syarikat TM dan syarikat-syarikat bersekutu. Sehingga kini, terdapat 12 wanita yang berkhidmat sebagai pengarah lantikan dalam Lembaga Pengarah Kumpulan TM. Terdapat juga peningkatan dalam bilangan anggota wanita dalam pengurusan kanan dari 1 kepada 3 jawatan daripada 19 jawatan atau 16% pada tahun 2017 berbanding Lembaga Pengarah beranggapan peningkatan tersebut adalah langkah awal dalam usaha menambah jumlah anggota wanita di TM sebagai pengarah bagi menyokong inisiatif kerajaan. Pelantikan Lembaga Syarikat mengekalkan prosedur rasmi dan telus bagi proses pelantikan Pengarah-pengarah baru. Proses ini dinyatakan di dalam Tataurus Syarikat. Calon-calon Pengarah dinilai terlebih dahulu oleh JPG, dengan mengambil kira kemahiran, kecekapan, pengalaman dan lain-lain kualiti yang diperlukan bagi mengendalikan perniagaan komunikasi dalam, industri yang ketat kawal seliaannya, sebelum mereka dicadangkan kepada Lembaga. Lembaga bertanggungjawab ke atas pelantikan para Pengarah baru, manakala JPG membuat saringan dan pemilihan awal, termasuk kebebasan untuk mencari calon luar, sebelum membentangkan cadangan kepada Lembaga Pengarah. JPG akan menilai keupayaan calon dalam menjalankan tugas dan tanggungjawab mereka sebelum mencadangkan pelantikan mereka sebagai Pengarah untuk kelulusan Lembaga. Pada tahun 2017, JPG telah mempertimbangkan kelayakan Dato Sri Shazalli dari segi kepakaran, kemahiran dan pengalaman, dan mengesyorkan pelantikan beliau kepada Lembaga TM dan mengalu-alukan beliau sebagai Pengarah Urusan/Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan Syarikat yang baru. Persaraan dan Pemilihan Semula Pengarah Berdasarkan keperluan dan peruntukan Tataurus Syarikat, Senarai Giliran Pengarah-pengarah dibentangkan kepada JPG untuk pengesahan. Para pengarah yang disyorkan untuk dipilih semula pada MAT adalah tertakluk kepada penilaian JPG terlebih dahulu dan para Pengarah yang terbabit dikehendaki memberi persetujuan untuk pemilihan semula sebelum cadangan tersebut dibentangkan di mesyuarat Lembaga TM. Dalam menilai calon-calon, JPG akan mengambil kira faktor sikap, kecekapan, komitmen, keperibadian dan kualiti individu serta sumbangan dan prestasi mereka berdasarkan PKL. Penilaian juga akan dibuat ke atas struktur Lembaga, keseimbangan serta kebebasan Pengarah yang berkenaan sebelum dikemukakan kepada Lembaga Pengarah dan pemegang-pemegang saham untuk kelulusan. Pada MAT ke-33 yang akan datang, lima pengarah akan dipertimbangkan untuk pemilihan semula selaras dengan peruntukan Tataurus Syarikat. Berikut adalah pengarah-pengarah yang mewakili satu pertiga dari jumlah pengarah sedia ada dan yang paling lama berkhidmat sejak pemilihan terakhir mereka, yang akan bersara mengikut giliran. Lembaga dan JPG mengesyorkan agar mereka dipilih semula dan mereka juga telah memberikan persetujuan untuk dipilih semula sebagai pengarah. Datuk Bazlan Osman, Pengarah Eksekutif/Timbalan Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan, terus memberikan khidmat cemerlang kepada Lembaga. Beliau telah memberikan nasihat, panduan dan pandangan yang amat bernilai dan sokongan padu kepada Pengarah Urusan/Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan dalam melaksanakan pelbagai strategi untuk memacu Syarikat ke hadapan. Mereka merupakan satu pasukan yang padu dalam meningkatkan prestasi syarikat dan mengukuhkan kestabilan TM di pasaran. Beliau telah mengetuai pelbagai inisiatif 123

37 Tadbir Urus LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU 2017 pada masa lalu dan terus meningkatkan prestasi Syarikat secara keseluruhan dalam tahun yang mencabar bagi Syarikat dan industri ini. Berdasarkan PKL 2017, Lembaga bersetuju beliau telah menunjukkan teladan yang baik serta penuh dedikasi dan bertanggung jawab dalam melaksanakan tugasnya. Tunku Dato Mahmood Fawzy Tunku Muhiyiddin, PBK/PBBE, kekal sebagai anggota Lembaga TM yang penting. Pandangannya yang berwawasan, sikap yang tegas, sifat ingin tahu dan petah berbicara, hasil dari pengalaman luas di dalam dan luar negara, membolehkan beliau memberikan pelbagai pandangan tersendiri dan unik mengenai urusan korporat dan perniagaan. Memandangkan pengetahuannya yang mendalam tentang Lembaga dan Tadbir Urus Korporat, beliau terus ditugaskan untuk menerajui JPG. Berdasarkan PKL 2017, Lembaga berpendapat bahawa sumbangan Tunku Dato Mahmood Fawzy selama ini adalah sangat bernilai dan keahlian beliau penting dalam mengekalkan kepelbagaian Lembaga, dan mengesyorkan pemilihan semula beliau. Datuk Zalekha Hassan adalah ahli Lembaga TM yang penting. Rekod beliau yang baik semasa berkhidmat dalam pelbagai jawatan kanan kerajaan, terutama dalam mengendalikan isu perolehan ketika berkhidmat di Kementerian Kewangan, membolehkan Datuk Zalekha terus mempengerusikan JTL dengan berkesan. Beliau sentiasa mempamerkan prinsip yang kukuh, menunjukkan komitmen dalam menegakkan integriti dan tadbir urus dalam proses perolehan Syarikat. Beliau sentiasa bersifat ingin tahu, tegas dalam memberikan pandangannya dan mampu memberikan nasihat yang bernas kepada Lembaga. Berdasarkan PKL tahun 2017, Lembaga berpendapat bahawa sumbangan berterusan Datuk Zalekha kepada Syarikat adalah amat penting kepada keseimbangan dan kepelbagaian Lembaga, dan dengan itu mengesyorkan agar beliau dilantik semula pada MAT yang akan datang. Berikut adalah para Pengarah yang dilantik untuk mengisi kekosongan jawatan pada tahun Mereka telah dilantik dalam tahun 2017 dan memegang jawatan sehingga mesyuarat agung tahunan berikutnya di mana mereka perlu bersara. Para pengarah berikut disyorkan untuk pemilihan semula oleh JPG dan Lembaga, dan mereka telah memberikan persetujuan untuk dipilih semula. Dato Sri Mohammed Shazalli Ramly, Pengarah Urusan/Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan, berpengalaman dalam bidang telekomunikasi tempatan dan antarabangsa, serta mempunyai kemahiran tinggi dalam bidang pemasaran, telah terbukti berupaya dalam memimpin TM untuk evolusi ke peringkat seterusnya. Beliau telah membuktikan keupayaannya sebagai seorang yang berwawasan, bersemangat dan mempunyai pengetahuan industri yang mampu memacu dan memimpin Syarikat mencapai aspirasi konvergens dan digitalisasi. Beliau telah menunjukkan kebolehan dalam memimpin pasukan Pengurusan dan juga mengisi kekosongan keperluan digitalisasi di dalam Lembaga. Berdasarkan PKL 2017, JPG dan Lembaga Pengarah mengalu-alukan beliau sebagai Pengarah Urusan/Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan yang baru. Nik Rizal Kamil Tan Sri Nik Ibrahim Kamil, PBBBE, adalah Pengarah Ganti di TM sejak 29 November 2012 dan berubah jawatan sebagai Pengarah pada 30 April Sebagai Pengarah Ganti, Nik Rizal telah menganggotai beberapa jawatankuasa Lembaga sebagai persediaan untuk menjadi Pengarah utama. Beliau seorang yang tenang, bersemangat dan teliti dalam menyuarakan pandangan dan pendapat. Walaupun sebagai Pengarah Ganti, beliau telah menunjukkan keupayaan, komitmen, dan dedikasi terhadap Lembaga dan Syarikat. Dengan persediaan tersebut, Nik Rizal secara semula jadi telah menggalas tugas sebagai PBBBE. Berdasarkan PKL 2017, Lembaga bersetuju bahawa sumbangan Nik Rizal adalah penting untuk Lembaga dan mencadangkan pemilihan semula beliau. Kesemua lima Pengarah tersebut yang dijadualkan untuk pemilihan semula pada MAT yang akan datang, telah dinilai oleh JPG dan diluluskan oleh Lembaga Pengarah, telah memenuhi harapan Lembaga dan menjadi contoh dalam melaksanakan tugas melalui sumbangan yang mereka berikan kepada Lembaga Pengarah. Lembaga berpendapat para Pengarah telah membuat penilaian dan keputusan yang objektif dalam perbincangan Lembaga dan telah melaksanakan tanggungjawab fidusiari mereka dengan baik. Penilaian kebebasan mereka dilakukan setiap tahun melalui PKL dan laporan mengenainya telah dibentangkan untuk pertimbangan JPG pada bulan Februari sebelum Notis MAT dibuat. Setelah mengambil kira dan menimbangkan faktor-faktor di atas, Lembaga Pengarah mengesyorkan pemilihan semula para Pengarah berkenaan. Penilaian Keberkesanan Lembaga Pengarah (PKL) PKL merangkumi Penilaian Lembaga, Penilaian Jawatankuasa dan Penilaian Diri dan Sesama Sendiri. Ia diwujudkan untuk meningkatkan keberkesanan Lembaga serta menarik perhatian para Pengarah kepada bidang-bidang utama yang perlu ditangani bagi mengekalkan kesepaduan Lembaga walaupun terdapat kepelbagaian. Penilaian dibuat secara dalaman oleh Bahagian Kesetiausahaan Syarikat Kumpulan, yang mengekalkan kaedah penilaian secara objektif dan profesional. Penilaian secara jujur dipelihara dengan baik bagi mengekalkan kerahsiaan pemberi maklum balas. Keputusan penilaian kemudiannya dianalisa dan dibentangkan kepada JPG dan Lembaga untuk perbincangan. Lembaga percaya bahawa proses penilaian tersebut telah diuruskan dengan baik tanpa sebarang campurtangan yang tidak wajar daripada Pengarah dan Pengurusan. Lembaga mengambil maklum Nota Amalan 5.1 yang mengesyorkan syarikat-syarikat besar untuk melantik perunding bebas secara berkala untuk membuat penilaian supaya lebih objektif dan telus. Pada bulan Februari 2018, Lembaga telah menganalisa Laporan PKL 2017 dan berpuas hati dengan hasil dan rumusan yang diberikan. Lembaga bersetuju bahawa tidak ada keperluan untuk Syarikat melantik pakar bebas dalam proses penilaian tersebut. PKL menilai Lembaga dari segi tanggungjawab, keahlian komparisi, cara memupuk komitmen, pentadbiran dan proses, tatalaku, interaksi dan komunikasi dengan pihak pengurusan dan pihak berkepentingan, termasuk penilaian ke atas Pengerusi, Pengarah Urusan/Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan dan Pengarah Eksekutif/Timbalan Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan. PKL 2017 merumuskan bahawa Lembaga telah menjalankan kewajipannya dengan baik, dengan kebanyakan bidang dinilai sebagai Baik atau Luar Biasa. Lembaga bersetuju dengan prestasi yang ditunjukkan walaupun dalam keadanan yang mencabar dan berpuas hati dengan keseluruhan prestasi walaupun perlu penambahbaikan dalam beberapa perkara yang telah dikenal pasti. PKL juga menilai prestasi Jawatankuasa Lembaga, terutamanya dari segi struktur dan proses serta akauntabiliti dan tanggungjawab. Keputusan penilaian semua Jawatankuasa Lembaga adalah dinilai Baik dan Cemerlang, menunjukkan bahawa ahli-ahli Jawatankuasa telah melaksanakan tugas dan tanggungjawab mereka dengan penuh komitmen dan bersikap profesional untuk manfaat Syarikat. Bidang-bidang yang memerlukan penambahbaikan juga telah dikongsi bersama dengan setiap Jawatankuasa. Penilaian Diri dan Sesama Sendiri telah dibuat untuk menilai kecekapan profesional, sikap dan keperibadian setiap Pengarah. Keputusan penilaian Sesama Sendiri bagi Pengarah terus tinggi pada tahun

38 TELEKOM MALAYSIA BERHAD Berdasarkan keputusan PKL 2017, Lembaga akan terus memberi tumpuan kepada bidang-bidang strategik berikut pada tahun 2018 bagi mengekalkan kelebihan daya saing TM. Selain daripada Lembaga Pengarah, PBK dengan PBE juga akan memantau perkara yang sama sehingga ianya memuaskan. Pertumbuhan Strategik Bukan Organik: Ahli Lembaga Pengarah, Pengurusan serta anggota yang mempunyai kemahiran yang sesuai untuk dunia digitalisasi. Pengurusan Prestasi: 01 _ 01 _ 01 _ Kemampanan Perniagaan dan Risiko: Tumpuan kepada pelaksanaan Konvergens dan ke arah Digital dengan cara yang tepat pada masanya dan berkesan. Penglibatan mendalam Lembaga & Pengurusan untuk Penjelasan teliti mengenai pelan kemampanan & penambahbaikan risiko. 02 _ proses dan prestasi 02 _ perniagaan. Pelan Penggantian: 01 _ Melantik Pengarah dengan kemahiran yang diperlukan & Pengurusan yang berbakat. Menyediakan pakej ganjaran yang menarik bagi Lembaga dan Pengurusan Kanan. GANJARAN PARA PENGARAH DAN PENGURUSAN KANAN Lembaga memastikan polisi ganjaran Pengarah setara dan berdaya saing dengan pasaran. Tujuan utama polisi tersebut adalah untuk menyelaraskan teras strategik dan pemacu nilai, menarik minat dan mengekalkan Pengarahpengarah yang berwibawa yang mampu berkongsi kemahiran dan pengalaman yang diperlukan, sejajar dengan tanggungjawab pengurusan yang berkesan serta menyokong falsafah pengurusan berteraskan nilai. Dasar dan kerangka kerja bagi keseluruhan imbuhan PE dan PBE akan disemak semula oleh JPG berdasarkan amalan pasaran, sebelum cadangan-cadangan berkaitan dikemukakan kepada Lembaga untuk kelulusan. Pengarah Bukan Eksekutif (PBE) Pakej ganjaran PBE ditentukan oleh Lembaga secara keseluruhan. Yuran Pengarah adalah yuran tetap dan tertakluk kepada kelulusan pemegangpemegang saham, manakala elaun mesyuarat dibayar berdasarkan jumlah mesyuarat Lembaga dan Jawatankuasa Lembaga yang mereka hadiri. Pada MAT ke-32 yang diadakan pada 26 April 2017, para pemegang saham telah meluluskan pembayaran yuran Pengarah bermula dari tarikh MAT ke-32 hingga MAT ke-33. Yuran Pengarah sedia ada bagi Pengerusi BE dan PBE (seperti dinyatakan dibawah) yang kali terakhir disemak semula dan diluluskan pemegang-pemegang saham di MAT ke-28 yang diadakan pada 7 Mei 2013 dan berkuatkuasa 1 Januari 2012, masih diguna pakai. Kajian semula tersebut dibuat berikutan kajian bebas perunding luaran. PENGARAH Pengerusi BE PBE PBK YURAN RM276,000 RM23,000 sebulan RM180,000 RM15,000 sebulan RM27,000 RM2,250 sebulan Selepas enam tahun, Lembaga kini mencadangkan semakan semula Yuran Para Pengarah sedia ada, bagi memastikan Syarikat dapat menarik minat dan mengekalkan bakat serta sebagai dorongan kepada para Pengarah untuk mencapai matlamat jangka panjang Syarikat. Imbuhan yang dicadangkan ini mengambilkira keperluan, kepelbagaian tanggungjawab dan prestasi Syarikat termasuk kemahiran dan pengalaman yang diperlukan. Oleh itu, semakan semula imbuhan ini perlu mencerminkan kerumitan tugas, tanggungjawab dan harapan yang semakin meningkat serta komitmen PBE dan memastikan ianya setara dengan pasaran semasa. Untuk tujuan ini, firma perunding bebas iaitu Korn Ferry/Hay Group telah dilantik pada bulan Oktober 2017 untuk melaksanakan analisa perbandingan dengan syarikat-syarikat yang setanding, syarikat tersenarai di Malaysia dan syarikat telekomunikasi di rantau ini, dan mengesyorkan semakan semula yuran yang wajar. Di samping itu, JPG juga mengambilkira Laporan KPMG mengenai Imbuhan PBE 2017 yang dikeluarkan pada bulan Februari Perubahan yang dicadangkan telah dibincangkan dengan mendalam oleh JPG pada Januari dan Februari 2018, dan telah diluluskan oleh Lembaga untuk dibentangkan pada MAT ke-33 untuk kelulusan para pemegang saham. Cadangan ini melibatkan semakan semula yuran tetap Pengarah sahaja, yang akan berkuatkuasa dari MAT ke-33 sehingga MAT seterusnya (Tempoh Yang Ditetapkan), seperti berikut: (i) (ii) Kenaikan yuran Pengerusi BE dari RM23,000 sebulan kepada RM30,000 sebulan; dan Kenaikan yuran PBE dari RM15,000 sebulan kepada RM20,000 sebulan. Lembaga berpendapat bahawa kenaikan yuran yang dicadangkan adalah wajar dan berpatutan memandangkan imbuhan Pengarah tidak pernah disemak semula sejak PBE tidak dibenarkan mengambil bahagian dalam sebarang skim saham pekerja atau skim insentif berkaitan prestasi selaras dengan Buku Biru yang dikeluarkan Jawatankuasa Putrajaya bagi Syarikat Berkaitan Kerajaan (GLC) Prestasi Tinggi (PCG). 125

39 Tadbir Urus LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU 2017 TM juga mempunyai Rangka Kerja Imbuhan Lembaga Anak-Anak Syarikat (Rangka Kerja Imbuhan) yang mana anak-anak syarikat dikategorikan menurut tahap tertentu berdasarkan kedudukan strategik dan sumbangan hasil kepada TM, serta fokus perniagaan. Berdasarkan Rangka Kerja Imbuhan tersebut, yuran pengarah bagi syarikat yang dikategorikan sebagai Anak-anak Syarikat Tahap 1 telah ditetapkan sebanyak 50% dari Rangka Kerja Imbuhan TM. Oleh yang demikian, yuran Pengerusi BE dan PBE yang dilantik menganggotai lembaga Anak-anak Syarikat Tahap 1 juga disemak semula, dari RM11,500 sebulan kepada RM15,000 sebulan untuk Pengerusi BE, dan dari RM7,500 sebulan kepada RM10,000 sebulan untuk PBE, sepanjang Tempoh Yang Ditetapkan. Sehubungan itu, kelulusan para pemegang saham dipohon untuk pembayaran yuran pengarah yang telah disemak semula di bawah Rangka Kerja Imbuhan. Walaupun menjadi amalan syarikat-syarikat lain memperkenalkan dan membayar yuran bulanan bagi Jawatankuasa-jawatankuasa Lembaga, JPG dan Lembaga TM bersetuju mengekalkan manfaat sedia ada. Manfaat Berbayar kepada Pengerusi BE dan PBE menurut Piagam Lembaga terdiri daripada yuran mesyuarat, emolumen dan manfaat boleh tuntut seperti berikut: (i) Struktur yuran mesyuarat Lembaga Pengarah dan Jawatankuasa Lembaga: Elaun Mesyuarat Bagi Setiap Kehadiran (RM) Lembaga JAL JPG JTL JRL JPL Jawankuasa PIJP Pengerusi 3,500 3,250 2,500 3,250 2,500 2,500 2,500 PBE 3,000 2,500 2,000 2,500 2,000 2,000 2,000 Nota: Lembaga diberi kuasa untuk menetapkan yuran bagi Jawatankuasa-jawatankuasa sementara. (ii) Yuran mesyuarat di bawah Rangka Kerja Imbuhan: Kategori Anak Syarikat Pengerusi BE PBE Yuran Jawatankuasa Yuran (RM) Yuran (RM) Yuran Pengerusi (RM) Yuran Ahli Jawatankuasa (RM) Tahap 1 1,500 1, Tahap 2 1,500 1,000 (iii) (iv) Manfaat lazim seperti manfaat boleh tuntut bagi perjalanan pembangunan perniagaan luar negeri atau tahunan, cuti ke luar negara, elaun harian bagi pengarah asing, peralatan perniagaan, bil telekomunikasi, perlindungan insurans dan perubatan. Elaun kehadiran mesyuarat akan dibayar kepada PBE sahaja dan hanya akan dibayar bagi setiap mesyuarat Lembaga dan/atau mesyuarat Jawatankuasa Lembaga yang diadakan. Elaun tersebut akan dibayar kepada Pengarah Ganti yang menghadiri mesyuarat ketika ketidakhadiran Pengarah Utamanya. Kelulusan pemegang saham akan dipohon bagi pembayaran yuran dan sebarang manfaat yang perlu dibayar kepada PBE menurut Seksyen 230 (1) Akta Syarikat 2016 di MAT ke-33 yang akan datang. 126

40 TELEKOM MALAYSIA BERHAD Butiran jumlah imbuhan keseluruhan bagi setiap Pengarah Syarikat yang diterima daripada kumpulan Syarikat TM, dikategorikan kepada komponen berkaitan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember 2017, adalah seperti berikut: Bil. NAMA PENGARAH GAJI (RM) PENDAPATAN BOLEH UBAH (RM) ELAUN (RM) MANFAAT SELAIN WANG (RM) JUMLAH (RM) PENGARAH EKSEKUTIF BUKAN BEBAS (PEBB) 1 Dato Sri Mohammed Shazalli Ramly (Dilantik pada 1 Mei 2017) 1,652, a 640, b 40, c 113, ,446, Datuk Bazlan Osman 1,774, a 1,103, d 60, c 65, ,003, PEBB BERSARA PADA TAHUN Tan Sri Dato Sri Zamzamzairani Mohd Isa (Bersara pada 30 April 2017) 1,010, a 4,380, e 20, c 127, ,537, ,438, ,123, , , ,988, YURAN PENGARAH (RM) MANFAAT BERBAYAR (RM) Bil. NAMA PENGARAH TM ANAK SYARIKAT ELAUN MANFAAT SELAIN WANG JUMLAH (RM) PENGARAH BUKAN BEBAS BUKAN EKSEKUTIF (PBBBE) 1 Tan Sri Dato Seri Dr Sulaiman Mahbob 276, , , , , Dato Sri Dr Mohmad Isa Hussain 180, , , , Nik Rizal Kamil Tan Sri Nik Ibrahim Kamil 120, f - 65, f 67, , PENGARAH BEBAS BUKAN EKSEKUTIF (PBBE) 4 Tunku Dato Mahmood Fawzy Tunku Muhiyiddin 320, g - 101, , , Datuk Zalekha Hassan 180, , , , , Davide Giacomo Federico Benello 180, , h 10, , Datuk Seri Fateh Iskandar Tan Sri Dato Mohamed Mansor 180, , , , , Gee Siew Yoong 180, , , , YM Tunku Afwida Tunku Dato A.Malek 180, , , , Balasingham A. Namasiwayam 238, g - 96, , , PENGARAH GANTI BUKAN BEBAS BUKAN EKSEKUTIF (PENGARAH GANTI BBBE) 11 Dato Asri Hamidon (Pengarah Ganti kepada Dato Sri Dr Mohmad Isa Hussain) - - 2, , , PBBE YANG BERSARA PADA TAHUN Dato Ibrahim Marsidi (Bersara pada 30 April 2017) 69, , , , , JUMLAH (RM) 2,103, , , , ,105, Nota: a b c d e f g h Termasuk caruman Syarikat kepada KWSP Insentif berkaitan prestasi Elaun kereta sebagai ganti kereta syarikat Termasuk PIJP dan insentif berkaitan prestasi Termasuk PIJP dan ex-gratia Pembayaran yang dibuat kepada Khazanah Nasional Berhad (Khazanah) sebagai yuran pengurusan bagi Pengarah yang mewakili Khazanah Termasuk yuran diterima dari anak syarikat Termasuk elaun harian bagi pengarah warga asing 127

41 Tadbir Urus LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU 2017 Pengarah-Pengarah Eksekutif (PE) dan Pengurusan Kanan Sebagai PE, Pengarah Urusan/Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan, Pengarah Eksekutif/Timbalan Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan dan Pengurusan Kanan dibayar gaji, elaun, insentif berdasarkan prestasi termasuk bonus dan manfaat lazim lain yang bersesuaian bagi Pengurusan Atasan. Sebahagian besar pakej imbuhan Pengurusan Atasan telah dijadikan pendapatan boleh ubah bergantung kepada prestasi Syarikat sepanjang tahun kewangan, di ditentukan berdasarkan KPI individu yang diselaraskan dengan Kad Skor Seimbang Kumpulan TM. PE tidak dibayar yuran Pengarah atau elaun mesyuarat untuk mesyuarat-mesyuarat Lembaga dan Jawatankuasa Lembaga yang mereka anggotai dan hadiri. Penilaian prestasi PE (serta juga semua Jawatan Utama dan Setiausaha Syarikat Kumpulan) disemak secara tahunan oleh JPG, dan semakan semula gaji dan/atau ganjaran akan dikemukakan kepada Lembaga sesuai dengan sumbangan mereka pada tahun berkenaan. Pengarah Urusan/Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan dan barisan Pengurusan diberi ganjaran berdasarkan gabungan pencapaian sasaran dan keputusan penilaian 360 darjah mereka. Bayaran ini berdaya saing selaras dengan matlamat dan strategi korporat Kumpulan. PE akan berkecuali dan meninggalkan mesyuarat JPG dan Lembaga semasa ganjaran prestasi dan semakan imbuhan mereka dibincangkan. Imbuhan lima Pengurusan Kanan teratas (termasuk gaji, bonus, manfaat selain wang dan emolumen lain) iaitu Ketua Pegawai Kewangan Kumpulan, Ketua Pegawai Strategi, Ketua Pegawai Teknologi dan Inovasi, Ketua Pegawai Modal Insan dan Ketua Pegawai Perolehan secara julat adalah seperti berikut: Ganjaran Tahunan secara julat Bilangan Pengurusan Kanan (RM) 1 750, , ,000,000-1,150, ,650,000-1,700, ,800,000-1,850,000 Pada Mesyuarat Agung Luar Biasa Syarikat yang diadakan pada 28 April 2016, para pemegang saham telah meluluskan Pelan Insentif Jangka Panjang (PIJP) untuk semua anggota yang layak serta PE. Objektif utama PIJP kekal untuk menggalakkan budaya prestasi dan sebagai mekanisma untuk mengekalkan kesetiaan anggota kepada Syarikat. PIJP merangkumi pemberian Geran Saham Terhad dan Saham Prestasi, yang mana perbezaan utama adalah kelayakan anggota dari segi gred kerja mereka dalam Kumpulan TM, matriks pencapaian prestasi, yang akan ditentukan sebelum geran diberi dan tempoh pemberian geran kepada anggota yang layak. PIJP ditadbir dan diuruskan oleh Jawatankuasa PIJP, sebuah jawatankuasa kecil JPG yang ditubuhkan mengikut undangundang kecil PIJP (Undang-Undang Kecil LTIP). 128

42 TELEKOM MALAYSIA BERHAD JAWATANKUASA PENCALONAN DAN GANJARAN Objektif Utama Jawatankuasa Pencalonan dan Ganjaran mempunyai dua peranan, sejak penubuhannya. Kedua-dua peranan tersebut digabungkan bagi tujuan memudahkan dan lebih praktikal, memandangkan ahli-ahli yang sama diamanahkan dengan keduadua fungsi. Selain dari peranan pencalonan dan ganjaran, JPG juga menyelia hal-hal berkaitan tadbir urus. Keahlian JPG terdiri daripada PBE, yang mana 80% daripadanya adalah ahli bebas. Tunku Dato Mahmood Fawzy Tunku Muhiyiddin yang telah berubah jawatan sebagai PBBE dan dilantik sebagai PBK pada 30 April 2017, kekal sebagai Pengerusi JPG. Sikap tegas Tunku Dato Mahmood Fawzy dan pengetahuan mendalam tentang hal-hal lembaga dan tadbir urus syarikat, kepimpinan, ditambah dengan sokongan ahli-ahli jawatankuasa yang lain telah mengekalkan JPG sebagai jawatankuasa yang berkesan. Ini terbukti melalui PKL 2017 yang merumuskan bahawa JPG terus berfungsi dengan jayanya di bawah kepimpinan beliau. Pengerusi Tunku Dato Mahmood Fawzy Tunku Muhiyiddin Pengarah Bebas Kanan Bukan Eksekutif Ahli > Nik Rizal Kamil Tan Sri Nik Ibrahim Kamil Pengarah Bukan Bebas Bukan Eksekutif > Datuk Zalekha Hassan Pengarah Bebas Bukan Eksekutif > Tunku Afwida Tunku Dato A.Malek Pengarah Bebas Bukan Eksekutif > Balasingham A. Namasiwayam Pengarah Bebas Bukan Eksekutif Pada tahun 2017, Dato Ibrahim Marsidi, Pengarah yang telah lama berkhidmat dalam Lembaga TM telah meletak jawatan sebagai Pengarah dan ahli JPG pada 30 April Sehubungan dengan itu, Nik Rizal Kamil Tan Sri Nik Ibrahim Kamil telah dilantik sebagai ahli baharu sebagai ganti. Tanggungjawab JPG membantu Lembaga di antaranya dalam hal-hal berkaitan pemilihan, pencalonan, pelantikan, penilaian, ganjaran dan pampasan Lembaga dan ahli-ahli Pengurusan Utama. JPG juga membantu Lembaga meningkatkan kecekapan dan ketelusan dalam hal-hal berkaitan tadbir urus TM atau sebarang isu yang mungkin secara langsung atau tidak langsung memberi kesan kepada Lembaga. Tinjauan Keseluruhan JPG terus memberikan sokongan yang padu kepada Lembaga. Isu-isu utama yang dibincangkan adalah penilaian dan pelantikan PE yang baru, iaitu Pengarah Urusan/ Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan dan Pengarah Eksekutif/Timbalan Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan, berikutan pencalonan mereka oleh Pemegang Saham Istimewa. Di samping itu, penilaian dan penggantian untuk Jawatan-jawatan Utama serta ganjaran mereka juga turut dibincangkan dan dirumuskan pada tahun Selain daripada Pengarah Urusan/Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan dan Pengarah Eksekutif/ Timbalan Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan dan Ketua Pegawai Teknologi dan Inovasi, Jawatan-jawatan Utama telah diperluaskan merangkumi Ketua Pegawai Kewangan Kumpulan dan Ketua Pegawai Strategi. JPG juga membincangkan dan mengesyorkan Petunjuk Prestasi Utama Syarikat kepada Lembaga Pengarah, memantau pelaksanaan imbuhan berdasarkan prestasi iaitu PIJP melalui jawatankuasa kecil yang dikenali sebagai Jawatankuasa PIJP dan menyelia kajian semula Piagam Lembaga. JPG ditadbir oleh Terma Rujukannya sendiri sepertimana dinyatakan dalam Piagam Lembaga yang boleh dirujuk di laman sesawang rasmi Syarikat di 129

43 Tadbir Urus LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU 2017 Dalam melaksanakan tugas-tugas dan tanggungjawabnya, JPG mempunyai kuasa-kuasa berikut: Akses sepenuhnya terhadap rekod, harta dan anggota TM; Mengesyorkan cadangannya kepada Lembaga untuk pertimbangan dan kelulusan; Menggunakan khidmat firma pencarian profesional sebagai sumber mendapatkan calon-calon pengarah atau nasihat profesional bebas sekiranya diperlukan; dan Mendapatkan nasihat perunding luar terhadap kesesuaian pakej ganjaran dan terma-terma pekerjaan lain, sekiranya perlu. Aktiviti utama JPG pada 2017 (dan bagaimana JPG memenuhi tanggungjawabnya): Lembaga mengiktiraf sumbangan JPG dan peranannya dalam memberi nasihat yang bernas, cadangan-cadangan pancalonan, ganjaran dan hal-hal tadbir urus, serta memperakui bahawa semua ahli JPG termasuk yang baru dilantik telah melaksanakan tanggungjawab masing-masing dengan berkesan dan penuh dedikasi. Sepanjang tahun lalu, JPG telah melaksanakan aktiviti-aktiviti utama berikut: a) Fungsi Pencalonan JPG memastikan keahlian Lembaga menepati keperluan Syarikat. Ia juga membangun, mengekalkan serta menyemak kriteria yang digunakan dalam proses pelantikan Pengarah baru dan penilaian tahunan Pengarah-pengarah. JPG turut menimbang dan mencadangkan kepada Lembaga perkaraperkara berikut: Pelantikan semula dan pemilihan semula Pengarah-pengarah pada MAT ke-32 dan MAT ke-33. Pelantikan Pengarah Urusan/Ketua Pegawai Ekskutif Kumpulan yang baharu. Pewujudan dan pelantikan Jawatan Utama baru iaitu Pengarah Eksekutif/Timbalan Ketua Pegawai Eksekutif. Perubahan Jawatan PBBBE kepada PBBE. Pelantikan PBK dan PBBE yang baharu. Pelantikan ke Jawatan Utama baharu, iaitu Ketua Pegawai Kewangan Kumpulan, Ketua Pegawai Strategi dan Ketua Pegawai Teknologi dan Inovasi. Penilaian tahunan dan mengkaji semula keahlian semua Jawatankuasa Lembaga TM. Penilaian tahunan dan ulasan terhadap kebebasan PBBE. Mengkaji dan melaksanakan pelan penggantian Lembaga TM. b) Fungsi Ganjaran Menimbang dan mencadangkan kepada Lembaga perkara-perkara berikut: Pakej ganjaran bagi Jawatan-jawatan Utama. Bayaran gratuiti untuk mantan Pengarah Urusan/Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan. Penilaian prestasi PE, Pengurusan Kanan dan Jawatan-jawatan Utama dan Setiausaha Syarikat berdasarkan KPI yang telah ditetapkan. Pembayaran dan pemberian hak saham dibawah PIJP-PSP. Peruntukan PIJP untuk Pengarah Eksekutif/Timbalan Ketua Pegawai Eksekutif dan anggota-anggota TM yang layak. Imbuhan Prestasi dan Kenaikan Gaji untuk anggota TM. Kajian semula Rangka Kerja Imbuhan untuk Lembaga Pengarah anak-anak syarikat TM. Menetapkan Petunjuk Prestasi Utama untuk Berdasarkan Piagam Lembaga, JPG memastikan pakej ganjaran dikaji semula setiap tahun untuk menarik minat Pengarah yang berbakat dan cekap untuk menyertai Lembaga TM. Setelah enam tahun, JPG mengesyorkan semakan semula yuran dan manfaat Pengarah sedia ada pada MAT yang akan datang. c) Fungsi Tadbir Urus Mempertimbangkan dan mengesyorkan kepada Lembaga mengenai perkara-perkara berikut: Pelaksanaan dan skop PKL bagi tahun Memantau status program pendidikan berterusan para Pengarah selaras dengan Program Latihan Lembaga. Pematuhan keperluan tadbir urus Pengarah-pengarah termasuk kehadiran mereka di mesyuarat Lembaga dan Jawatankuasa yang diadakan sepanjang tahun kewangan. Semakan semula secara tahunan Piagam Lembaga. Menilai dan mengesyorkan cadangan-cadangan Kod Tadbir Urus Kajian Keberkesanan dan Prestasi JPG Berdasarkan PKL 2017, Lembaga berpuas hati bahawa keahlian JPG adalah bersesuaian dan seimbang dari segi kemahiran, pengetahuan dan pengalaman bagi melindungi hak pihak-pihak berkepentingan dan memenuhi keperluan Kumpulan. JPG telah dinilai sebagai berkesan dalam melaksanakan tugasnya untuk Lembaga. Jawatankuasa PIJP, sebuah Jawatankuasa Kecil JPG Sepanjang tahun 2017, Jawatankuasa PIJP telah mengadakan dua mesyuarat yang mengambil masa kira-kira satu jam untuk membincangkan cadangan pengumpukan Saham Terhad dan Saham Prestasi bagi anggota TM yang layak dan Pengarah Eksekutif berdasarkan pelan pelaksanaan PIJP yang telah dipersetujui. Pada tahun 2017, ahli Jawatankuasa PIJP telah berkurangan kepada empat orang selepas peletakan jawatan Tunku Dato Mahmood Fawzy sebagai Pengerusi dan ahli. Nik Rizal Kamil, ahli yang sedia ada telah dilantik sebagai Pengerusi menggantikan beliau. Ahli Jawatankuasa PIJP sedia ada terdiri daripada: Nik Rizal Kamil Tan Sri Nik Ibrahim Kamil (Pengerusi) Davide Giacomo Federico Benello Tunku Afwida Tunku Dato A.Malek Balasingham A. Namasiwayam PIJP telah dinilai sebagai berkesan dalam melaksanakan tugasnya pada tahun ini. 130

44 TELEKOM MALAYSIA BERHAD JAWATANKUASA TENDER (JTL) Objektif Utama JTL ditubuhkan untuk mempertimbangkan cadangan perolehan Kumpulan TM berdasarkan Had Kuasa yang diluluskan, selaras dengan penurunan kuasa Lembaga. Keahlian Pada tahun 2017, Balasingham A. Namasiwayam dan Dato Sri Mohammed Shazalli Ramly telah dilantik sebagai ahli baru JTL menggantikan Dato Ibrahim Marsidi dan Tan Sri Dato Sri Zamzamzairani Mohd Isa masing-masing berkuat kuasa pada 30 April 2017 dan 1 Mei Tanggungjawab Fungsi utama JTL diringkaskan seperti berikut: Pengerusi Datuk Zalekha Hassan Pengarah Bebas Bukan Eksekutif Ahli > Dato Sri Mohammed Shazalli Ramly Pengarah Urusan/Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan Pengarah Eksekutif Bukan Bebas > Datuk Bazlan Osman Pengarah Eksekutif/ Timbalan Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan Pengarah Eksekutif Bukan Bebas > Dato Sri Dr Mohmad Isa Hussain Pengarah Bukan Bebas Bukan Eksekutif > Nik Rizal Kamil Tan Sri Nik Ibrahim Kamil Pengarah Bukan Bebas Bukan Eksekutif > Balasingham A. Namasiwayam Pengarah Bebas Bukan Eksekutif Ahli Ganti > Dato Asri Hamidon Pengarah Ganti Bukan Bebas Bukan Eksekutif a) Memastikan proses perolehan adalah selaras dengan dan mematuhi semua etika, polisi dan prosedur perolehan yang berkenaan. b) Mengesahkan keupayaan teknikal dan kewangan pembida tender. c) Mempertimbangkan dan meluluskan bidaan yang akan memberi manfaat kepada Kumpulan dan Syarikat dengan mengambil kira pelbagai faktor seperti harga, penggunaan barangan/perkhidmatan, kuantiti, masa penghantaran/ pentauliahan dan faktor lain yang berkaitan. d) Memastikan objektif Program Pembangunan Keusahawanan Bumiputera dan Program Pembekal dicapai menerusi pemantauan teliti ke atas rekod prestasi syarikat/pembekal yang dilantik di bawah program-program ini. JTL ditadbir oleh Terma Rujukannya sendiri yang ditetapkan dalam Piagam Lembaga yang boleh diakses di laman sesawang rasmi Syarikat di Tinjauan Keseluruhan JTL telah melaksanakan tugas dan tanggungjawabnya dengan berkesan serta memberikan nasihat bernas mengenai tadbir urus perolehan untuk diguna pakai dan dilaksanakan oleh Syarikat. JTL dibantu oleh jawatankuasa-jawatankuasa kecil pengurusan yang dipengerusikan Pengarah Urusan/Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan, Ketua Pegawai Kewangan Kumpulan dan Ketua Pegawai Perolehan, bergantung kepada tahap kuasa yang telah diberikan kepada mereka. Mesyuarat JTL JTL telah mengadakan 9 mesyuarat sepanjang tahun kewangan, dengan jumlah masa yang diluangkan sebanyak 22.2 jam. Ketua Pegawai Perolehan TM menghadiri kesemua mesyuarat JTL sebagai jemputan tetap manakala Ketua Pegawai Teknologi dan Inovasi dijemput apabila diperlukan untuk memberi maklum balas tambahan mengenai hal-hal teknikal. Ahli-ahli Jawatankuasa Penilaian Pengurusan juga dijemput untuk memberi penerangan ringkas kepada JTL mengenai isu- isu tertentu bila diperlukan. Aktiviti Utama JTL pada tahun 2017 Pada tahun ini, JTL membincangkan perkara-perkara berikut: Cadangan perolehan selaras dengan had kuasa yang dibenarkan. Laporan dan ringkasan prestasi perolehan. Pelan perolehan tiga tahun. Isu-isu perolehan yang dikenalpasti. Perkara-perkara penting yang dikhaskan untuk kelulusan Lembaga dan cadangan perolehan dalam had kuasa Lembaga Pengarah TM telah dibentangkan pada mesyuarat Lembaga Pengarah. Kajian Keberkesanan dan Prestasi JTL Berdasarkan PKL 2017, JTL terus beroperasi dengan penuh berkesan menurut proses tadbir urus yang mantap. Lembaga Pengarah berpendapat bahawa kesemua ahli secara kolektif telah memberi sumbangan kepada keberkesanan JTL. 131

45 Tadbir Urus LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU 2017 JAWATANKUASA PELABURAN (JPL) Objektif Utama JPL ditubuhkan untuk mempertimbangkan dan menilai cadangan pelaburan dan/atau pelupusan ekuiti strategik Kumpulan TM untuk disyorkan kepada Lembaga. Ia juga ditugaskan untuk mempertimbang dan membincangkan semua cadangan berkaitan hartanah, termasuk tanah dan bangunan Kumpulan TM. Keahlian perubahan dalam keahlian JPL pada tahun 2017 kecuali pelantikan Nik Rizal Kamil Tan Sri Nik Ibrahim Kamil sebagai ahli penuh pada 30 April 2017 berikutan pelantikan beliau sebagai ahli penuh Lembaga TM. Gabungan pengalaman dan pengetahuan ahli-ahlinya membolehkan JPL menilai dan menimbang sebarang cadangan strategik secara objektif. JPL kekal utuh dan produktif dalam melaksanakan tanggungjwabnya dan telah memberi panduan jelas kepada pihak pengurusan mengenai isu-isu penting sebelum mengemukakan cadangan berkaitan kepada Lembaga Pengarah untuk kelulusan. Tanggungjawab Kuasa, tugas dan tanggungjawab JPL dinyatakan dalam Piagam Lembaga yang boleh akses oleh orang awam menerusi laman sesawang rasmi Syarikat di Ringkasan tanggungjawab-tanggungjawab utama JPL adalah seperti berikut: Pengerusi Datuk Seri Fateh Iskandar Tan Sri Dato Mohamed Mansor Pengarah Bebas Bukan Eksekutif Ahli > Datuk Bazlan Osman Pengarah Eksekutif/ Timbalan Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan Pengarah Eksekutif Bukan Bebas > Dato Sri Dr Mohmad Isa Hussain Pengarah Bukan Bebas Bukan Eksekutif > Nik Rizal Kamil Tan Sri Nik Ibrahim Kamil Pengarah Bukan Bebas Bukan Eksekutif > Tunku Dato Mahmood Fawzy Tunku Muhiyiddin Pengarah Bebas Kanan > Gee Siew Yoong Pengarah Bebas Bukan Eksekutif > Tunku Afwida Tunku Dato A.Malek Pengarah Bebas Bukan Eksekutif Ahli Ganti > Dato Asri Hamidon Pengarah Ganti Bukan Bebas Bukan Eksekutif Menyemak, menilai dan mengesyorkan cadangan-cadangan Pengurusan mengenai pelaburan dan pelupusan ekuiti strategik kepada Lembaga. Menyemak, menilai dan mengesyorkan cadangan-cadangan berkaitan hartanah kepada Lembaga. Menyemak ulasan laporan-laporan pasca pemerolehan atau pelaburan utama dan strategik oleh Kumpulan TM dan memberi panduan yang diperlukan sewajarnya. Pada November 2017, JPL telah diberi fungsi tambahan untuk membincangkan dan menimbang cadangan berkaitan pemerolehan dana dan pinjaman sebelum disyorkan kepada Lembaga untuk dibincangkan. Tinjauan Keseluruhan JPL telah melaksanakan tugasnya dengan penuh kesungguhan sepanjang tahun dan telah memberi nasihat dan panduan yang jelas kepada Pengurusan berkenaan pelaburan strategik dan urusan hartanah selaras dengan polisi dalaman TM demi melindungi kepentingan Kumpulan. Lembaga TM sentiasa memandang tinggi keupayaan JPL dan menerima cadangan-cadangan yang diusulkan dengan sewajarnya. Mesyuarat JPL JPL telah mengadakan enam mesyuarat pada tahun 2017 termasuk tiga mesyuarat khas dengan jumlah masa yang diluangkan kira-kira 4.00 jam. Keputusan dan cadangan mesyuarat telah dilaporkan dan dibincangkan di mesyuarat Lembaga Pengarah. Pegawai-pegawai TM yang berkenaan dijemput menghadiri mesyuarat apabila dikehendaki untuk membentangkan cadangan dan perakuan dari pihak Pengurusan. Aktiviti Utama JPL pada tahun 2017 Sepanjang tahun ini, JPL telah membincangkan dan mengesyorkan kepada Lembaga mengenai perkara-perkara berikut: Cadangan keputusan berkaitan hala tuju perjanjian Pembangunan hartanah TM secara usahasama sedia ada. Cadangan penyertaan TM dalam pembangunan projek hartanah bagi membolehkan penyediaan keseluruhan perkhidmatan TM untuk projek tersebut. Cadangan pelaksanaan hak dan opsyen TM di bawah Perjanjian Pelaburan yang melibatkan anak syarikat. Polisi dalam menangani permohonan daripada pihak ketiga untuk tanah-tanah di bawah nama TM. Mengkaji pelaburan TM dalam dana modal inovasi. Kajian Keberkesanan dan Prestasi JPL PKL 2017 menunjukkan bahawa JPL terus proaktif dan terlibat penuh dalam membincangkan isu-isu berkaitan, dan telah memenuhi tanggungjawabnya dalam membantu Lembaga dalam membuat keputusan. Pemahaman lebih baik mengenai perniagaan Syarikat (iaitu konvergens, digital dan pelangkauan keterhubungan) akan membolehkan JPL memberi panduan dan maklum balas yang lebih jelas bagi cadangan pengurusan. 132

46 TELEKOM MALAYSIA BERHAD PRINSIP B: PENGURUSAN AUDIT DAN RISIKO YANG BERKESAN JAWATANKUASA AUDIT (JAL) Objektif Utama Jawatankuasa Audit memainkan peranan penting dalam membantu Lembaga memenuhi tanggungjawab pengawasannya melalui kajian semula maklumat kewangan dan ulasan yang tidak berat sebelah mengenai keberkesanan dan kecekapan kawalan dalaman Kumpulan dari perspektif bebas. Keahlian Selaras dengan Perenggan Keperluan Penyenaraian Utama Bursa Securities dan Klausa Piagam Lembaga mengenai tadbir urus JAL, kesemua ahli JAL terdiri daripada PBE yang majoritinya adalah PBBE, dengan seorang Pengarah Ganti yang dilantik sebagai ahli. Pengerusi JAL adalah PBBE. Kini, tiga dari ahli JAL iaitu Pengerusi, Tunku Afwida dan Nik Rizal memenuhi keperluan Perenggan 15.09(1)(c)(i). Gee Siew Yoong, adalah ahli Institut Akauntan Awam Bertauliah Malaysia, manakala Tunku Afwida dan Nik Rizal masing-masing adalah Akauntan Berkanun dan ahli Felow Institut Akauntan Berkanun England dan Wales. Gee Siew Yoong dan Tunku Afwida juga adalah ahli Institut Akauntan Malaysia. Pengerusi Gee Siew Yoong Pengarah Bebas Bukan Eksekutif Ahli > Nik Rizal Kamil Tan Sri Nik Ibrahim Kamil Pengarah Bukan Bebas Bukan Eksekutif > Datuk Zalekha Hassan Pengarah Bebas Bukan Eksekutif > Tunku Afwida Tunku Dato A. Malek Pengarah Bebas Bukan Eksekutif > Balasingham A. Namasiwayam Pengarah Bebas Bukan Eksekutif Semua ahli JAL, seperti dinyatakan dalam profil mereka, berupaya meneliti dan memahami penyata kewangan dan mengajukan soalan-soalan penting berkaitan dengan proses pelaporan kewangan Syarikat. Selain bidang kewangan, ahli JAL juga mempunyai pelbagai kepakaran yang diperlukan perniagaan, khususnya bidang telekomunikasi, proses dan tadbir urus, yang diperlukan untuk memahami dan membuat keputusan dalam isu-isu berkaitan dibawah bidang kuasa, sepertimana dinyatakan dalam Terma Rujukannya. Pada tahun ini, beberapa perubahan telah dibuat kepada keahlian JAL dengan pelantikan Nik Rizal sebagai ahli berkuat kuasa 30 April Tunku Dato Mahmood Fawzy telah mengundur diri sebagai ahli JAL pada 31 Disember 2017 untuk menyusun semula tanggungjawabnya di dalam Syarikat selepas berkhidmat dalam JAL lebih dari 9 tahun sejak 19 Ogos Walaupun keahlian JAL tidak sepenuhnya dianggotai oleh PBBE seperti yang disyorkan Amalan 8.4 Kod Tadbir Urus 2017 berikutan pelantikan Nik Rizal, seorang PBBBE sebagai ahli, Lembaga Pengarah berpendapat bahawa berdasarkan kelayakan, integriti dan sikap profesional yang beliau pamerkan sepanjang tempoh sebagai Pengarah Ganti di TM, keanggotaan Nik Rizal dalam JAL tidak menjejaskan kebebasan JAL. Sepanjang tahun ini, terdapat perubahan kepada jemputan tetap JAL berikutan perubahan barisan pengurusan utama TM. Datuk Bazlan Osman, Timbalan Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan dan Nor Fadhilah Mohd Ali, Ketua Pegawai Kewangan Kumpulan menghadiri mesyuarat JAL sebagai wakil pengurusan di mesyuaratmesyuarat JAL. Tanggungjawab Terma rujukan seperti yang terdapat dalam Piagam Lembaga menggariskan kuasa, tugas dan tanggungjawab-tanggungjawab JAL. Piagam Lembaga dikaji semula dari semasa ke semasa untuk mengukuhkan proses dan prosedur serta memastikan wujudnya hubungkait dengan keperluan-keperluan dan peraturan-peraturan baru. Terma rujukan JAL dipinda bagi menggunapakai beberapa pindaan terkini Kod Tadbir Urus 2017 dan Panduan bagi Fungsi Audit Dalaman yang Berkesan yang dikeluarkan Institut Juruaudit Dalaman Malaysia pada Oktober Pindaan-pindaan ini membantu menjelaskan peranan dan tanggungjawab JAL terhadap fungsi Audit Dalaman Syarikat dan mengukuhkan tadbir urus sedia ada. 133

47 Tadbir Urus LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU 2017 Tinjauan Keseluruhan Dalam tahun kajian, JAL telah melaksanakan tugas dan tanggungjawabnya dengan sebaik mungkin sepanjang tahun Ia telah menyemak laporan kewangan suku tahunan keempat 2016 dan kesemua tiga suku tahunan laporan kewangan 2017, laporan-laporan yang berkenaan untuk dimasukkan ke dalam Laporan Tahunan Bersepadu 2017, menangani isu-isu audit yang dibangkitkan oleh juruaudit dalaman dan juruaudit luar, mengkaji hal-hal mengenai penipuan dan salah laku dalam Syarikat, isu ketirisan pendapatan yang mungkin terjadi, isu-isu yang melibatkan kebebasan mekanisma laporan yang melibatkan salah laku, menyemak rancangan audit dalaman dan luaran dan mengkaji urus niaga-urus niaga pihak berkaitan. JAL juga memantau kebebasan juruaudit luar dan telah mengesyorkan kepada Lembaga Pengarah permohonan cadangan bagi penyediaan khidmat audit luaran dan perkhidmatan lain. Bagaimana Jawatankuasa Beroperasi Kehadiran ahli di mesyuarat JAL dinyatakan di muka surat 118. Sepanjang tahun kewangan, kehadiran ahli-ahli di kesemua mesyuarat JAL menepati keperluan korum sepertimana diperuntukkan di dalam Terma Rujukan JAL. Majoriti ahli yang hadir adalah Pengarah-pengarah Bebas. Perbincangan di Mesyuarat JAL terbahagi kepada dua kelompok: MESYUARAT Tarikh Perkaraperkara yang dibincangkan KEPUTUSAN KEWANGAN 20 Februari 19 Mei 28 Ogos 21 November Keputusan suku tahunan dan perkara-perkara yang berkaitan Hal-hal Laporan Tahunan Bersepadu PERKARA-PERKARA AUDIT LAIN 23 Januari 11 April 26 Julai 14 November Isu-isu pengurusan di bawah bidang kuasa JAL Hal-hal Audit Dalaman dan Luaran Pengasingan ini memastikan perancangan jadual yang teratur oleh pihak Pengurusan dan peruntukan masa yang mencukupi untuk ahli-ahli menilai dan membincangkan pelbagai isu. Isu-isu operasi yang berpotensi menjejaskan prestasi Syarikat yang diketengahkan oleh Audit Dalaman Kumpulan (ADK) atau juruaudit luar yang JAL fikirkan perlu pemantauan yang lebih kerap atau kemas kini berterusan dan wajar, akan dibincangkan sebagai agenda berasingan sehingga isu-isu tersebut selesai seperti yang JAL harapkan. Sepanjang tahun ini, JAL juga telah meminta Pengurusan membentangkan isu-isu yang memerlukan penjelasan terperinci bagi memastikan penyelesaiannya. Setiausaha-setiausaha Syarikat bertindak sebagai Setiausaha JAL bagi kesemua mesyuarat JAL. Pengarah Eksekutif/Timbalan Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan, Ketua Pegawai Kewangan Kumpulan, Ketua Audit Dalaman Kumpulan (KADK) bersama dengan ahli-ahli Pengurusan Kanan dan juruaudit luar, turut menghadiri mesyuarat tersebut atas jemputan untuk memberi penjelasan kepada JAL mengenai isu-isu berkaitan. Kertas cadangan diedarkan dalam tempoh lima hari sebelum tarikh mesyuarat bagi memberi masa yang mencukupi kepada ahli-ahli untuk menyemak cadangan yang dikemukakan. Pada tahun 2017, kertas-kertas mesyuarat juga boleh diakses secara elektronik dengan segera melalui dua cara penghantaran. Laporan perbincangan mesyuarat JAL dimaklumkan kepada Lembaga, manakala minit-minit mesyuarat diedarkan kepada semua ahli dan cabutan keputusan-keputusan JAL diedarkan kepada pegawai-pegawai berkenaan untuk tindakan seterusnya. Isu-isu penting yang memerlukan kelulusan Lembaga dibentangkan di mesyuarat Lembaga Pengarah. Pengerusi JAL akan melaporkan keputusan dan cadangan-cadangan JAL kepada Lembaga TM dan menekankan isu-isu penting untuk makluman Lembaga TM. Aktiviti utama JAL (dan bagaimana JAL memenuhi tanggungjawabnya) Sepanjang 2017, JAL melaksanakan pelbagai strategi dan tindakan untuk menyempurnakan tugas dan tanggungjawabnya dengan berkesan. Aktiviti-aktiviti utama yang dilakukan semasa tahun kewangan adalah seperti berikut: 1. Kawalan Dalaman a) Membincangkan Penyata Lembaga Pengarah mengenai Pengurusan Risiko dan Kawalan Dalaman (PPRKD), yang telah disemak oleh juruaudit luar pada bulan Februari 2017 untuk disertakan dalam Laporan Tahunan Bersepadu Penyata itu juga disemak semula bersama JRL. PPRKD disokong oleh Kajian Khas 2016 berkenaan Semakan Kawalan Dalaman Tahunan, Laporan Insiden Kawalan Dalaman dan Penyata Jaminan dari kedua-dua PE mengenai Keberkesanan Pengurusan Risiko dan Kawalan Dalaman. Berdasarkan dokumen-dokumen tersebut, JAL merumuskan bahawa PPRKD memberi gambaran yang benar dan saksama tentang keadaan kawalan dalaman Syarikat. b) Mengkaji semula laporan berhubung kecukupan, keberkesanan dan kebolehpercayaan sistem kawalan dalaman berdasarkan penilaian diri terkawal tahunan yang dibuat oleh pihak Pengurusan Aliran-Aliran Perniagaan dan anak-anak Syarikat. Isu-isu telah dibincangkan dengan terperinci untuk memastikan rumusan yang memuaskan agar tindakan susulan dapat diambil oleh Pengurusan. Perkara-perkara yang mencetuskan kebimbangan Audit Dalaman Kumpulan telah dibangkitkan untuk perbincangan dan apabila perlu, JAL akan mengarahkan supaya siasatan lebih mendalam dijalankan untuk mencari punca utama berlakunya isu-isu tersebut, dimana hasil penyelesaian yang dicapai oleh Pengurusan dipersetujui juga oleh ADK. Jika perlu, tindakan seterusnya berupa siasatan dalaman dan/atau jika boleh dilaksanakan, tindakan undang-undang akan diambil. JAL dan Pengurusan juga diminta memberi jaminan mengenai prosedur dan mekanisma yang sesuai bagi menyekat dan mencegah kejadian serupa dari berulang. 134

48 TELEKOM MALAYSIA BERHAD c) Membincangkan laporan suku tahunan yang dikemukakan oleh Jawatankuasa Audit dan Jaminan Perniagaan (JAJP), satu jawatankuasa kecil pengurusan yang diketuai oleh Ketua Pegawai Kewangan Kumpulan, mengenai tindakan-tindakan yang diambil oleh pihak Pengurusan dalam menyelesaikan isu-isu penting kawalan dalaman dan perakaunan yang dibangkitkan oleh juruaudit dalam dan luar. JAL membincangkan dan memantau kemajuan dan status isu-isu audit yang dibangkitkan oleh juruaudit-juruaudit dalam dan luar untuk Kumpulan TM sehingga JAL menganggap ia telah mencapai kesimpulan dan penyelesaian yang memuaskan. Isu-isu ini dianggap masih berbangkit sehingga mendapat pengesahan dari kedua-dua juruaudit tentang penyelesaiannya. Sepanjang tahun ini, JAL juga telah menyuarakan tentang betapa pentingnya menyelesaikan perkara-perkara berbangkit dengan segera dan dalam tempoh yang ditetapkan. d) Memantau isu-isu tertentu atau sebarang perkara yang boleh menjejaskan kecekapan dan prestasi Syarikat, sepertimana diarahkan oleh ahli-ahli JAL dan dibentangkan kepada JAL pada setiap suku tahun sehingga JAL berpuas hati bahawa kawalan yang secukupnya telah dilaksanakan. JAL telah mengambil maklum penambahbaikan yang ketara dalam menangani pelanggan yang berpindah ke syarikat pesaing. Kelemahan dalam proses yang dikesan semasa program tawaran permulaan membolehkan Syarikat memperbaiki masalah ketirisan hasil dan masalah-masalah berkaitan dari berterusan di masa hadapan. JAL akan terus memantau perkembangannya. e) Membincangkan laporan-laporan Jawatankuasa Amalan Terbaik (JAT), iaitu jawatankuasa kecil JAL yang dipengerusikan Ketua Pegawai Kewangan Kumpulan. JAT berperanan penting dalam membantu JAL untuk memastikan pematuhan dan guna pakai amalan-amalan terbaik bagi kumpulan TM dari segi undang-undang, kawal selia, dan piawaian kewangan dalam semua penzahiran yang dibuat oleh TM. JAT mempunyai peranan penting dalam menentukan cadangan-cadangan berkenaan dibuat menurut tahap piawaian penzahiran yang diperlukan dan di semak sepenuhnya oleh pihak Pengurusan sebelum dibentangkan kepada JAL. Sepanjang 2017, JAT telah melaporkan perkara-perkara berikut kepada JAL: Maklumat terkini dan perkembangan tadbir urus korporat dan amalan perniagaan terbaik berikutan pindaan kepada Kod Tadbir Urus, keperluan berkanun dan peraturan-peraturan baru berikutan penguatkuasaan Akta Syarikat 2016 dan Keperluan Penyenaraian Utama Bursa Securities. Maklumat terkini tentang status litigasi material dan had material litigasi dan kesannya ke atas kewangan Kumpulan. Maklumat terkini keperluan cukai baru iaitu pelaporan negara ke negara (CbCR) bagi Kumpulan TM. Kajian semula Had Kuasa sedia ada. Kemas kini dan laporan kemajuan semakan Polisi dan Tadbir Urus Perniagaan TM. Mengkaji transaksi urus niaga-urus niaga dengan pihak berkaitan (UPB) atau urus niaga berulang dengan pihak-pihak berkaitan (UPBB) pada setiap suku tahun. Mengkaji dan mengesyorkan penyata kewangan tahunan suku tahunan yang diaudit dan yang tidak diaudit dan mana-mana laporan berkaitan untuk dibentangkan kepada Lembaga Pengarah atau mana-mana Jawatankuasa Lembaga berkaitan, termasuk JAL. 2. Laporan Kewangan Perkara-perkara berikut telah diulas oleh JAL sebelum disyorkan kepada Lembaga TM untuk kelulusan: a) Penyata kewangan suku tahunan beraudit dan tidak beraudit Kumpulan TM selaras dengan Piawaian Laporan Kewangan Malaysia (MFRS) 134 dan Keperluan Penyenaraian Utama. JAL mengambil maklum perakuan JAT mengenai prestasi kewangan suku tahunan Syarikat dan membincangkan penyata kewangan suku tahunan Syarikat pada 20 Februari, 19 Mei, 28 Ogos dan 21 November masing-masing untuk suku kewangan keempat 2016, suku pertama 2017, suku kedua 2017 dan suku ketiga JAL merumuskan bahawa laporan tersebut telah memberikan gambaran yang benar dan saksama mengenai prestasi kewangan Syarikat. JAL turut menyemak draf pengumuman penyata kewangan beraudit dan tidak beraudit ke Bursa Securities bagi memastikan ianya mematuhi keperluan kawal selia. JAL membincangkan ulasan audit dalaman suku tahunan untuk memastikan pematuhan MFRS 134. b) Menyemak penyata kewangan beraudit Kumpulan TM bagi tahun kewangan 31 Disember 2016 pada bulan Februari 2017 dan membuat kesimpulan bahawa laporan kewangan yang dibentangkan telah memberi gambaran yang benar dan saksama mengenai prestasi kewangan Syarikat bagi tahun tersebut dan ianya mematuhi keperluan kawal selia. c) Mengesyorkan cadangan pembayaran dividen bagi tahun kewangan berkenaan. d) Pada tahun 2017, dividen telah diisytihar dan diumumkan pada 22 Februari dan 29 Ogos JAL telah mengkaji semula dan menerima jaminan dari pihak Pengurusan, berdasarkan ujian solvensi yang dijalankan, bahawa pengagihan dividen adalah selaras dengan peruntukan baru Akta Syarikat Audit Luaran a) Mengkaji laporan juruaudit luar bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember 2016 dan PPRKD pada Februari 2017 sebelum disyorkan kepada Lembaga TM untuk kelulusan. b) Mengkaji semula Memorandum Kawalan Dalaman serta maklum balas pihak Pengurusan terhadap hasil siasatan juruaudit luar. Laporan interim telah dibentangkan pada November Isu-isu audit yang dibangkitkan juruaudit luar dibincangkan dan dikawal oleh JAJP dan dipantau oleh Bahagian Jaminan Perniagaan Kumpulan sehingga penyelesaiannya. Aktiviti dan status pemantauan tersebut dilaporkan kepada JAL pada setiap suku tahunan. c) Menyemak Laporan Interim Jawatankuasa Audit 2017 pada November 2017 sebelum laporan akhir audit tersebut dibentangkan untuk perbincangan JAL pada bulan Februari. Hal-hal audit utama dan perkara-perkara yang diketengahkan oleh juruaudit luar menyediakan satu landasan yang saksama bagi pihak Pengurusan, JAL dan juruaudit luar untuk memberi tumpuan. Juruaudit luar juga akan mencadangkan kawalankawalan dalaman dan membangkitkan perkara-perkara yang mungkin akan menjadi isu dan kebimbangan dalam penyediaan audit akhir tahun. d) Mengkaji pelan audit juruaudit luar 2017 bagi Kumpulan TM, merangkumi pelan tindakan, sifat dan skop kerja untuk tahun audit berkenaan, sasaran pelaksanaan dan strategi penglibatannya pada Ogos 2017 sebelum pelaksanaannya. 135

49 Tadbir Urus LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU 2017 Sistem teknologi maklumat (IT) terus menjadi bidang yang akan dipantau oleh juruaudit luaran. Ini termasuk perkembangan tentang apa yang telah dirancang dan perubahan kepada sistem IT yang secara langsung membabitkan integriti maklumat kewangan yang dihasilkan oleh sistem-sistem tersebut. JAL mengambil maklum bahawa dengan merancang strategi berdasarkan pelan audit luaran, rancangan audit dalaman dapat memberi tumpuan kepada bidang yang berbeza, sekaligus memaksimumkan penggunaan sumber sedia ada untuk memastikan keberkesanan kawalan dalaman Kumpulan. e) Mengkaji semula terma pelantikan juruaudit luar, setelah mengesahkan kebebasan dan tahap objektiviti mereka, bagi audit berkanun 2017 dan PPRKD f) Mengkaji prestasi keseluruhan juruaudit luar untuk Kumpulan TM. Mengesyorkan kepada Lembaga pelantikan semula mereka untuk tahun kewangan berakhir 2017 serta kelulusan untuk yuran yang perlu dibayar. Penilaian keberkesanan juruaudit luar dijalankan oleh ahli Pengurusan yang berkaitan dan JAL dibawah seliaan ADK. Penilaian dijalankan ke atas kelayakan dan prestasi, kualiti komunikasi dan interaksi, kebebasan, objektiviti dan penilaian professional mereka. Laporan penilaian 2016 yang diselaraskan ADK kemudiannya diserahkan kepada JAL pada April Berdasarkan penilaian tersebut, JAL dan Pengurusan mendapati terdapat peningkatkan nilai perkhidmatan yang diberikan berbanding tahun-tahun sebelumnya, namun terdapat beberapa perkara yang boleh diperbaiki untuk meningkatkan kualiti perkhidmatan. Dalam pelan audit 2017 yang dibentangkan kepada JAL pada 28 Ogos 2017, juruaudit luaran menyatakan bahawa mereka telah mengekalkan kebebasan mereka dalam menjalankan audit Kumpulan TM dalam tahun berkenaan selaras dengan keperluan firma dan undang-undang berkaitan Kebebasan Profesional Institut Akauntan Malaysia (MIA). Mereka seterusnya mengesahkan bahawa dalam kajian semula perkhidmatan bukan audit kepada TM, tidak ada perkhidmatan yang boleh menjejaskan kebebasan mereka sebagai juruaudit luar Kumpulan. g) Juruaudit luar sedia ada yang merupakan juruaudit luar TM sejak tahun 1999, disyorkan untuk dilantik semula bagi tahun kewangan berakhir Tahun kewangan berakhir 2017 menandakan tahun kelima mereka menjadi rakan audit dan pasukan audit bagi Kumpulan TM. Menurut Seksyen Undang-Undang Kecil MIA (Etika Profesional, Kelakuan dan Amalan) dan Klausa Piagam Lembaga, rakan audit utama semasa, juruaudit luar yang terlibat dengan Syarikat hendaklah ditukar dan dikenakan moratorium untuk tempoh 2 tahun akan datang. Oleh itu, bagi tahun kewangan berakhir 2018, rakan kongsi audit yang baru hendaklah ditugaskan untuk Kumpulan TM. h) Mengkaji dan meluluskan perkhidmatan bukan audit yang diberikan oleh juruaudit luar di samping memastikan tidak ada pengurangan dari segi kebebasan atau objektiviti mereka. Ini termasuk memantau yuran bagi tugasan bukan audit yang dijalankan supaya tidak menjejaskan status bebas mereka. Selaras dengan peruntukan Piagam Lembaga, JAL memantau juruaudit luar pada setiap suku tahun untuk memastikan kebebasan mereka tidak terjejas dan mereka kekal fokus sepanjang tahun kewangan. Pelantikan mereka untuk kerja-kerja bukan audit telah melalui proses dan prosedur perolehan yang berkaitan. JAL telah memberi kuasa kepada Ketua Pegawai Kewangan Kumpulan untuk meluluskan nilai perkhidmatan bukan audit yang dicadangkan di bawah 50% daripada nilai kumulatif yuran audit statutori untuk tahun semasa. Laporan mengenai penglibatan juruaudit luaran yang diluluskan oleh Ketua Pegawai Kewangan Kumpulan untuk kerja-kerja bukan audit dan nilai kumulatifnya dibentangkan kepada JAL pada setiap suku tahun. Yuran perkhidmatan bukan audit yang dibayar kepada juruaudit luar sepanjang tahun berbanding yuran audit berkanun adalah seperti berikut: Butir-butir RM Juta Yuran Audit Berkanun 2017 Syarikat Kumpulan Audit Berkanun Lain-lain Perkhidmatan Berkaitan Audit Jumlah Audit dan Perkhidmatan Berkaitan Audit Yuran Bukan Audit 2017 Perkhidmatan Percukaian Lain-lain perkhidmatan Jumlah Yuran Bukan Audit Peratus Yuran Bukan Audit berbanding Yuran Audit Berkanun & Perkhidmatan Berkaitan Audit Lain & Yuran 87.63% 51.27% Syarikat telah menggunakan khidmat juruaudit luaran untuk kerja-kerja bukan audit berikut: Hal-hal percukaian yang melibatkan perundingan antara lain mengenai pelupusan tanah, insentif pasca cukai, taksiran cukai, audit cukai khas dan negara mengikut negara dan keperluan pelaporan pemindahan harga. Kesinambungan dari tahun 2016, khidmat Rundingcara Budaya Perkhidmatan untuk Bahagian Pengurusan Pengalaman Pelanggan, melalui proses perolehan tender yang telus. i) JAL juga telah menggunakan hak mereka mengadakan mesyuarat dengan juruaudit luar tanpa kehadiran pihak Pengurusan. Sesi pertemuan ini membolehkan perbincangan terbuka dengan JAL dan memastikan juruaudit luaran tidak terhalang dalam skop audit mereka. 136

50 TELEKOM MALAYSIA BERHAD 4. Audit Dalaman Pada tahun ini, dua pertemuan tertutup telah diadakan pada 20 Februari dan 21 November Apabila perlu, Pengerusi JAL, KADK dan juruaudit luar juga mengadakan sesi tertutup tanpa kehadiran pihak Pengurusan. Ini membantu mengukuhkan kebebasan fungsi audit dalaman dan luaran Syarikat. a) Menyemak bajet audit dalaman untuk memastikan skop yang mencukupi dan liputan menyeluruh ke atas aktiviti Kumpulan. Pada Januari 2017, JAL telah menyemak dan meluluskan Pelan Audit Tahunan ADK untuk mengeluarkan 70 laporan audit ( ) berdasarkan anggaran bajet 8,337 hari bekerja pada anggaran kos RM7.15 juta. Pada November 2016, ADK melalui proses perolehan, telah melantik Institut Juruaudit Dalaman Malaysia (IIAM) untuk menilai kualiti perkhidmatan juruaudit dalaman sebagai sebahagian daripada jaminan piawaian mutu yang diperlukan oleh Piawaian Antarabangsa untuk Amalan Profesional Pengauditan Dalaman. Berdasarkan penilaian sendiri yang dibuat oleh ADK TM, IIAM mengesahkan bahawa ADK TM secara umumnya mematuhi Piawaian tersebut. b) Menyemak KPI, prestasi, kecekapan dan sumber fungsi audit dalaman bagi memastikan ADK mempunyai kepakaran dan tahap profesionalisma yang diperlukan untuk melaksanakan tugas mereka. Profil KADK dipaparkan di muka surat 105. c) Membincangkan laporan audit dalaman, cadangan audit dan maklum balas pihak Pengurusan terhadap cadangan-cadangan tersebut. Di mana perlu, JAL akan mengarahkan pihak Pengurusan untuk memperbetulkan dan memperbaiki tatacara kawalan berdasarkan cadangan ADK untuk penambahbaikan. ADK telah mengeluarkan 70 laporan audit terperinci dalam tahun 2017 dengan penemuan dan analisis mereka kepada JAL. Ringkasan penemuan-penemuan utama telah dibentangkan dan dibincangkan di mesyuarat JAL. Menjelang akhir tahun 2017, laporan ini boleh diakses secara elektronik untuk rujukan pantas dan mudah. d) Memantau pelaksanaan cadangan audit dalaman oleh pihak Pengurusan bagi isu-isu tertunggak pada setiap suku tahun dan memastikan semua risiko utama dan kelemahan kawalan ditangani dengan berkesan. 5. UPB, UPBB dan Percanggahan Kepentingan a) Mengkaji laporan UPB dan kemungkinan percanggahan kepentingan dalam transaksi urus niaga bagi memastikan transaksi-transaksi tersebut adalah wajar, munasabah dan untuk kepentingan terbaik TM, selaras dengan terma perdagangan biasa dan tidak memberi kesan buruk kepada pemegang saham minoriti. Sepanjang tahun ini, tiada urus niaga yang memerlukan ulasan JAL. b) Mengkaji anggaran mandat UPBB bagi tahun yang berikutnya dan Pekeliling kepada Pemegang Saham bagi Cadangan Pembaharuan Mandat Pemegang-pemegang Saham bagi UPBB untuk kelulusan Lembaga TM. Pada bulan Februari 2018, JAL telah menyemak anggaran yang dicadangkan untuk Mandat UPBB yang melibatkan Axiata Group Berhad (Axiata) dan/atau anak syarikatnya (Kumpulan Axiata) untuk kelulusan para pemegang saham pada MAT ke-33. Perbandingan dibuat berdasarkan penggunaan jumlah kontrak sebenar dengan anggaran mandat sebelumnya. JAL juga meluluskan mandat UPBB baru dengan Tenaga Nasional Berhad (TNB) yang akan dibentangkan untuk kelulusan pemegang saham di MAT yang akan datang. c) Mengkaji semula secara berkala dan memantau semua UPBB yang telah diluluskan pada MAT ke-32 yang diadakan pada 26 April 2017 untuk memastikan urus niaga tersebut dilaksanakan menurut had jumlah mandat yang diluluskan dan dilakukan secara transaksi setaraf. Berdasarkan mandat UPBB yang diluluskan yang melibatkan Kumpulan Axiata dan Astro Malaysia Holdings Berhad (AMH) dan/atau anak-anak syarikatnya (Kumpulan AMH), JAL mendapati terdapat kawalan yang wajar dalam memantau jumlah transaksi UPBB tahun ini. 6. Etika dan Integriti Membincangkan laporan-laporan berhubung insiden kawalan dalaman, penyiasatan dan siasatan dalaman serta kes-kes salahlaku dalaman dan luaran Syarikat yang melanggar Kod Etika Perniagaan Kumpulan, Pakatan Integriti dan program pemberi maklumat (whistle-blower) melalui laporan dari Jawatankuasa Etika dan Integriti Pengurusan (JEIP) yang dipengerusikan Pengarah Urusan/Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan. e) Mengadakan mesyuarat tertutup dan perbincangan dengan KADK mengenai kawalan dalaman utama dan perkara-perkara berkaitan audit dalaman. 137

51 Tadbir Urus LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU Laporan Tahunan a) Mengkaji Laporan Tahunan Bersepadu 2017 dan mengesyorkan kepada Lembaga Pengarah untuk kelulusan. Laporan-laporan ini pada awalnya diteliti oleh JAT dan kemudiannya diluluskan oleh PE sebelum ianya dibentangkan untuk perbincangan dan pertimbangan JAL dan seterusnya disyorkan kepada Lembaga. 8. Pertimbangan Penting dan Isu-Isu Setakat penghujung tahun 2017, berikut adalah isu-isu yang dibangkitkan dan tindakan yang telah diambil: HAL YANG DIPERTIMBANGKAN 1. Hayat Aset Berguna, Pengurangan Nilai Aset Hartanah, Loji dan Peralatan dan Aset Tidak Ketara Anggaran hayat berguna hartanah, harta loji dan peralatan disemak semula oleh pihak Pengurusan pada setiap tahun berdasarkan faktor-faktor seperti rancangan dan strategi perniagaan, jangkaan tahap penggunaan, perubahan teknologi, penemuan terbaharu dalam penyelidikan dan pembangunan, amalan dikemaskini yang mampu meningkatkan prestasi aset rangkaian tertentu dan perkembangan teknologi masa hadapan. TINDAKAN Penekanan wajar telah diberi dalam mengkaji semula nilai dibawa Hartanah, Loji dan Peralatan (HLP) Kumpulan memandangkan kepentingannya kepada kunci kira-kira Kumpulan. Seperti yang dilaporkan sebelum ini, keputusan operasi masa hadapan boleh dipengaruhi secara material oleh perubahan anggaran yang digunakan untuk menentukan hayat berguna atau nilai sisa HLP Kumpulan, kesan dari perubahan faktor-faktor yang telah dinyatakan. Untuk mengatasi keadaan ini, Kumpulan terus menggunapakai amalan yang terbukti berkesan dengan menggunakan Jawatankuasa-jawatankuasa ulasan pengurusan untuk melaksanakan semakan aset hayat berguna, pengurangan nilai HLP dan Aset tidak ketara Kumpulan. Jawatankuasa tersebut dianggotai dan dipengerusikan ahli-ahli Pengurusan yang mempunyai pengalaman yang berkaitan dan kepakaran dalam menyelia kajian semula tahunan tersebut dengan teliti dan tekun. Hasil semakan itu akan dimaklumkan kepada JAL dan dibincangkan bagi memastikan rumusan dan kesimpulan yang dicapai dan jangkaan kesan kewangannya adalah wajar. Dalam tahun kewangan, Kumpulan mempercepatkan susut nilai baki aset WiMAX yang masih beroperasi susulan perancangan tapak-tapak LTE baharu. Peruntukan tertentu untuk menghapus kira juga dibuat dalam tahun kewangan, bagi elemenelemen tertentu dalam rangkaian sedia ada yang telah dikenal pasti untuk dinaiktaraf. Seperti yang dinyatakan dalam Nota 22(c) Penyata Kewangan yang Telah Diaudit, anak syarikat Kumpulan, Webe Digital Sdn Bhd (webe) telah membuat penilaian pemulihan semula HLPnya. Pemulihan semula telah dinilai melalui nilai saksama ditolak kos untuk menjual entiti berdasarkan parameter dan penilaian yang sama, yang digunakan untuk menyemak semula nilai dan pemulihan muhibah Kumpulan dalam webe. Berikutan kajian semula, tiada penyusutan semula diperlukan pada 31 Disember Nilai Saksama Derivatif dan Instrumen Kewangan Lain Dua derivatif ketara yang diiktiraf oleh Kumpulan dalam tahun-tahun kewangan terdahulu hasil dari pengambilalihan webe pada 30 September 2014 adalah dalam bentuk kewajipan dan opsyen untuk membeli saham webe dari Kepentingan Bukan Kawalannya (NCI) iaitu Green Packet Berhad (GP) melalui anak syarikat milik penuhnya, Packet One Sdn Bhd (POSB) dan SK Telecom Co. Ltd (SKT). Seperti yang telah dilaporkan pada tahun-tahun yang lalu, pengiktirafan itu adalah perlu selepas penilaian teliti dibuat selaras dengan Instrumen Kewangan MFRS 132: Pembentangan dan Instrumen Kewangan MFRS 139: Pengiktirafan dan Pengukuran. Kumpulan bergantung kepada teknik penilaian untuk mendapatkan nilai saksama saham webe kerana ianya tidak diniagakan di mana-mana pasaran aktif. Dalam melaksanakannya, Kumpulan telah membuat keputusan untuk memilih kaedah penilaian yang sesuai dan membuat andaian yang wajar terutamanya berdasarkan keadaan pasaran yang wujud, pada setiap akhir tempoh laporan. JAL mengemaskini nilai saksama derivatif ini dari semasa ke semasa yang dikira berdasarkan nilai terkini alliran tunai masa depan yang tertakluk kepada proses semakan bajet tahunan Kumpulan yang memerlukan kelulusan Lembaga Pengarah TM. Dalam tahun kewangan berakhir 31 Disember 2017, derivatif berkaitan dengan SKT yang memberi opsyen kepada kumpulan untuk membeli semua saham webe yang didaftarkan di atas nama SKT pada harga yang ditentukan sebelumnya telah luput 3 bulan selepas tamatnya terbitan program Nota Jangka Sederhana Boleh Tukar berjumlah RM1.65 bilion yang dikeluarkan oleh webe pada September Ini adalah selaras dengan syarat-syarat opsyen. Dengan ini, derivatif tersebut tidak diiktiraf dalam penyata kewangan Kumpulan di mana keseluruhan nilai dibawa pada masa penyahiktirafan telah digunakan untuk Penyata Pendapatan Kumpulan. Dalam menganggarkan nilai saksama baki derivatif yang mewakili kewajipan Kumpulan untuk membeli balik saham webe dari NCI, JAL telah mengambil maklum model penilaian yang digunakan dalam mengunjurkan harga saham dijangka, kadar diskaun yang setanding dan kadar pertumbuhan yang mencerminkan keadaan pasaran semasa khusus untuk industri telekomunikasi yang wujud pada akhir tempoh pelaporan. JAL maklum bahawa penggunaan kaedah atau andaian yang berbeza boleh membawa kepada ukuran yang berbeza nilai saksama. Oleh itu, tempoh jaminan perlu diwujudkan dalam memastikan anggaran nilai saksama yang sesuai. 138

52 TELEKOM MALAYSIA BERHAD HAL YANG DIPERTIMBANGKAN 3. Nilai bawaan dan pemulihan muhibbah Syarikat Nilai bawaan muhibbah Kumpulan dalam pelaburannya dalam anak-anak syarikat akan diuji setiap tahun untuk penurunan nilai selaras dengan polisi perakaunan Kumpulan atau apabila berlaku peristiwa atau perubahan keadaan yang menunjukkan ianya perlu dilakukan. Andaian yang digunakan, keputusan dan kesimpulan penilaian kemerosotan nilai bagi tahun kewangan berakhir dibincangkan dan didedahkan dalam nota 24 Penyata Kewangan. TINDAKAN Nilai bawaan muhibbah Syarikat berkaitan pelaburan dalam Kumpulan VADS Berhad dan Kumpulan webe kekal menjadi dua pelaburan yang paling penting bagi Kumpulan. Dalam mendapatkan nilai bawaan kedua-dua pelaburan tersebut dengan sewajarnya, JAL telah diberikan maklumat yang telah dikemaskini yang diperolehi dari semakan penurunan nilai tahunan yang dibuat oleh Pengurusan ke atas kedua-dua pelaburan ini, parameter utama yang digunakan dan andaian yang digunakan untuk mengunjurkan aliran tunai masa depan. Kewajaran juga diuji melalui peningkatan atau penurunan dalam penilaian dan menganalisa titik-titik pulang modal dengan perubahan parameter utama. Penanda aras yang sesuai terhadap industri telekomunikasi dan syarikat yang seumpama juga dilakukan. Hasil daripada ini, pendedahan yang perlu untuk Penyata Kewangan Kumpulan dan Laporan Tahunan Bersepadu juga diteliti bagi menilai kecukupan pendedahan yang dibuat untuk pemahaman dan keperluan pihak-pihak berkepentingan, dalam menyediakan prospek masa hadapan yang perlu ke atas nilai bawaan Muhibbah. Badan Kawal Selia dan Laporan Kewangan Kami Selepas laporan keputusan kewangan suku tahunan diluluskan oleh Lembaga, ianya akan diumumkan kepada awam melalui Bursa Securities dan badan kawal selia yang berkenaan, Suruhanjaya Sekuriti (SC) dan Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia (SKMM). Pada tahun ini, pengumuman keputusan kewangan Kumpulan dilakukan semasa waktu rehat dagangan iaitu tengahari 1.30 petang pada tarikh kelulusan keputusan kewangan. Pada masa yang sama, edaran keputusan kewangan kepada badan kawal selia yang berkenaan dibuat melalui sistem pemfailan elektronik seperti yang ditetapkan badan kawal selia tersebut. Kajian dan Prestasi Keberkesanan JAL Kajian semula keberkesanan JAL, termasuk struktur dan proses, prestasi serta akauntabiliti dan tanggungjawab serta tempoh jawatan ahli dan prestasi telah dinilai dengan sewajarnya dan merupakan sebahagian daripada penilaian tahunan PKL. JAL mencatatkan markah melebihi 3.5 mata daripada 4.0 mata dalam PKL 2017, menunjukkan JAL telah melaksanakan tugas dan tanggungjawabnya dalam memastikan penjagaan kepentingan Syarikat dengan berkesan dan profesional. Lembaga TM bersetuju bahawa JAL terus mempamerkan prestasi cemerlang sepanjang tahun. Ahli-ahli JAL, sepertimana yang dinyatakan di dalam profil mereka di muka surat 93 hingga 96, mempunyai pertimbangan yang mantap, berobjektif, bebas, berpengalaman dalam pengurusan, profesional, berintegriti, berpengetahuan dalam industri dan celik kewangan. Dengan wujudnya keseimbangan kepelbagaian kemahiran dan pengalaman, JAL telah berjaya melaksanakan tugas dan tanggungjawab mereka dengan cemerlang. Oleh itu, Lembaga TM bersetuju untuk mengekalkan keahlian JAL. Latihan Pada tahun ini, ahli-ahli JAL telah menghadiri pelbagai persidangan, seminar dan program latihan untuk meningkatkan pengetahuan bagi membolehkan mereka melaksanakan tugas dengan lebih cekap sebagai pengarah Syarikat di samping meningkatkan lagi kecekapan teknikal dalam bidang kepakaran mereka khususnya berkaitan dengan piawaian perakaunan dan pengauditan. Pada 5 Mac 2018, ahli JAL telah diberikan taklimat terperinci tentang MFRS baru, MFRS 9, 15 dan 16, mengenai bagaimana ia akan memberi kesan kepada pelaporan kewangan dan perniagaan pada masa hadapan. PKL 2017 menunjukkan bahawa ahli-ahli JAL dapat mengekalkan tahap kecekapan teknikal yang tinggi dan secara amnya mengetahui dan mengikuti arus perubahan dan mengemas kini pengetahuan teknikal mereka dari semasa ke semasa. 139

53 Tadbir Urus LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU 2017 JAWATANKUASA RISIKO (JRL) Perubahan keahlian ini tidak mempengaruhi keberkesanan JRL. Ia masih meneruskan penglibatan yang produktif terhadap isu-isu risiko yang mungkin memberi kesan kepada Kumpulan. Naib Presiden Kumpulan Jaminan Perniagaan, yang juga bertindak sebagai Ketua Unit Risiko Pengurusan, menghadiri mesyuarat JRL sebagai jemputan tetap. JRL juga bersetuju supaya Ketua Pegawai Strategi juga menjadi jemputan tetap di setiap mesyuarat JRL untuk memberikan penjelasan tentang strategi dan tindakan yang diambil oleh Kumpulan. Lain-lain jemputan, sama ada dari luar atau dalam Syarikat, telah dijemput untuk menghadiri semua atau sebahagian daripada mesyuarat apabila difikirkan sesuai dan dengan persetujuan Pengerusi, untuk memudahkan urusan JRL. Tanggungjawab JRL bertanggungjawab dalam meningkatkan amalan Tadbir Urus Korporat Kumpulan TM dengan memberi fokus terhadap isu-isu risiko dan membantu Lembaga dalam menyelia dasar dan rangka kerja pengurusan risiko perusahaan yang teguh dan mantap. Kuasa, tugas dan tanggungjawab JRL telah dimuatkan dalam Piagam Lembaga dan boleh diakses oleh orang awam menerui laman sesawang rasmi Syarikat, Pengerusi Tunku Afwida Tunku Dato A.Malek Pengarah Bebas Bukan Eksekutif Ahli > Datuk Bazlan Osman Pengarah Eksekutif/ Timbalan Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan Pengarah Eksekutif Bukan Bebas > Datuk Seri Fateh Iskandar Tan Sri Dato Mohamed Mansor Pengarah Bebas Bukan Eksekutif > Gee Siew Yoong Pengarah Bebas Bukan Eksekutif > Balasingham A. Namasiwayam Pengarah Bebas Bukan Eksekutif Objektif Utama JRL telah ditubuhkan untuk menyelia dasar dan rangka kerja pengurusan risiko Syarikat. JRL juga memantau risiko utama perniagaan untuk melindungi pelaburan pemegang-pemegang saham dan kepentingan serta aset TM dan menangani kebimbangan pihak-pihak berkepentingan tentang perkara yang berisiko. Keahlian Sepanjang tahun ini, keahlian JRL telah diselaraskan seperti berikut: Perletakan jawatan Dato Ibrahim Marsidi sebagai Pengerusi dan ahli pada 30 April Pelantikan Tunku Afwida Tunku Dato A.Malek sebagai Pengerusi dan ahli berkuat kuasa pada 30 April Pelantikan Tunku Dato Mahmood Fawzy Tunku Muhiyiddin sebagai ahli baru berkuat kuasa pada 30 April 2017 dan peletakan jawatannya pada 31 Disember Tinjauan Keseluruhan JRL menyelia hal-hal berikut: semakan semula polisi-polisi dan rancangan pengurusan risiko. keberkesanan pelaksanaan dasar. mengguna pakai langkah-langkah yang sepatutnya dilaksanakan bagi menghadapi risiko yang berpotensi serta luar jangkaan. risiko-risiko diuruskan berdasarkan toleransi yang wajar dan secukupnya seperti yang diluluskan oleh Lembaga. rancangan pengurusan risiko disebarkan secara meluas dan bersepadu dalam Kumpulan menerusi aktiviti harian. JRL juga sentiasa berurusan dengan ADK dan JAL untuk bertukar-tukar maklumat berkaitan risiko. JRL telah membantu Lembaga untuk terus menyemak dan memperbaiki sistem dan proses. JRL terus proaktif dalam menekankan isu-isu risiko, dan terbuka dalam membincangkan pandangan dan/atau keraguannya dan memberikan panduan kepada Pengurusan mengenai kawalan risiko untuk mengurangkan dan/atau mencegah risiko. Pengurusan telah dibimbing dengan baik menerusi pandangan dan nasihat yang diberikan oleh JRL dalam memantau risiko-risiko Kumpulan. Aktiviti Utama JRL sepanjang 2017 Pada tahun ini, JRL terus aktif dan telah melaksanakan aktiviti-aktiviti berikut: Menyemak semula format Pelaporan Risiko Korporat untuk membolehkan tumpuan yang lebih baik kepada risiko strategik yang berpotensi memberi kesan yang besar kepada Kumpulan. Mengkaji semula dan memberi pandangan mengenai prestasi sebuah anak syarikat dari segi produk dan strategi permasaran bagi memenuhi keperluan pelanggan dan teknologi. Memantau amalan Pengurusan Risiko Perusahaan dan manfaatnya ke seluruh peringkat negeri dengan mengadakan program-program kesedaran dan penilaian risiko. Menyemak semula papan pemuka risiko korporat dan memberikan nasihat dan panduan secara keseluruhan rancangan mitigasi bagi risiko-risiko perniagaan utama. Memantau Papan Pemuka Risiko Korporat dan dengan fokus kepada isu-isu risiko strategik untuk analisa and rancangan mitigasi. Mengawal sistem Pengurusan Risiko Perusahaan, Pematuhan, Insurans, Kemalangan dan Keselamatan Maklumat (MERCIS) untuk merekod dan memantau risiko-risiko sejajar dengan perjalanan digitalisasi TM. Kajian Keberkesanan dan Prestasi JRL Berdasarkan PKL 2017, JRL kekal melaksanakan tugas dan tanggungjawabnya dengan berkesan. Jawatankuasa ini amat proaktif dalam menangani isu-isu risiko Kumpulan TM. 140

54 TELEKOM MALAYSIA BERHAD PRINSIP C: INTEGRITI DALAM PELAPORAN KORPORAT DAN HUBUNGAN YANG BERMAKNA DENGAN PIHAK BERKEPENTINGAN KOMUNIKASI, INTERAKSI DAN HUBUNGAN DENGAN PIHAK BERKEPENTINGAN Lembaga Pengarah mengakui kepentingan hubungan komunikasi yang kerap dan berkesan antara Syarikat dan pihak-pihak berkepentingan, institusi pelabur dan orang ramai untuk memberikan gambaran yang jelas tentang prestasi dan kedudukan kewangan semasa Kumpulan. TM juga komited memastikan mutu yang tinggi dalam penyebaran maklumat relevan dan material Kumpulan supaya ianya berkesan, menyeluruh, tepat pada masanya dan penzahiran berterusan. Lembaga Pengarah telah mewujudkan Polisi Komunikasi Dalaman dan Amalan Terbaik bagi memastikan pengendalian dan penzahiran maklumat material dalam masa dan melalui cara yang berkesan. Polisi tersebut dibuat atas dasar keterbukaan dan ketelusan, komunikasi dua hala, akauntabiliti, kesesuaian dan ketepatan masa serta kesederhanaan, memastikan pematuhan Keperluan Penyenaraian Utama dan peraturan yang berkaitan. Syarikat juga telah mengguna pakai Garis Panduan Penzahiran Korporat (Edisi Ke-3) yang dikeluarkan oleh Bursa Securities pada bulan Disember Pada tahun 2016, TM telah mula menghasilkan laporan bersepadu bagi laporan korporat melalui pendekatan yang strategik berdasarkan Rangka Kerja Pelaporan Bersepadu Antarabangsa yang diterbitkan Majlis Laporan Bersepadu Antarabangsa. Sebagai saluran utama komunikasi antara Kumpulan dan pihak berkepentingannya, LTB mengandungi laporan menyeluruh mengenai hala tuju Kumpulan dan prestasi kewangan, mangandungi penzahiran melebihi dari apa yang disarankan Keperluan Penyenaraian Pasaran Utama sebagai menggalakkan amalan tadbir urus yang lebih baik. Syarikat akan terus menambahbaik kualiti pelaporan sedia ada ke arah menjadikannya LTB sepenuhnya di masa hadapan. TATACARA MESYUARAT AGUNG Satu lagi cara berkomunikasi dan berdialog dengan pemegang-pemegang saham adalah melalui mesyuarat agung TM, khususnya MAT. Semasa MAT, Pengarah Urusan/Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan akan membentangkan kajian menyeluruh mengenai prestasi dan nilai Kumpulan yang telah dihasilkan serta perkembangan semasa Kumpulan kepada para pemegang saham. Pembentangan ini dibuat dengan jelas serta disokong oleh maklumat-maklumat penting dan data-data kewangan terperinci melalui bantuan visual dan grafik. Soalan-soalan yang dibangkitkan oleh Badan Pengawas Pemegang Saham Minoriti sebelum MAT juga dikongsi dengan semua pemegang saham semasa MAT berserta maklum balas mengenai isu penting dan kueri berkaitan perniagaan Syarikat. Laporan yang dibentangkan ini akan dimuat naik ke laman sesawang Syarikat setelah selesai MAT. Selaras dengan prinsip Kod Tadbir Urus 2017 yang menggalakkan interaksi pemegang-pemegang saham dengan Lembaga Pengarah dan Pengurusan Kanan Syarikat serta penglibatan mereka dalam mesyuarat agung, notis MAT ke-33 telah ditambah baik dengan penambahan semua maklumat relevan berkaitan hak-hak pemegang saham di mesyuarat-mesyuarat tersebut. Pengurusan berusaha untuk mengeluarkan notis 28 hari sebelum tarikh MAT. Lembaga Pengarah menggalakkan penyertaan aktif para pemegang saham dan pelabur semasa MAT. Kehadiran di MAT Syarikat terus menggalakkan seperti yang dibuktikan dengan kehadiran 3,031 pemegang saham, proksi dan wakil korporat yang mewakili 68% daripada jumlah pegangan saham biasa di MAT ke-32 Syarikat yang telah diadakan pada 26 April Setelah bermulanya mesyuarat agung, Pengerusi akan menjelaskan peraturan mesyuarat, termasuk prosedur pengundian yang perlu dipatuhi. Pengerusi juga akan mengenalpasti dan mengingatkan pihak berkepentingan jika mereka perlu berkecuali daripada mengundi bagi cadangan-cadangan tertentu, sebelum proses pengundian dijalankan. Syarikat juga melantik pengawas bebas, Symphony Corporatehouse Sdn Bhd untuk mengawasi stesen pengundian, mengira, mengaudit dan mengesahkan undian bagi setiap cadangan yang dikemukakan kepada pemegang saham. Kesemua resolusi yang dibentangkan di MAT-32 pada tahun 2017 telah diundi secara bertulis/eletronik. Semasa mesyuarat agung, pemegang saham digalakkan mengambil peluang untuk mengemukakan soalan mengenai agenda-agenda MAT. Jawapan dan/atau penjelasan yang bersesuaian akan diberikan oleh Lembaga Pengarah dan Pengerusi-pengerusi Jawatankuasa Lembaga. Sidang media juga diadakan selepas berakhirnya MAT yang dihadiri Pengerusi, Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan, Ketua Pegawai Kewangan Kumpulan dan Pengurusan Kanan berkaitan untuk menjelaskan isu yang dibangkitkan oleh pihak media. Undian untuk resolusi yang akan dibentangkan pada MAT ke-33 akan terus dilakukan secara undian elektronik atau e-polling. Pemegang Saham boleh mengundi bagi setiap saham yang dipegangnya. KENYATAAN PEMATUHAN Kenyataan ini bersama Laporan Kemampanan dan Laporan Tadbir Urus Korporat menggambarkan bagaimana Syarikat memantau hasil yang diharapkan sepertimana yang ditetapkan oleh Kod Tadbir Urus Lembaga tetap teguh dalam mengukuhkan amalan tadbir urus Syarikat bagi melindungi kepentingan semua pihak-pihak berkepentingan. Kenyataan ini dibuat selaras dengan resolusi Lembaga Pengarah yang diluluskan pada 12 Mac

55 Tadbir Urus LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU 2017 Penyata Pengarah Mengenai Pengurusan Risiko & Kawalan Dalaman Menurut Perenggan (b) Syarat-syarat Keperluan Pasaran Utama (MMLR) Bursa Malaysia Securities Berhad (Bursa Sekuriti), Lembaga Pengarah Syarikat-syarikat Tersenarai dikehendaki memasukkan penyata dalam laporan tahunan mereka, kenyataan mengenai keadaan kawalan dalaman tersenarai sebagai satu kumpulan. Oleh itu, Lembaga Pengarah TM ( Lembaga Pengarah ) dengan sukacitanya mebentangkan penyata berikut yang telah disediakan selaras dengan Penyata Pengurusan Risiko dan Kawalan Dalaman: Garis Panduan bagi Pengarah Syarikat Tersenarai yang disahkan oleh Bursa Sekuriti yang menggariskan sifat dan skop pengurusan risiko dan kawalan dalaman di dalam Kumpulan TM pada tahun kewangan yang dipantau. TANGGUNGJAWAB DAN AKAUNTIBILITI Lembaga Pengarah Lembaga Pengarah bertanggungjawab dalam penubuhan serta pemantauan sistem rangka kerja pengurusan risiko dan kawalan dalaman Kumpulan yang digubal untuk menguruskan risiko-risiko dalam Kumpulan pada tahap yang boleh diterima seperti yang telah ditetapkan oleh Lembaga Pengarah dan Pengurusan selain dari menyingkirkan secara keseluruhan risiko kegagalan untuk mencapai matlamat dan objektif Kumpulan dalam menjana potensi pulangan kepada pemegang saham. Lembaga Pengarah secara berkala mengkaji keberkesanan dan kesempurnaan rangka kerja dan sistem dengan mengenalpasti, menilai, memantau dan berkomunikasi tentang risiko utama perniagaan untuk melindungi pelaburan para pemegang saham dan aset Kumpulan. Dua jawatankuasa di peringkat Lembaga Pengarah yang bertanggungjawab dalam mengawal pengurusan risiko utama dan kawalan dalaman adalah: Jawatankuasa Lembaga Risiko (BRC) Tanggungjawab utama BRC adalah untuk membantu Lembaga Pengarah dalam memastikan rangka kerja Pengurusan Risiko Perniagaan yang kukuh dan mantap serta pelaksanaannya untuk meningkatkan amalan Tadbir Urus Korporat Kumpulan dengan penumpuan kepada isu-isu berisiko. Terma Rujukan (ToR) dan tugas utama BRC berkaitan dengan pengurusan risiko dinyatakan di dalam Piagam Lembaga yang boleh diakses di laman web rasmi Syarikat iaitu di Jawatankuasa Lembaga Audit (BAC) Tanggungjawab utama BAC adalah untuk membantu Lembaga Pengarah dalam menilai keberkesanan sistem kawalan dalaman Kumpulan dan menyelia laporan kewangan. BAC juga mengkaji kecukupan serta integriti sistem kawalan dalaman Kumpulan dan sistem maklumat pengurusan, termasuk kepatuhan terhadap undang-undang, peraturan, arahan dan garis panduan yang diguna pakai melalui peranan Audit Dalaman Kumpulan (GIA). Terma Rujukan (ToR) dan tugas utama BAC dalam menilai kecukupan dan keberkesanan pelaksanaan sistem kawalan dalaman Kumpulan diterangkan secara terperinci pada halaman 133 hingga 139 laporan tahunan. Jawatankuasa-jawatankuasa Lembaga yang lain seperti Jawatankuasa Pencalonan dan Ganjaran, Jawatankuasa Tender dan Jawatankuasa Pelaburan juga ditubuhkan dengan tugas dan tanggungjawab yang jelas untuk memantau pelbagai aktiviti perniagaan utama dalam Kumpulan. Lembaga Pengarah mengakui untuk kekal bertanggungjawab atas semua tindakan jawatankuasa yang berkaitan dengan pelaksanaan peranan dan tanggungjawab yang diamanahkan. Ini termasuk hasil kajian dan pendedahan risiko utama dan sistem kawalan dalaman dalam laporan bersepadu tahunan Kumpulan ini. Pengurusan Pihak Pengurusan bertanggungjawab kepada Lembaga Pengarah untuk melaksanakan proses mengenal pasti, menilai, memantau dan melaporkan risiko dan keberkesanan sistem kawalan dalaman serta mengambil tindakan pembetulan yang sesuai seperti yang dikehendaki dan tepat pada masanya. Pihak Pengurusan telah memberi jaminan kepada Lembaga Pengarah bahawa pengurusan risiko Kumpulan dan sistem kawalan dalaman beroperasi secukupnya dan berkesan dalam semua aspek material, berdasarkan rangka kerja pengurusan risiko dan sistem kawalan dalaman yang digunapakai oleh Kumpulan. Sehubungan dengan pengurusan risiko, pihak Pengurusan telah melaksanakan proses-proses yang berkaitan untuk: Mengenalpasti dan menganalisa risiko-risiko yang releven kepada perniagaan dan menentukan tahap toleransi risiko dalam usaha mencapai objektif dan strategi Kumpulan; Mereka bentuk, melaksanakan dan memantau rangka kerja pengurusan risiko sejajar dengan visi strategik dan risiko keseluruhan Kumpulan; dan Mengenal pasti perubahan kepada risiko atau kewujudan risiko baru, mengambil tindakan bersesuaian dan membawa perkara berkenaan dengan segera untuk perhatian Lembaga Pengarah. PENGURUSAN RISIKO Rangka Kerja Pengurusan Risiko TM telah menggunapakai Standard Pengurusan Risiko MS ISO 3100 sebagai garis panduan untuk mengenal pasti, menilai, mengurus dan memantau risiko penting Kumpulan dalam memastikan proses pengurusan risiko selari dengan amalan terbaik industri. Gambar Rajah 1 menggambarkan tadbir urus, konteks dan rangka kerja pengurusan risiko yang diamalkan di TM. 142

56 TELEKOM MALAYSIA BERHAD RAJAH 1: MS ISO MEWUJUDKAN KONTEKS KOMUNIKASI DAN PERUNDINGAN PENILAIAN RISIKO Mengenalpasti Risiko Analisa Risiko Penilaian Risiko RAWATAN RISIKO PEMANTAUAN DAN SEMAKAN SEMULA Pemilihan Rawatan Risiko Pelan Rawatan Risiko Amalan pengurusan risiko telah dilaksanakan secara menyeluruh di TM termasuk anak-anak syarikatnya untuk menyokong Konvergens dan model pelaksanaan PERFEXE 10. Rajah 2 di bawah menunjukkan tadbir urus, konteks dan rangka kerja pengurusan risiko TM. RAJAH 2: TADBIR URUS DAN RANGKA KERJA PENGURUSAN RISIKO SYARIKAT (ERM) DALAM TM Lembaga Pengarah Jawatankuasa Lembaga Risiko TADBIR URUS Jawatankuasa Pengurusan Risiko & Pengurusan Pematuhan Korporat Bidang Perniagaan Fungsi Pusat Fungsi Perniagaan Anak-anak Syarikat Negeri Penyelaras Risiko Penyelaras Risiko Penyelaras Risiko Penyelaras Risiko Penyelaras Risiko RANGKA KERJA MS ISO Risiko Perniagaan Risiko Projek Risiko Produk Risiko Proses Risiko Keselamatan Maklumat KONTEKS Butir Fungsian/Operasi Pembangunan & Pelaksanaan Berkaitan, Time-Bound Pembangunan & Pelaksanaan Berkaitan, Time-Bound, Dikendalikan Melalui Proses Produk Berpagar Mematuhi ISO 9001: 2015 Mematuhi ISO 27001:

57 Tadbir Urus LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU 2017 Penyata Pengarah Mengenai Pengurusan Risiko & Kawalan Dalaman Struktur ERM TM merangkumi keseluruhan organisasi daripada Lembaga Pengarah sehingga ke peringkat operasi. Melalui struktur tersebut, risiko bahan digabungkan dari semua Segmen Perniagaan kepada Jawatankuasa Pengurusan, dimaklumkan kepada BRC dan kemudian kepada Lembaga Pengarah. Penyelaras Risiko dilantik di setiap Aliran Perniagaan (LOB), fungsi pusat, fungsi perniagaan dan anak-anak syarikat. Mereka berperanan untuk menyelaras aktivitiaktiviti pengurusan risiko serta menyokong pembangunan budaya kesedaran risiko. Peranan semua anggota dalam aktiviti pengurusan risiko sentiasa ditekankan. Tahap risiko Tumpuan utama BRC terhadap pengawalan risiko yang berkesan adalah untuk meluluskan tahap penerimaan risiko korporat oleh Lembaga serta dikenal pasti dan dikaji semula oleh Kumpulan. Tahap risiko operasi akan didasarkan pada toleransi yang diluluskan dalam Tahap Risiko Korporat oleh BRC atau disesuaikan dengan tahap risiko sendiri (Tahap Risiko yang Disesuaikan) sejajar dengan objektif strategiknya. Bagi memastikan keseragaman dan pemahaman yang jelas mengenai tahap risiko, Kumpulan telah menubuhkan garis panduan tahap risiko yang telah disampaikan melalui beberapa sesi pertemuan dan kesedaran. Garis panduan tersebut mengandungi kenyataan tentang tahap risiko yang menekankan komitmen TM untuk memperuntukkan sumber yang diperlukan dalam memastikan risiko diuruskan dalam tahap yang boleh diterima, memastikan keuntungan yang mampan dan menegakkan reputasi/jenama TM untuk melindungi aset Syarikat dan meningkatkan nilai pemegang saham. Proses untuk penubuhan tahap risiko digambarkan dalam Rajah 3 di bawah: RAJAH 3: PROSES UNTUK PENUBUHAN TAHAP RISIKO Apakah objektif yang strategik/jangkaan pengurusan? Sumber rujukan - Rancangan Perniagaan/ Petunjuk Prestasi Utama Langkah-langkah Kemungkinan - mengukur Occurance (kebarangkalian) risiko sama ada kuantitatif atau kualitatif Langkah-langkah Impak mengukur kesan risiko (Consequence) sama ada dalam kuantitatif atau kualitatif Menentukan dan mendefinisikan kemungkinan dan tahap impak sama ada kuantitatif atau kualitatif Dapatkan kelulusan untuk Risiko Selera: > Tahap risiko Korporat - Kelulusan oleh Risiko Lembaga Jawatankuasa (BRC) > Tahap risiko yang disesuaikan - Kelulusan oleh Ketua Bahagian (Ketua Juara Risiko/Juara Risiko) MEMAHAMI OBJEKTIF STRATEGIK DAN JANGKAAN PENGURUSAN MENGENALPASTI KEMUNGKINAN & LANGKAH-LANGKAH IMPAK MENETAPKAN TAHAP RISIKO (Takrif Kemungkinan & Impak) MELULUSKAN, MERASMIKAN & BERHUBUNG TAHAP RISIKO MENYELARASKAN PROFIL RISIKO DENGAN OBJEKTIF STRATEGIK/JANGKAAN PENGURUSAN HAD TOLERANSI YANG DITETAPKAN UNTUK RISIKO MENGKAJI TAHAP RISIKO Mengenal pasti risiko yang berpotensi menghalang daripada mencapai objektif yang strategik Had toleransi yang ditetapkan Toleransi adalah tertakluk kepada > Arah Pengurusan > Keupayaan sumber/ infrastruktur yang sedia ada/ sistem yang mana berkenaan > penanda aras (contohnya: global amalan global terbaik/ Standard Industri) Dapatkan nasihat daripada Pakar Perkara Pakar, Pemilik Risiko, dan Pengurusan Pematuhan Risiko & Korporat (RCCM) untuk Semakan 144

58 TELEKOM MALAYSIA BERHAD Metodologi Pemilihan Risiko Korporat Metodologi Pemilihan Risiko Korporat diperkenalkan dengan matlamat untuk mengoptimumkan mesyuarat Lembaga Jawatankuasa Risiko Lembaga (BRC) dan Jawatankuasa Pengurusan dengan menumpukan dan membincangkan isu risiko utama. Melalui pendekatan ini, risiko korporat yang memenuhi mana-mana kriteria yang telah ditetapkan akan dikenalpasti dan dilaporkan di Papan Pemuka Risiko Korporat untuk pemerhatian Lembaga dan Jawatankuasa Pengurusan seperti yang digambarkan dalam Rajah 4 di bawah. Risiko yang tidak layak untuk dilaporkan ke peringkat Lembaga dan/atau Jawatankuasa Pengurusan, akan dipantau dan dikaji semula oleh bahagian masing-masing. RAJAH 4: KRITERIA PEMILIHAN RISIKO KORPORAT UNTUK PERHATIAN LEMBAGA DAN PENGURUSAN Kriteria Pemilihan Risiko Korporat Penilaian Risiko Terus Impak risiko residual dan kemungkinan mencapai tahap ambang yang boleh diterima. Penarafan Tinjauan Risiko Impak tinjauan risiko dan kemungkinan mencapai tahap ambang yang boleh diterima. Petunjuk Risiko Utama Petunjuk memberi isyarat bahawa risiko mungkin akan tercetus. Petunjuk Kawalan Utama Petunjuk memberi isyarat bahawa kawalan adalah jauh daripada memenuhi sasarannya. Pergerakan Penilaian Risiko Pergerakan jika penilaian risiko terus dan penarafan tinjauan risiko semakin merosot. Risiko Utama Format laporan berasaskan kluster risiko telah diperkenalkan di mana risiko dikategorikan dan diutamakan berdasarkan penarafan dan impak mereka, iaitu Risiko Strategik, Risiko Kewangan, Risiko Teknologi/Sistem dan Risiko Operasi. Risiko utama yang dikumpulkan dan sedang dipantau oleh Lembaga disenaraikan dalam Rajah 5 di bawah. RAJAH 5: RISIKO UTAMA TM, BERDASARKAN KELOMPOK RISIKO Strategik Kewangan Teknologi/Sistem Operasi Pendedahan kepada risiko pematuhan dipantau melalui Papan Pemuka Korporat dengan potensi dan kesan sebenar ketidakpatuhan yang dibentangkan kepada BRC. SISTEM KAWALAN DALAMAN Lembaga Pengarah mengakui bahawa sistem kawalan dalaman adalah dibentuk untuk mengurus dan mengurangkan risiko yang akan menghalang Kumpulan daripada mencapai matlamat dan objektifnya. Ia menyediakan jaminan yang munasabah terhadap sebarang kemungkinan berlakunya kesilapan dalam kenyataan Pengurusan berkenaan pengurusan maklumat kewangan, perniagaan, operasi, alam sekitar, pematuhan dan kerugian kewangan atau penipuan. Sistem kawalan dalaman diterapkan dalam aktiviti operasi Kumpulan dan ia wujud atas sebab-sebab teras perniagaan. Sistem ini direka bentuk untuk mengurus dan bukan menyingkir risiko kegagalan untuk mencapai objektif perniagaan dan hanya dapat memberikan jaminan yang munasabah dan tidak mutlak terhadap salah nyata atau kerugian material. Pembangunan sistem kawalan dalaman dibangunkan adalah berasaskan kepada COSO (Committee of The Sponsoring Organizations of the Treadway Commission), Rangka Kerja Kawalan Dalaman Bersepadu dan disemak secara berterusan sepanjang tahun oleh Lembaga Pengarah dengan mengambil kira perubahan dalam peraturan, undang-undang dan persekitaran perniagaan bagi memastikan kecukupan dan integriti sistem kawalan dalaman. Elemen-elemen utama sistem kawalan dalaman yang dibentuk oleh Lembaga Pengarah yang menyediakan tadbir urus yang baik dan sistem kawalan dalaman yang berkesan termasuklah: Menetapkan dengan jelas tanggungjawab dan bidang kuasa Kumpulan telah menggariskan secara jelas tanggungjawab dan bidang kuasa untuk memudahkan maklum balas yang cepat dalam persekitaran perniagaan yang sentiasa berubah, pengawasan berkesan pengendalian perniagaan dari hari ke hari dan akauntabiliti. Ini termasuk struktur organisasi yang formal dan mewujudkan matriks Had Kuasa (LOA) yang menggariskan dengan jelas had dan kuasa melulus Lembaga Pengarah dan pihak Pengurusan merentasi pelbagai proses utama. LOA tersebut diluluskan oleh Lembaga Pengarah dan tertakluk kepada kajian semula dan penambahbaikan untuk memastikan ianya mencerminkan perubahan dalam akauntabiliti dan tahap risiko Kumpulan. Tema Strategik, Objektif dan Nilai Teras Landskap Pengawalseliaan Kehilangan Reputasi Persaingan Kerugian Kewangan disebabkan Pelan Peningkatan Jalur Lebar Kepekaan Forex Kredit Jurang Pendapatan Kekurangan Keuntungan Ketidakcukupan Pemboleh Digital Ancaman Keselamatan Korporat Kebocoran Hasil Penipuan Perkhidmatan OSHE Kekurangan BCM Pematuhan Bagi mencapai visi Kumpulan ke arah menjadikan Hidup dan Perniagaan Lebih Mudah, demi Kesejahteraan Malaysia, Pengurusan telah memperkenalkan PERFEXE 10 dalam usaha Memacu Konvergens dan Memperkasakan Digital untuk menjadi Peneraju Konvergens. Ini disokong oleh penghayatan Nilai-nilai Teras Kumpulan, KRISTAL, iaitu Komitmen Menyeluruh kepada Pelanggan, Integriti dan Penghormatan & Penjagaan Tanpa Kompromi. 145

59 Tadbir Urus LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU 2017 Penyata Pengarah Mengenai Pengurusan Risiko & Kawalan Dalaman Pengurusan Risiko dan Penyataan Dasar Kawalan Dalaman Pengurusan Risiko dan Penyataan Dasar Kawalan Dalaman dikeluarkan oleh Lembaga Pengarah dan Pengurusan untuk memberi jaminan yang munasabah ke arah mencapai objektif perniagaan Kumpulan, serta melindungi dan meningkatkan pelaburan para pemegang saham dan aset Kumpulan. Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan dan Timbalan Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan, Ketua Bidang Perniagaan, Ketua Perniagaan dan Kumpulan Sokongan, dan CEO anak syarikat adalah bertanggungjawab untuk melaksanakan rangka kerja pengurusan risiko dan amalan. Penubuhan Rangka Kerja, Polisi, Manual dan Prosedur - Polisi Perniagaan dan Tadbir Urus (BPG) Polisi Perniagaan & Tadbir Urus TM (BPG) adalah dokumen rujukan utama yang menggariskan keseluruhan dasar dan tadbir urus dengan pemilik proses yang jelas di seluruh bidang fungsi utama dalam Kumpulan. Sub-polisi, proses, prosedur dan garis panduan yang dibentuk dan diselia dengan baik oleh pemilik proses masing-masing untuk menyediakan butiran terperinci dalam menyokong dasar keseluruhan dan tadbir urus BPG. Insurans dan Perlindungan Fizikal Insurans dan perlindungan fizikal yang mencukupi ke atas aset utama diteruskan untuk memastikan aset Kumpulan dilindungi secukupnya untuk mengurangkan kerugian yang ketara terhadap mana-mana kejadian yang tidak diingini. Pengurusan Kesinambungan Perniagaan (BCM) Jawatankuasa Induk BCM dipengerusikan oleh GCEO dilaksanakan untuk meningkatkan kebolehpercayaan perkhidmatan dan daya tahan melalui program BCM. Program ini berfungsi sebagai panduan untuk mengenalpasti potensi-potensi kesukaran dalam Kumpulan dan kesannya kepada operasi perniagaan. Selepas itu, rangka kerja keseluruhan ditubuhkan untuk membina daya tahan organisasi dengan mekanisme tindak balas yang berkesan untuk melindungi pihak berkepentingan, reputasi dan jenama. Penilaian Kawalan Sendiri (CSAs) Selaras dengan peningkatan tahap kematangan risiko TM, CSA membolehkan pekerja untuk mengenalpasti risiko dalam persekitaran perniagaan mereka dan menilai kelengkapan dan keberkesanan system kawalan dalaman yang ada. Hasil daripada CSA digunakan sebagai maklumat utama dalam mengenal pasti kawasan berisiko tinggi dalam Kumpulan. Jawatankuasa Pengurusan (MC) dan Barisan Kepimpinan Kumpulan (GLT) Dua jawatankuasa peringkat tertinggi telah ditubuhkan iaitu Jawatankuasa Pengurusan dan Barisan Kepimpinan Kumpulan yang dipengerusikan oleh GCEO dengan perbezaan peranan yang jelas dalam menguruskan strategi dan polisi Kumpulan dengan berkesan. MC memberi tumpuan kepada menyediakan bimbingan dan membuat keputusan mengenai perkara-perkara strategik, manakala GLT menumpukan kepada perkara-perkara yang berkaitan dengan prestasi perniagaan dan memastikan keberkesanan pelaksanaan dan penyeliaan ke atas isu-isu operasi utama. Jawatankuasa Amalan Terbaik (BPC) BPC ialah jawatankuasa pengurusan yang melapor kepada BAC. BPC berfungsi sebagai platform untuk mengemaskini dan membincangkan mengenai perkembangan amalan semasa yang terbaik, tadbir urus korporat, peraturan dan undang-undang berkanun yang ditetapkan oleh pihak berkuasa yang berkaitan. Rekod untuk Laporan Rangka Kerja (R2R) R2R ialah rangka kerja laporan ketidakpatuhan yang digunapakai oleh Kumpulan Kewangan untuk memupuk dan menguatkuasakan perubahan tingkah laku di seluruh organisasi untuk meningkatkan kualiti dan integriti proses merekod kepada laporan. R2R berfungsi sebagai mekanisma bagi mengenalpasti dan merekod insiden ketidakpatuhan kewangan dan pada masa yang sama menggalakkan kesedaran pematuhan dan meningkatkan akauntabiliti pihak Pengurusan Kanan. Jawatankuasa Pematuhan Pekerja (P2C) Jawatankuasa Pematuhan Pekerja (P2C) ditubuhkan sebagai badan pentadbir untuk menangani isu audit yang berkaitan dengan ketidakpatuhan pekerja. P2C bertujuan untuk memupuk tahap integriti yang tinggi, memberikan kesedaran yang berterusan kepada pekerja dalam membangunkan budaya pematuhan kerja yang tinggi dan mewujudkan garis akauntabiliti yang jelas dalam TM. Pusat Tender Tender TM (TMTEC) Sebagai sebahagian daripada usaha berterusan Kumpulan untuk mengurangkan risiko kebocoran maklumat yang sensitif semasa penilaian tender, TMTEC ditubuhkan di Menara TM untuk memusatkan semua aktiviti penilaian perolehan. Lokasi ini dilengkapi dengan sistem keselamatan fizikal dan IT yang dipertingkatkan untuk pengesanan dan jejak audit bersepadu bagi dokumen tender dan pergerakan maklumat. Insiden Kawalan Dalaman (ICI) ICI adalah laporan berkala yang melaporkan dan menyebarluaskan pengajaran yang diperolehi daripada insiden kawalan dalaman yang ketara kepada Pengurusan Kanan untuk mengelakkan insiden yang sama di bahagian-bahagian lain dan syarikat-syarikat operasi dalam Kumpulan. Jawatankuasa Audit dan Jaminan Perniagaan (ABAC) ABAC, terdiri daripada ahli Pengurusan Kanan dan fungsi Sokongan daripada LOB masing-masing dan dipengerusikan oleh GCFO. Pemantauan yang berkesan berkenaan isu-isu audit dalaman dan luaran yang disalurkan melalui perbincangan dalam ABAC untuk memastikan isu-isu dapat diselesaikan tepat pada masanya dan cadangan dilaksanakan dengan berkesan. Etika dan Integriti TM komited dalam menjalankan perniagaannya secara terbuka, jujur dan dengan cara yang beretika. Kod Etika Perniagaan (CBE) sentiasa menjadi rujukan utama bagi semua pekerja apabila berurusan dengan pelbagai pihak yang berkepentingan; sama ada dalaman mahupun luaran dengan piawaian integriti yang tinggi. Komitmen yang kukuh oleh Kumpulan dalam menegakkan integriti ketika menjalankan tugasnya dibuktikan dengan: 146

60 TELEKOM MALAYSIA BERHAD Ikrar Integriti Korporat telah ditandatangani pada 27 April 2011 dengan matlamat untuk membina budaya integriti dalam tenaga kerja dan untuk usaha terbaik, memastikan bahawa TM bebas daripada rasuah. Pakatan Integriti yang dilaksanakan pada tahun 2012 terdiri daripada deklarasi integriti oleh pekerja TM, Jawantankuasa Perolehan dan juga pembekal TM yang terlibat dalam aktiviti perolehan. Pelaksanaan Pakatan Integriti yang terkini bagi Rakan Perniagaan TM mengandungi terma dan syarat timbal balik yang menunjukkan komitmen TM untuk bersama-sama menegakkan amalan integriti apabila berurusan dengan Rakan Perniagaan TM. Etika Peraturan & Amalan Perolehan yang menunjukkan ketelusan dan memupuk tingkah laku beretika di kalangan pekerja, pembekal dan rakan kongsi perniagaan dalam aktiviti perolehan. Ketidakpatuhan dengan Etika Peraturan & Amalan Perolehan akan dikenakan tindakan Pengurusan Akibat. Panduan Pencegahan Rasuah TM yang melengkapi CBE dengan menetapkan penyata polisi dan garis panduan untuk semua pekerja TM berhubung dengan permintaan yang tidak wajar, sogokan dan aktiviti serta lain-lain isu rasuah yang mungkin timbul dalam tempoh urusan perniagaan. TM mengguna pakai pendekatan toleransi sifar kepada segala bentuk rasuah. Penggerak Integriti TM iaitu 45 anggota terpilih yang telah menghadiri program jurulatih induk untuk menyebarkan pengetahuan etika dan integriti melalui sesi perkongsian pengetahuan. Deklarasi Aset Tahunan (DOA) dan Perjanjian Integriti di mana semua pihak Pengurusan dan anggota dikehendaki mengisytiharkan aset mereka melalui Pengisytiharan Harta dan Percanggahan Kepentingan secara atas talian SAP dengan matlamat untuk mewujudkan tenaga kerja bertanggungjawab dan lebih telus. Polisi Pemberi Maklumat Polisi Pemberi Maklumat membolehkan mana-mana pekerja atau pembekal untuk melaporkan penyelewengan, salah laku dan pelanggaran polisi serta peraturan Kumpulan yang berlaku atau disyaki dengan cara yang selamat dan sulit melalui Talian Etika. Pengurusan dan Penyiasatan Penipuan Siasatan dalaman dijalankan oleh Kumpulan Audit Dalaman dan Unit Siasatan Korporat (CIU) bagi sebarang penipuan korporat dan salah laku yang dilakukan oleh pekerja atau mana-mana pihak yang berurusan dengan TM. Siasatan tentang penipuan berkaitan telekomunikasi dijalankan oleh Penyiasatan & Perisikan Unit Penipuan (FMI) di bawah Bahagian Jaminan Perniagaan Kumpulan (GBA). Pelanggan dan LOB dalam Sempadan Penipuan (CLIFF) CLIFF dilancarkan untuk menyediakan sistem pemantauan penipuan berasaskan web untuk mengesan potensi penipuan dan memudahkan pengurusan kes. Penyelewengan yang dikesan akan dibawa kepada Rakan Perniagaan dan LOB yang berkenaan. Pengesanan penyelewengan meliputi suara, broadband dan produk IPTV merangkumi kesemua LOB. AUDIT DALAMAN Kumpulan Audit Dalaman (GIA) adalah fungsi audit dalaman yang melapor kepada BAC untuk menyediakan jaminan berasaskan risiko dan objektif, nasihat dan perundingan yang direka bagi meningkatkan dan melindungi nilai-nilai organisasi. GIA membantu Kumpulan mencapai objektifnya dengan membawa pendekatan yang sistematik dan berdisiplin untuk menilai dan mempertingkatkan keberkesanan pengurusan risiko, kawalan dan tadbir urus. Dalam tahun kewangan ini, audit dalaman menjalankan penilaian berterusan mengenai risiko untuk memastikan risiko-risiko yang berkemungkinan menghalang TM dapat dinilai, diurus, dipantau dan dicegah sewajarnya. GIA seterusnya menilai keberkesanan dan kecekapan tadbir urus, rangka kerja pengurusan risiko dan sistem kawalan dalaman dan menyelia sebarang penambahbaikan. Pihak Pengurusan akan mengambil langkah sewajarnya dan menyemak status tindakan ke atas cadangancadangan daripada juruaudit dalaman dan luaran. Penyemakan audit dilakukan ke atas unit-unit yang dikenal pasti melalui pendekatan berasaskan risiko, selaras dengan objektif dan polisi Kumpulan dalam konteks persekitaran perniagaan dan kawal selianya yang berkembang dengan mengambil kira input Pengurusan Kanan dan Lembaga Pengarah. Maklumat lanjut tentang Audit Dalaman disediakan di muka surat 148 hingga 149 Laporan Integrasi Tahunan ini. KECUKUPAN DAN KEBERKESANAN SISTEM PENGURUSAN RISIKO DAN KAWALAN DALAMAN Lembaga Pengarah telah menerima jaminan daripada Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan dan Ketua Pegawai Kewangan Kumpulan, bahawa rangka kerja pengurusan risiko dan kawalan dalaman beroperasi secukupnya dan berkesan dalam semua aspek material dalam tahun kewangan ini. Mengambil kira jaminan daripada Barisan Pengurusan dan input daripada pemberi jaminan yang relevan, Lembaga Pengarah berpendapat bahawa rangka kerja pengurusan risiko adalah memuaskan dan mencukupi untuk melindungi pelaburan para pemegang saham, kepentingan pelanggan dan aset Kumpulan serta tidak mengakibatkan sebarang kerugian yang ketara sama ada hal di luar jangkaan atau ketidakpastian. Sistem kawalan dalaman TM tidak digunapakai oleh syarikat- syarikat yang bersekutu yang tertakluk dalam kawalan pemegang saham majoritinya. Walau bagaimanapun, kepentingan-kepentingan TM dilaksanakan melalui perwakilan dalam Lembaga Pengarah dan pelantikan Pengurusan Kanan kepada syarikat-syarikat bersekutu dan juga melalui akaun pengurusan yang diterima. Kesemua ini memberi Lembaga Pengarah maklumat berkaitan dengan prestasi supaya keputusan yang mantap dan tepat mengenai pelaburan Kumpulan dalam syarikat-syarikat tersebut dapat dibuat. RUMUSAN PENYATA OLEH JURUAUDIT LUAR Seperti yang dikehendaki dalam perenggan Keperluan Penyenaraian Pasaran Utama Bursa Malaysia Sekuriti Berhad, juruaudit luar telah menyemak Penyata Pengurusan Risiko dan Kawalan Dalaman ini. Semakan ini dibuat menurut Panduan Cadangan Amalan (RPG) 5 (Disemak) yang diterbitkan oleh Institut Perakaunan Malaysia. Berdasarkan semakan mereka, juruaudit luar melaporkan kepada Lembaga bahawa tiada apa yang telah dibawa kepada perhatian mereka yang menyebabkan mereka percaya bahawa penyata ini adalah tidak konsisten dengan fahaman mereka terhadap proses yang diterima pakai oleh Lembaga Pengarah dalam semakan berhubung dengan kecukupan dan integriti pengurusan risiko dan kawalan dalaman Kumpulan. RPG 5 tidak memerlukan juruaudit luar untuk, dan mereka tidak berbuat sedemikian, menimbang sama ada penyata ini merangkumi semua risiko dan kawalan dalaman, atau membuat pandangan mengenai kecukupan dan keberkesanan sistem pengurusan risiko dan kawalan dalaman. 147

61 Tadbir Urus LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU 2017 Penyata Audit Dalaman Kumpulan Audit Dalaman (GIA) membantu Kumpulan TM untuk mencapai objektif perniagaannya dengan melaksanakan pendekatan yang sistematik dan berdisiplin dalam menilai dan memperbaiki keberkesanan pengurusan risiko, proses kawalan dan tadbir urus. GIA menyediakan jaminan serta perkhidmatan perundingan yang bebas dan wajar bagi meningkatkan dan melindungi nilai organisasi. Piagam audit dalaman diluluskan oleh Jawatankuasa Lembaga Audit (BAC), mentakrifkan tujuan, kuasa dan tanggungjawab. GIA melapor terus kepada Jawatankuasa Lembaga Audit untuk memastikan ia kekal bebas daripada sebarang gangguan dalam memastikan kebebasan dan objektiviti, dan memastikan anggota audit bebas daripada sebarang hubungan atau konflik kepentingan yang boleh menjejaskan objektif dan kebebasan mereka. BAC melihat dan meluluskan pelan audit GIA, belanjawan tahunan dan keperluan sumber manusia untuk memastikan fungsi itu dimanfaatkan sepenuhnya dan selaras dengan objektif Kumpulan. Ketua Juruaudit Dalaman (GCIA) melaporkan secara berkala mengenai aktiviti yang dilakukan oleh GIA serta isu strategik dan kawalan utama yang dipantau oleh BAC. Selain itu, BAC meluluskan dan mengkaji prestasi GIA dan GCIA secara berkala untuk melihat perkembangan dan pencapaian mereka. GCIA mempunyai saluran pelaporan pentadbiran kepada Pengarah Urusan/Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan yang membolehkan kedudukan dan kuasa yang diperlukan oleh Audit Dalaman untuk memenuhi tanggungjawabnya. GIA mengguna pakai Rangka Kerja Amalan Profesional Antarabangsa (IPPF) termasuk elemen mandatori- Prinsip Teras bagi Amalan Profesional Pengauditan Dalaman, Standard Antarabangsa bagi Amalan Profesional Pengauditan Dalaman Institut Juruaudit Dalaman (IIA), takrifan Pengauditan Dalaman, dan Kod Etika untuk menguruskan fungsinya dan melaksanakan audit. Amalan dan Rangka Kerja GIA dipandu oleh polisi, prosedur dan rangka kerja dalaman dan juga Rangka Kerja Kawalan Dalaman, Jawatankuasa Organisasi Penajaan Suruhanjaya Treadway (COSO), Objektif Terkawal untuk Maklumat dan Berkaitan Teknologi (COBIT) dalam menilai dan melaporkan berkenaan kecukupan dan keberkesanan rekaan, pelaksanaan dan kecekapan keseluruhan sistem kawalan, pengurusan risiko dan tadbir urus Kumpulan. Skop dan Liputan GIA mengambil pendekatan pelan audit berasaskan risiko secara berterusan untuk memberi jaminan kepada Lembaga Pengarah bahawa programprogram yang dijalankan telah diberi keutamaan berdasarkan strategi objektif, risiko utama dan sektor teras/utama Kumpulan. Input daripada pelbagai sumber termasuk Pengurusan Risiko Perusahaan (ERM), Pelan Perniagaan, sejarah audit dalaman dan luaran, Pengurusan dan Lembaga membenarkan pengenalpastian bahagian risiko yang boleh diaudit. Pada 2017, fokus Kumpulan audit diperluaskan ke sektor mudah alih dan tanpa wayar. Pada tahun itu, GIA melakukan kajian terhadap tadbir urus, pengurusan risiko dan kawalan dalam bidang kewangan, pematuhan, sumber manusia, operasi, pengurusan projek, rangkaian dan teknologi maklumat dan data analisis. Antara bidang utama yang dibincangkan adalah: Jualan dan pemasaran Pengurusan Perjanjian Perkhidmatan Pengurusan Pengalaman Pelanggan Pengurusan Kredit Pengurusan Kitaran Hayat Produk Pengurusan Perkhidmatan Keselamatan IT dan Tadbir Urus Pengurusan ID Pengurusan Kitaran Hayat Data Jaminan Billing dan Pendapatan Serahan Projek Utama dan Pengurusan Perolehan, termasuk Pengurusan Kontrak Aset dan Pelanggan Premis Pengurusan Peralatan Aktiviti Perakaunan/Kewangan 148

62 TELEKOM MALAYSIA BERHAD Semua laporan audit dalaman dibentangkan kepada BAC dengan cadangan penambahbaikan daripada GIA dan maklum balas daripada Pengurusan. GIA kemudiannya memantau dan mengesahkan status pelaksanaan pada setiap suku tahun melalui ABAC. Selain melaksanakan tugasan audit, GIA terlibat secara aktif dengan pihak pengurusan dalam penubuhan pasukan pematuhan dalam unit pengurusan, berkongsi amalan terbaik dan pengetahuan audit dalaman, pengurusan risiko dan kawalan dalaman. Sumber-Sumber Sebanyak RM6.91 juta telah dibelanjakan terhadap aktiviti-aktiviti audit dalaman pada Rumusan kos audit dalaman adalah seperti berikut: Kategori RM (million) % daripada jumlah kos Tenaga kerja Bekalan dan bahan Kos operasi lain Penyusutan Jumlah Semua aktiviti-aktiviti audit dalaman pada 2017 dilakukan secara dalaman oleh kumpulan terdiri daripada 44 juruaudit dalaman daripada pelbagai latar belakang dan kecekapan seperti berikut: Juruaudit dalaman % Juruaudit- Bilangan Peratusan Perakaunan dan kewangan Teknologi Maklumat 8 18 Kejuruteraan/Rangkaian Pemasaran 4 9 Pentadbiran Perniagaan Perolehan dan Sumber Manusia Jumlah KUALITI AUDIT DALAMAN Ketua Juruaudit Dalaman Kumpulan membangunkan dan mengekalkan Jaminan Kualiti dan Program Peningkatan yang merangkumi semua aspek aktiviti audit dalaman. Program jaminan kualiti menilai kecekapan dan keberkesanan proses-proses GIA dan mengenalpasti peluang untuk penambahbaikan melalui penilaian dalaman dan luaran. GIA mempunyai mekanisme penilaian semula untuk memastikan penilaian yang relevan, boleh dipercayai dan mencukupi untuk menyokong keputusan dan kesimpulan penglibatan audit. Penilai dengan kepakaran yang berkaitan dikalangan Juruaudit Senior atau Pasukan Pengurusan GIA telah dipilih untuk memberi nasihat professional dan memastikan kesemua bahagian risiko telah dinilai secara menyeluruh sebelum laporan akhir dimajukan kepada pihak yang sewajarnya. Kelayakan Profesional & Kompetensi Pembangunan Berterusan GIA komited untuk memperlengkapkan juruaudit dalaman TM dengan pengetahuan yang mencukupi, kemahiran dan kecekapan untuk melaksanakan tugas dan tanggungjawab mereka. Juruaudit dalaman juga digalakkan untuk mendapatkan pensijilan dan kelayakan profesional yang bersesuaian. Setakat ini, 14 juruaudit dalaman kami memegang 29 sijil dan kelayakan antara mereka. Sijil dan kelayakan ini telah dianugerahkan oleh pelbagai badan profesional yang diiktiraf. Pada tahun 2017, juruaudit dalaman menghadiri 3,315 jam latihan luaran dan dalaman, seminar dan bengkel yang merangkumi pelbagai displin teknikal dan latihan kemahiran insaniah dalaman mengenai kepimpinan, komunikasi dan rundingan untuk meningkatkan prestasi pekerjaan dan prospek kerjaya mereka. 149

63 Tadbir Urus LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU 2017 Pengurusan Risiko Perniagaan Memandangkan Syarikat sedang melaksanakan konvergens dan pendigitalisasi, tadbir urus dan rangka kerja ERM kami akan memainkan peranan yang semakin penting dalam memastikan kemampanan dan keuntungan perniagaan. Amalan Pengurusan Risiko kami memberikan jaminan sewajarnya bahawa Syarikat mengenal pasti dan menilai risiko yang mungkin memberi kesan terhadap perniagaan, dan risiko-risiko itu ditangani dan dikurangkan dengan sewajarnya. Jawatankuasa Pengurusan mengenal pasti, menilai, menangani dan memantau risiko korporat manakala Jawatankuasa Risiko Lembaga akan memastikan profil risiko korporat dikaji semula secara berkala dan kawalankawalan yang sepatutnya dilaksanakan untuk menanganinya. Rangka kerja ERM telah ditingkatkan dengan pelaksanaan pendekatan pengurusan risiko yang lebih ke hadapan yang melibatkan jangkaan dan pemantauan bukan hanya risiko semasa tetapi juga risiko yang mungkin timbul pada masa hadapan. Ini akan membantu Syarikat dalam mengurus kemungkinan risiko pada peringkat awal sebelum ia timbul. Jangkaan risiko kami memberi petunjuk penting terhadap risiko-risiko masa hadapan melalui metodologi berikut: MENGGABUNGKAN SEMUA ELEMEN UNTUK MERUMUSKAN JANGKAAN RISIKO JANGKAAN RISIKO (TAHAP RAMALAN) TAHAP BAKI RISIKO PETUNJUK RISIKO UTAMA PETUNJUK KAWALAN UTAMA Ekstrem Tinggi Signifikan Sederhana Rendah Ekstrem Tinggi Signifikan Sederhana Rendah & Boleh dikawal Berhati-hati Amaran Risiko mungkin tidak berlaku Risiko mungkin berlaku Risiko berkemungkinan besar berlaku & Boleh dikawal Berhati-hati Amaran Kawalan menepati sasaran Kawalan belum menepati sasaran Kawalan jauh dari menepati sasaran Kami turut mengukuhkan amalan ERM dengan melaksanakan Kriteria Pemilihan Risiko Korporat untuk memberi tumpuan terhadap isu risiko teras. Risiko korporat yang memenuhi mana-mana kriteria yang ditetapkan sebelum itu akan dikenalpasti dan dilaporkan di Papan Pemuka Risiko Korporat untuk perhatian Lembaga Pengarah dan Jawatankuasa Pengurusan. Semua kriteria ini boleh didapati di dalam Penyata Para Pengarah mengenai Pengurusan Risiko dan Kawalan Dalaman pada muka surat 144 hingga 145. Bagi memudahkan laporan, pada 2017, kami mengklusterkan Risiko Korporat kepada kategori-kategori utama iaitu Risiko Strategik, Risiko Kewangan, Risiko Teknologi/Sistem dan Risiko Operasi. Risiko yang timbul yang berpotensi mempengaruhi prestasi TM juga diketengahkan. Ini termasuk risiko yang berkaitan dengan perjalanan digitalisasi kami. Rumusan Aktiviti Utama: Pada 2017, TM melaksanakan pelbagai aktiviti untuk meningkatkan kematangan dan tahap kesedaran dikalangan ahli kumpulan risiko kami. Ia termasuk seperti berikut: Inisiatif penglibatan dan komunikasi seperti Risk Fraternity Huddle, berita elektronik suku tahunan melalui risk monitor dan penglibatan bersama Risk Champion dan wakil ERM. War game scenario melibatkan Pengurusan Tertinggi untuk mempersiapkan Syarikat terhadap risiko dan kemungkinan masa hadapan. Sesi refresher untuk menggalakkan penggunaan sistem risiko MERCIS yang lebih baik, meliputi lima modul iaitu Risiko, Pematuhan, Insurans, Sistem Pengurusan Insiden dan Keselamatan Maklumat. Bengkel ERM Mega yang dianjurkan oleh TM ONE untuk mengenal pasti risiko tersembunyi dan punca utama berkaitan yang penting dalam inisiatif transformasi terbaru. Penilaian Risiko Negeri, bagi meluaskan amalan penilaian risiko kami yang meliputi semua negeri di seluruh negara. Bengkel Pusat Serantau Asia Tenggara bagi Anti-Keganasan (SEARCCT) mengenai kesedaran aktiviti keganasan kepada kumpulan pengurusan kanan, keselamatan dan risiko. Penilaian Risiko Proses, sekali gus meluaskan skop ERM kepada divisyen yang sedang menjalani pensijilan baru yang telah dikemaskini iaitu I SO 9001: Menguruskan Risiko Korporat Kami Melalui pelaksanaan rangka kerja dan amalan terbaik ERM, kami mampu mengenal pasti, menilai, mengurangkan dan memantau risiko korporat yang dihadapi sepanjang 2017, dan memastikan ia diuruskan secukupnya di dalam Syarikat. Persaingan dan Hakisan Pendapatan Sebagai respon terhadap persaingan sengit dan hakisan pendapatan, kami melaksanakan model pelaksanaan baru PERFEXE 10 untuk menambahbaik fokus terhadap pelanggan dan mendapatkan kepercayaan mereka; meningkatkan penjenamaan melalui satu jenama (unifi); dan menyelaraskan perniagaan TM ONE secara vertikal untuk mengutamakan strategi Go To Market. 150

64 TELEKOM MALAYSIA BERHAD Penipuan Risiko penipuan di TM merangkumi penipuan perkhidmatan dan anggota. Terdapat beberapa kes pengeluaran kabel tanpa kebenaran daripada stor TM dan penyalahgunaan pengenalan anggota TM untuk memberikan tawaran istimewa kepada pelanggan yang tidak layak. Kami terus melaksanakan kawalan dan sistem pengesahan yang sepatutnya, termasuk sistem dalam talian kami, untuk mengelakkan kejadian tersebut. Pematuhan Untuk meningkatkan dan mengukuhkan pengurusan pematuhan korporat, kami menubuhkan Jawatankuasa Pemandu Pematuhan Korporat (CCSC) dan Pejabat Pengurusan Projek Pematuhan (Pematuhan PMO). Jawatankuasa Pemandu bertanggungjawab untuk mengkaji kes perniagaan untuk inisiatif pematuhan, isu-isu ketidakpatuhan dan untuk mencadangkan inisiatif pematuhan tambahan. Sementara itu, PMO Pematuhan mengenal pasti dan menyelesaikan potensi isu-isu risiko dan masalah umum di seluruh pelan tindakan pematuhan. Ancaman Keselamatan Korporat Kecurian Kabel Insiden kecurian kabel terus berkurangan disebabkan oleh kawalan yang berkesan seperti ciri anti kecurian kabel untuk kabel bawah tanah dan atas, pemasangan sistem penggera yang memberi tumpuan kepada kawasan panas (hotspot) dan aktiviti rondaan strategik dengan kerjasama Polis Diraja Malaysia. Keselamatan Siber/Logikal 2017 menyaksikan banyak kes serangan siber global, termasuk serangan malware bernama Ransomware. Untuk melindungi perniagaan kami, kami telah meningkatkan lagi kawalan keselamatan logikal kami melalui penubuhan Pusat Operasi Keselamatan 24/7 dan Pasukan Tindakan Insiden Keselamatan sementara menaik taraf firewall kami ke kapasiti yang lebih tinggi. Kemaskini berterusan juga disediakan kepada pekerja TM bagi membimbing mereka untuk mencegah dan mengatasi ancaman siber. Risiko Kredit Di samping kawalan yang sedia ada untuk mengesahkan permohonan pelanggan melalui pengesahan biometrik, kami terus meningkatkan aktiviti pengurusan kredit pada tahun 2017 melalui aktiviti berikut: unifi - kami mempromosikan kemudahan autopay kami; meminimumkan kesulitan akibat daripada penggantungan perkhidmatan melalui kerjasama rapat dengan pasukan pengalaman pelanggan; memanfaatkan kapasiti pusat panggilan kami dan keupayaan untuk meluaskan panggilan kepada pelanggan SME yang mempunyai rekod pembayaran yang baik dengan status tertunggak; dan menghantar notifikasi SMS untuk kesediaan bil dan tarikh akhir pembayaran. TM ONE - kami terus memantau pungutan melalui analisis pelanggan dengan bil yang melebihi enam bulan dengan tumpuan kepada 20 pelanggan teratas mengikut sektor; dan membantu untuk menghapuskan baki kredit melalui pengaturan kontra serta mengambil tindakan undang-undang terhadap pelanggan yang mempunyai hutang tertunggak. TM GLOBAL - Usaha bersepadu dibuat untuk memantau pembayaran untuk projek-projek khas yang melibatkan pengebilan ad hoc yang besar dengan beberapa pelan ansuran yang dipersetujui. Kami akan terus meningkatkan pungutan kami dalam masa terdekat melalui sistem pengurusan kredit yang lebih baik. Sistem ini akan menyediakan fungsifungsi untuk melaksanakan beberapa strategi pengumpulan berdasarkan profil risiko kredit pelanggan dan automasi peringatan kredit dan pemberitahuan. Sensitiviti Mata Wang Asing Pengukuhan ringgit yang berterusan sepanjang tahun 2017 memberi kesan yang menggalakkan kepada pinjaman asing dan perbelanjaan perolehan TM. Walau bagaimanapun, kami mengekalkan pendekadan berhati-hati dan mengambil kawalan yang perlu dalam bentuk lindung nilai kewangan daripada pinjaman (tertakluk kepada kadar yang menggalakkan), menjalankan perolehan melalui e-bidaan untuk mendapatkan harga terbaik dan meminimumkan pendedahan kesan buruk terhadap mata wang asing. OSHE Kami komited untuk mengambil setiap langkah yang munasabah dan praktikal untuk menghapuskan risiko kecederaan dan risiko kesihatan di tempat kerja kerana kami menghargai kehidupan. Di samping itu, ia membantu melindungi kesinambungan dan reputasi perniagaan kami. Pada tahun ini kami menjalankan audit pematuhan, program kesedaran untuk penyelia, dan menguatkuasakan Arahan Kerja Selamat (SWI) untuk kerja-kerja di tempat tinggi dan untuk kerja-kerja panas (hot work). Pemboleh Digital yang Tidak Mencukupi Kami mewujudkan Majlis Jemaah Digital (Majlis JEDI), dengan sokongan dari Kumpulan Pusat Digital (GDC) yang dipimpin oleh Ketua Pegawai Digital, untuk menerajui program digitalisasi kami bagi meningkatkan pengalaman pelanggan, meningkatkan pengoptimuman proses, dan mewujudkan peluang perniagaan baru. Kami juga telah menganjurkan Sidang Kemuncak TM Digital CX 2017 untuk menanam cara kerja digital di kalangan pekerja. Landskap Pengawalseliaan Perubahan dalam landskap pengawalseliaan mungkin mempunyai kesan yang signifikan terhadap operasi perniagaan kami. Oleh itu, kami terus berhubung dengan pengawal selia dan bekerja rapat dengan pihak berkepentingan lain untuk menangani sebarang isu pengawalseliaan. Kebocoran Pendapatan Kegagalan dalam proses pengebilan, sistem pengebilan dan kesilapan manusia boleh menyebabkan kebocoran pendapatan dan kerugian yang tidak dapat dipulihkan kepada TM. Pada tahun 2017, kerugian kewangan akibat kebocoran pendapatan tidak begitu ketara berbanding penanda aras industri. Walau bagaimanapun, kami terus mengawal dan mengurangkan risiko kami melalui Sistem Jaminan Pendapatan TM (TRACE). Pelan Penambahbaikan Jalur Lebar (BIP) Berdasarkan Pelan Penambahbaikan Jalur Lebar (BIP) yang diumumkan oleh Kerajaan dalam Bajet 2017, pembekal perkhidmatan jalur lebar talian tetap dikehendaki menawarkan penaiktarafan kelajuan percuma pada harga yang sama bermula dari awal tahun Kami segera melancarkan dan menyelesaikan kerja-kerja menaiktarafan pelanggan unifi seperti yang dirancang. Di samping itu, kami telah memperkenalkan pakej khas untuk usahawan dan pelajar. Kami akan terus berhubung dengan Kerajaan untuk menyediakan lebih banyak nilai perkhidmatan untuk menyokong inisiatif ini. Risiko-risiko yang Timbul Pengenalpastian yang proaktif terhadap risiko yang timbul telah memberikan Syarikat persediaan yang lebih baik untuk menghadapi ketidakpastian dan pada masa yang sama memanfaatkan peluang yang mungkin timbul. Pelan Fiberisasi Seluruh Negara (NFP) Kerajaan telah melancarkan Pelan Fiberisasi Seluruh Negara (NFP) untuk memperluaskan infrastruktur jalur lebar tetap negara. Pelan ini juga akan memastikan sasaran Kerajaan menggandakan kelajuan jalur lebar tetap boleh dicapai. Baru-baru ini, TM menandatangani Memorandum Persefahaman (MoU) dengan Tenaga Nasional Berhad untuk merealisasikan NFP. Risiko Pendigitalisasi Pasaran digital adalah tanpa sempadan dan bercirikan halangan yang rendah untuk memasuki pasaran. Ini membolehkan persaingan sengit di serata dunia. Sebagai salah satu negara yang mempunyai kadar penembusan internet tertinggi di rantau ini, Malaysia dengan pantas menjadi pasaran yang menarik bagi syarikat-syarikat digital yang baru dan yang sudah lama ditubuhkan. Untuk menangani risiko persaingan yang semakin sengit, TM akan meliberalisasikan pendigitalisasi di seluruh organisasi, membolehkan budaya digital dan mempercepat inisiatif Digitisasi ke Digitalisasi (D2D). Ini memerlukan penyelesaian digitisasi yang dibangunkan secara dalaman kepada pelanggan luar sebagai sumber kewangan baru. Terdapat pasaran yang cukup besar untuk penyelesaian ini, kerana ia menangani masalah-masalah yang biasa dihadapi oleh pelanggan, terutamanya perusahaan. 151

65 Tadbir Urus LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU 2017 Pengurusan Kesinambungan Perniagaan Fakta Sekilas Pandang Mengukuhkan keupayaan kesinambungan perniagaan TM dengan sokongan Konvergens dan Pendekatan Digital dalam perjalanan pelanggan kami Memulakan penglibatan BCM Negeri - Memperkenalkan budaya dan amalan terbaik Pengurusan Kesinambungan Perniagaan TM Program kesedaran ancaman Anti-Keganasan untuk Pengurusan Kanan TM Pada masa kini, gaya hidup digital memerlukan daya tahan perniagaan, tidak seperti dulu. Oleh sebab setiap individu menggunakan lebih banyak produk dan penyelesaian digital untuk melakukan aktiviti harian mereka, maka tanggungjawab penyedia teknologi untuk memastikan perkhidmatan tidak terganggu menjadi lebih besar. RAJAH 1: PENYATA DASAR PENGURUSAN KESINAMBUNGAN PERNIAGAAN TM Sebagai Peneraju Konvergens Malaysia, yang tekad untuk berkongsi momen pelanggan kami, kami sedar akan tanggungjawab ini. Kami juga sedar bahawa untuk memberikan pengalaman pelanggan yang luar biasa, kami perlu memastikan tiada gangguan pada jalur lebar tetap, mobiliti, WiFi, kandungan dan Perkhidmatan Pintar, sepanjang masa. Oleh itu, kami memperkukuhkan kesinambungan operasi kami dalam satu ekosistem yang melihat kepada lebih banyak ancaman seperti pencerobohan siber dan keganasan di samping bencana alam yang berpotensi untuk menjadi lebih bahaya. Kami sedang mengukuhkan semua barisan pertahanan kami dengan sistem yang paling sesuai bagi membolehkan kami untuk mengesan ancaman awal, dan mengambil tindakan pembetulan sebelum apa-apa kerosakan serius berlaku kepada perniagaan atau operasi kami. Mekanisme pencegahan kami adalah berdasarkan Rangka Kerja Pengurusan Kesinambungan Perniagaan (BCM) yang teguh di mana ia merangkumi sistem dan proses yang sesuai, disokong oleh peranan dan tanggungjawab yang jelas di seluruh organisasi, bermula dari pihak atasan. Pengurusan kanan TM komited untuk mengekalkan perusahaan dan memimpin pelaksanaan kesinambungan perniagaan secara meluas. Mereka menunjukkan tindakan ini dengan terlibat secara langsung dalam proses BCM di samping meningkatkan komunikasi dengan anggota serta dengan pihak berkepentingan yang relevan untuk menanamkan budaya amalan terbaik dalam kesinambungan perniagaan. Tahap komitmen, kebertanggungjawaban dan integriti yang tinggi telah ditunjukkan oleh anggota dan pihak berkepentingan untuk menyokong objektif dan strategi kesinambungan perniagaan dalam memastikan pematuhan kepada dasar dan piawaian BCM. Fokus kami dalam BCM adalah untuk mengukuhkan keupayaan kesinambungan perniagaan menerusi lima teras utama operasi iaitu Rangkaian, Teknologi Maklumat, Pusat Panggilan, Pejabat Korporat dan Perolehan. Kami telah membentuk Pelan Kesinambungan Perniagaan (BCP) untuk terus meningkatkan pengalaman pelanggan dan memastikan daya tahan setiap teras dan seterusnya meminimumkan kesan sebarang krisis atau bencana. Melalui BCP, kami telah mengenal pasti setiap fungsi perniagaan yang penting, dan ini amat dititik beratkan dalam memastikan kesinambungan operasi, terutamanya perkhidmatan yang melibatkan pelanggan kami. 152

66 TELEKOM MALAYSIA BERHAD RAJAH 2: BCM DALAM MENYOKONG HALA TUJU PERNIAGAAN TM 1 I DISCOVER 2 I JOIN 3 I USE 4 I ENGAGE 5 I PAY 6 I RENEW Keselamatan & OSHE Saluran Alternatif Modal Insan TMpoint Teknologi Rangkaian & Maklumat BERHADAPAN PELANGGAN BCM CAPABILITY SUPPORT 5 WORKSTREAM Teknologi Rangkaian Teknologi Maklumat Pusat Panggilan Pejabat Korporat Pemerolehan FUNGSI PERNIAGAAN KRITIKAL Pusat Panggilan Pemasangan & Pasukan Pembaik pulih Rantaian Bekalan & Logistik CME & Fasiliti 7 I LEAVE Dalam menerapkan budaya BCM di seluruh syarikat, kami sedang memperhebat penglibatan bersama Operasi Negeri TM dan memerlukan setiap negeri untuk memberi kesedaran tentang program BCM. Dengan adanya penglibatan TM Negeri, kami akan dapat merancang strategi yang lebih baik dan menggerakkan semua nilai kemasukan yang berkaitan dengan keupayaan kesinambungan perniagaan keupayaan. Penglibatan dengan operasi negeri kami juga membolehkan seluruh organisasi memanfaatkan amalan terbaik BCM dalam kalangan semua penggiat di seluruh bahagian, negeri dan anak syarikat. RAJAH 3: PENGLIBATAN BCM NEGERI MEMUPUK BUDAYA PENGURUSAN KESINAMBUNGAN PERNIAGAAN TM TM Negeri Kelantan TM Negeri Terengganu TM Negeri Pahang 153

67 Tadbir Urus LAPORAN TAHUNAN BERSEPADU 2017 Pengurusan Kesinambungan Perniagaan Keperluan keupayaan kesinambungan perniagaan terus meningkat disebabkan oleh kesan gangguan perniagaan terhadap organisasi yang semakin bertambah dan peningkatan bilangan insiden alam semula jadi dan juga insiden akibat buatan manusia. Semua risiko operasi terdiri daripada keselamatan siber dan serangan pengganas yang berkaitan dengan operasi perniagaan perlu diurus dan ditangani dengan serius. Kami sedar bahawa amat penting untuk bekerjasama dengan agensi kerajaan yang berkaitan dalam mengenal pasti ancaman keganasan serta pentingnya pengurusan ancaman yang berkesan dalam industri telekomunikasi. Justeru, ahli pengurusan kanan TM bekerja rapat dengan agensi dan pihak berkuasa yang berkaitan untuk memastikan risiko ini ditangani dengan baik. Pada tahun ini, kami telah terlibat dalam Kesedaran Anti-Keganasan yang dianjurkan secara bersama oleh Pusat Wilayah Asia Tenggara bagi Mencegah Keganasan (SEARCCT), Wisma Putra, Kementerian Luar Negeri serta Polis Diraja Malaysia (PDRM). Program kesedaran itu berfokus kepada Prosedur Operasi Standard (SOP) untuk mencegah keganasan termasuk sesi demonstrasi dalam memerangi pengganas dan mengesan peralatan bahan letupan. Ia juga menangani isu potensi gangguan di Sasaran Penting TM dan Tempat Larangan & Kawasan Larangan melalui perkongsian dari pembelajaran yang penting. Melangkah Ke Hadapan Sejak Pusat Operasi Rangkaian TM (TMNOC) mendapat pensijilan ISO 22301: 2012 BCMS daripada SIRIM pada tahun 2016, kami memulakan usaha untuk mengesahkan teras penting yang lain, iaitu Teknologi Maklumat, Pejabat Korporat, Pusat Panggilan dan Perolehan untuk amalan BCM terbaik. Inisiatif yang dilaksanakan termasuk penilaian tetap dokumentasi BCMS, dan analisis jurang untuk menolong keupayaan Kesinambungan Perniagaan kami. Pada masa yang sama, kami menambah lebih banyak usaha terhadap membina keupayaan di seluruh organisasi, dengan tumpuan kepada peringkat negeri. Usaha kami terhadap daya tahan perniagaan dengan penekanan terhadap membina keupayaan diperkukuhkan dengan pengetahuan bahawa kesinambungan perniagaan mempunyai suatu kesan kepada bukan sahaja TM tetapi juga kepada jutaan pelanggan kami dan juga kepada seluruh negara. RAJAH 4: PENGURUSAN KANAN TM MENGHADIRI PROGRAM KESEDARAN ANCAMAN ANTI KEGANASAN 154