OLEH SAFIAH BINTI YOSOP B.A. (HONS.) DIP.ED (UM) NLP DAN JAMSARI BIN MOKTAR M.A. (CIVILIZATION) B.A. (HONS.) U. MALAYA NLP

Transcription

1 1 SISTEM JUALAN LANGSUNG (DIRECT-SELLING) BERBENTUK PEMASARAN BERBAGAI PERINGKAT (MULTI-LEVEL MARKETING MLM) : SUATU BENTUK PERNIAGAAN KEUSAHAWANAN TERKINI PADA KURUN KE-21 OLEH SAFIAH BINTI YOSOP B.A. (HONS.) DIP.ED (UM) NLP DAN JAMSARI BIN MOKTAR M.A. (CIVILIZATION) B.A. (HONS.) U. MALAYA NLP HAK CIPTA 2004 KUALA LUMPUR AMARAN SEGALA BAHAN DALAM MANUSKRIP INI TIDAK BOLEH DITERBITKAN DALAM APA JUA BENTUK INSTRUMEN TANPA MENDAPAT KEIZINAN DAN DIGUNAKAN UNTUK KEGUNAAN DALAMAN SEMATA-MATA DAN TIDAK DIKOMERSILKAN PENGARANG 1

2 2 KANDUNGAN PENGENALAN BAHAGIAN 1 : MENGAPAKAH SISTEM JUALAN LANGSUNG MERUPA- KAN BENTUK PERNIAGAAN TERPENTING DALAM KURUN KE-21 DAN INDUSTRI YANG SEDANG BERKEMBANG PESAT? 1.1 MENGAPAKAH SISTEM JUALAN LANGSUNG MERU- PAKAN BENTUK PERNIAGAAN TERPENTING? 1.2 PERNIAGAAN JUALAN LANGSUNG : INDUSTRI YANG SEDANG BERKEMBANG PESAT DI PERINGKAT TEMPATAN DAN ANTARABANGSA BAHAGIAN 2 : SISTEM JUALAN LANGSUNG (DIRECT-SELLINGS) 2.1 DEFINISI JUALAN LANGSUNG 2.2 BENTUK-BENTUK PERNIAGAAN JUALAN LANGSUNG 2.3 FAEDAH-FAEDAH MENYERTAI JUALAN LANGSUNG 2.4 CABARAN-CABARAN TERHADAP SISTEM JUALAN LANGSUNG BAHAGIAN 3 : KRITERIA-KRITERIA UNTUK MENCEBURI JUALAN LANGSUNG DAN MEMILIH SYARIKAT JUALAN LANG- SUNG : MENELITI DAN MENILAI PELUANG TERBAIK 3.1 MEMAHAMI BENTUK PERNIAGAAN INI 3.2 MENGAPAKAH ANDA INGIN MENYERTAI JUALAN LANGSUNG INI? 3.3 PEMIMPIN DAN KEPIMPINAN DALAM MLM 3.4 SYARIKAT JUALAN LANGSUNG PILIHAN ANDA DAN PROSPEK MASA DEPAN 3.5 PELAN PEMASARAN PERNIAGAAN SYARIKAT 3.6 PRODUK DAN PERKHIDMATAN YANG DITAWARKAN SYARIKAT 3.7 PERSATUAN ATAU PERTUBUHAN MENGENAI MLM : DSAM DAN WDSFA 3.8 WIN-WIN SITUATION (SITUASI MENANG-MENANG) DAN SMART PARTERNSHIP (PERKONGSIAN PINTAR) BAHAGIAN 4 : SISTEM JUALAN LANGSUNG DAN PERNIAGAAN BER- BENTUK TERBUKA (KONVENSIONAL) : SUATU PER- BANDINGAN UMUM BAHAGIAN 5 : MEKANISME YANG MENGENDALI-SELIA DAN MENGAWAL SISTEM JUALAN LANGSUNG 5.1 AKTA JUALAN LANGSUNG TRIBUNAL TUNTUTAN PENGGUNA (TTP) 5.3 DIRECT SELLING ASSOCIATON OF MALAYSIA (DSAM) KESIMPULAN TERMA-TERMA MLM LAMPIRAN DAN BIBLIOGR 2

3 3 PENGENALAN Dalam konteks kontemporari, sistem jualan langsung atau direct selling (DS) merupakan salah satu bentuk perniagaan dalam pemasaran dan perdagangan produk atau perkhidmatan sama ada di peringkat tempatan (dalam negeri), serantau, atau pun antarabangsa. Memasuki kurun ke-21, sistem jualan langsung telah muncul sebagai salah satu industri terpenting yang menjana kepada pertumbuhan dan perkembangan ekonomi terutama di negara-negara maju dan sedang membangun termasuk Malaysia. Sistem jualan langsung merupakan perniagaan yang bersifat dinamik dan bergerak begitu pantas melalui saluran-saluran pemasaran produk atau perkhidmatan terus kepada golongan pengguna. Dalam konteks hari ini, sistem jualan langsung telah melahirkan begitu ramai usahawanusahawan MLM dan jutawan-jutawan yang sedang mencipta nama dan kerjaya. Pencapaianpencapaian ini menjadikan usahawan-usahawan MLM dapat mencapai kebebasan kewangan, mendapat kenalan dan persahabatan, melancong dan pembangunan diri sendiri. Namun begitu, perlu diingat masih ramai yang dianggap tidak bernasib baik dan agak malang kerana setelah terlibat dalam perniagaan MLM mereka merasa kurang puas hati dan kecewa kerana tidak mencapai kejayaan yang diharapkan. BAHAGIAN 1 MENGAPAKAH SISTEM JUALAN LANGSUNG ATAU DIRECT SELLING MERUPAKAN SATU BENTUK PERNIAGAAN TERPENTING DAN INDUSTRI YANG SEDANG BERKEMBANG PESAT PADA KURUN KE-21 INI? 1.1 MENGAPAKAN SISTEM JUALAN LANGSUNG MERUPAKAN SATU BENTUK PERNIAGAAN TERPENTING? Sistem Jualan Langsung (perniagaan jualan langsung) atau Direct Selling (DS) merupakan satu bentuk perniagaan terpenting dan terkini pada kurun ke-21 selain diperkenalkan beberapa bentuk perniagaan konvensional lain. Antaranya ialah Sistem Francais (Francais System) dan E-Dagang (E-Commerce) atau dot.com yang diperkenalkan seiring dengan perkembangan komunikasi teknologi maklumat (information communication technology ICT). Berbanding dengan bentuk perniagaan konvensional lain, bentuk perniagaan jualan langsung dapat dilihat dari dua sudut yang berbeza bagi memperlihatkan ia merupakan satu bentuk perniagaan terkini yang amat penting. Pertama, dari sudut perniagaan, sistem jualan langsung merupakan satu bentuk perniagaan terbuka (open business). Bentuk perniagaan terbuka merujuk kepada sifat perniagaan ini yang dapat menerima perubahan, pembaharuan, dan berkesinambungan walau pun pada tempat atau masa yang berbeza, bersesuaian dengan arus perkembangan perniagaan di peringkat antarabangsa atau global. Kedua, dari sudut perniagaan jualan langsung merupakan satu bentuk perniagaan yang bersifat globalisasi (globalization) dan sistem multinasional (multinational system). Dalam perniagaan jualan langsung, globalisasi merupakan sifat perniagaan dunia tanpa sempadan (world without boundaries) yang tidak memisahkan negara dengan negara, bangsa dengan bangsa, agama dengan agama, warna kulit dengan warna kulit, dan melangkaui garisan sempadan politik. Segala maklumat mengenainya dapat dilayari melalui ICT internet, sebagai 3

4 4 sebahagian daripada pencapaian dalam perkembangan teknologi maklumat. Sistem multinasional merupakan sifat perniagaan yang dapat diterima pakai di peringkat tempatan atau antarabangsa berdasarkan kepada perubahan, pembaharuan atau penyesuaian menurut keadaan tetapi berpegang kepada sistem asas. Dua bentuk kekuatan ini merupakan akar kepada perniagaan jualan langsung bagi menghadapi persaingan daripada bentuk perniagaan konvensional lain, serta untuk menghadapi cabaran-cabaran dan rintangan-rintangan dalam perniagaan pada kurun ini. 1.2 PERNIAGAAN JUALAN LANGSUNG : INDUSTRI YANG SEDANG BERKEMBANG PESAT DI PERINGKAT TEMPATAN DAN ANTARABANGSA Pada awal kurun ke-21 ini, bentuk perniagaan jualan langsung semakin berkembang pesat di peringkat tempatan dan antarabangsa. Perniagaan jualan langsung muncul sebagai salah satu penjana kepada pertumbuhan dan perkembangan ekonomi sesebuah negara, dan di kalangan negara-negara maju dan sebahagian benua Eropah, industri ini amat penting berbanding dengan negara-negara sedang membangun terutama di Asia. Dalam konteks Malaysia, arus perkembangan perniagaan jualan langsung di peringkat antarabangsa telah menjadikan perniagaan ini semakin penting walau pun telah diperkenalkan semenjak tahun 1970-an. Perkembangan pesat ini dapat dilihat pada era tahun 1990-an, dan menurut data pada tiga tahun kebelakangan ini, jualan langsung muncul sebagai salah satu industri penting. Pada tahun 2001, jumlah dagangan dalam perniagaan jualan langsung berjumlah RM1.77 billion dengan hampir dua juta pengedar terlibat dalam industri ini; meningkat kepada RM2.29 billion pada tahun 2002; dan sehingga bulan September 2003 meningkat kepada RM3.5 billion dengan anggaran lebih tiga juta pengedar terlibat dalam industri ini. Walaupun begitu, peningkatan jumlah dagangan dalam perniagaan jualan langsung masih tidak seimbang kerana sejumlah besar produk atau perkhidmatan yang ditawarkan dalam pasaran diimport. Berdasarkan perkembangan perniagaan ini, peranan kerajaan melalui dasar-dasar atau undang-undang yang diperkenalkan, peranan syarikat-syarikat jualan langsung terutama syarikat tempatan, pemimpin-pemimpin dalam jualan langsung, dan para pengguna hendaklah didedahkan dan ditekankan dengan keperluan menggunakan produk atau perkhidmatan keluaran tempatan, dan kemudiannya dieksport atau dikembangkan ke peringkat antarabangsa melalui pembukaan cawangan atau anak-anak syarikat jualan langsung di luar negara. Di peringkat antarabangsa, menurut data yang diperolehi daripada WDFSA (lihat lampiran), setakat pada 10 September 2003 industri jualan langsung ini telah menyumbangkan nilai dagangan berjumlah US85 billion dan disertai oleh lebih 47 juta pengedar. Berdasarkan kepada data di peringkat antarabangsa, nilai dagangan jualan langsung Malaysia menduduki tempat ke-13 berjumlah US1.03 billion, jauh tertinggal dari negara Jepun (US24.5 billion) dan Amerika Syarikat (US28.7 billion). Di rantau Asia Pasifik, Malaysia menduduki tempat keempat selepas negara Taiwan, Korea Selatan, dan Jepun. Berdasarkan data statistik ini, dapat disimpulkan bahawa perniagaan jualan langsung semakin mendapat tempat sama ada di peringkat tempatan contohnya di negara kita, dan di peringkat antarabangsa, termasuk peningkatan jumlah pengedar yang terlibat dalam industri ini. Secara umumnya dalam konteks negara kita, industri jualan langsung semakin berkembang pesat dan membuka peluang serta ruang kepada setiap orang untuk menyertainya melalui syarikat-syarikat jualan langsung tempatan yang muncul macam cendawan atau pun syarikat-syarikat jualan langsung multinasional. 4

5 5 2.1 DEFINISI JUALAN LANGSUNG BAHAGIAN 2 APAKAH SISTEM JUALAN LANGSUNG? Di peringkat global, secara umumnya bentuk perniagaan jualan langsung dirujuk sebagai: is the sale of consumer product and service, person to person, away from a fixed retail location. This products and services are marketed to customers by independent salespeople. Depending on the company, the salespeople may be called distributors, representatives, consultants or various other titles. Product are sold primarly through inhome product demonstrations, parties, and one-on-one selling. Atau pun menurut WFDSA, jualan langsung merupakan described as the marketing of products and services directly to consumers in a face to face manner, generally in their homes of others, at their workplace and other places away from permanent retail locations. Direct sales typically occur through explanation or personal demonstration by an independent direct salesperson. Berdasarkan definisi di atas, bentuk perniagaan jualan langsung mengandungi tiga komponen asas iaitu pertama, proses penjualan sesuatu produk (barangan) atau perkhidmatan (services); kedua, dipasarkan secara seorang kepada seorang yang lain secara terus. Pemasaran produk atau perkhidmatan yang ditawarkan oleh sesebuah syarikat jualan langsung dilakukan oleh seorang jurujual bebas. Berdasarkan kepada bentuk perniagaan, seseorang jurujual bebas akan dilantik setelah mendaftar sebagai ahli kepada syarikat tersebut dan terikat kepada garis panduan mengenai peraturan-peraturan dan undangundang yang telah ditetapkan sama ada kepada syarikat atau pun kepada pihak kerajaan atau pemerintah. Seseorang jurujual bebas yang dilantik dikenali sama ada sebagai pengedar bebas, wakil jualan, konsultan (rundingcara), atau beberapa istilah lain. Terbahagi kepada dua kategori iaitu pertama, sebagai kerjaya tetap sepenuh masa dan kedua, sebagai kerjaya sambilan (separuh masa). Dalam konteks ini sama ada berkerjaya sepenuh masa atau sambilan, istilah yang lebih tepat bagi kerjaya dalam bidang ini ialah usahawan Multi-Level Marketing (MLM) (usahawan MLM) yang bersifat dan bersikap profesional, berintegriti dan berkredibiliti. Dan ketiga, jauh dari tempat yang tetap atau tidak memerlukan sebuah tempat yang tetap. Ini merujuk kepada dari segi lokasi, urusan perniagaan jualan langsung dapat dilakukan di mana-mana sahaja, tanpa mengira masa dan tempat berdasarkan kepada kesesuaian keadaan. Secara umumnya, produk atau perkhidmatan yang ditawarkan dilakukan melalui saluran demontrasi atau sistem parti di rumah atau pejabat, melalui pembukaan kaunter-kaunter promosi dan jualan di tempat-tempat tertentu dan pada masa-masa tertentu, pengiklanan dalam mediamassa termasuk penggunaan teknologi maklumat berbentuk internet iaitu dot.com; jualan peribadi seseorang kepada seseorang yang lain; dan berbagai kaedah lain bergantung kepada kekreatifan seseorang pemimpin MLM dan usahawan-usahawan yang dipimpin. 5

6 6 Dengan ini, definisi umum yang dapat kita gunakan ialah perniagaan jualan langsung merupakan satu bentuk perniagaan jualan terus produk atau perkhidmatan kepada pengguna atau pelanggan tanpa melalui begitu banyak peringkat dari pengeluar kepada pengguna, dijalankan oleh pengedar bebas atau usahawan MLM yang dilantik oleh syarikat dan tanpa ditentukan tempat atau masa urusan perniagaan dijalankan. 2.2 BENTUK-BENTUK PERNIAGAAN JUALAN LANGSUNG Perniagaan jualan langsung terbahagi kepada beberapa bentuk kaedah pemasaran yang berbeza tetapi mempunyai fungsi yang sama dalam perniagaan tersebut. Di Malaysia, menurut Akta Jualan Langsung 1993, perniagaan jualan langsung dibahagikan kepada empat bentuk iaitu pertama, Pemasaran Setingkat (Single-Level Marketing SLM); kedua, Pemasaran Berbilang Tingkat (Multi-Level Marketing MLM); ketiga, Jualan Pesanan Pos (Mail Order Sales); dan keempat, lain-lain skim pemasaran yang tidak bertentangan dengan akta PEMASARAN SETINGKAT (SINGLE-LEVEL MARKETING) Berikut merupakan rangkaian-rangkaian yang terdapat dalam perniagaan jualan langsung iaitu berbentuk Pemasaran Setingkat; Pengilang Syarikat Agen Jualan Pengguna Pemasaran Setingkat juga dikenali sebagai jualan terus pintu ke pintu (door to door). Jenis pemasaran ini agak begitu mudah dan dapat dikategorikan kepada dua kaedah iaitu pertama, seseorang jurujual bebas yang memasarkan produk atau perkhidmatan akan menerima keuntungan runcit dari pelanggan dan komisen berdasarkan jumlah jualan atau kedudukan pangkat dari syarikat. Kedua, seseorang jurujual bebas yang digajikan oleh syarikat akan mendapat keuntungan runcit dari pelanggan dan komisen berdasarkan jumlah jualan atau kedudukan pangkat dari syarikat. 6

7 PEMASARAN BERBILANG TINGKAT (MULTILEVEL MARKETIN) Berbentuk Pemasaran Berbilang Tingkatt: Pengilang Syarikat jualan langsung Pengedar Pelanggan Melalui perniagaan MLM, seseorang pengedar atau usahawan yang telah dilantik oleh sesebuah syarikat jualan langsung diberikan kebenaran untuk melakukan penjualan produk atau perkhidmatan, termasuk membentuk rangkaian perniagaan melalui penajaan terhadap pengedar baru. Melalui jumlah perniagaan persendirian (personal sales) dan perniagaan berkumpulan (group sales) dalam tempoh sesuatu bulan, usahawan penaja tersebut layak untuk mendapat imbuhan pendapatan dalam bentuk bonus, serta beberapa insentif lain yang diperkenalkan syarikat berdasarkan peraturan-peraturan yang ditetapkan. Penjualan dan penajaan tanpa had, termasuk memberikan perkhidmatan sebagai seorang pemimpin MLM akan meningkatkan jumlah perniagaan kumpulan, dan layak mendapat imbuhan pendapatan tidak terhad JUALAN PESANAN POS Berbentuk Jualan Pesanan Pos: Pengilang Syarikat jualan langsung Pengguna Jualan Pos merupakan bentuk jualan langsung yang memerlukan kepada saluran media pengiklanan sama ada melalui internet, radio atau pun televisyen, atau melalui penyebaran risalah dan brosur kepada pengguna secara terus. Melalui kaedah pemasaran ini, syarikat membelanjakan sejumlah wang untuk menggunakan saluran ini. 7

8 BERBENTUK LAIN-LAIN Berbentuk lain-lain, contohnya Rancangan Parti (Party Plan) atau Tuan Rumah (Hostess): Pengilang Syarikat Agen Tuan Rumah Pengguna Melalui Rancangan Parti ini, jurujual bebas atau peruncit akan berperanan sebagai tuan rumah atau melantik seseorang sebagai tuan rumah untuk menjemput orang ramai terutama saudaramara dan kawan-kawan ke rumah atau pejabat untuk melihat demontrasi produk atau perkhidmatan. Dan biasanya. tuan rumah akan mendapat hadiah dan sekiranya menjadi pengedar akan mendapat imbuhan dalam bentuk pendapatan berdasarkan jumlah penjualan dalam sebulan. Di antara keempat-empat bentuk perniagaan jualan langsung ini, bentuk Pemasaran Berbilang Tingkat atau MLM merupakan kaedah pemasaran yang paling menonjol pada masa kini sama ada di peringkat tempatan atau pun antarabangsa. Menurut World Federation of Direct Selling Associations (WFDSA), sebuah persatuan jualan langsung terkenal di peringkat antarabangsa menganggarkan jumlah perniagaan melalui bentuk jualan langsung pada tahun 1997 ialah sebanyak US$80 billion dan disertai oleh lebih 25 juta orang jurujual bebas. Mengambil perniagaan MLM sebagai rujukan, anda akan mendapati peringkat-peringkat dalam kaedah pengedaran MLM begitu berbeza dengan kaedah pengedaran konvensional. Dengan merujuk kepada rajah berikut, KAEDAH PENGEDARAN TERUS Pengilang Syarikat jualan langsung Pengedar Pengguna KAEDAH PENGEDARAN KONVENSIONAL Pengilang Syarikat pemasaran tunggal Agen tunggal Pengedaran serantau/wilayah Peruncit Pengguna Jadual 1 : Perbezaan Kaedah Pengedaran Terus dan Kaedah Pengedaran Konvensional 8

9 9 Berdasarkan kepada bentuk-bentuk perniagaan jualan langsung di atas, anda berhak untuk membuat pilihan bagi menjadi tapak kepada perniagaan sendiri atau pun sebagai seorang usahawan jualan langsung. 2.3 APAKAH FAEDAH-FAEDAH MENYERTAI SISTEM JUALAN LANGSUNG DENGAN TUMPUAN KEPADA BENTUK MULTI-LEVEL MARKETING (MLM)? MLM MERUPAKAN SUATU PERNIAGAAN UNIK MLM merupakan salah suatu bentuk perniagaan terkini yang dianggap unik. Mengapakah dapat dianggap unik? Pertamanya, berdasarkan kepada pelan perniagaan dan pemasaran yang dikemukakan oleh syarikat-syarikat MLM ianya digambarkan sebagai mudah dan praktikal. Ini dapat dbuktikan melalui pencapaian-pencapaian pemimpin-pemimpin yang telah mencipta dan membina kejayaan dalam MLM di sesebuah syarikat. Kedua, MLM memerlukan anda berperanan untuk membentuk rangkaian atau jaringan perniagaan melalui konsep 3S iaitu selling, sponsoring, services dalam proses mengembangkan perniagaan, ini mengambarkan wujudnya saling bekerjasama antara rakan kongsi atau perkongsian pintar sebagai upline atau rakan kongsi sebagai downline. Ketiga, MLM membuka peluang kepada setiap individu atau pasangan untuk menyertai perniagaan ini termasuk mereka yang hendak memulakan perniagaan tetapi masalah modal yang tidak mencukupi. Keempat, kebijaksanaan untuk memahami apakah dimaksudkan dengan work smart dan work hard sebagai antara kunci kepada perniagaan MLM ini? Dan kelima, kami merupakan sebahagian daripada rangkaian kumpulan usahawanan MLM Hai-O yang berkredibiliti, berwibawa, berketerampilan dan menurut standardnya sebagai suatu suatu bentuk kerjaya. 2.4 CABARAN-CABARAN TERHADAP SISTEM JUALAN LANGSUNG MLM Adakah bentuk perniagaan MLM tidak menghadapi masalah-masalah atau cabarancabaran seperti dalam perniagaan berbentuk konvensional lain? Bagi sebahagian dari mereka yang menyertai perniagaan ini, masalah-masalah merupakan bentuk-bentuk cabaran yang terhasil daripada proses perubahan, perkembangan, dan kesinambungan sesuatu perniagaan untuk mencapai kematangan. Segala cabaran yang dihadapi dianggap sebagai suatu rintangan yang perlu ditangani dan diatasi dengan penuh kebijaksanaan serta kekreatifan, bukan suatu masalah yang tidak boleh diselesaikan atau tidak boleh lari kerana untuk mencipta kejayaan dan kecemerlangan dalam MLM, seni kebijaksanaan melalui kecekapan dalam perniagaan amatlah penting. Dalam konteks ini, terdapat dua cabaran penting terhadap bentuk perniagaan jualan langsung atau MLM iaitu pertama, mampukah syarikat jualan langsung tempatan menghadapi proses globalisasi yang dihubungkaitkan dengan dunia tanpa sempadan? Proses globalisasi merujuk kepada kemasukan syarikat jualan langsung luar bertaraf multinasional atau pelaburan luar untuk memasuki industri jualan langsung tempatan. Adakah ini tidak memberi kesan kepada syarikat dan industri jualan langsung tempatan? Di sini, akan wujud persaingan antara syarikat jualan langsung tempatan yang memiliki kemampuan pasaran agak terhad sesama sendiri, iaitu tidak berkembang di peringkat antarabangsa dan persaingan dari syarikat jualan langsung multinasional yang sudah memiliki jenama nama terkenal di peringkat antarabangsa. Untuk menghadapi persaingan ini syarikat jualan langsung tempatan hendaklah memperkukuhkan 9

10 10 kedudukan dalam industri tersebut dengan menggunakan berbagai strategi dan teknik lebih sistematik untuk menembusi dan menguasai pasaran, menundukkan atau menyaingi pesaing, atau membentuk kerjasama pintar dan mengembangkan rangkaian perniagaan ke peringkat serantau dan seterusnya ke peringkat antarabangsa. Bagi memperkukuhkan kedudukan syarikat melalui kerjasama pintar, sesebuah syarikat jualan langsung hendaklah menjadi ahli persatuan atau pertubuhan berkaitan dengan perniagaan ini bagi mengetahui dan mengikuti perubahanperubahan dan pembaharuan-pembaharuan dalam perniagaan jualan langsung sama ada di peringkat tempatan mahu pun di peringkat antarabangsa. Syarikat-syarikat jualan langsung tempatan terutama yang memiliki modal yang rendah dan kurang berdaya saing tetapi memiliki potensi untuk berkembang hendaklah membentuk gabungan atau konsortium. Penyenaraian syarikat di pasaran saham iaitu Bursa Saham Kuala Lumpur (BSKL) amat penting untuk meningkatkan jumlah pegangan modal melalui pengeluaran saham-saham kepada mereka yang berkepentingan dalam syarikat dan orang awam. Penyenaraian akan memperkukuhkan kedudukan dan kestabilan syarikat dalam menghadapi persaingan di pasaran. Kegagalan untuk bersaing akan menyebabkan syarikat jualan langsung tersebut menghadapi masa depan yang agak suram, hidup segan mati tak mahu atau sekejap timbul sekejap tenggelam. Keyakinan usahawan-usahawan MLM terhadap syarikat dan MLM akan terhakis, penuh dengan prasangka dan bersifat negatif sehingga melahirkan golongan yang anti-mlm. Kedua, cabaran dari sistem piramid (pyramid system) atau sistem binari (binary system) atau skim cepat kaya yang terlahir atau direkacipta dari pelan pemasaran perniagaan sesebuah syarikat jualan langsung sebagai suatu jalan mudah atau pintas untuk mencapai matlamat, iaitu kekayaan. Dalam konteks ini, anda tidak terlibat dalam penjualan produk atau perkhidmatan, sebaliknya penjualan konsep termasuk membeli stok atau membeli pangkat dan kedudukan, atau mengutip sejumlah wang sebagai pelaburan modal. Definisi mengenai perniagaan jualan langsung begitu jelas dibincangkan dalam berbagai sumber ilmu pengetahuan dan ini jelas bertentangan dengan konsep 3S dalam MLM iaitu Selling (penjualan), Sponsoring (penajaan), dan Services (perkhidmatan). Menjadi tanggungjawab kepada usahawan-usahawan MLM untuk mengajar dan mendidik masyarakat mengenai kemurnian sistem jualan langsung yang dianggap tulen berbanding dengan sistem piramid atau mana-mana sistem yang menimbulkan kecurigaan serta menghakis kepercayaan masyarakat untuk menyertainya. Perniagaan MLM menekankan kepada penjualan produk atau perkhidmatan secara terus kepada golongan pengguna manakala sistem piramid berbentuk konsep dan disyaratkan melaburkan sejumlah modal tertentu. Kegagalan masyarakat untuk membezakan antara sistem jualan langsung dan sistem piramid menyebabkan tanggapan mereka terhadap perniagaan MLM semakin terhakis terutamanya setelah kehilangan pelaburan modal dalam sistem piramid. Di sini pentingnya usahawan-usahawan MLM menjelaskan mengenai perbezaan antara kedua sistem ini kerana sebahagian daripada peranan usahawan ialah mendidik masyarakat pengguna, syarikat melalui Tatacara Kelakuan (code of conduct) dan kerajaan melalui Akta Jualan Langsung Proses globalisasi dan ancaman daripada sistem piramid atau lainnya dapat ditangani oleh sesebuah syarikat jualan langsung tempatan sekiranya mereka bertindak pro-aktif, sanggup menerima perubahan dan pembaharuan kepada sistem, dan sentiasa mengikuti perkembangan yang berlaku di peringkat antarabangsa. 10

11 11 BAHAGIAN 3 APAKAH KRITERIA-KRITERIA UNTUK MENCEBURI DAN MEMILIH SYARIKAT DALAM SISTEM JUALAN LANGSUNG Berdasarkan penyelidikan, penelitian, rumusan dan pengalaman sebagai salah seorang usahawan, perunding dan motivator MLM, seseorang yang ingin menjadi pengedar atau usahawan dalam dunia perniagaan MLM hendaklah mengambilkira beberapa kriteria asas sebagai garis panduan dan dalam memilih sesebuah syarikat jualan langsung. Kriteria-kriteria asas tersebut merangkumi pertama, memahami bentuk perniagaan sistem jualan langsung MLM ini; kedua, mengapakah anda ingin menyertai syarikat jualan langsung; ketiga, pemimpin dan kepimpinan dalam MLM (rakan kongsi penaja atau upline ); keempat, syarikat jualan langsung pilihan anda dan prospek masa depan; kelima, pelan pemasaran perniagaan; keenam, produk atau perkhidmatan yang ditawarkan; ketujuh, persatuan atau pertubuhan MLM; dan kelapan, win-win situation dan perkongsian pintar. 3.1 PEMIMPIN DAN KEPIMPINAN DALAM MLM Mengapakah rakan kongsi penaja di atas atau upline (pemimpin) diletakkan pada tempat pertama kriteria-kriteria tersebut? Dalam perniagaan MLM, kecuali anda seorang yang penuh dengan kreatif dan innovatif, anda memerlukan galakan, sokongan, bimbingan dan latihan berdasarkan ilmu pengetahuan dan pengalaman daripada orang atas sebagai pemimpin MLM. Setiap orang sama ada yang tidak berpendidikan, pendidikan rendah atau tinggi tidak dijadikan syarat atau halangan untuk menyertai perniagaan ini kerana perniagaan ini bersifat terbuka kepada semua orang. Syarikat jualan langsung dapat disinonimkan sebagai sebuah institusi pendidikan tidak rasmi atau universiti terbuka (open university), dan setiap orang yang menyertai perlu belajar mengenai jualan langsung secara berterusan tanpa batasan keilmuan. Di peringkat pemimpin dan kepimpinan MLM, dari atas sehingga ke paling bawah terdapat lapisanlapisan pemimpin mengikut pangkat dan kedudukan berdasarkan kepada pencapaian-pencapaian dalam syarikat tersebut dan diberikan pengiktirafan rasmi. Ini bermakna, seorang pengedar baru sekiranya bijak menggunakan peluang dan ruang di samping bersikap terbuka akan menerima motivasi dan bimbingan (konsultan), latihan dan garis-panduan dari beberapa lapisan pemimpin, dari peringkat pangkat rendah sehinggalah peringkat pangkat tinggi dalam kumpulan atau syarikat tersebut. Bagi pemimpin-pemimpin MLM yang berpandangan jauh serta bijaksana dan terbuka akan melihat rakan kongsi terbaru atau paling bawah kedudukan dalam kumpulannya dari segi hierarki penajaan sebagai direct-line (hubungan secara terus) walaupun pada hakikatnya berbentuk hubungan indirect-line (hubungan tidak terus). Pemimpin-pemimpin MLM memainkan peranan penting untuk merancang, merangka, membentuk strategi dan teknik, melaksanakan serta memberikan bimbingan secara berterusan kepada rakan kongsi, di samping membentuk serta memperkukuhkan jaringan kerjasama dalam kumpulan atau antara kumpulan. Ini menunjukkan bahawa peranan pemimpin amat penting kerana tidak mungkin tanggungjawab tersebut termasuk untuk melatih dan membimbing usahawan-usahawan dapat dilakukan oleh syarikat jualan langsung tersebut seratus-peratus, terutama sekiranya jumlah pengedar atau usahawan yang menyertainya sungguh tinggi. Maka itu sesebuah syarikat jualan langsung hanya melaksanakan rancangan-rancangan berdasarkan peranan dan tanggungjawab serta berdasarkan kemampuan yang terhad sebagai sebuah syarikat yang tertakluk dengan peraturan-peraturan dan 11

12 12 undang-undang yang dikuatkuasakan oleh pemerintah. Berdasarkan pernyataan ini, pemimpinpemimpin akan memberikan latihan dan bimbingan serta ilmu pengetahuan melalui mesyuarat, bengkel, seminar, konvensyen, dan penggunaan teknologi maklumat. Namun begitu, terdapat juga pemimpin-pemimpin MLM yang dianggap kurang berkesan kerana tidak begitu bijak dan kurang menggunakan akal ilmu pengetahuan (membaca, menganalisa), hanya mementingkan pangkat dan kedudukan serta mahu dikenali (glamour) melalui layanan karpet merah, bersifat tertutup pemikiran dan dunianya termasuk mengasingkan rangkaian, tidak berpandangan jauh dan kritis, maka ianya boleh mempengaruhi pencapaian anda untuk berjaya. Kesannya, perniagaan yang diusahakan oleh anda akan mengalami kemerosotan, tidak berkembang dan mungkin mati, malahan anda akan merasa kecewa amat sangat terhadap MLM dan juga akhirnya akan memberikan kesan buruk kepada sesebuah syarikat jualan langsung. Dalam konteks dunia MLM hari ini, kewibawaan dan kecemerlangan pemimpin-pemimpin dalam MLM diukur dan dibuktikan melalui penganugerahan dan pengiktirafan melalui pencapaian-pencapaian dalam sesebuah syarikat jualan langsung khasnya dan industri jualan langsung amnya. Untuk mengukur dan membuktikan pencapaian-pencapaian ini, maka kita boleh mengemukakan beberapa soalan atau persoalan antaranya ialah pertama, apakah pangkat atau kedudukan dalam syarikat tersebut atau bagaimanakah pengaruhnya terhadap syarikat atau kumpulannya?; kedua, berapa kerapkah terpilih untuk menghiasi media-massa sama ada bercetak atau elektronik sebagai salah seorang usahawan MLM yang diiktiraf pencapaiannya. Ini juga bermakna, memberikan kredit (kelebihan) kepada syarikat jualan langsung yang disertainya; ketiga, berapakah pendapatan pertamanya ketika mengusahakan jualan langsung dan kini sebulan dapat berapa atau apakah jenis kereta yang dipakainya atau apakah jenis rumah yang diduduki serta berapa buah rumah kini? Atau mengenai aset-asetnya. Keempat, berapa lamakah terlibat dalam perniagaan ini?; kelima, berapa besarkah kumpulannya dalam syarikat jualan langsung tersebut?; keenam, berapa ramaikah pemimpin-pemimpin MLM yang telah dilahirkan setaraf dengan kedudukannya?; dan melalui cara berfikir dan pemikiran yang dilontarkan agak unik yang membezakan dengan usahawan biasa; membentuk sistem dalam perniagaan jualan langsung kumpulannya; pro-aktif serta penghasilan-penghasilan berbentuk kreatif dan innovatif sama ada dalam bentuk sistem atau penulisan atau gerak-kerja; karisma (berwibawa) dan bijaksana serta berhikmah dalam menyelesaikan masalah dan dapat memberikan motivasi kepada pemimpin-pemimpin dan kepimpinan; membentuk, melebarkan dan mendalamkan jaringan perniagaan melalui penajaan tanpa henti, dan berkemampuan membibitkan aroma motivasi atau nilai-nilai kecemerlangan kepada rakan kongsi dalam kumpulan khasnya, dan kumpulan lain dalam syarikat amnya. Dalam konteks negara kita, berdasarkan saluran mediamassa secara perbandingannya terdapat beberapa buah syarikat jualan langsung yang diiktiraf keunggulannya sama ada syarikat jualan langsung tempatan atau multinasional. Salah satu gambaran pencapaian sesebuah syarikat jualan langsung ialah melahirkan ramai pemimpinpemimpin MLM yang diberikan penganugerahan dan pengiktirafan dalam perniagaan ini, di samping pendedahan pemimpin-pemimpin di media-massa. Namun begitu, sebagaimana dibincangkan tadi bukan semua upline merupakan pemimpin-pemimpin MLM yang memiliki kriteria-kriteria kepimpinan tersebut secara sempurna tetapi sudah tentu di kalangan yang baik ada yang terbaik, dan ini menunjukkan bahawa seseorang pemimpin MLM hendaklah secara berterusan belajar, kerana industri MLM sentiasa memerlukan pemimpin-pemimpin yang memiliki ilmu pengetahuan yang tinggi. 12

13 SYARIKAT JUALAN LANGSUNG PILIHAN ANDA DAN PROSPEK MASA DEPAN Dalam perniagaan MLM, kriteria memilih sesebuah syarikat jualan langsung yang ingin disertai amat penting selain pemimpin-pemimpin MLM dan kepimpinannya. Di negara kita, setiap orang mempunyai peluang terbuka untuk menjadi usahawan MLM sama ada untuk menyertai syarikat jualan langsung tempatan atau pun multinasional, atau pun yang belum, bakal atau yang telah disenaraikan di Papan Pertama MESB atau Papan Kedua MESB (dahulunya Bursa Saham Kuala Lumpur BSKL), sebagai sebahagian daripada kriteria untuk memilih syarikat. Berdasarkan penyelidikan, penelitian, rumusan dan pengalaman, adalah amat penting untuk kita mengetahui mengenai latar belakang sesebuah syarikat jualan langsung. Syarikat jualan langsung yang terpilih tersebut hendaklah berkedudukan kukuh dan stabil terutama dari segi modal berbayar dan modal kerja (pusingan) sama ada sebagai sebuah syarikat jualan langsung berbentuk induk atau pun sebagai sebuah anak syarikat kepada sesebuah syarikat induk yang berdaftar (lesen) dengan Kementerian Perdagangan Dalam Negeri dan Hal-Ehwal Pengguna (KPDNHEP) serta tertakluk di bawah Akta Jualan Langsung Adalah lebih baik, sekiranya syarikat jualan langsung tersebut berdaftar sebagai ahli biasa atau ahli bersekutu (lihat lampiran 1) dalam Persatuan Jualan Langsung Malaysia atau Direct Selling Associations of Malaysia (DSAM) yang ditubuhkan pada bulan Oktober 1978 dan merupakan ahli kepada WIDFSA. Pada masa kini, permohonan untuk mendapatkan lesen syarikat jualan langsung diajukan kepada KPDNHEP atau pembaharuan (renew) lesen jualan langsung dilakukan setahun demi setahun. Berdasarkan penilaian dan peraturan-peraturan yang telah ditetapkan, terdapat syarikat jualan langsung yang telah diberikan pembaharuan lesen untuk tempoh lima tahun. Berdasarkan kajian terhadap syarikat-syarikat jualan langsung di Malaysia, terdapat lebih lapan puluh buah syarikat menutup operasi sebelum tempoh dua tahun, lima belas peratus syarikat ditutup sebelum mencapai tempoh sepuluh tahun, dan hanya lima peratus syarikat sahaja yang dapat bertahan melebihi dari 10 tahun. Begitu juga mengenai modal berbayar sesebuah syarikat jualan langsung perlu diambilkira kerana ianya menentukan jaminan dan perlindungan kepada perniagaan yang disertai, apatah lagi apabila seseorang mengambil keputusan untuk menjadi usahawan MLM sebagai suatu kerjaya sepenuh masa. Majoriti syarikat jualan langsung memiliki modal berbayar sebanyak seratus ribu ringgit dan ke atas, amat kurang memiliki modal berbayar sebanyak sejuta ringgit, dan hanya terdapat beberapa buah syarikat sahaja yang memiliki modal sebanyak sepuluh juta ringgit atau lebih. Ini menunjukkan peluang dan potensi untuk mencapai kejayaan dan kecemerlangan amat cerah di syarikat yang beroperasi lebih daripada lima tahun dan memiliki modal berbayar yang tinggi. Perlu diingat, ini hanya merupakan salah satu kriteria dalam memilih sesebuah syarikat menurut sesetengah pandangan dan terbuka kepada perbincangan umum. Dalam konteks ini, perlu diambilkira akan wujudnya persaingan antara syarikat jualan langsung tempatan dan multinasional, dan dalam keadaan ini ianya bergantung kepada sejauhmanakah kebijaksanaan pentadbiran dan pengurusan serta pemimpinpemimpin MLM sesebuah syarikat itu untuk terus bersaing. Mengenai syarikat, pentadbiran dan pengurusan syarikat jualan langsung yang dipilih hendaklah bersifat profesional dan sistematik; bersikap pro-aktif dan terbuka; mengikuti arus perubahan dan pembaharuan dalam jualan langsung; mengadakan perbincangan dan mengambilkira pendapat pemimpin-pemimpin MLM syarikat; memberikan kerjasama, latihan dan bimbingan kepada para usahawan tanpa mengira kedudukan atau kumpulan tertentu semata-mata. Sebagaimana wawasan dan matlamat pemimpin-pemimpin MLM, pihak pentadbiran dan pengurusan syarikat juga mempunyai matlamat dan visi dalam perniagaan ini. Pihak syarikat akan merencana, merangka, dan melaksanakan 13

14 14 dasar-dasar dan rancangan-rancangan syarikat sama ada dalam jangka masa pendek atau panjang. Keperihatinan syarikat terhadap perkara-perkara ini amat penting kerana ianya juga akan menentukan mengenai kedudukan sesebuah syarikat jualan langsung itu sama ada akan stabil, kukuh, dan menguntungkan, atau pun dalam keadaan goyah dan mengalami kerugian besar. Inilah sebahagian dari kriteria mengenai syarikat jualan langsung yang perlu diambilkira dan ditimbangkan, dan hanya syarikat jualan langsung yang terunggul the best company sahaja dapat mengatasi masalah-masalah dan cabaran-cabaran dalam sistem jualan langsung. 3.3 PELAN PEMASARAN PERNIAGAAN Seterusnya wujud pula persoalan iaitu mengapakah anda bersetuju untuk menyertai perniagaan jualan langsung ini? Sedangkan, apabila disebut mengenai perniagaan MLM pada masa kini, biasanya digambarkan sebagai suatu bentuk perniagaan rendah kedudukan berbanding perniagaan konvensional lain atau pun bekerja makan gaji; penuh dengan perkara negatif; muslihat dan tipu daya termasuk penipuan, skandal dan perceraian dan sebagainya. Pandangan seumpama inilah yang harus dikikis daripada tanggapan umum terhadap perniagaan MLM dan hendaklah dimainkan oleh pengedar-pengedar atau usahawan-usahawan MLM yang tulen melalui kaedah mendidik orang ramai atau pengguna. Secara umumnya, penglibatan setiap orang dalam perniagaan MLM bermatlamat untuk mencapai kemuncak dalam kehidupan di dunia iaitu kebebasan. KEBEBASAN? Sebagai seorang berkerjaya usahawan MLM sepenuh masa terutamanya yang sudah mencipta kejayaan dan kecemerlangan, sudah tentu anda akan dapat mencapai tahap kebebasan dari segi kebebasan masa yang begitu fleksibel dengan jadual dan peraturan yang ditentukan sendiri; kebebasan ruang atau tempat untuk bergerak dalam kehidupan, dan kebebasan dari segi kewangan kerana ketika ini anda bukan mengejar duit tetapi duit sedang mengejar anda. Inilah kemuncak kepada pencapaian kejayaan dan kecemerlangan dalam perniagaan MLM sama ada di peringkat tempatan atau pun antarabangsa. Berbalik kepada kriteria dalam memilih sesebuah syarikat, pelan perniagaan atau pelan pemasaran amat penting kepada usahawan-usahawan MLM kerana ianya merupakan salah satu senjata dalam melaksanakan strategi dan teknik terutamanya untuk melakukan penajaan dan mengembangkan rangkaian perniagaan. Pelan perniagaan sesebuah syarikat jualan langsung mestilah mengandungi beberapa aspek berikut iaitu pertama, pelan yang adil kepada semua rakan kongsi tanpa mengira kumpulan dalam syarikat tersebut. Usahawan-usahawan MLM yang melaksanakan peranan dan tanggungjawab dengan penuh sistematik, disiplin, dedikasi, dan kuat berusaha akan mendapat imbuhan atau pendapatan setimpal, walaupun berkedudukan sebagai rakan kongsi yang ditaja (down-line). Malahan berpeluang untuk mengatasi rakan kongsi di atas sama ada pencapaian dalam bentuk pangkat dan kedudukan, atau pun pendapatan tanpa had, atau pun semakin membesarnya kumpulan atau rangkaian perniagaan kumpulan anda. Kedua, pelan hendaklah praktikal dan mudah dicapai sebagaimana yang dijanjikan. Dalam konteks ini, sebagai seorang pemimpin MLM, anda hendaklah meneliti dan mengkaji serta mengadaptasikan (menyesuaikan) pelan pemasaran tersebut kepada suatu bentuk yang realiti dapat dibuktikan dan bukan di atas kertas semata-mata atau sekadar teori semata-mata. Akhirnya, semakin mudah untuk kita menaja pengedar baru atau usahawan baru serta rakan kongsi yang sedia ada lebih berkeyakinan untuk mencipta kejayaan serta kecemerlangan dan mengecapi kebebasan dalam syarikat tersebut khususnya mengenai kesetiaan (loyalty) khasnya dan industri jualan langsung amnya. 14

15 PRODUK DAN PERKHIDMATAN Bagaimanakah pula dengan produk atau perkhidmatan yang ditawarkan oleh sesebuah syarikat jualan langsung? Produk atau perkhidmatan yang ditawarkan oleh sesebuah syarikat jualan langsung berbeza dengan produk atau perkhidmatan yang ditawarkan dalam bentuk perniagaan konvensional. Dalam konteks ini, pemilihan produk atau perkhidmatan amat penting kerana ianya berkait-rapat dengan hubungan perniagaan antara usahawan-usahawan MLM dengan rakan kongsi sedia ada atau bakal ditaja dan dengan golongan pengguna. Maka itu, anda hendaklah bijak memilih produk atau perkhidmatan yang asasnya bersesuaian dengan kemampuan anda untuk memasarkannya, atau pun produk atau perkhidmatan yang dianggap sebagai The Killer Product. Setiap syarikat jualan langsung, memiliki produk atau perkhidmatan yang dianggap unik berbeza dengan syarikat jualan langsung lain; dan sekiranya memiliki produk atau perkhidmatan yang serupa dari segi fungsi atau kegunaannya maka ianya bergantung kepada kebijaksanaan pemimpin-pemimpin usahawan MLM tersebut untuk menghadapi persaingan di pasaran, di samping berperanan untuk mendidik golongan pengguna. Produk atau perkhidmatan merupakan antara senjata utama untuk melakukan penjualan dan penajaan kepada seseorang pemimpin usahawan MLM, berdasarkan kepada kekuatan daya pemikiran dan kreatif dalam merangka, membentuk dan melaksanakan strategi dan teknik dalam sistem jualan langsung. Dalam konteks produk atau perkhidmatan ini, kejayaan pemimpinpemimpin sesebuah syarikat jualan langsung yang paling penting ialah apabila berjaya menjadikannya sebagai suatu jenama atau Brands atau pun mungkin sebagai Super Brands. Penjenamaan ini menjadikan pasaran produk atau perkhidmatan telah tersedia di pasaran, mudah dipasarkan dan akan membantu mengembangkan sayap perniagaan anda. 3.5 WIN-WIN SITUATION DAN PERKONGSIAN PINTAR Kriteria-kriteria dalam memilih sesebuah syarikat jualan langsung dapat digabungkan untuk membentuk win-win situation dan perkongsian pintar. Tanpa penggabungan dan saling berkerjasama antara kriteria-kriteria tersebut, perniagaan MLM yang anda dijalankan akan sentiasa berada dalam keadaan tidak seimbang dan tidak begitu stabil. Win-win Situations akan menunjukkan bagaimana pemimpin-pemimpin dan usahawan-usahawan MLM, pihak pentadbiran dan pengurusan syarikat jualan langsung, pelan pemasaran perniagaan, produk dan perkhidmatan, dan golongan pengguna akan sentiasa saling memerlukan, menjalinkan dan membentuk kerjasama atas peranan dan tanggungjawab masing-masing. Setiap komponen dalam perniagaan MLM tadi termasuklah golongan pengguna akan mendapat manfaat dan keuntungan sama ada dalam jangka masa pendek atau panjang. Bagaimanakah anda mahu memulakan perniagaan berbentuk jualan langsung? Pertama, anda hendaklah mengenalpasti sesebuah syarikat jualan langsung dan produk atau perkhidmatan yang ditawarkan bersesuaian atau menurut keselesaan serta kemampuan anda untuk memasarkan. Kedua, mengambil tempoh masa tertentu untuk membuat sesuatu keputusan. Ketiga, sentiasa menimbulkan persoalan atau bertanyakan kepada diri sendiri mengenai apa? mengapa? bagaimana? dan di mana? Bagi menimbulkan keyakinan kepada diri sendiri. Keempat, mendapatkan maklumat mengenai latar belakang syarikat dan melakukan kajiselidik terhadap usahawan-usahawan MLM yang menyertainya atau pernah terlibat dalam syarikat tersebut. Dan kelima, akhirnya melakukan penilaian berdasarkan maklumat dan bukti mengenai syarikat yang dipilih untuk disertai. 15

16 16 Berdasarkan kepada pernyataan di atas, ternyata anda telah diberikan satu garis panduan yang jelas dan tepat mengenai kriteria-kriteria dalam memilih sesebuah syarikat jualan langsung dan bagaimana untuk memulakan perniagaan MLM. Namun begitu, pernyataan tersebut terbuka kepada pintu perbincangan dan perbahasan kerana ianya lebih bersifat umum. Dalam konteks ini, menggunakan kebijaksanaan untuk memilih merupakah langkah permulaan yang terbaik dalam perniagaan jualan langsung, dan telah melepasi halangan atau rintangan pertama pada diri sendiri iaitu menerobos sempadan diri untuk berubah. 16

17 17 BAHAGIAN 5 SISTEM JUALAN LANGSUNG DAN PERNIAGAAN BERBENTUK KONVENSIONAL Sistem jualan langsung merupakan suatu bentuk perniagaan yang memiliki perbezaan dengan perniagaan berbentuk konvensional lain, walaupun pada asasnya sama iaitu berorientasikan keuntungan. Perbandingan yang diberikan bertumpu kepada perbezaanperbezaan bagi menunjukkan kelebihan-kelebihan perniagaan berbentuk MLM. 5.1 BIROKRASI : LESEN ATAU PERMIT PERNIAGAAN MLM Seseorang yang ingin menyertai sesebuah syarikat jualan langsung tidak diperlukan untuk mendapatkan lesen atau permit perniagaan. Menurut peraturan yang ditetapkan, anda akan diterima, dilantik dan diiktiraf sebagai seorang pengedar bebas atau wakil jualan syarikat tersebut hanya setelah anda ditaja dan mendaftarkan diri. Sebagai pengedar bebas anda terikat dengan peraturan dan etika yang telah digariskan oleh syarikat jualan langsung manakala syarikat tertakluk di bawah Akta Jualan Langsung 1993 dan pengguna dilindungi juga oleh Tribunal Tuntutan Pengguna (TTP). Berbeza dengan perniagaan berbentuk konvensional termasuk francais, anda dikehendaki memohon lesen atau permit perniagaan berdasarkan kepada jenis, modal, lokasi, cukai kastam atau eksais bergantung kepada bentuk perniagaan anda. Ini merupakan sebahagian dari proses birokrasi dalam perniagaan serta tertakluk kepada peraturanperaturan dan undang-undang yang ditentukan oleh kerajaan. Dengan merujuk kepada bentuk perniagaan francais, anda akan dikenakan peraturan-peraturan dan syarat-syarat yang ditentukan oleh pemilik francais induk dengan kadar yuran dan premium yang agak tinggi bergantung kepada jenama atau Brands produk atau perkhidmatan yang ditawarkan. 5.2 BAGAIMANA DENGAN MODAL? Adakah bentuk perniagaan jualan langsung tidak memerlukan modal? Dalam perniagaan MLM, modal yang digunakan tidak sekadar bergantung kepada sumber kewangan semata-mata. Bagi mereka yang tidak memiliki sumber kewangan, mereka memerlukan modal dalam bentuk yang berbeza tetapi tidak membebankan iaitu modal dari segi kreatif dan innovatif yang melambangkan kebijaksanaan dan kewibawaan dalam melaksanakan penjualan, penajaan dan perkhidmatan; modal dari segi kebijaksanaan menggunakan kontaks atau hubungan dalam lingkungan kehidupan, dan sebagainya. Ini menunjukkan modal yang digunakan adalah seminima mungkin dan tidaklah menjadi halangan kepada yang memiliki sumber kewangan yang mencukupi untuk terlibat dalam perniagaan ini. Sekiranya memiliki sumber kewangan yang mencukupi dan disertakan dengan beberapa modal bukan dalam bentuk sumber kewangan, anda akan muncul sebagai seorang usahawan MLM yang berjaya. Sebaliknya, walaupun anda memiliki sumber kewangan yang mencukupi tetapi tiada sokongan daripada modal bukan kewangan pastinya anda akan menghadapi masalah-masalah dan cabaran-cabaran yang lebih getir, dan akan menggugat keyakinan anda terhadap perniagaan jualan langsung. Ini bermakna dalam MLM modal berbentuk kewangan bukanlah suatu keutamaan penting dan risiko kerugian amat minima. Bentuk perniagaan konvensional, sama ada perniagaan kecil atau pun menubuhkan sebuah syarikat memerlukan modal dari segi kewangan dan menghadapi risiko kerugian lebih tinggi. Untuk menubuhkan sebuah syarikat, sejumlah besar modal diperlukan sebagai modal berbayar dan modal kerja bergantung kepada jenis perniagaan yang dijalankan; memerlukan premis tetap iaitu 17

18 18 pejabat sebagai pusat pentadbiran dan pengurusan perniagaan atau kedai sebagai pusat pameran dan jualan atau gudang sebagai pusat penyimpanan stok; memerlukan sejumlah tenaga kerja yang terlatih atau pun tidak; dan sebagainya. Sebahagian daripada modal ini merupakan aset tetap atau tidak tetap dalam perniagaan dan dalam masa yang sama juga merupakan satu bentuk tanggungan (liabiliti) kepada syarikat dari segi membayar pinjaman dari institusi kewangan, membayar sewa atau sewa-beli aset, membayar gaji pekerja, dan sebagainya. 5.3 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA Mengenai pengurusan sumber manusia (human management) dan tenaga kerja. Dalam perniagaan jualan langsung, seseorang usahawan MLM tidak memerlukan tenaga kerja atau pekerja berbanding perniagaan konvensional tetapi persamaan di antara keduanya ialah pengurusan sumber manusia. Dalam perniagaan MLM, tenaga kerja merupakan rakan kongsi yang ditaja dan kebijaksanaan melalui kaedah psikologi dengan kemahiran berkomunikasi dan bermotivasi akan dapat menguruskan sumber manusia. Kejayaan untuk menguruskan sumber manusia akan meningkatkan perniagaan kumpulan anda dan jaringan perniagaan. Dalam perniagaan konvensional anda memerlukan sejumlah tenaga kerja terlatih atau tidak dan memerlukan satu sistem pengurusan sumber manusia yang sistematik, kerana di sini terbentuk hubungan antara majikan dan pekerja yang digariskan melalui peraturan dan undang-undang yang telah ditetapkan oleh syarikat dan pihak pemerintah atau kerajaan. 5.4 PRODUK DAN PERKHIDMATAN Perniagaan MLM memperlihatkan bagaimana produk atau perkhidmatan disalurkan kepada golongan pengguna secara terus melalui tingkat atau perantaraan orang tengah yang tunggal iaitu usahawan-usahawan MLM. Kesannya, bagi sesetengah produk atau perkhidmatan yang ditawarkan oleh sesebuah syarikat jualan langsung amat rendah harganya berbanding di pasaran dan ini menguntungkan pengguna tersebut. Berbanding dengan bentuk perniagaan konvensional yang terpaksa melalui beberapa tingkat orang tengah untuk sampai ke tangan pengguna, dan sudah tentu akan mempengaruhi harga produk atau perkhidmatan tersebut di pasaran. Untuk lebih jelas mengenai tingkat-tingkat ini, lihat rajah berikut: 18

19 19 RAJAH 3 : SISTEM BERBILANG TINGKAT (MLM) DAN PERNIAGAAN KONVENSIONAL SISTEM BERBILANG TINGKAT (MLM) BENTUK PERNIAGAAN KONVENSIONAL Pengeluar/kilang Pengeluar/kilang Syarikat Pembekal/pemborong Pengedar Bebas (Usahawan MLM) Syarikat Pengguna Pengedar Berdaftar Wakil Pengedar Peruncit Pengguna Di samping itu pengguna yang bersifat konsumerisme (kepenggunaan) terhadap produk atau perkhidmatan tersebut akan menerima potongan harga yang berbeza, insentif, khidmat lepas jualan dan sebahagian pulangan sekiranya menjadi ahli kepada sesuatu syarikat jualan langsung berbanding konsumerisme di pasaran terbuka. 5.5 KONSEP DUNIA TANPA SEMPADAN Perniagaan MLM memperkenalkan konsep dunia tanpa sempadan atau pada masa kini seiring dengan proses perkembangan globalisasi. Perniagaan jualan langsung membenarkan penajaan di peringkat antarabangsa walau pun hanya merupakan sebuah syarikat jualan langsung tempatan atau pun kebiasaannya dilakukan oleh syarikat-syarikat berbentuk multinasional (antarabangsa) dengan membuka cawangan-cawangan atau wakil-wakil perniagaan di negaranegara lain. Di beberapa negara Asia termasuk negara kita, syarikat-syarikat jualan langsung bertaraf multinasional yang memiliki cawangan dan wakil syarikat telah memberikan saingan sengit kepada syarikat-syarikat jualan langsung tempatan dan menguasai sebahagian besar pasaran tempatan. Proses globalisasi telah membuka ruang kepada syarikat-syarikat multinasional ini yang mempunyai banyak kelebihan dari semua aspek untuk melebarkan sayap perniagaan dan kegagalan syarikat-syarikat jualan langsung tempatan untuk bersaing akan menyebabkan industri jualan langsung tempatan didominasi dari segi produk dan perkhidmatan yang ditawarkan. Untuk menghadapi persaingan ini syarikat-syarikat jualan langsung yang memiliki modal berbayar rendah 19

20 20 hendaklah bergabung membentuk satu konsortium dan melebarkan sayap perniagaan ke luar negara. Berbanding perniagaan konvensional, bukan semua bidang perniagaan mendapat saingan di pasaran daripada pelabur luar. Untuk mengembangkan sayap pelaburan perniagaan ke luar negara, sesebuah syarikat memerlukan perancangan perniagaan yang sistematik untuk jangka masa pendek dan panjang kerana risiko kerugian begitu tinggi sekiranya mengalami kegagalan berbanding melalui kaedah penajaan dalam perniagaan MLM. Untuk memudahkan pemahaman, secara umumnya perbezaan antara bentuk perniagaan jualan langsung dengan perniagaan konvensional atau francais dapat dibandingkan melalui jadual berikut: JADUAL 2 : PERBEZAAN KONSEP PERNIAGAAN JUALAN LANGSUNG KONVENSIONAL FRANCAIS MODAL Kurang RM100 untuk Melebihi empat angka Melebihi lima angka pendaftaran mengikut saiz mengikut jenama PENGALAMAN Tidak memerlukan Memerlukan kemahiran Kurang diperlukan kerana pendidikan tinggi atau dan pengalaman dalam bantuan dari segi pengupengalaman bidang yang diceburi rusan dan latihan diberi MASA Fleksible dengan Banyak diperlukan Banyak diperlukan menyusun jadual (padat) (padat) mengikut keperluan SOKONGAN Banyak latihan dan Tiada atau sendiri Ada Bimbingan, kursus, dan motivasi SUMBER MANUSIA Tidak perlu pekerja Perlu pekerja. Kena Perlu pekerja. Sama hanya menaja bayar gaji pekerja, dengan konvensional elaun, KWSP, Socso dan kebajikan RISIKO Tiada risiko Pulangan lambat, Kurang risiko tetapi beban hutang, keku- boleh kerugian rangan modal, kerugi- berbanding konvenan, bankrap dsbnya sional 20