TELEKOM MALAYSIA BERHAD ( P) RASIONAL KONSEP. Abad Ke 21 sudah tiba. Di mana cabaran perubahan bertambah ketara.

Transcription

1 ( P) L a p o r a n T a h u n a n RASIONAL KONSEP Abad Ke 21 sudah tiba. Di mana cabaran perubahan bertambah ketara. Menjanjikan kehidupan yang lebih selesa buat semua. Seperti cara kita berhubung. Lebih cepat, lebih murah dan dengan serta merta. Dari talian tetap hingga ke selular dan seterusnya ke Internet pula. Menyambungkan anda merata-rata dan di mana-mana. Telekom Malaysia tetap di sana, di barisan depan arus revolusi semasa. Jentera penggerak utama teknologi komunikasi maklumat. Kami sedang menjelma, sedia menghadapi cabaran dunia yang diteroka. Kami pesat maju ke hadapan sana, mengambil langkah... bersama-sama. Berhijrah ke arah Syarikat Komunikasi Generasi Akan Datang.

2 Kandungan Sentuhlah Lihat Belajarlah Notis Mesyuarat Agung Tahunan 4 Kalendar Kewangan 5 Maklumat Penting Kewangan Kumpulan Lima-Tahun 6 Prestasi Kewangan Kumpulan Analisa Segmen Kumpulan 9 Perangkaan Perniagaan & Lain-lain 10 Ulasan Kewangan Kumpulan 11 Maklumat Korporat 18 Profil Lembaga Pengarah 20 Tadbir Urus Korporat 27 Layarilah... Jawatankuasa Audit 30 Jawatankuasa Pengurusan 32 Laporan Pengerusi 40 Laporan Ketua Eksekutif 46 Laporan Operasi TelCo 54 Rencana I: Ke Arah Masa Depan 72 Telekom Multimedia 74 Rencana II: Konvergens Industri: Menangani Peluangpeluang Multimedia 80 ServiceCo 82 Rencana III: Selular Jurang Generasi Ke-3 86 Anak-anak Syarikat 90 Operasi Kawasan 100 Pelaburan Antarabangsa 102 Peristiwa-peristiwa Penting Sepanjang Tahun Tanggungjawab Korporat & Sosial 119 Penyata Kewangan 126 Perangkaan Pemegang Saham 170 Senarai 20 Pemegang Saham Utama 171 Maklumat Pemegang Saham dan Pelabur 172 Nilai Buku Bersih Tanah dan Bangunan 173 Kegunaan Harta 174 Borang Proksi dihubungkan Dengarlah... Berjaya dunia maya

3 notis Mesyuarat Agung Tahunan 9Mei 2000 Mesyuarat Agung Tahunan ke-15. Dengan ini diberitahu bahawa Mesyuarat Agung Tahunan Syarikat yang ke-enambelas akan diadakan pada jam pagi, hari Selasa, 15 Mei 2001 di Grand Nirwana Ballroom, Hotel Mutiara Kuala Lumpur (dahulu dikenali sebagai Hotel Hilton Kuala Lumpur), Jalan Sultan Ismail, Kuala Lumpur untuk tujuan-tujuan berikut:- 1. Untuk menerima, menimbang dan meluluskan Akaun-akaun yang telah diaudit bagi tahun berakhir 31 Disember 2000 beserta Laporan-laporan Pengarah dan Juruaudit berkaitan dengannya. (Resolusi Biasa 1) 2. Untuk meluluskan pengisytiharan dividen sesaham yang pertama dan terakhir sebanyak 10 sen (setelah ditolak 28% Cukai Pendapatan Malaysia). (Resolusi Biasa 2) 3. Untuk melantik semula Pengarah-pengarah berikut yang bersara di bawah Artikel 98:- (i) YB. Dato Ir. Haji Mohd Zin bin Mohamed (Resolusi Biasa 3) (ii) Dato Dr. Mohd Munir bin Abdul Majid (Resolusi Biasa 4) (iii) Ir. Prabahar s/o N. K. Singam (Resolusi Biasa 5) (iv) Lim Kheng Guan (Resolusi Biasa 6) (v) Rosli bin Man (Resolusi Biasa 7) (vi) Tan Poh Keat (Resolusi Biasa 8) (vii) Dato Dr. Halim bin Shafie (Resolusi Biasa 9) (viii) Dato Abdul Majid bin Haji Hussein (Resolusi Biasa 10) 4. Untuk melantik semula Dato Ir. Muhammad Radzi bin Haji Mansor yang bersara di bawah Artikel 103. (Resolusi Biasa 11) 5. Untuk meluluskan yuran dan bayaran Pengarah-pengarah. (Resolusi Biasa 12) 6. Untuk melantik Juruaudit dan memberi kuasa kepada Pengarah-pengarah menetapkan bayaran mereka. (Resolusi Biasa 13) 7. Sebagai Urusan Khas Untuk menimbang dan jika difikirkan wajar meluluskan resolusi biasa berikut:- Resolusi Biasa 14 BAHAWA tertakluk kepada Akta Syarikat 1965, Tataurus Syarikat, kelulusan dari Bursa Saham Kuala Lumpur (BSKL) dan badan Kerajaan atau pihak berkuasa lain, di mana kelulusan tersebut diperlukan, kuasa sepenuhnya adalah dengan ini diberi kepada Lembaga Pengarah selaras dengan Seksyen 132D Akta Syarikat 1965, untuk memperuntukkan dan menerbitkan saham-saham di dalam modal Syarikat pada bila-bila masa dengan terma dan syarat-syarat dan tujuan-tujuan tertentu sebagaimana Pengarah-pengarah, pada budi bicara mutlak mereka beranggapan patut, dengan syarat bilangan agregat saham yang akan diterbitkan, tidak melebihi 10% daripada modal saham terbitan Syarikat. Dengan ini juga diberitahu bahawa seseorang Pendeposit akan hanya layak untuk menghadiri Mesyuarat ini berhubung dengan:- a. Saham-saham yang didepositkan ke Akaun Sekuriti Pendeposit pada atau sebelum jam tengahari pada 30 April 2001 (bagi saham-saham yang dikecualikan dari Deposit Mandatori); b. Saham-saham yang dipindahkan ke Akaun Sekuriti Pendeposit pada atau sebelum jam tengahari pada 30 April 2001 berkaitan dengan Pindahan Biasa; c. Saham-saham yang dibeli di BSKL atas dasar kelayakan menurut Peraturan-peraturan BSKL. Pemegang-pemegang saham diingatkan bahawa selaras dengan Akta Perindustrian Sekuriti (Depositori Pusat) (Pindaan) (No. 2), 1998 yang berkuatkuasa pada 1 November 1998, saham-saham yang tidak didepositkan dengan Malaysian Central Depository Sdn. Bhd. pada atau sebelum jam tengahari pada 1 Disember 1998 dan tidak dikecualikan dari Deposit Mandatori, telah dipindahkan kepada Menteri Kewangan. Justeru itu, kelayakan untuk menghadiri Mesyuarat ini bagi saham-saham yang tidak didepositkan itu dimiliki oleh Menteri Kewangan. NOTIS PENUTUPAN BUKU UNTUK PEMBAYARAN DIVIDEN Dengan ini juga diberitahu bahawa seseorang Pendeposit adalah layak untuk menerima dividen hanya berhubung dengan:- a. Saham-saham yang didepositkan ke Akaun Sekuriti Pendeposit pada atau sebelum jam tengahari pada 17 Mei 2001 (bagi saham-saham yang dikecualikan dari Deposit Mandatori); b. Saham-saham yang dipindahkan ke Akaun Sekuriti Pendeposit pada atau sebelum jam tengahari pada 21 Mei 2001, berkaitan dengan Pindahan Biasa; c. Saham-saham yang dibeli di Bursa Saham Kuala Lumpur atas dasar kelayakan mengikut Peraturan-peraturan Bursa Saham Kuala Lumpur. Pemegang-pemegang saham diingatkan bahawa selaras dengan Akta Perindustrian Sekuriti (Depositori Pusat) (Pindaan) (No. 2), 1998 yang berkuatkuasa pada 1 November 1998, saham-saham yang tidak didepositkan dengan Malaysian Central Depository Sdn Bhd pada atau sebelum jam tengahari pada 1 Disember 1998 dan tidak dikecualikan dari Deposit Mandatori, telah dipindahkan kepada Menteri Kewangan. Justeru itu, dividen bagi saham-saham yang tidak didepositkan itu akan dibayar kepada Menteri Kewangan. Dengan perintah Lembaga Pengarah Wang Cheng Yong Zaiton Ahmad Setiausaha-setiausaha Kuala Lumpur Tarikh: 19 April 2001 Nota: (i) Seorang ahli yang berhak menghadiri dan mengundi dalam Mesyuarat ini berhak melantik seorang proksi untuk menghadiri dan mengundi bagi pihak dirinya. Seorang proksi tidak semestinya seorang ahli Syarikat. (ii) Suratcara perlantikan proksi hendaklah dibuat secara bertulis oleh pelantik atau pihak yang berkuasa yang dilantik di bawah surat wakil kuasa atau jika sekiranya pelantik adalah sebuah perbadanan, samada disempurnakan dengan cop mohornya atau disempurnakan oleh pegawai atau wakil kuasa yang dilantik di bawah surat wakil kuasa. (iii) Suratcara perlantikan proksi mestilah dikemukakan ke Pejabat Pendaftar Saham Syarikat, Tenaga Koperat Sdn Bhd, Tingkat 20, Plaza Permata (dahulu dikenali sebagai IGB Plaza), Jalan Kampar melalui Jalan Tun Razak, Kuala Lumpur, tidak lewat dari 48 jam sebelum waktu yang ditetapkan bagi mengadakan Mesyuarat tersebut atau sebarang penundaannya. (iv) Nota Penjelasan untuk Resolusi Biasa No. 14 Selaras dengan rancangan Syarikat untuk memperkembangkan/mempelbagaikan perniagaannya, Syarikat pada masa ini sedang giat mengkaji bidang-bidang yang boleh diterokai untuk memperluaskan skop operasi dan meningkatkan sumber pendapatan Syarikat. Memandangkan perkembangan/kepelbagaian aktiviti-aktivitinya mungkin melibatkan penerbitan saham-saham baru, Pengarah-pengarah, dalam keadaan sekarang, perlu mengadakan mesyuarat agung untuk meluluskan penerbitan saham-saham baru walaupun jumlah yang terlibat adalah kurang dari 10% daripada modal terbitan saham Syarikat. Untuk mengelakkan sebarang kelewatan dan peningkatan kos yang terbabit dalam mengadakan mesyuarat agung bagi meluluskan penerbitan saham-saham baru, ia adalah difikirkan wajar agar Pengarah-pengarah diberi kuasa untuk menerbitkan sahamsaham di dalam Syarikat sehingga satu jumlah yang tidak melebihi 10% daripada jumlah keseluruhan modal terbitan saham Syarikat pada masa ini untuk tujuan-tujuan yang difikirkan sesuai dan patut oleh Pengarah-pengarah bagi kepentingan Syarikat. Kuasa ini, melainkan dibatal atau diubah di dalam sesuatu mesyuarat agung, akan berakhir pada Mesyuarat Agung Tahunan Syarikat yang akan datang. Kalendar KEWANGAN 19Mei 2000 Pengumuman keputusan suku tahun pertama yang disatukan yang belum diaudit bagi tiga bulan berakhir 31 Mac Jun 2000 Tarikh pembayaran dividen yang pertama dan terakhir sebanyak 10.0 sen sesaham (Dikecualikan Cukai Pendapatan Malaysia) bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Ogos 2000 Pengumuman keputusan suku tahun kedua yang disatukan yang belum diaudit bagi enam bulan berakhir 30 Jun November 2000 Pengumuman keputusan suku tahun ketiga yang disatukan yang belum diaudit bagi sembilan bulan berakhir 30 September Februari 2001 Pengumuman keputusan suku tahun keempat yang disatukan yang telah diaudit dan dividen yang dicadangkan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember April 2001 Pengeluaran Notis Mesyuarat Agung ke-16, Notis Pembayaran Dividen dan Penutupan Buku, dan Laporan Tahunan bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Mei 2001 Mesyuarat Agung Tahunan ke Mei 2001 Penutupan Buku untuk menentukan hak bagi dividen. 15 Jun 2001 Tarikh pembayaran dividen yang pertama dan terakhir sebanyak 10.0 sen sesaham ditolak cukai sebanyak 28% bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Dengan ini juga diberitahu bahawa Buku Pendaftaran Ahli-ahli akan ditutup dari 22 Mei 2001 hingga 24 Mei 2001 (termasuk kedua-dua tarikh tersebut) bagi menentukan kelayakan ke atas dividen. Pembayaran dividen, jika diluluskan oleh Pemegangpemegang mesyuarat saham pada Mesyuarat Agung Tahunan Syarikat yang ke-enambelas, akan agung dibayar pada 15 Jun 2001 kepada tahunan Pemegang-pemegang saham yang tersenarai dalam Rekod Pendeposit pada 21 Mei

4 maklumat penting kewangan kumpulan lima tahun 10,000 8,000 6,000 6, , , , , ,000 2,400 1,800 2, , ,000 1,600 1,200 1, , ,000 2,000 1, , , Dalam juta ' 97' 98' 99' 00' 96' 97' 98' 99' 00' 96' 97' 98' 99' 00' Pendapatan Operasi (RM Juta) Keuntungan Sebelum Cukai (RM Juta) Keuntungan Selepas Cukai (RM Juta) 1. Pendapatan operasi 6, , , , , Keuntungan sebelum cukai# 2, , , , Keuntungan selepas cukai# 1, , Keuntungan selepas cukai dan kepentingan minoriti# 1, , Jumlah dana pemegang saham# 12, , , , , Jumlah aset# 19, , , , , Jumlah pinjaman 3, , , , , ,000 12,000 9,000 6,000 12, , , , , ,000 24,000 18,000 12,000 19, , , , , ,000 8,000 6,000 4,000 7, , , ,436.0 KADAR PERTUMBUHAN BERBANDING TAHUN-TAHUN SEBELUMNYA 1. Pendapatan operasi 22.2% 11.7% 11.4% 1.8% 12.5% 2. Keuntungan sebelum cukai# 24.3% 70.8% 202.4% 52.1% 23.0% 3. Jumlah dana pemegang saham# 10.5% 6.8% 5.3% 5.0% 7.9% 4. Jumlah aset# 10.9% 20.6% 6.4% 0.0% 6.4% 5. Jumlah pinjaman 3.2% 115.8% 1.0% 2.0% 4.7% 3, , ' 97' 98' 99' 00' 96' 97' 98' 99' 00' 96' 97' 98' 99' 00' Jumlah Dana Pemegang Saham (RM Juta) Jumlah Aset (RM Juta) 2,000 3,624.5 Jumlah Pinjaman (RM Juta) NISBAH Pulangan di atas dana pemegang saham# 15.7% 1.4% 12.2% 7.6% 5.3% 2. Pulangan di atas jumlah aset# 9.6% 0.7% 5.7% 3.7% 2.6% 3. Nisbah hutang Kadar dividen 17.5% 12.0% 10.0% 10.0% 10.0% 5. Liputan dividen*# Perolehan sesaham*# Asas 63.3 sen 5.2 sen 48.2 sen 31.6 sen 22.9 sen 7. Sandaran harta ketara bersih sesaham*# sen sen sen sen sen 8. Maklumat harga saham Tinggi** RM24.30 RM15.20 RM13.10 RM14.70 RM17.70 Rendah RM19.70 RM6.95 RM4.34 RM7.55 RM9.65 * Angka-angka perbandingan untuk tahun 1996 telah diselaraskan untuk terbitan bonus dalam tahun # Angka-angka perbandingan untuk tahun telah dinyatakan semula selaras dengan perubahan polisi berkenaan perakaunan bagi perbezaan pertukaran mata wang asing selaras dengan pelarasan tahun lepas atas bahagian Kumpulan dalam keuntungan tolak kerugian selepas pengambilalihan syarikat bersekutu seperti yang dinyatakan dalam catatan 33 kepada penyata kewangan. ** Harga tinggi untuk 1997 telah dicatatkan pada Januari dan telah diselaraskan untuk terbitan bonus dalam tahun ' 97' 98' 99' 00' 96' 97' 98' 99' 00' 96' 97' 98' 99' 00' Pulangan di atas Dana Pemegang Saham (%) Pulangan di atas Jumlah Aset (%) Nisbah Hutang

5 PENDAPATAN OPERASI Telefon Perniagaan 39.1% analisa segmen kumpulan Telefon Kediaman 31.6% Telefon Selular 11.2% Perkhidmatan Data 9.3% PENDAPATAN OPERASI BAGI TAHUN BERAKHIR 31 DISEMBER 2000 Lain-Lain 8.8% Mengikut Kegiatan Telekomunikasi 94.2% Mengikut Lokasi Geografi Malaysia 96.5% Bukan Telekomunikasi 5.8% Luar Negara 3.5% prestasi kewangan kumpulan 2000 KEUNTUNGAN SEBELUM CUKAI BAGI TAHUN BERAKHIR 31 DISEMBER 2000 Mengikut Kegiatan Telekomunikasi 92.6% Mengikut Lokasi Geografi Malaysia 97.3% Bukan Telekomunikasi 7.4% Luar Negara 2.7% PENGAGIHAN PENDAPATAN Kos Operasi 54.1% Susutnilai 27.3% Keuntungan Selepas Cukai 7.7% Kos Pembiayaan Bersih 4.8% Cukai 6.1% ASET DIGUNAKAN PADA 31 DISEMBER 2000 Mengikut Kegiatan Telekomunikasi 97.6% Bukan Telekomunikasi 2.4% Mengikut Lokasi Geografi Malaysia 93.1% Luar Negara 6.9% 8 9

6 perangkaan Perniagaan & Lain-lain ulasan Kewangan Kumpulan Tahun berakhir 31 Disember BUTIR-BUTIR PELANGGAN 1. Telefon kediaman 2,738,201 3,052,203 3,226,879 3,258,044 3,405, Telefon perniagaan 1,033,113 1,170,839 1,157,269 1,172,755 1,228, Telefon awam 137, , , , , Teleks 4,548 4,095 3,406 3,196 2, Litar suwa 40,898 46,269 50,636 61,280 63, Maypac 2,847 2,815 3,742 2,835 2, Toll Free 1,009 1,780 1,102 1,295 1, ISDN 1,949 4,576 8,866 18,089 34, Jumlah talian ibusawat terus 3,771,314 4,223,042 4,384,148 4,430,799 4,634, Jumlah talian setiap 100 penduduk MUATAN RANGKAIAN ( 000) 1. Kilometer pasangan kabel 28,333 29,551 29,878 30,069 30, Kilometer fiber Talian ibusawat 5,916 6,414 7,190 7,337 7, Talian ibusawat antarabangsa PRODUKTIVITI 1. Jumlah anggota 27,516 27,484 27,089 25,442 24, Bilangan talian setiap anggota MUTU PERKHIDMATAN 1. Jumlah laporan kerosakan bagi setiap talian telefon Jumlah aduan setiap 1,000 talian telefon Baik pulih kerosakan litar suwa (dalam 24 jam) PENDAPATAN OPERASI Untuk tahun kewangan berakhir 31 Disember 2000, Telekom Malaysia telah mencatatkan 8.9% peningkatan dalam pendapatan operasi terutamanya disebabkan hasil telefon yang meningkat akibat dari pertumbuhan pelanggan untuk talian tetap dan ISDN. Pendapatan dari perkhidmatan data (termasuk litar suwa dan COINS) serta perkhidmatan internet & multimedia masing-masing telah meningkat sebanyak 10.4% dan 30.7%. Pada peringkat Kumpulan, pendapatan operasi tahun semasa sebanyak RM8,815.7 juta adalah 12.5% (RM982.7 juta) lebih tinggi daripada RM7,833.0 juta yang dicatatkan dalam tahun Semua perkhidmatan telah merekodkan pertumbuhan kecuali lain-lain perkhidmatan yang mencatatkan penurunan sebanyak 10.2% (RM26.7 juta). Perkhidmatan telefon, data serta perkhidmatan bukan telekomunikasi merupakan penyumbang utama kepada peningkatan hasil. Pendapatan perkhidmatan telefon telah meningkat sebanyak 11.2% (RM726.2 juta) terutamanya disumbangkan oleh Syarikat, Telekom Cellular Sdn Bhd, MTN Networks (Private) Limited dan TM International (Bangladesh) Limited kesan dari peningkatan dalam pelanggan dan perkembangan perniagaan. Pendapatan dari perkhidmatan-perkhidmatan bukan telekomunikasi telah meningkat sebanyak 54.2% (RM156.8 juta) terutamanya disebabkan oleh sumbangan daripada Telekom Smart School Sdn Bhd yang hanya memulakan operasi pada akhir tahun Universiti Telekom Sdn Bhd juga mencatatkan peningkatan di dalam pendapatan sebanyak RM31.0 juta.. Tiada perubahan yang ketara dalam campuran pendapatan Kumpulan. Perkhidmatan telefon yang merupakan perniagaan utama Kumpulan telah menyumbangkan 81.9% (1999: 82.9%) daripada jumlah pendapatan operasi Kumpulan di mana perkhidmatan asas telefon dan ISDN menyumbangkan 70.7% (1999: 73.7%) dan baki 11.2% (1999: 9.2%) adalah daripada perkhidmatan telefon selular. Sumbangan daripada perkhidmatan data, perkhidmatan internet & multimedia serta lain-lain perkhidmatan telekomunikasi adalah masing-masing sebanyak 9.3% (1999: 9.2%), 1.1% (1999: 0.9%) dan 2.6% (1999: 3.3%). Pendapatan dari perkhidmatan-perkhidmatan bukan telekomunikasi yang merangkumi hasil dari syarikatsyarikat subsidiari yang tidak terlibat dalam industri telekomunikasi telah menyumbangkan 5.1% (1999: 3.7%) kepada pendapatan operasi Kumpulan. pendapatan operasi 4,000 3,200 2,400 3, , , , , ' 00' 99' 00' 99' 00' 99' 00' 99' 00' Telefon Perniagaan Telefon Kediaman Pendapatan Operasi (RM Juta) Telefon Selular Perkhidmatan Data Lain-lain Perkhidmatan 10 11

7 KOS OPERASI Telekom Malaysia telah mencatatkan 32.1% (RM1,705.9 juta) peningkatan dalam kos operasi terutamanya disebabkan oleh peningkatan dalam kos buruh dan faedah persaraan, pembayaran tempatan dan antarabangsa, hapuskira pelaburan dan hutang lapuk dalam syarikat-syarikat subsidiari dan peruntukan untuk susutnilai yang kekal dalam pelaburan jangka panjang. Kos operasi Kumpulan telah meningkat sebanyak 12.0% (RM792.7 juta) dari RM6,596.7 juta kepada RM7,389.4 juta terutamanya disebabkan oleh peningkatan kos oleh Syarikat seperti yang disebutkan di atas, Telekom Cellular Sdn Bhd dan Telekom Smart School Sdn Bhd. Telekom Cellular Sdn Bhd telah mencatatkan 17.3% peningkatan dalam kos operasi disebabkan oleh pengembangan perniagaan yang juga menyumbangkan peningkatan dalam pendapatan operasi. Kos yang tinggi bagi Telekom Smart School Sdn Bhd disebabkan oleh operasi sepenuhnya dalam tahun Peruntukan luar biasa untuk pelupusan aset dan peralatan sebanyak RM304.0 juta juga menyumbang kepada peningkatan dalam kos operasi Kumpulan. KOS PEMBIAYAAN BERSIH Kos pembiayaan bersih bagi tahun semasa adalah sebanyak RM432.1 juta iaitu 12.8% lebih rendah berbanding dengan tahun Pendapatan faedah yang tinggi yang dicatatkan oleh Syarikat dan beberapa syarikat subsidiari adalah merupakan faktor penyumbang utama. kos pembiayaan ' 00' bersih Kos Pembiayaan Bersih (RM Juta) Kos Pembiayaan Pendapatan Faedah 3,500 2,800 2,100 1, , , ' 00' Susutnilai Kos Operasi (RM Juta) , ' 00' Tenaga Pekerja Berkaitan dengan komposisi kos operasi pula, susutnilai masih merupakan kos komponen yang terbesar untuk Kumpulan diikuti dengan kos buruh, pembayaran tempatan dan antarabangsa, perbelanjaan hutang ragu dan lapuk, bekalan dan inventori dan sebagainya. kos operasi ' 00' Pembayaran Tempatan dan Antarabangsa ' 00' Bekalan dan Inventori ' 00' Hutang Lapuk dan Hutang Ragu 1, , ' 00' Lain-lain Kos Operasi KEUNTUNGAN SEBELUM CUKAI Keuntungan sebelum cukai Kumpulan meningkat sebanyak 23.0% (RM233.8 juta) iaitu dari RM1,017.0 juta kepada RM1,250.8 juta walaupun memperolehi sumbangan negatif daripada syarikat-syarikat bersekutu luar negara berjumlah RM20.2 juta. Seperti pada tahun-tahun lepas, Telkom SA Limited dan Ghana Telecommunications Company Limited merupakan penyumbang utama di antara usahasama-usahasama luar negara. Kedua-dua syarikat ini telah menyumbang sebanyak RM174.9 juta (1999: RM269.6 juta) kepada keuntungan sebelum cukai Kumpulan. Walau bagaimanapun, sumbangan positif tersebut tidak mencukupi untuk menanggung kerugian yang telah dicatatkan oleh Digital Phone Company Limited. Walaupun terdapat peningkatan 23% dalam keuntungan sebelum cukai untuk tahun 2000, keuntungan selepas cukai dan kepentingan minoriti telah menurun dari RM951.9 juta kepada RM705.2 juta, satu penurunan sebanyak 25.9% (RM246.7 juta) kerana tiada perbelanjaan cukai diperuntukkan pada tahun 1999 yang merupakan tahun pengecualian cukai. 2,500 2,000 1,500 1, ,404.5 keuntungan sebelum cukai 2, ' ' 2, , ' Keuntungan Sebelum Cukai (RM Juta) 1, , ' 1, ' Kumpulan Syarikat 12 13

8 ASET-ASET Jumlah aset Kumpulan telah meningkat dari RM25,630.1 juta pada tahun 1999 kepada RM27,266.9 juta pada tahun 2000 disebabkan oleh pertambahan dalam penghutang perniagaan dan lain-lain penghutang serta tunai dan bersamaan tunai. Penghutang perniagaan dan lain-lain penghutang telah meningkat sebanyak 35.9% (RM1,051.2 juta) akibat daripada peningkatan sebanyak 12.5% di dalam pendapatan operasi. Peningkatan di dalam tunai dan bersamaan tunai sebanyak RM2,215.7 juta (1999: RM1,036.6 juta) terutamanya disebabkan oleh perolehan daripada USD300.0 juta 8% Nota Jaminan matang 2010 yang telah diterima di akhir tahun. Pelaburan jangka panjang menurun sebanyak 35.2% (RM78.6 juta) disebabkan peruntukan untuk susutnilai kekal. Akibat dari keuntungan selepas cukai yang rendah, pulangan ke atas jumlah aset telah berkurang dari 3.7% dalam tahun 1999 kepada 2.6% dalam tahun DANA PEMEGANG SAHAM Dana pemegang saham Kumpulan telah bertambah sebanyak RM979.2 juta kepada RM13,422.5 juta. Pertambahan tersebut terutamanya adalah disebabkan oleh penerbitan saham baru di bawah Skim Opsyen Saham Pekerja (Skim Opsyen) dan juga dari keuntungan tersimpan. Dana pemegang saham yang tinggi dan keuntungan yang boleh diagihkan kepada pemegang saham yang rendah telah mengakibatkan penurunan yang ketara dalam pulangan atas dana pemegang saham daripada 7.6% dalam tahun 1999 kepada 5.3% dalam tahun Perolehan sesaham (EPS) merosot sebanyak 8.7 sen kepada 22.9 sen disebabkan keuntungan yang berkurangan dan saham berbayar yang lebih tinggi. Dividen yang dicadangkan untuk tahun kewangan berakhir 31 Disember 2000 adalah 10.0 sen ditolak cukai sebanyak 28% (RM223.2 juta) berbanding dengan 10.0 sen dikecualikan Cukai Pendapatan Malaysia (RM305.0 juta) pada tahun Perolehan sesaham yang rendah mengakibatkan penurunan dalam liputan dividen daripada 3.2 dalam tahun 1999 kepada 2.3 dalam tahun aset-aset 2000 Jumlah Aset 2000 Aset dan Peralatan 68.6% Penghutang Perniagaan dan Lain-lain Penghutang 14.6% Tunai dan Bersamaan Tunai 8.1% Syarikat-syarikat Bersekutu 4.6% pemegang dana saham80 Penghutang Jangka Panjang 2.4% Lain-lain Aset 1.7% ' ' ' ' ' Dana Pemegang Saham EPS (sen) ROSHF (%) 14 15

9 Dengarlah......dan anda akan lihat Perubahan itu konstan dan dunia komunikasi juga tidak terkecuali. Tidak ada perubahan yang lebih kerap daripada selular komunikasi. Kita sudah lihat pelanggan selular kian mengatasi pelanggan talian tetap telefoni. Dan buat pertama kali, pengguna selular berhubung dengan gambar dan suara. Melalui laman web sedunia Menyampaikan multimedia tulen dalam erti kata sebenar. Dari teknologi GPRS hingga 3G, Telekom Malaysia akan sentiasa, bersamamu melangkah ke era baru. Pastikan anda mengalami keseronokan ini tanpa diganggui. Setiap langkah sepanjang perjalanan ini.

10 maklumat Korporat dari kiri ke kanan:- Lim Kheng Guan Suriah Abd Rahman Dato Dr. Halim Shafie YB. Joseph Salang Gandum Dato Ir. Muhammad Radzi Haji Mansor Dato Dr. Abdul Rahim Haji Daud Ir. Prabahar N. K. Singam Tan Poh Keat Dato Dr. Mohd Munir Abdul Majid Dato Dr. Md Khir Abdul Rahman Mohammad Zanudin Ahmad Rasidi Rosli Man Dato Abdul Majid Haji Hussein YB. Dato Ir. Haji Mohd Zin Mohamed Wang Cheng Yong LEMBAGA PENGARAH Dato Ir. Muhammad Radzi Haji Mansor (Pengerusi) Dato Dr. Md Khir Abdul Rahman (Ketua Eksekutif) Dato Dr. Abdul Rahim Haji Daud (Pengarah Eksekutif) Dato Abdul Majid Haji Hussein (Pengarah) Dato Dr. Halim Shafie (Pengarah) YB. Joseph Salang Gandum (Pengarah) Dato Dr. Mohd Munir Abdul Majid (Pengarah) YB. Dato Ir. Haji Mohd Zin Mohamed (Pengarah) Lim Kheng Guan (Pengarah) Ir. Prabahar N. K. Singam (Pengarah) Rosli Man (Pengarah) Tan Poh Keat (Pengarah) Mohammad Zanudin Ahmad Rasidi (Pengarah Gantian kepada Dato Abdul Majid Haji Hussein) Suriah Abd Rahman (Pengarah Gantian kepada Dato Dr. Halim Shafie) SETIAUSAHA-SETIAUSAHA Wang Cheng Yong Zaiton Ahmad PEJABAT BERDAFTAR Tingkat 2, Ibupejabat Telekom Malaysia Jalan Pantai Baharu Kuala Lumpur Tel No : / 2664 Faks No : / PENDAFTAR Tenaga Koperat Sdn. Bhd. ( V) Tingkat 20, Plaza Permata (dahulu dikenali sebagai IGB Plaza) Jalan Kampar Melalui Jalan Tun Razak Kuala Lumpur Tel No : Faks No : JURUAUDIT PricewaterhouseCoopers (Akauntan Awam) BANK-BANK UTAMA Bank Bumiputra-Commerce Berhad Malayan Banking Berhad Perwira Affin Bank Berhad PEGUAM-PEGUAM UTAMA Zul Rafique & Partners Zain & Co. Nik Saghir & Ismail PENYENARAIAN BURSA SAHAM Bursa Saham Kuala Lumpur Zaiton Ahmad 18 19

11 profil Lembaga Pengarah Dato Dr. Md Khir bin Abdul Rahman Ketua Eksekutif Berusia 53 tahun, Dato Dr. Md Khir bin Abdul Rahman telah dilantik sebagai Ketua Eksekutif dan Pengarah Telekom Malaysia pada 1 Mei Sebelum ini beliau bertugas sebagai Timbalan Ketua Pegawai Eksekutif/Pengurus Besar Malaysia Electronic Payment System (MEPS). Dato Ir. Muhammad Radzi bin Haji Mansor Pengerusi Berusia 60 tahun, Dato Ir. Muhammad Radzi telah dilantik sebagai Pengerusi dan Pengarah Telekom Malaysia pada 12 Julai Beliau mendapat Diploma Kejuruteraan Elektrik pada tahun 1962 dari Faraday House Engineering College, London dan Sarjana Sains (Ekonomi Teknologi) dari University of Stirling, Scotland pada tahun Beliau merupakan seorang Jurutera Profesional Bertauliah yang berdaftar dengan Lembaga Jurutera Malaysia dan The Council of Engineering Institutions, United Kingdom. Beliau juga merupakan ahli Institut Jurutera Malaysia, Institution of Electrical Engineers, United Kingdom dan Institute of Management, United Kingdom. Dalam tempoh dua puluh satu tahun, beliau telah bertugas dalam pelbagai jawatan dalam bidang kejuruteraan dan pengurusan di Jabatan Telekom, termasuk sebagai Penasihat Teknikal kepada Kementerian Tenaga, Telekomunikasi dan Pos selama tiga tahun. Beliau telah memulakan kerjaya beliau di Institut Penyelidikan dan Pembangunan Pertanian Malaysia (MARDI) pada tahun 1972 sebelum berkhidmat di Bank Negara pada tahun Beliau telah bertugas dalam pelbagai jawatan di Bank Pusat sebelum menceburi sektor telekomunikasi pada tahun 1996 sebagai Pengarah Urusan, Kumpulan Teknologi Mejati. Dato Dr. Md Khir mendapat Ijazah Sarjana Muda Sains Matematik dari Universiti Malaya. Ijazah Sarjana Pembangunan Pertanian dan Ijazah Kedoktoran Sains dalam bidang Statistik Pengkomputeran dari State University of Ghent, Belgium. Beliau mempunyai pengalaman yang luas dalam Informasi dan Komunikasi Teknologi, Perbankan dan Sistem Bayaran di samping Pembangunan Aplikasi e-dagang. Dato Ir. Muhammad Radzi bersara sebagai Ketua Pengarah Telekom berikutan pengkorporatan Jabatan Telekom pada 1 Januari 1987 dan kemudiannya dilantik sebagai Pengarah (Operasi) Telekom Malaysia. Beliau seterusnya bertugas sebagai Pengarah (Pemasaran dan Khidmat Pelanggan) dan bersara sebagai Pengarah (Pengurusan Kawalselia dan Perhubungan Luar) pada Julai Walaupun telah bersara, beliau dikekalkan sebagai Perunding/Penasihat dalam beberapa projek aplikasi bagi Perbadanan Pembangunan Multimedia, sebuah agensi yang ditubuhkan oleh Kerajaan Malaysia untuk menyelia projek-projek pembangunan dan pelaksanaan multimedia di Koridor Raya Multimedia (MSC)

12 Profil lembaga PENGARAH YB. Joseph Salang Gandum Pengarah Dato Dr. Abdul Rahim bin Haji Daud Pengarah Eksekutif Berusia 53 tahun, Dato Dr. Abdul Rahim menyandang jawatan Pengarah Eksekutif sejak Julai Beliau memiliki Ijazah Sarjana Muda Kejuruteraan Elektronik, Sarjana Sains Kejuruteraan Telekomunikasi dan Doktor Falsafah dalam bidang Kejuruteraan dari United Kingdom serta Sarjana Pentadbiran Perniagaan dari Amerika Syarikat. Beliau juga merupakan seorang Fellow Institusi Jurutera Malaysia dan telah mengikuti Advanced Management Program (AMP) Harvard Business School serta Program Pembangunan Pengurusan Kanan di Wharton School of Business. Beliau menyertai Jabatan Telekom Malaysia (JTM) pada tahun 1973 sebagai Jurutera Telekom. Pada tahun 1988 beliau telah dilantik sebagai Pengurus Besar Sistem Maklumat dan menyandang jawatan Pengurus Besar Kanan, Operasi Rangkaian Nasional pada tahun Beliau telah dinaikkan pangkat ke jawatan Naib Presiden Kanan, Khidmat Rangkaian pada Julai 1995, sebelum dilantik mengetuai TM TelCo sebagai Ketua Pegawai Operasi, TelCo pada tahun Selepas pelantikannya ke jawatan Pengarah Eksekutif pada Julai 1998, beliau kekal sebagai Ketua Pegawai Operasi TelCo sehingga beliau menjawat jawatan Pengarah Eksekutif, Strategi dan Pembangunan Korporat pada 1 Februari Beliau juga merupakan Ahli Lembaga Pengarah beberapa anak syarikat dan syarikat usahasama Telekom Malaysia. Kini beliau juga adalah Pengerusi Commonwealth Telecommunications Organisation (CTO). Berusia 51 tahun, YB. Joseph Salang Gandum mula dilantik sebagai Ahli Lembaga Pengarah pada bulan Januari Beliau memperolehi Ijazah Sarjana Muda Sastera (Ekonomi) pada tahun 1974 dari Kolej Western Maryland, Maryland, USA. Beliau juga memiliki Ijazah Sarjana Pentadbiran Perniagaan dari Iran Center untuk Pengajian Pengurusan pada tahun Beliau pernah berkhidmat sebagai Pengurus Wilayah (Malaysia Timur), Bank Pembangunan Malaysia Berhad (Malaysia Timur), Pengurus Dagangan di MISC Coastal Services Sdn Bhd dan Pengurus Korporat serta Pengurus Lokasi (Kuching) di Standard Chartered Bank Malaysia Bhd. Kini beliau merupakan seorang ahli perniagaan dan juga ahli parlimen. Beliau juga merupakan ahli Lembaga Pengarah beberapa anak Syarikat dan syarikat bersekutu Kumpulan Telekom Malaysia serta ahli beberapa jawatankuasa Lembaga Telekom Malaysia. Dato Abdul Majid bin Haji Hussein Pengarah Rosli bin Man Pengarah Berusia 48 tahun, Encik Rosli bin Man telah dilantik sebagai Ahli Lembaga Pengarah pada 15 Julai Beliau mempunyai pengalaman lebih daripada 23 tahun dalam industri telekomunikasi. Beliau memiliki Ijazah Sarjana Muda Sains (Kejuruteraan Elektrik dan Elektronik) dengan pengkhususan dalam bidang Rekabentuk Elektrik dan Peralatan dari University of Glasgow, United Kingdom dan Diploma Kejuruteraan Elektrikal dan Elektronik (pengkhususan dalam bidang komunikasi) dari Maktab Teknik, Kuala Lumpur. Beliau mula bertugas di Jabatan Telekom Malaysia pada tahun 1976 sebagai Penolong Pengawal di mana beliau mendapat pendedahan meluas dalam perkhidmatan telekomunikasi termasuk melaksanakan perkhidmatan telekomunikasi mudah alih yang pertama di negara iaitu Atur 450. Pada tahun 1985 beliau mula bertugas di sektor swasta dengan menyertai Kumpulan Fleet sebagai Pengurus Kumpulan, Perkhidmatan Teknikal di mana beliau merupakan salah seorang ahli kumpulan yang menyelia pelaksanaan dan operasi stesen televisyen swasta yang pertama di Malaysia iaitu TV3. Dari tahun 1988 hingga 1996, beliau menerajui penubuhan syarikat telekomunikasi swasta yang pertama di Malaysia iaitu Celcom yang menyediakan perniagaan telekomunikasi mudah alih selular. Beliau meletak jawatan sebagai Presiden Celcom pada tahun 1996 dan menyertai Prismanet Sdn. Bhd. sebagai Pengarah Urusan dan telah memegang jawatan tersebut sehingga bulan November Beliau juga telah dilantik sebagai Ketua Pegawai Eksekutif Natrindo Global Komunikasi yang berpusat di Jakarta, Indonesia mulai 14 Julai Berusia 53 tahun, Dato Abdul Majid telah dilantik sebagai ahli Lembaga Pengarah pada 5 Disember Beliau mendapat Ijazah Sarjana dalam bidang Pengurusan Perniagaan dari Asian Institute of Management, Manila dan telah menghadiri Harvard Advanced Management Program di Harvard University pada tahun Setelah mendapat Ijazah Sarjana Muda Ekonomi dalam Perakaunan, beliau bertugas di Pejabat Akauntan Negara selama dua tahun dan kemudian sebagai Pensyarah dan Penyelaras di Institut Tadbiran Awam Negara (INTAN) selama enam tahun. Pada tahun 1983, beliau bertugas sebagai Pengarah Perancangan di Lembaga Pemasaran Pertanian Persekutuan (FAMA) dan kemudian sebagai Timbalan Ketua Pengarah Pentadbiran. Dari tahun 1990 hingga 1993 beliau bertugas sebagai Penolong Pengarah Kanan di Bahagian Belanjawan Kementerian Kewangan. Beliau meneruskan perkhidmatan awam sebagai Pegawai Kewangan Negeri Sembilan, Pengarah Perkhidmatan Jabatan Perkhidmatan Awam dan Setiausaha Kerajaan Negeri Perak, sebelum dilantik ke jawatan sekarang sebagai Timbalan Ketua Setiausaha Perbendaharaan (Operasi) Kementerian Kewangan

13 Profil lembaga PENGARAH Dato Dr. Mohd. Munir bin Abdul Majid Pengarah Berusia 53 tahun, Dato Dr. Mohd. Munir telah dilantik sebagai ahli Lembaga Pengarah pada 22 Mei Beliau merupakan Pengerusi Eksekutif pertama, Suruhanjaya Sekuriti (SC) dan memegang jawatan tersebut selama dua penggal mulai Mac 1993 hingga Februari Beliau menerima Ijazah Sarjana Muda dan Ijazah Kedoktoran Ekonomi dan Sains Politik dari London School of Economics and Poltical Science (LSE). Sepanjang kerjaya beliau, Dato Dr. Mohd. Munir pernah menjadi Pengarah dan Pengerusi beberapa buah syarikat dan Ahli Majlis beberapa agensi Kerajaan, antaranya Persatuan Bank-Bank Saudagar, Kloffe Sdn Bhd, Bursa Saham Kuala Lumpur, Ahli Majlis Lembaga Pembangunan Industri Malaysia (MIDA) dan Jawatankuasa Pelaburan Asing di Jabatan Perdana Menteri. Beliau kini merupakan Ahli Majlis Teknologi Maklumat (NITC) yang dipengerusikan oleh Perdana Menteri. Lim Kheng Guan Pengarah Berumur 59 tahun, telah dilantik sebagai ahli Lembaga Pengarah pada 23 Jun Beliau adalah seorang Akauntan Bertauliah dan Ahli Bersekutu Malaysian Association of Certified Public Accountants, Fellow Australian Society of Accountant, Ahli Bersekutu Australian Institute of Bankers dan ahli Institut Pengurusan Malaysia. Beliau pernah mengikuti Program Pengurusan Lanjutan dari Manchester Business School, INSEAD dan London Business School. Beliau mempunyai lebih 30 tahun pengalaman dalam bidang perakaunan, khidmat runding pengurusan dan pengurusan kanan dalam syarikat-syarikat senarai awam tempatan dan multinasional. Beliau sekarang adalah Pengarah Eksekutif Malaysian Management Consultants Sdn Bhd. Dato Dr. Halim bin Shafie Pengarah Ir. Prabahar N. K. Singam Pengarah Berumur 40 tahun, telah dilantik sebagai ahli Lembaga Pengarah pada 23 Jun Beliau adalah seorang jurutera dan mendapat Ijazah Sarjana Muda Sains (Kejuruteraan Awam) dari Portsmouth Polytechnic, United Kingdom. Beliau adalah ahli Lembaga Jurutera Malaysia, Institut Jurutera Malaysia dan ENSEARCH, dengan pengalaman selama 15 tahun dalam bidang kejuruteraan awam, terutamanya dalam bidang perundingan, kontrak, pengurusan projek dan kewangan projek. Berusia 52 tahun, Dato Dr. Halim telah dilantik sebagai ahli Lembaga Pengarah pada 24 November Sebelum ini beliau merupakan Pengarah Gantian kepada bekas ahli Pengarah, Tan Sri Datuk Nuraizah bt. Abdul Hamid mulai Mac 1999 hingga Oktober Beliau mendapat Diploma Analisis Sistem dan Rekabentuk dari Institut Tadbir Awam Negara (INTAN), Sijil Pendidikan Pengurusan dari Indian Institute of Management, Ahmedabad India, Ijazah Sarjana Muda Ekonomi (Kepujian) dari Universiti Malaya pada tahun 1972, Ijazah Sarjana Hal Ehwal Awam dan Antarabangsa dari University of Pittsburgh, Amerika Syarikat dan Ijazah Kedoktoran Pemindahan Maklumat dari Syracuse University, Amerika Syarikat. Beliau pernah memegang berbagai jawatan dalam perkhidmatan Kerajaan termasuk sebagai Penolong Setiausaha di Kementerian Pendidikan. Beliau pernah berkhidmat sebagai Penyelaras Program Pusat Latihan Komputer Negara INTAN dan sebagai Pengarah, Bahagian Teknologi Maklumat di Unit Perancangan Pengurusan dan Pemodenan Pentadbiran (MAMPU) di Jabatan Perdana Menteri. Beliau telah bertugas sebagai Pengarah INTAN sebelum dilantik sebagai Timbalan Ketua Setiausaha, Komunikasi dan Multimedia, Kementerian Tenaga, Komunikasi dan Multimedia. YB. Dato Ir. Haji Mohd Zin bin Mohamed Pengarah Berumur 47 tahun, telah dilantik sebagai ahli Lembaga Pengarah pada 22 Mei Beliau adalah seorang jurutera awam dan telah mendapat Ijazah Sarjana Muda dan Ijazah Sarjana dari Bardley University, Amerika Syarikat. Beliau pernah berkhidmat dengan berbagai badan Kerajaan dan sekarang adalah ahli Lembaga Pengarah, Universiti Teknologi Mara (UiTM). Beliau juga adalah ahli Institut Jurutera Malaysia (MIEM) dan Ahli Lembaga Jurutera Malaysia. Beliau terlibat secara aktif dalam politik dan kini adalah Ahli Parlimen bagi Kawasan Shah Alam dan Timbalan Ketua Bahagian UMNO Shah Alam. Tan Poh Keat Pengarah Berumur 65 tahun, telah dilantik sebagai ahli Lembaga Pengarah pada 29 Ogos Beliau adalah seorang jurutera yang mendapat Ijazah Sarjana Muda Kejuruteraan (Elektrik) dan Ijazah Sarjana Kejuruteraan dari University of Auckland di bawah Biasiswa Colombo Plan. Beliau mula bertugas dengan Jabatan Telekom Malaysia (JTM) sebagai jurutera pada tahun 1962 dan telah berkhidmat pelbagai jawatan, dan jawatan terakhir adalah sebagai Timbalan Pengarah Urusan. Seterusnya beliau berkhidmat dengan Telekom Malaysia sebagai Pengarah Perkhidmatan Rangkaian dan bersara pada akhir tahun Kini, beliau merupakan jururunding bebas, kepada syarikat-syarikat tempatan dan antarabangsa

14 Profil lembaga PENGARAH Lembaga Pengarah beriltizam sepenuhnya dalam memastikan bahawa piawaian tadbir urus yang tertinggi dipatuhi di seluruh Kumpulan supaya semua urusan Kumpulan dapat dijalankan dengan berwibawa dan profesionalisme demi mencapai matlamat untuk menjaga dan melindungi pelaburan pemegang saham dan seterusnya meningkatkan nilai pemegang saham. tadbir Urus Korporat Mohammad Zanudin bin Ahmad Rasidi Pengarah Gantian Berusia 47 tahun, Mohammad Zanudin telah berkhidmat di Kementerian Kewangan selama tujuh belas tahun di mana beliau telah mendapat pengalaman dalam bidang korporat dan kerajaan. Beliau memulakan kerjayanya dengan Perbendaharaan pada tahun 1984 sebagai Penolong Setiausaha di Jabatan Ekonomi dan Antarabangsa. Selepas empat tahun, beliau telah ditukarkan ke Jabatan Analisis Cukai di mana beliau terlibat secara langsung dalam penggubalan dasar dan strategi belanjawan dan dinaikkan pangkat sebagai Ketua Penolong Setiausaha pada tahun Beliau telah ditukarkan ke jawatan Ketua Penolong Setiausaha, Bahagian Penyelarasan Syarikat Menteri Kewangan Diperbadankan, Penswastaan dan Perusahaan Awam. Beliau telah dilantik sebagai Pengarah Gantian kepada Dato Abdul Majid bin Haji Hussein pada 12 Disember Sebelum ini beliau merupakan Pengarah Gantian kepada bekas ahli Pengarah, Datuk Dr. Syed Muhamad bin Syed Abdul Kadir mulai Disember 1999 hingga Disember Beliau memegang Ijazah Sarjana Muda Ekonomi dari Universiti Kebangsaan Malaysia dan Ijazah Sarjana Pengurusan Awam dari Carnegie-Mellon University, Amerika Syarikat. Beliau telah berjaya menamatkan Harvard International Tax Program di Harvard University pada tahun Suriah bt. Abd Rahman Pengarah Gantian Berusia 52 tahun, Suriah telah dilantik sebagai Ahli Lembaga Pengarah pada 24 November 2000 sebagai Pengarah Gantian kepada Dato Dr. Abdul Halim bin Shafie. Beliau memiliki Ijazah Sarjana Muda Sastera (Kepujian) dari Universiti Malaya dan Ijazah Sarjana Sastera dari University of Leeds, United Kingdom. Beliau memulakan kerjaya dalam perkhidmatan awam sebagai Penolong Setiausaha di Perbendaharaan dan telah dinaikkan pangkat sebagai Ketua Penolong Setiausaha di Bahagian Pengurusan Perolehan Kerajaan. Beliau pernah bertugas dalam berbagai jawatan dengan Agensi Kerajaan dan Kementerian termasuk Unit Penyelidik Sosio Ekonomi Jabatan Perdana Menteri, Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan, Institut Hal Ehwal Maritime Malaysia, Jabatan Perkhidmatan Awam dan Unit Penyelarasan Pelaksanaan Jabatan Perdana Menteri sebelum memegang jawatan sebagai Timbalan Ketua Setiausaha 1, Kementerian Tenaga, Komunikasi dan Multimedia pada bulan November Pada masa ini, langkah-langkah sedang diambil untuk menyediakan Kumpulan dalam melaksanakan amalan terbaik di bawah Kod Tadbir Urus Malaysia ( Kod ) dan memenuhi peruntukan keperluan penyenaraian baru Bursa Saham Kuala Lumpur ( Keperluan Penyenaraian BSKL ) yang berkaitan dengan Kod tersebut yang akan berkuatkuasa secara mandatori mulai 1 Jun mengurus dengan kewibawaan, ketelusan dan kebertanggungjawaban komponen-komponen yang tersirat di dalam melindungi nilai-nilai pemegang saham LEMBAGA PENGARAH DAN JAWATANKUASA LEMBAGA Kumpulan ini diterajui dan dikawal oleh Lembaga Pengarah yang berpengalaman yang ahli-ahlinya mempunyai latar belakang yang berbagai merangkumi bidang-bidang perniagaan, kewangan, teknikal dan perkhidmatan awam. Ini telah memberikan kepakaran dan pelbagai perspektif yang mendalam kepada pucuk pimpinan perniagaan telekomunikasi yang amat tertakluk kepada pengawalseliaan yang ketat dan mencabar. Mesyuarat Lembaga Pengarah diadakan mengikut jadual yang ditetapkan dan mesyuarat tambahan diadakan apabila perlu. Sepanjang tahun ini Lembaga Pengarah telah bermesyuarat sebanyak 15 kali. Lembaga Pengarah telah mengagihkan beberapa tanggungjawab kepada Jawatankuasajawatankuasa Lembaga yang beroperasi mengikut terma-terma rujukan yang jelas. Jawatankuasa-jawatankuasa Lembaga ini termasuklah Jawatankuasa Perlantikan dan Imbuhan Lembaga, Jawatankuasa Audit Lembaga, Jawatankuasa Tender Lembaga, Jawatankuasa Kewangan dan Perancangan Lembaga dan Jawatankuasa Skim Penawaran Saham Pekerja Lembaga. Pengerusi Jawatankuasa Lembaga ini akan melaporkan keputusan mesyuarat Jawatankuasa masing-masing kepada Lembaga Pengarah dan laporan tersebut akan dimasukkan sebagai sebahagian daripada minit Mesyuarat Lembaga. KOMPOSISI LEMBAGA DAN KESEIMBANGAN Komposisi Lembaga adalah seimbang di antara Pengarah Eksekutif dan Pengarah Bukan Eksekutif. Pada masa ini, Lembaga mempunyai dua belas (12) orang ahli yang terdiri daripada seorang Pengerusi Bukan Eksekutif, dua (2) orang Pengarah Eksekutif dan sembilan (9) orang Pengarah Bukan Eksekutif, di mana enam (6) daripadanya adalah Pengarah Bebas. Dua (2) orang Pengarah Bukan Eksekutif telah masing-masing melantik Pengarah Gantian mereka. Biografi ringkas setiap Pengarah seperti yang tertera di muka surat 20 hingga 26. Berikutan perlantikan Pengarah-Pengarah baru, satu program induksi telah diatur untuk meningkatkan kefahaman mereka tentang operasi Kumpulan serta produk dan perkhidmatan yang ditawarkan oleh Kumpulan. Pengarah-pengarah Eksekutif adalah secara amnya bertanggungjawab dalam membuat dan melaksanakan keputusan operasi sementara Pengarah-Pengarah Bukan Eksekutif menyokong kemahiran dan pengalaman Pengarah-Pengarah Eksekutif serta memberi sumbangan kepada perumusan dasar dan proses membuat keputusan berdasarkan pengetahuan dan pengalaman mereka dalam perniagaan dan sektor-sektor lain

15 KEWIBAWAAN Peranan Pengerusi dan Ketua Eksekutif adalah berasingan dengan tanggungjawab masing-masing digariskan dengan jelas untuk memastikan imbangan kuasa di antara mereka. Pengarah-Pengarah Bukan Eksekutif Bebas perlu mempunyai kewibawaan untuk memikul tanggungjawab dalam membuat keputusan Lembaga Pengarah. Secara kumpulan mereka memainkan peranan yang penting dalam memastikan bahawa strategi yang dicadangkan oleh pengurusan dibincang dan diteliti sepenuhnya dengan mengambil kira kepentingan jangka panjang pemegang saham, pekerja, pelanggan dan masyarakat am di mana Kumpulan ini menjalankan perniagaan. Selaras dengan Tatacara Syarikat, semua Pengarah yang dilantik sebagai ahli Lembaga adalah tertakluk kepada pemilihan oleh pemegang saham pada Mesyuarat Agung Tahunan selepas perlantikan mereka. Tatacara Syarikat juga memperuntukkan bahawa sekurang-kurangnya satu pertiga dari Pengarah-Pengarah lain adalah tertakluk kepada pemilihan semula mengikut giliran pada setiap Mesyuarat Agung Tahunan. Satu pindaan telah dimasukkan dalam Tatacara Syarikat untuk memperuntukkan bahawa Pengarah Eksekutif juga tertakluk kepada pilihan semula mengikut giliran seperti yang ditetapkan oleh Keperluan Baru Penyenaraian BSKL. PEMBERIAN MAKLUMAT KEPADA LEMBAGA PENGARAH Sebelum setiap mesyuarat Lembaga, para Pengarah akan diberi agenda dan satu set kertas-kertas Lembaga yang lengkap bagi setiap butiran agenda yang hendak dibincangkan. Sistem pengurusan dokumen elektronik telah diadakan untuk membolehkan edaran kertas-kertas mesyuarat kepada para Pengarah dengan cepat, cekap dan selamat sebelum mesyuarat Lembaga diadakan untuk membolehkan satu proses membuat keputusan yang berdasarkan maklumat yang mencukupi. Semua Pengarah boleh mendapat khidmat nasihat daripada Setiausaha Syarikat yang bertanggungjawab dalam memastikan bahawa prosedur Lembaga dipatuhi. Jawatankuasa Kewangan dan Perancangan Lembaga yang terdiri daripada lima (5) orang ahli Lembaga mengkaji laporan prestasi bulanan dan kajian tersebut dilaporkan kepada Lembaga pada mesyuarat Lembaga Pengarah. Laporan prestasi yang dikemukakan kepada Jawatankuasa sebelum mesyuarat Jawatankuasa itu termasuk kajian dan analisis yang terperinci tentang isu-isu perniagaan utama dan kewangan, indeks kepuasan pelanggan, penguasaan pasaran, petunjukpetunjuk utama perniagaan, kualiti produk dan perkhidmatan. 28 JAWATANKUASA PERLANTIKAN DAN IMBUHAN LEMBAGA Pada bulan November 2000, Lembaga telah menubuhkan Jawatankuasa Perlantikan dan Imbuhan yang terdiri daripada empat (4) orang Pengarah Bukan Eksekutif, yang mana tiga (3) daripadanya adalah Pengarah Bebas. Pengerusi Jawatankuasa ini ialah Dato Ir. Muhammad Radzi Haji Mansor. Jawatankuasa ini bertanggungjawab dalam mengesyorkan kepada Lembaga calon-calon untuk menganggotai Lembaga Syarikat dan Kumpulan serta keahlian dalam Jawatankuasa- Jawatankuasa Lembaga yang lain. Dalam membuat perakuan, Jawatankuasa akan memberi pertimbangan kepada caloncalon daripada pihak Pengurusan untuk jawatan Pengarah dalam syarikat-syarikat Kumpulan seperti yang dicadangkan oleh Ketua Eksekutif. Di samping itu, Jawatankuasa juga bertanggungjawab menetapkan prosedur yang rasmi dan telus untuk merumus dasar imbuhan Pengarah-Pengarah Eksekutif dan Bukan Eksekutif. Jawatankuasa Perlantikan dan Imbuhan Lembaga berkuasa meneliti sesuatu isu tertentu dan melaporkan kepada Lembaga dengan perakuan mereka. Oleh itu, penetapan pakej imbuhan Pengarah-Pengarah adalah satu perkara di bawah bidang kuasa Lembaga dan individu berkenaan adalah dikehendaki menarik diri dari menyertai perbincangan isu imbuhan mereka sendiri. Sejak ia ditubuhkan, jawatankuasa ini telah bermesyuarat sekali dalam tahun JAWATANKUASA AUDIT LEMBAGA Jawatankuasa Audit Lembaga terdiri daripada lima (5) orang Pengarah Bukan Eksekutif, yang mana empat (4) daripadanya adalah Pengarah Bebas. Dato Dr. Mohd Munir Abdul Majid, seorang Pengarah Bukan Eksekutif Bebas adalah Pengerusi Jawatankuasa ini. Komposisi dan terma rujukan Jawatankuasa ini telah dinyatakan dalam muka surat 30 hingga 31. Jawatankuasa Audit Lembaga bermesyuarat sebanyak lapan (8) kali pada tahun Juruaudit Luar, Pengawal Kewangan dan Ketua Bahagian Audit Dalam turut hadir dalam semua mesyuarat Jawatankuasa. Jawatankuasa Audit Lembaga mengkaji keputusan kewangan suku tahunan, membincang isu-isu yang berkaitan dengan dasar perakaunan dan pembentangan laporan kewangan luaran, memantau kerja fungsi audit dalam dan memastikan hubungan yang objektif dan profesional sedia terjalin dengan Juruaudit Luar. Perbincangan juga diadakan di antara Jawatankuasa Audit Lembaga dengan pihak pengurusan mengenai tindakan yang telah diambil terhadap perkara-perkara bermasalah yang dikenalpasti oleh ahli-ahi Lembaga Pengarah atau laporanlaporan Juruaudit Dalam dan Juruaudit Luar. ketelusan Jawatankuasa ini mempunyai akses penuh kepada Juruaudit-Juruaudit Dalam dan Luar. Pada masa yang sama mereka juga berhak menghubungi Pengerusi Jawatankuasa pada setiap masa. HUBUNGAN DENGAN PEMEGANG SAHAM Kumpulan menghargai sebarang perbincangan dengan para pelabur. Pengerusi dan Ketua Eksekutif telah mengadakan beberapa perbincangan dengan para analis dan pemegang saham setiap kali selepas pengumuman keputusan kewangan setengah tahun dan akhir tahun kepada Bursa Saham Kuala Lumpur. Penerangan juga telah dibuat untuk menjelaskan strategi, prestasi dan perkembangan-perkembangan utama Kumpulan. Bagaimanapun, apa-apa maklumat yang dianggap sebagai maklumat penting yang belum diumumkan tidak akan diberi kepada pemegang individu. Unit Perhubungan Pelabur mempunyai program hubungan yang aktif dengan institusi dan broker yang bukan sahaja melibatkan taklimat pada masa pengumuman keputusan setengah tahun Kumpulan tetapi juga dialog yang sering diadakan dengan para pelabur institusi utama. Kumpulan juga mengedarkan dokumen yang digunakan semasa sesi taklimat itu melalui Internet. Satu laman web ( telah disediakan supaya pemegang saham dapat mengakses maklumat. Unit Perhubungan Pelabur juga proaktif dalam memberi maklumat terkini mengenai operasi dan aktiviti Kumpulan melalui e-mel kepada para pelabur dan pengurus dana secara berterusan. Kumpulan telah menyertai secara aktif persidangan-persidangan pelabur di luar negara yang melibatkan taklimat mengenai perkembangan terkini dalam kumpulan dari perspektif pelabur. Mesyuarat Agung Tahunan adalah forum utama bagi pihak Lembaga Pengarah berdialog dengan para pemegang saham perseorangan. Pada setiap Mesyuarat Agung Tahunan, Lembaga Pengarah akan memaklumkan kemajuan dan prestasi perniagaan dan menggalakkan pemegang saham untuk menyertai sesi soal jawab. Pengarah-Pengarah Eksekutif dan Pengerusi kesemua Jawatankuasa Lembaga juga turut hadir untuk menjawab soalan-soalan yang dibangkitkan oleh pemegang saham dalam mesyuarat itu. perakaunan yang sesuai, digunapakai serta disokong oleh tanggapan dan andaian yang munasabah dan berhemah. Para Pengarah bertanggungjawab secara amnya dalam menentukan bahawa pihak Syarikat dan Kumpulan menyimpan rekod-rekod perakaunan dan penyata kewangan yang memberi maklumat yang tepat tentang kedudukan kewangan Syarikat dan Kumpulan. Usaha-usaha telah diambil untuk memastikan bahawa penyata kewangan itu mematuhi Akta Syarikat 1965, piawaian perakaunan yang diperakui di Malaysia dan peruntukan-peruntukan kawalseliaan yang lain. Penyata Pengarah-Pengarah mengikut Seksyen 169 Akta Syarikat 1965 dibentangkan di muka surat 167 Laporan Tahunan ini. KAWALAN DALAMAN Para Pengarah mengakui tanggungjawab mereka dalam menyelenggara satu sistem kawalan dalaman serta mengkaji keberkesanannya. Seperti dengan sistem-sistem seumpamanya, kawalan hanya boleh memberi jaminan yang munasabah dan bukan mutlak terhadap kerugian atau salah nyata. Kumpulan sentiasa meneliti kecukupan dan kewibawaan sistem kawalan dalaman secara berterusan. Di samping mengkaji skop dan keputusan audit serta aktiviti Juruaudit Dalam dan Juruaudit Luar, terma rujukan Jawatankuasa Audit Lembaga juga merangkumi tanggungjawab mengawasi kawalan dalaman termasuk kawalan operasi dan kewangan, etika perniagaan, pengurusan risiko dan pematuhan. Lembaga telah meneruskan kajiannya terhadap risiko-risiko komersil dan kewangan utama yang dihadapi Kumpulan serta lain-lain risiko seperti yang berkaitan dengan pematuhan undang-undang dan peraturan. Lembaga telah mengadakan garis panduan yang jelas tentang kebertanggungjawaban dan penurunan kuasa yang telah didokumenkan di mana cadangan tindakan perlu telah ditetapkan untuk diluluskan oleh Lembaga terlebih dahulu. Prosedur dalaman telah ditetapkan melalui satu siri manual piawaian amalan operasi untuk memastikan unit-unit perniagaan mempunyai tanggungjawab dan prosedur kawalan yang jelas. Lembaga telah mengkaji belanjawan dan unjuran LAPORAN KEWANGAN aliran tunai Kumpulan bagi tahun 2000 dan rangka unjuran Akta Syarikat 1965 memerlukan para Pengarah bagi dua (2) tahun berikutnya. Proses penyediaan belanjawan memastikan bahawa penyata kewangan yang disediakan merangkumi penyediaan belanjawan oleh unit-unit operasi bagi setiap tahun kewangan memberi maklumat yang benar yang telah diluluskan di peringkat jawatankuasa pengurusan bertanggungjawaban dan saksama mengenai keadaan Syarikat dan Kumpulan. dan Lembaga Pengarah. Keputusan belanjawan akan sentiasa Dalam mengemukakan penyata kewangan, Lembaga Pengarah dikawal mengikut belanjawan dan sekiranya terdapat perbezaan menggangap bahawa Kumpulan telah menggunakan dasar yang ketara maka tindakan sewajarnya akan diambil oleh pihak pengurusan. 29

16 jawatankuasa Audit KOMPOSISI Jawatankuasa dan Pengerusi hendaklah dilantik oleh Lembaga Pengarah dan hendaklah terdiri daripada sekurang-kurangnya tiga (3) Pengarah, dengan majoritinya adalah Pengarah Bebas. Pengerusi Jawatankuasa hendaklah terdiri daripada seorang Pengarah Bebas yang Bukan Eksekutif. Setiausaha Jawatankuasa adalah Ketua Bahagian Audit Dalam. MESYUARAT Jawatankuasa hendaklah bermesyuarat sekurang-kurangnya empat (4) kali setahun dan melapor kepada Lembaga Pengarah. Mesyuarat Jawatankuasa hendaklah dirancang supaya bersamaan dengan kitaran audit dan masa penyata kewangan dicetak. Korum mesyuarat Jawatankuasa hendaklah terdiri daripada sekurangkurangnya tiga (3) orang ahli, yang mana majoriti daripadanya adalah ahli Bebas. Dato Dr. Mohd Munir Abdul Majid Pengarah Bebas Bukan Eksekutif Pengerusi Haji Khairuddin Jamaluddin Setiausaha/Ketua Audit Kumpulan (bermula dari 1 Januari 2001) Dato Abdul Majid Haji Hussein Pengarah Bukan Eksekutif Lim Kheng Guan Pengarah Bebas Bukan Eksekutif YB. Joseph Salang Gandum Pengarah Bebas Bukan Eksekutif Ir. Prabahar N K Singam Pengarah Bebas Bukan Eksekutif BIDANG KUASA Jawatankuasa mempunyai kuasa untuk meminta sebarang maklumat yang didapati berkaitan dengan aktiviti-aktivitinya daripada mana-mana kakitangan Syarikat dan Kumpulan. Semua kakitangan adalah diarahkan memberi kerjasama kepada semua permintaan Jawatankuasa. Jawatankuasa akan mempunyai hubungan terus dengan Juruaudit Syarikat dan menjadi pengantara di antara Juruaudit dan Lembaga Pengarah. Jawatankuasa juga diberi kuasa untuk mendapat nasihat profesional bebas yang difikirkan perlu untuk tujuan menyiasat apa-apa aktiviti tertakluk kepada terma-terma rujukannya. TERMA-TERMA RUJUKAN Bertanggungjawab kepada Lembaga Pengarah atas perkara-perkara berikut dalam peranannya memastikan pengurusan operasi perniagaan yang mematuhi tanggungjawab dan kewajipan berkanun, polisipolisi, tatacara-tatacara, peraturan dan amalan perniagaan yang berhemah:- 1. Menimbang perlantikan Juruaudit luar, ganjaran audit dan apa-apa persoalan yang berkaitan dengan perletakan jawatan atau perlucutan jawatan juruaudit tersebut. 2. Mengkaji bersama Juruaudit luar, skop dan rancangan audit mereka sebelum audit bermula. 3. Mengkaji penyata kewangan suku tahunan dan akhir tahun Syarikat dengan memberi tumpuan kepada: perubahan dalam polisi dan amalan perakaunan; pelarasan yang besar yang berbangkit daripada audit yang dijalankan; andaian operasi berterusan; pematuhan piawaian perakaunan dan lain-lain keperluan-keperluan perundangan. 4. Membincangkan masalah dan keraguan yang berbangkit dari audit interim dan audit akhir dan apa-apa perkara yang hendak dibincangkan oleh juruaudit (apabila ketiadaan pihak pengurusan di mana perlu). 5. Mengkaji surat pengurusan Juruaudit luar dan jawapan oleh pengurusan Syarikat. 6. Melakukan perkara-perkara berikut: mengkaji kesesuaian skop, fungsi dan sumber-sumber fungsi tugas audit dalam untuk memastikan ia mempunyai kuasa yang diperlukan untuk menjalankan tugasnya; mengkaji program audit dalam dan keputusan proses audit dalam dan di mana perlu untuk memastikan bahawa tindakan yang sewajarnya telah diambil ke atas syor-syor fungsi audit dalam; mengkaji apa-apa taksiran dan penilaian ke atas prestasi kakitangan audit dalam; mengambil maklum mengenai perletakan jawatan kakitangan audit dalam dan memberi peluang kepada kakitangan yang meletak jawatan untuk mengemukakan sebab-sebab perletakan jawatannya. 7. Mengkaji kesesuaian dan integriti sistem kawalan dalaman Syarikat dan sistem maklumat pengurusan termasuk sistem untuk pematuhan undang-undang yang digunapakai, peraturan, arahan dan garis panduan. 8. Mencadangkan amalan-amalan terbaik untuk pendedahan keputusan kewangan dan laporan tahunan Syarikat selaras dengan prinsip-prinsip yang digariskan dalam Tata Tadbir Urus Malaysia, undang-undang yang boleh digunapakai, peraturan, arahan dan garis panduan yang lain. 9. Mencadangkan supaya pengurusan melaksanakan satu sistem pengurusan risiko yang mencukupi untuk melindungi aset Syarikat. 10. Menimbang apa-apa urusniaga pihak yang berkaitan yang mungkin berbangkit dalam Syarikat atau Kumpulan. 11. Menimbang hasil siasatan dalaman yang utama dan jawapan oleh pengurusan Syarikat. 12. Menimbang dan memeriksa perkara-perkara lain seperti yang ditetapkan oleh Lembaga Pengarah. 31

17 jawatankuasa pengurusan Dato Dr. Md Khir bin Abdul Rahman Ketua Eksekutif Nor Hizam bin Hashim Ketua Pegawai Operasi, ServiceCo Dato Dr. Abdul Rahim bin Haji Daud Pengarah Eksekutif Ketua Pegawai Operasi, TelCo Nor Hizam bin Hashim ialah Ketua Pegawai Operasi, ServiceCo. Beliau dipertanggungjawabkan mengurus operasi khidmat sokongan Telekom Malaysia. Beliau adalah seorang Akauntan bertauliah dan memperolehi Ijazah di dalam bidang perdagangan dari University of Western Australia. Beliau menyertai Telekom Malaysia pada bulan April 1988 sebagai Ketua Akauntan dan seterusnya dinaikkan pangkat ke Pengurus Besar Kanan Kewangan Korporat sebelum dilantik sebagai Ketua Pegawai Operasi, ServiceCo. Pada tahun 1997, beliau telah ditugaskan ke Telkom SA Ltd. di Afrika Selatan (TSA) di mana beliau memegang jawatan sebagai Pengarah Eksekutif (Ketua Pegawai Kewangan). Di TSA, beliau terlibat di dalam proses perubahan syarikat tersebut ke arah syarikat telekomunikasi antarabangsa bertaraf dunia. Beliau juga merupakan pengarah bagi beberapa anak-anak syarikat Telekom Malaysia. Sebelum menyertai Telekom Malaysia, beliau mempunyai pengalaman pengurusan kanan di dalam bidang kewangan, pemasaran dan pengurusan am di dalam tiga syarikat antarabangsa antaranya ESSO, Unilever dan Raleigh di mana beliau memainkan peranan penting dalam memulihkan kembali syarikat yang hampir lumpuh. Nor Hizam telah dilantik sebagai Ketua Pegawai Operasi, TM International Ventures, berkuatkuasa pada 1 Februari Dato Syed Mustaffa bin Syed Ali Naib Presiden Kanan, Perkhidmatan Rangkaian, TelCo Dato Syed Mustaffa bin Syed Ali memiliki Ijazah Sarjana Muda Kejuruteraan Elektronik dan menyertai Jabatan Telekom Malaysia (JTM) pada tahun 1969 sebagai Penolong Pengawal Telekom. Beliau memegang jawatan Pengurus Besar Kawasan Utara pada tahun 1988 dan dilantik sebagai Pengurus Besar Kanan, Khidmat Sokongan pada tahun 1993 sebelum memegang jawatan Naib Presiden Kanan, Perkhidmatan Rangkaian, TelCo, pada Julai Dato Syed Mustaffa telah dilantik sebagai Naib Presiden Kanan, Sumber Manusia Korporat dan Pembangunan, berkuatkuasa pada 1 Februari Dato Dr. Ir. Haji Mohd Khir bin Harun Naib Presiden Kanan, Perniagaan Utama dan Kerajaan, TelCo Dato Dr. Ir. Haji Mohd Khir bin Harun memiliki Ijazah Sarjana Muda (Kepujian) Sains Kejuruteraan Elektrikal dan Elektronik, Ijazah Sarjana Sains Kejuruteraan Komunikasi dan Doktor Falsafah dalam bidang Kejuruteraan Elektronik. Beliau telah memulakan kerjayanya dengan Jabatan Telekom Malaysia (JTM) pada tahun 1973 sebagai Jurutera Telekom. Beliau telah dipinjamkan ke Kementerian Tenaga, Telekomunikasi dan Pos pada tahun 1983 selama dua tahun sebagai Penasihat Teknikal. Beliau dilantik sebagai Pengurus Besar, Bahagian Perkhidmatan Bergerak pada tahun 1989 dan kemudian pada tahun 1993 menyandang jawatan Pengurus Besar Kanan, Perkhidmatan Bergerak. Beliau dilantik sebagai Pengurus Besar Kanan, Strategi TelCo pada tahun 1995 dan menyandang jawatan Naib Presiden Kanan, Perniagaan Utama dan Kerajaan pada Jun Dato Dr. Ir. Haji Mohd Khir telah dilantik sebagai Ketua Pegawai Eksekutif Telekom Cellular Sdn. Bhd., berkuatkuasa pada 1 Februari Dato Abdul Halim bin Hussain Naib Presiden Kanan, Pengguna dan Perniagaan, TelCo Dato Abdul Halim bin Hussain memiliki Ijazah Sarjana Muda (Kepujian) Kejuruteraan Elektrikal dari Brighton College of Technology, United Kingdom. Beliau berkhidmat di Bahagian Operasi Radio dan Rangkaian Tempatan, JTM pada tahun 1969 dan pada tahun 1972, bertukar ke Bahagian Transmisi, Kolej Latihan Telekom di mana beliau menguruskan pelbagai program latihan. Pada tahun 1976 beliau memegang jawatan Pengawal Telekom Kawasan Sabah dan pada tahun 1992 dilantik sebagai Pengurus Besar Kawasan Selatan. Beliau kemudiannya dilantik sebagai Pengurus Besar Pemasaran di Bahagian Pengguna dan Perniagaan, TelCo pada tahun 1995 sebelum memegang jawatan sebagai Naib Presiden Kanan, Pengguna & Perniagaan, TelCo pada Oktober Dato Abdul Halim telah dilantik sebagai Ketua Pengurusan Perubahan berkuatkuasa pada 1 Februari

18 Ibrahim bin Md. Nassir Naib Presiden Kanan, Sumber Manusia Korporat Ibrahim bin Md. Nassir menyertai Telekom Malaysia pada Januari 1995 sebagai Pengurus Besar Kanan, Sumber Manusia dan Pentadbiran dan telah dinaikkan pangkat sebagai Naib Presiden Kanan, Sumber Manusia Korporat pada bulan Julai Beliau pernah berkhidmat sebagai Pengarah Sumber Manusia dan Pengurus Latihan di sektor swasta lebih dari 20 tahun sebelum berkhidmat di Telekom Malaysia. Ibrahim telah dilantik sebagai Ketua Pegawai Operasi, TM ServiceCo, berkuatkuasa pada 1 Februari Haji Romli bin Hussin Naib Presiden, Pengurusan Kualiti dan Kawalan Haji Romli bin Hussin, seorang Akauntan bertauliah yang mempunyai pengalaman selama 22 tahun sebagai Juruaudit dan menyandang jawatan sekarang mulai Julai Memiliki Ijazah Sarjana Muda (Kepujian) Ekonomi dan Diploma Perakaunan dari Universiti Malaya dan juga Ijazah Sarjana Sains (Perakaunan) dari Universiti New Hampshire, Amerika Syarikat. Beliau mula berkhidmat dengan Telekom Malaysia pada tahun 1987 sebagai Pengurus Besar Audit Dalam dan kemudian memegang jawatan sebagai Pengurus Besar Kanan, Audit Dalam/Pengurusan Kualiti dan Kawalan pada tahun Dr. Idris bin Ibrahim Naib Presiden, Pembangunan Rangkaian Dr. Idris bin Ibrahim memiliki Ijazah Sarjana Muda (Kepujian) dalam bidang Kejuruteraan Elektrikal dan Elektronik, Ijazah Sarjana dalam bidang Kejuruteraan Komunikasi Gelombang Mikro dan Doktor Falsafah dalam bidang Kejuruteraan Gelombang Mikro dari University of Sheffield, United Kingdom. Beliau menyertai Jabatan Telekom Malaysia (JTM) pada tahun 1974 dan telah memegang pelbagai jawatan dalam bidang kejuruteraan, pemasaran dan pengurusan sumber manusia. Pada tahun 1993, beliau dilantik sebagai Pengurus Besar Kawasan Utara dan kemudian memegang jawatan Pengurus Besar, Perniagaan Utama (Jualan) pada tahun 1995 dan sebagai Naib Presiden, Perancangan Pembangunan Rangkaian Bersepadu pada tahun 1996 sebelum menyandang jawatan sekarang mulai Ogos Dr. Idris telah dilantik sebagai Ketua Pegawai Operasi, TM TelCo, berkuatkuasa pada 1 Februari Haji Hamis bin Hasan Naib Presiden, Kawalan Kewangan Haji Hamis bin Hasan adalah Naib Presiden, Kawalan Kewangan. Beliau memiliki Ijazah Sarjana Muda Perakaunan Ekonomi dan Diploma Perakaunan dari Universiti Malaya pada tahun Beliau menyertai Jabatan Telekom Malaysia pada tahun 1980 sebagai seorang akauntan. Beliau telah memegang beberapa jawatan di Bahagian Akaun, Kewangan, Pengurusan Kredit dan Audit. Beliau juga pernah menyandang jawatan Ketua Pegawai Eksekutif bagi dua anak syarikat Telekom Malaysia sebelum menyandang jawatan sekarang pada bulan Julai Baharum bin Salleh Pengurus Besar, Strategi Korporat Baharum bin Salleh memiliki Ijazah Sarjana Muda Kejuruteraan Elektronik dari University of Bath dan Ijazah Sarjana Pentadbiran Perniagaan (MBA) dari University of Leicester, England. Sebagai Pengurus Besar Strategi Korporat, beliau bertanggungjawab penuh ke atas hala tuju perniagaan korporat dan pembangunan Telekom Malaysia. Beliau telah melibatkan diri di dalam industri telekomunikasi hampir 22 tahun. Beliau memulakan kariernya di dalam pengurusan operasi di Melaka. Pada pertengahan tahun 1980an, beliau terlibat sepenuhnya di dalam pengurusan projek dan kemudian di dalam pemasaran apabila Telekom Malaysia dikorporatkan. Pada awal tahun 1990an, beliau merupakan Pengurus Tempatan Telekom Malaysia di Negeri Sembilan. Baharum telah dilantik sebagai Ketua Pegawai Operasi, TM Multimedia berkuatkuasa pada 1 Februari Abdul Majid bin Abdullah Pemangku Ketua Pegawai Operasi Telekom Multimedia Abdul Majid Abdullah, memiliki Ijazah Sarjana Elektronik daripada University of Southampton United Kingdom dan Ijazah Sarjana Muda Sains (Kejuruteraan Elektrik) daripada Universiti Teknologi Malaysia. Beliau telah dilantik sebagai Pemangku Ketua Pegawai Operasi Telekom Multimedia (TMM) sejak Julai 1999 untuk menyelia keseluruhan operasi dan pengurusan TMM sejak kekosongan jawatan. Tugas beliau melibatkan pengurusan perniagaan Pembekal Perkhidmatan Internet Telekom Malaysia, membangun Multimedia Interaktif Dalam Talian dan berbagai e-perkhidmatan baru (Perkhidmatan Perdagangan dan Aplikasi) bagi Telekom Malaysia. Sebelum ini beliau telah dipinjamkan kepada Perbadanan Pembangunan Multimedia (MDC) untuk Projek Koridor Raya Multimedia (MSC) mulai November 1996 hingga Oktober 1997 di mana beliau telah menyertai pasukan pembangunan Aplikasi Perdana MSC untuk menyelaras Pembentuk Laman Web antarabangsa, dan merancang dan membangun Projek Kerajaan Elektronik di bawah Aplikasi Perdana MSC. Sepanjang perkhidmatan beliau selama 23 tahun, beliau telah berkhidmat di kebanyakan bahagian penting di Telekom Malaysia termasuk Bahagian-Bahagian Pengurusan Kawalselia, Perancangan Korporat, Strategi TelCo, Penyelidikan dan Pembangunan dan Latihan. Abdul Majid telah dilantik sebagai Naib Presiden, Strategi Korporat dan Perancangan berkuatkuasa pada 1 Februari

19 Abdul Wahid bin Omar Ketua Pegawai Kewangan Abdul Wahid bin Omar mula berkhidmat dengan Telekom Malaysia sebagai Ketua Pegawai Kewangan pada 1 Mac Beliau bertanggungjawab ke atas dasar, arahtuju dan pengurusan kewangan Kumpulan. Sebelum berkhidmat dengan Telekom Malaysia, beliau adalah seorang Pengarah Perkhidmatan Korporat Kumpulan merangkap Pengarah Bahagian Pasaran Modal & Sekuriti di Amanah Capital Partners Berhad, sebuah kumpulan perbankan pelaburan di Malaysia. Abdul Wahid adalah ahli Association of Chartered Certified Accountants (ACCA), United Kingdom dan Malaysian Institute of Accountants (MIA). Sebelum ini, Abdul Wahid telah berkhidmat sebagai Pengerusi Amanah Short Deposits Berhad dan Association of Discount Houses di Malaysia serta sebagai Pengarah Amanah Merchant Bank Berhad dan beberapa syarikat-syarikat lain dalam sektor perkhidmatan kewangan. Mat Rani bin Mohamad Naib Presiden Kanan, Pemasaran Kumpulan Mat Rani bin Mohamad adalah Naib Presiden Kanan, Pemasaran Kumpulan. Beliau bertugas di Telekom Malaysia pada Februari 2001, dengan membawa bersamanya pengalaman luas di dalam bidang pemasaran dan jualan setelah berkhidmat lebih 27 tahun di tiga buah syarikat multinasional utama Beecham Products (Far East), American Express dan Johnson & Johnson. Sebelum menyertai Telekom Malaysia, beliau adalah Pengarah Pemasaran untuk kawasan Asia Tenggara di Johnson & Johnson. Adnan bin Rofiee Naib Presiden Kanan, Perniagaan Utama dan Kerajaan Adnan bin Rofiee mendapat Ijazah Sarjana Muda Kejuruteraan Elektrik dari Brighton Polytechnic, United Kingdom. Kerjaya beliau selama 24 tahun dalam industri telekomunikasi bermula di Jabatan Telekom Malaysia (JTM) pada 1977 sebagai Jurutera Perancang, Rangkaian Akses Pelanggan Kawasan Tengah. Selepas memegang beberapa jawatan di dalam JTM dan kemudiannya di Telekom Malaysia, beliau dilantik sebagai Pengurus Besar Kawasan Operasi Sarawak pada Setahun kemudian, Adnan telah dilantik sebagai Ketua Unit Perniagaan Utama, sebelum ditukar ke luar negeri pada tahun 1997 sebagai Pengarah Urusan Ghana Telecommunication Co., salah sebuah syarikat usahasama Telekom Malaysia. Pada April 2000, beliau telah dipilih untuk mengetuai Telekom Cellular Sdn. Bhd. sebagai Ketua Pegawai Eksekutif, sebelum menjawat jawatan sekarang pada Februari Tan Chian Khai Naib Presiden Kanan, Pengguna dan Perniagaan, TelCo Tan Chian Khai adalah Naib Presiden Kanan, Pengguna dan Perniagaan, TelCo, berkuatkuasa pada 1 Februari Beliau bertanggungjawab dalam membangun dan memasarkan produk dan perkhidmatan Telekom Malaysia kepada segmen pelanggan kediaman dan perniagaan kecil. Beliau juga bertanggungjawab ke atas pusat-pusat perkhidmatan bantuan pelanggan. Beliau ialah seorang jurutera yang berkelulusan Ijazah Sarjana Muda Kejuruteraan (Kepujian), dari University of Liverpool, United Kingdom pada tahun Sepanjang 27 tahun pengalaman dalam industri telekomunikasi, beliau telah memegang pelbagai jawatan termasuk perancangan dan pembangunan rangkaian telekomunikasi, pelaksanaan, pengurusan dan operasi rangkaian, pengurusan pejabat tempatan Telekom Malaysia serta pemasaran dan jualan

20 Belajarlah... Membina masyarakat berilmu berjalan lancar di Syarikat ini Kami juga pengasas projek Sekolah Bistari...dan anda akan berjaya Majukan tenaga mahir di Kolej Latihan sendiri membangun masa depan negara dengan institusi pengajian tinggi, Pendidikan, tenaga penggerak kemajuan negara. Komponen integral cita-cita Malaysia hendak menjadi kuasa ekonomi dunia. Ilmu itu kuasa, dan inovasi ciptaan rakyat yang bijaksana. Membentuk anggota yang mengguna idea memberi inspirasi ke seluruh industri. Modal manusia membina esok yang bervisi. Menawar program biasiswa yang terluas di negara, di Cyberjaya dalam Koridor Raya Multimedia, Universiti kami, Universiti Multimedia. kami percaya pendidikan membuka minda. Jika berjaya segala-galanya boleh sahaja. Langit sahaja yang menjadi sempadannya.

21 Laporan Pengerusi laporan Pengerusi Dalam kita menuju ke arah alaf baru, tahun 2000 juga menandakan tahun kedua saya memegang jawatan Pengerusi Telekom Malaysia. Saya berasa syukur kerana dapat meniti kemajuan Syarikat dari abad ke-20 hingga ke abad 21. Dari perspektif inilah, saya ingin melaporkan kepada anda akan arah tuju Syarikat di masa akan datang memandangkan kita telah berpeluang menggunakan kekuatan kita pada masa lampau dan menerapi yang terbaik dari masa hadapan sebagai satu formula untuk kejayaan kita. Perubahan adalah konstan dan perubahan adalah satu cabaran. Namun kita tidak pernah menghadapi ketidaktentuan yang sebegini hebat terutamanya semasa dunia menghadapi era perubahan yang besar dan pantas, dan dirumitkan lagi dengan dua kuasa iaitu globalisasi dan pembangunan teknologi. Sepanjang tiga puluh lima tahun saya berkecimpung dalam industri telekomunikasi, saya tidak pernah menyaksikan perubahan sepantas ini. Kita sekarang berada di ambang alaf baru, di mana Teknologi Komunikasi Maklumat (ICT) menawarkan peluang Dato Ir. Muhammad Radzi bin Haji Mansor Pengerusi cabaran komunikasi generasi akan datang yang besar untuk persaingan yang terbuka dan saksama di kalangan negara. Setelah mengenalpasti ICT sebagai jentera pertumbuhan yang baru iaitu sesuatu yang kritikal untuk masa depan negara, kami di Telekom Malaysia sebagai pengamal utama akan memikul tanggungjawab yang berat dalam memastikan kejayaan evolusi perubahan ini. Kita berharap kesan krisis ekonomi yang melanda negara sudah pun berakhir dan proses pemulihan berada pada landasan yang betul. Kegawatan ini telah mewujudkan persekitaran perniagaan yang tidak begitu memberangsangkan dan Telekom Malaysia turut merasai kesannya. Tahun 2000 menyaksikan berakhirnya kegawatan yang dialami oleh negara. Kita bersyukur kerana keadaan bertambah pulih dan Syarikat kita telah muncul tanpa kesan yang buruk jika dibandingkan dengan badan-badan korporat yang lain. Pada masa ini, Syarikat dan Kumpulan sedang menjalani pengstrukturan semula korporat yang akan mengubah organisasi lama kepada yang baru dan menyediakan kita secara strategik dalam menghadapi masa depan yang lebih mencabar dan menguji. Organisasi baru ini merupakan langkah pertama dalam usaha kita bergerak ke arah pembentukan syarikat komunikasi generasi akan datang. Keinginan untuk berubah perlu lahir dari dalam dan dari segenap lapisan anggota Syarikat. Tidak dinafikan bahawa perubahan akan membawa sedikit sebanyak gangguan dalaman, lebih-lebih lagi di mana proses pemikiran semula dan perumusan strategi ini bukan sahaja memakan masa tetapi juga mencabar minda. Kami mahu 41

22 Menerajui kemajuan untuk memenuhi keperluan akan datang pada masa ini, memainkan peranan penting ke arah pembangunan masyarakat bermaklumat melaksanakannya dengan betul dari semua perspektif. Dalam hal ini, saya berterima kasih di atas kesabaran pihak pengurusan dan anggota. Perlu ditekankan di sini bahawa proses perubahan ini akan mengambil masa lebih dari setahun kerana kita berhasrat untuk melaksanakannya secara tersusun bagi memastikan gangguan yang paling minimum. Saya percaya kerjasama dan sokongan daripada segenap anggota dalam menerima perubahan ini akan membantu kami untuk terus bergerak maju. Terdapat juga perubahan-perubahan di peringkat Lembaga Pengarah dan saya ingin mengambil kesempatan ini untuk mengucapkan ribuan terima kasih kepada YBhg. Datuk Wira Mohamed Said Mohamed Ali atas sumbangan yang diberikan sepanjang perkhidmatan beliau sebagai ahli Lembaga Pengarah dan Ketua Eksekutif di Telekom Malaysia. Kami juga mengalu-alukan perlantikan Ketua Eksekutif baru, YBhg. Dato Dr. Md Khir Abdul Rahman bagi menggantikan YBhg. Datuk Wira Mohamed Said untuk menerajui Syarikat yang sedang berada dalam tempoh perubahan yang mencabar ini. Bersama-sama kita bersatu untuk menentukan arahtuju baru bagi Kumpulan dan menggerakkan Telekom Malaysia ke arah destinasi baru. Saya juga ingin mengambil kesempatan ini untuk mengucapkan penghargaan dan terima kasih kepada Pengarah-pengarah yang telah tamat tempoh perlantikan sebagai ahli Lembaga Pengarah seperti YBhg. Tan Sri Datuk Nuraizah Abdul Hamid, YBhg. Datuk Dr. Syed Muhamad Syed Abdul Kadir, Encik K.P. Ramanathan Menon, Tuan Haji Nasruddin Haji Alang Saidin, Tuan Haji Ahmad Kamal Abdullah Al-Yafii, Encik G. Kunaseelan dan YBhg. Datuk Ng Chiang Chin. Pada tahun lepas, kita turut mengalualukan kedatangan YBhg. Dato Dr. Mohd Munir Abdul Majid, YBhg. Dato Ir. Haji Mohd Zin Mohamed, YBhg. Dato Abdul Majid Haji Hussein, Encik Rosli Man, Encik Ir. Prabahar N. K. Singam, Encik Tan Poh Keat, Encik Lim Kheng Guan, Cik Suriah Abd Rahman dan Encik Mohammad Zanudin Ahmad Rasidi. Kami menghargai sokongan dan sumbangan profesional yang diberikan oleh mereka. Di samping itu, terdapat juga muka-muka baru yang menerajui unit-unit perniagaan baru. Sesungguhnya segala perubahan ini akan memberi wajah dan nafas baru untuk kita menghadapi tugasan yang mencabar di hadapan kita. Kita sepatutnya melihat kesemua ini sebagai satu proses peralihan yang perlu dan kita sudah mula memperlihatkan kelincahan, kemantapan dan kedudukan yang lebih baik. Kita Menjadi peneraju menerusi pelaburan dalam teknologi masa hadapan kekal sebagai peneraju Pembekal Perkhidmatan Internet (ISP), sebuah perniagaan yang proaktif, bukan sahaja di Malaysia malah di rantau ini. Kita masih boleh berbangga dengan kecemerlangan perkhidmatan dan kemahiran teknikal yang merupakan unsur penting untuk terus kekal di dalam persekitaran telekomunikasi masa hadapan. Di dalam industri seperti ini, kita telah dibiasakan dengan kemajuan teknologi yang pantas. Ini membolehkan kita berdiri teguh apabila kemajuan-kemajuan saintifik masa hadapan terus mendekati kita, seperti ungkapan Bill Gates selaju daya fikir. Kita telah berusaha menggalakkan konvergens perkhidmatan multimedia pada tahun-tahun yang lalu iaitu satu perkhidmatan yang menjadi kenyataan kerana teknologi digital. Begitu juga tidak pernah kita berdepan dengan sesuatu di luar jangkaan. Sebagai contohnya, dalam Sains Genomics baru di mana kita akan dibawa oleh arus perubahan-perubahan yang sama sekali baru. Kita juga merupakan perintis di antara syarikat-syarikat di Malaysia yang telah berjaya menerokai pasaran luar negeri dan justeru itu, lebih bersedia menghadapi globalisasi. Dua bidang yang akan saling melengkapi pada masa akan datang adalah Internet dan pendidikan. Kita sedang menanti saat-saat apabila sambungan Internet berjalur lebar dan berkelajuan tinggi digunakan secara meluas di rumah dan pejabat. Ciri sambungan secara berterusan yang ditawarkan oleh talian jalur lebar akan menarik para pelanggan kerana ia memberikan pengalaman dalam talian yang lebih pantas dan efisyen. Kita juga bercadang hendak memperkembangkan modal intelektual. Universiti Multimedia (MMU) sedang berkembang maju dan pada tahun 2000 telah berjaya menghasilkan kumpulan graduan kedua seramai 520 orang. Dua orang pelajar terbaik dari kursus Pengurusan Perniagaan telah menerima Anugerah Presiden. Kita bercadang menarik lebih ramai yang terbaik dari yang terbaik di kalangan pelajar-pelajar Malaysia. Ini ialah kerana Telekom Malaysia memerlukan modal sumber manusia yang terhandal supaya dapat bersaing dalam Ekonomi Baru. Cabaran seterusnya adalah proses globalisasi. Sehingga kini, kita telah mencatatkan kejayaan terbaik di Afrika Selatan, Sri Lanka dan Bangladesh di mana Malaysia dianggap sebagai satu teladan yang baik dalam bidang ekonomi. Malah dengan pengalaman kita yang terhad, kita telah dibawa ke sebuah dunia tanpa sempadan, di mana zon masa dilupakan, dan mesyuarat tergempar dikendalikan melalui tele sidang pada masa-masa yang paling tidak sesuai. Tekanan-tekanan tambahan ini adalah sebahagian daripada tekanan perjalanan kehidupan yang pantas di abad ke-21 ini. Kita perlu menjalani proses pembudayaan untuk menyesuaikan diri dalam dunia baru ini. Faktor penentu yang benar dalam cita-cita global ini adalah penerimaan oleh negara tuan rumah. Dalam aspek ini, Telekom Malaysia telah mencatatkan tahap penerimaan yang tinggi. Pengalaman positif meyakinkan kita untuk terus menerokai lebih banyak peluang pertumbuhan di alam global yang lebih luas di mana perikatan strategik adalah alat yang penting. Perlu diingatkan bahawa Wawasan Telekom Malaysia ialah hendak dikenali sebagai sebuah syarikat komunikasi bertaraf dunia pada tahun Oleh itu, kita tidak mempunyai banyak masa untuk mencapai matlamat itu. Jalan ke arah kejayaan tidak akan dapat direntasi seorang diri. Apa yang telah kita capai selama ini adalah hasil sokongan semua pihak yang terlibat. Rancangan masa depan kami ibarat sekeping peta. Untuk sampai ke destinasi, kita memerlukan kerjasama dan semangat berpasukan. Kami mengucapkan setinggi-tinggi terima kasih kepada semua pemegang saham, pelanggan-pelanggan, Kerajaan Malaysia, Kementerian-kementerian dan rakan-rakan perniagaan di dalam dan di luar negara di atas bimbingan dan sokongan yang tidak ternilai dan kami mengharapkan bantuan yang berterusan di masa-masa hadapan. Dalam dunia perniagaan, terutamanya industri kita hari ini, kita perlu berusaha gigih untuk terus hidup. Persaingan yang kita hadapi bukan sahaja dari dalam negeri tetapi juga dari proses globalisasi. Dalam peralihan dari Ekonomi Lama ke Ekonomi Baru, Telekom Malaysia Baru yang muncul selepas perubahan-perubahan dalamannya akan menjadi lebih lincah, fleksibel dan peka kepada perubahan pasaran. Budaya korporat itu tidak dapat dicatatkan dalam penyata kewangan Syarikat, tetapi merupakan satu komponen yang intrinsik dan kritikal dan mampu meningkatkan nilai pemegang saham jika dapat dihayati sepenuhnya. Dengan ini, saya ingin meyakinkan para pemegang saham bahawa kita sedang bergerak dengan penuh keyakinan, bukan sahaja untuk kepentingan anda malah untuk kebaikan seluruh negara. DATO IR. MUHAMMAD RADZI BIN HAJI MANSOR Pengerusi 42 43

23 Maklumat mudah diperoleh dan ditukar. Berbual, ber-e-mel dan dihibur pula. Layarilah... Berinteraksi dengan suara dan gambar. Berurusniaga dengan serata dunia. Dunia itu tempat kerja, tempat kerja itu rumah anda....dan anda akan alammaya ke Teknologi, sesuatu yang mengkagumkan. Sedekad dahulu tiada yang dapat menjangka kesan Internet terhadap manusia. Ia menukar pandangan dunia dengan berlainan kanta. Mengecilkan dunia, menjadi desa. Fenomena yang telah mengubah kehidupan kita. Telekom Malaysia penggerak utama membangun komuniti multimedia di Malaysia. Pembekal Internet kami menghubungi anda ke merata dunia. Penyelesaiannya membolehkan perniagaan terus berurusniaga. Semestinyalah, secara maya.

24 Laporan Ketua Eksekutif laporan ketua Eksekutif Setelah setahun saya menyertai Telekom Malaysia sebagai Ketua Eksekutif, saya mendapati tempoh tersebut amat mencabar dan memberangsangkan. Telekom Malaysia sememangnya merupakan sebuah organisasi yang unggul yang telah banyak mencatatkan kejayaan pada tahun-tahun yang lampau, dengan potensi yang luas untuk menghasilkan manfaat dalam Ekonomi Baru. Saya ingin mengucapkan ribuan terima kasih kepada YBhg. Datuk Wira Mohamed Said Mohamed Ali, bekas Ketua Eksekutif, atas sumbangan beliau yang amat bernilai kepada Telekom Malaysia dan ingin memberi jaminan kepada pemegang saham dan anggota-anggota Syarikat akan aspirasi kami bersama untuk Kumpulan. Dalam tempoh 18 bulan yang lalu dan dalam persekitaran persaingan yang hebat, kami terus berpegang kuat kepada strategi yang telah dicorakkan untuk mencapai Wawasan 2005; iaitu suatu strategi yang menuntut supaya Telekom Malaysia menyusun semula organisasi serta perniagaannya. Matlamat kami di alaf baru ini ialah untuk mencipta suasana terbaik dalam berbagai bidang untuk faedah semua anggota, memberi perkhidmatan yang berkualiti dan terbaik kepada pelanggan yang kami sanjungi dan terus meningkatkan nilai pemegang saham. Dato Dr. Md Khir bin Abdul Rahman Ketua Eksekutif kami telah bersedia menghadapi perubahan dan kami juga sedia berubah Telekom Malaysia sudah mempunyai asas perniagaan yang kukuh. Kami menguasai 95% daripada pasaran perkhidmatan talian tetap dengan lebih 4.5 juta pelanggan dan 70% daripada pasaran perkhidmatan Internet. Dengan hampir 900,000 pelanggan Internet kami adalah pembekal perkhidmatan Internet yang terbesar bukan sahaja di Malaysia malah di rantau ini. Kami juga menguasai hampir 20% daripada pasaran selular. Rangkaian komunikasi yang mengendali perkhidmatan-perkhidmatan ini adalah yang terluas dan merentasi seluruh negara. Dengan permodalan pasaran sebanyak RM34.9 bilion pada akhir tahun 2000, Telekom Malaysia menyumbang kira-kira 10% kepada Indeks Komposit dan prestasi kami sentiasa diawasi dengan teliti oleh pemerhati pasaran saham. Kami berbangga kerana telah berjaya menerima Anugerah Kecemerlangan Bursa Saham Kuala Lumpur yang pertama bagi Kategori Dagangan dan Perkhidmatan pada tahun Walaupun kami berjaya mengekalkan kedudukan sebagai peneraju dalam perkhidmatan-perkhidmatan tradisional dalam keadaan industri telekomunikasi yang bergolak sekarang, kami juga perlu mempertahankan kedudukan ini. Meskipun kami menguasai pasaran Internet, kami harus mempertingkatkan perkhidmatan nilai tambah supaya dapat terus mengukuhkan penguasaan ini dan walaupun kami sudah bertapak dalam pasaran selular, adalah juga penting untuk kami terus berusaha dengan gigih bagi menerajui pasaran ini. Kami mempunyai tugas yang amat berat dalam melaksanakan rancangan untuk menjadikan Telekom Malaysia pembekal perkhidmatan maklumat dan komunikasi yang benar-benar bersepadu. Sehubungan dengan itu, saya amat terharu dengan minat dan dedikasi serta sokongan padu warga Telekom Malaysia terhadap usaha untuk mencapai matlamat ini. 47

25 Berdasarkan perkembangan dan persekitaran ini, saya dengan sukacitanya menyampaikan laporan kemajuan dan keputusan prestasi kami sepanjang tahun PRESTASI KUMPULAN PADA TAHUN 2000 Dunia baru yang mencabar Industri telekomunikasi di seluruh dunia terus mendorong proses globalisasi tanpa mengira sempadan dan budaya dengan kesan yang amat ketara dalam setiap aspek kehidupan masyarakat termasuk perniagaan, pendidikan, perubatan, pengetahuan dan gaya hidup. Akibat liberalisasi dan konvergens industri telekomunikasi, pengguna yang semakin canggih sudah dapat menikmati aplikasi komunikasi yang tidak terhad melalui berbagai perantara termasuk komputer meja, komputer riba atau peranti telapak baik yang berwayar atau wayarles dan samada berjalur lebar atau jalur sempit. Walaupun berpegang kepada budaya sentiasa berhubung, kita dapat menyaksikan bagaimana dunia yang terlalu kagum dengan syarikat dotcom dan teknologi WAP selular telah dikejutkan dari impian apabila syarikat-syarikat dotcom itu kecundang kerana prestasi kewangan tidak menepati sasaran seperti yang digembar-gemburkan. Adalah jelas bahawa walaupun dalam Ekonomi Baru, amalan perniagaan yang kukuh masih menjadi penentu kejayaan. Dari segi ini, Telekom Malaysia, dan juga negara, harus mengambil iktibar, khususnya ketika menceburi bidang pertumbuhan perkhidmatan nilai tambah Internet dan multimedia bergerak yang telah dikenalpasti. Di samping itu, pada tahun 2000 ekonomi dunia juga telah menunjukan tanda-tanda menghampiri puncak pertumbuhannya. Susulan dari arahaliran itu, Amerika Syarikat khususnya, sedang sedia menghadapi kesan kelembaban ekonomi. Tidak dapat dinafikan bahawa perkembangan ini akan sedikit sebanyak membawa kesan ke atas ekonomi negara kita yang baru sahaja pulih dari kegawatan, walaupun dijangka kesannya tidak seberat yang pernah kita alami beberapa tahun yang lalu. Pada tahun lalu, industri peralatan telekomunikasi, khasnya sektor selular, juga telah memperlihatkan kesan-kesan kemerosotan. Ini merupakan petanda bahawa pertumbuhan pesat yang dicatatkan dalam sektor selular sejak beberapa tahun kebelakangan ini sudah mula mendatar. Isu perkhidmatan selular 3G (Generasi Ketiga) juga perlu dikaji semula kerana harga lesen yang mahal perlu dibayar untuk mengendalikan perkhidmatan ini. Kesemua ini tidak seharusnya membawa kesan buruk kepada kami kerana kadar penetrasi yang masih rendah dalam setiap sektor telekomunikasi samada talian tetap, selular dan Internet. Oleh itu, kami masih mempunyai masa yang mencukupi untuk menjalankan kajian dan perancangan yang tersusun dan juga masih berpeluang menguasai bahagian pasaran yang lebih besar dan mencapai pertumbuhan keuntungan yang lebih kukuh. Memandangkan liberalisasi di Malaysia masih berada pada tahap awalan, perkembangan di peringkat dunia setakat ini telah menimbulkan isu-isu tertentu yang perlu ditangani. Misalnya, persekitaran pengawalseliaan perlu mentakrifkan garis panduan dan rangka kerja dengan jelas supaya peluang yang saksama bagi semua pihak dapat ditentukan. Di samping itu, isu-isu seperti Pengimbangan Semula Tarif, Akses, Salingsambungan, Perlesenan dan Spektrum juga perlu ditangani dengan berhati-hati supaya sumber-sumber negara dapat dirancang dan diagihkan mengikut kaedah terbaik dalam persekitaran baru ini. Walaupun Malaysia adalah sebuah negara sedang membangun, negara kita amat bertuah kerana telah dilengkapi dengan infrastruktur yang bertaraf dunia dan Telekom Malaysia amat berbangga kerana telah diberi tanggungjawab membangunkan infrastruktur komunikasi, khasnya di Koridor Raya Multimedia (MSC). Sebagai pembekal utama perkhidmatan telekomunikasi, adalah menjadi kewajipan kami untuk membantu Malaysia mencapai cita-citanya sebagai hub komunikasi utama. Bagaimanapun, pihak berkuasa perlu mewujudkan persekitaran kewangan, komersil dan perundangan yang dapat menarik aktiviti ekonomi ke negara kita. Di Malaysia, apa yang perlu dititikberatkan ialah bagaimana hendak memadankan permintaan trafik dengan bekalannya dan bukan lagi soal lebar jalur atau rangkaian fiber. KAJIAN PRESTASI MENUJU KE ARAH PERTUMBUHAN Telekom Malaysia memang sedar tentang tekanan yang semakin memuncak dalam keadaan yang wujud sekarang. Prestasi Syarikat pada tahun 2000 jelas menunjukkan arahaliran yang sehaluan dengan ramalan kami sejak beberapa tahun ini. Keuntungan dari talian tetap terus menjamin aliran pendapatan yang stabil. Bagaimanapun, sejak dua tahun kebelakangan Putrajaya di MSC, Pusat Pentadbiran Kerajaan Persekutuan di mana Telekom Malaysia menawarkan perkhidmatan teknologi terbaik ke arah e-kerajaan ini, kami telah mengukuhkan tumpuan terhadap selular dan multimedia untuk mengurus secara pro-aktif penghijrahan pelanggan dari talian tetap ke sektor selular dan Internet. Hasil Kumpulan dan keuntungan selepas cukai yang dicatatkan masing-masing sebanyak RM8.8 billion dan RM705 juta. Kami mengambil berat tentang perkara ini. Kami sedar bahawa kami masih ketinggalan dalam pasaran selular. Pada awal tahun 2000, bahagian pasaran perkhidmatan Internet yang kami kuasai adalah hampir sama dengan pesaing terdekat kami. Sebagai satu Kumpulan, kami perlu mencatatkan pertumbuhan dengan keputusan yang memuaskan. Pertumbuhan pelanggan yang dicatatkan tahun ini jauh melebihi apa yang pernah dicatatkan pada tahun-tahun yang lalu. Misalnya, bilangan pelanggan selular kami telah meningkat sebanyak 118 peratus kepada 953,000 dan pelanggan TMnet sebanyak 114 peratus kepada 865,000. Malah pelanggan talian tetap juga turut meningkat walaupun pada kadar yang agak perlahan dan kami masih berjaya mencatatkan pertumbuhan sebanyak 4.6 peratus kepada 4.6 juta talian terus (DEL). Peningkatan bilangan pelanggan dengan ketara turut menimbulkan beberapa isu yang perlu ditangani. Pada tahun 2000, kos perolehan dan pengurusan tamat langganan bagi sektor selular sememangnya tinggi. Di samping itu, operator selular kami terpaksa menanggung kesan yang berlipat ganda berikutan keputusan yang diambil oleh Syarikat untuk menghapus kira kerugian Mobikom Sdn. Bhd.. Keputusan ini adalah perlu bagi tujuan menjajarkan strategi selular supaya kami boleh memberi tumpuan sepenuhnya kepada satu platform jenama dan pembangunan rangkaian iaitu TMTouch perkhidmatan GSM Semua pelanggan Mobikom sekarang akan dipindahkan ke TMTouch tidak lama lagi supaya perkhidmatan yang lebih baik dapat diberi kepada mereka pada masa akan datang. Keuntungan Kumpulan Telekom Malaysia pada tahun 2000 juga turut terjejas akibat prestasi perniagaan luar negeri yang kurang memuaskan disebabkan peristiwa-peristiwa di luar kawalan kami. Walaupun di Malaysia, kita sudah mula mengalami pemulihan, tetapi bagi negara-negara di mana terdapat pelaburan Telekom Malaysia, keadaannya adalah berlainan. Sumbangan perniagaan luar negeri kepada keuntungan Kumpulan adalah lebih rendah berbanding dengan tahun lalu akibat pertumbuhan ekonomi yang lembab dan kejatuhan nilai mata wang di Afrika. Bagaimanapun, kami menganggap ini sebagai gangguan jangka pendek dan kami tetap berpegang kepada komitmen jangka panjang strategi pelaburan antarabangsa. Di samping perbelanjaan galakan pertumbuhan dan peningkatan kualiti, sebahagian besar perbelanjaan rangkaian pada tahun 2000 adalah untuk membina infrastruktur jalur lebar termasuk perkhidmatan COINS Global dan platform protokol internet (IP), internet berkelajuan tinggi dan memperluaskan jangkauan Point of Presence (POPs). Kami juga telah meningkatkan liputan selular dalam bangunan dan menaiktaraf rangkaian di kawasan-kawasan bandar serta terus berusaha meningkatkan jangkauan. Matlamat utama rangkaian ialah untuk menjadi pembekal berkos rendah dan kami akan menggunakan apa jua cara untuk mencapai matlamat ini baik bagi talian tetap ataupun wayarles. Pertumbuhan dalam industri telekomunikasi bukan lagi semata-mata mengenai pasaran dan pengembangan tetapi lebih didorong oleh usaha-usaha Penyelidikan dan Pembangunan (R & D) dalam melaksana dan memperkenalkan teknologi baru. Bahagian R & D Telekom Malaysia berazam menjadi pusat penyelidikan utama fiber optik dan alat litar monolitik berprestasi tinggi (MMIC) sebagai sumbangan kepada industri 48 49

26 telekomunikasi dan teknologi maklumat yang pesat membangun. Telekom Malaysia telah memperuntukkan 1 peratus daripada hasil kasar tahunannya untuk tujuan ini. Pada bulan Februari 2000, APT Net versi 1.0 telah didaftar sebagai cap dagang. Pada bulan November 2000, Bahagian R & D telah menerima Anugerah Ketua Setiausaha Negara kerana projek Amplifier Optik yang dimajukan bersama Universiti Malaya dalam konteks kerjasama sektor awam dan swasta. Saya ingin mengucapkan tahniah kepada Bahagian ini atas kejayaan tersebut. Ini merupakan suatu permulaan yang menggalakkan dalam usaha mencari peluang pembangunan baru pada masa akan datang. Satu lagi polisi berwawasan Telekom Malaysia ialah inisiatif yang menyokong Koridor Raya Multimedia (MSC). Kepakaran, sumber, produk dan perkhidmatan Telekom Malaysia amat bernilai dalam mempromosikan MSC sebagai hub maklumat serantau. Sehubungan dengan ini, beberapa projek sudahpun dilaksanakan. Di samping itu, berbagai pakej perkhidmatan telah ditawarkan kepada syarikat-syarikat bertaraf MSC dengan kadar tarif yang kompetitif. Pada bulan Julai, Bahagian Projek MSC telah melancarkan tawaran promosi TM Blockbuster sebagai galakan kepada syarikat bertaraf MSC untuk berpindah ke Cyberjaya. Pada tahun 2000, Telekom Malaysia telah memeterai kontrak Projek State Net bernilai RM3.7 juta dengan Kerajaan-Kerajaan Negeri Melaka, Pahang dan Pulau Pinang. Penyelesaian rangkaian khusus seperti MAMPU Net dan hubungan Pusat Kawalan Putrajaya yang bernilai RM3.8 juta setahun akan mula beroperasi pada suku kedua tahun Pusat Data Internet (IDC) yang ditubuhkan pada bulan September 2000 kini mempunyai 3,500 pelayar. Ukuran kejayaan projek-projek ini terletak pada ujian kualiti. Penganugerahan Pensijilan ISO 9001 oleh SIRIM kepada Bahagian Projek MSC adalah jaminan prestasi kepada pelanggan yang bertaraf MSC dan selaras dengan tradisi profesionalisme dan amalan terbaik Telekom Malaysia. PENGHIJRAHAN KE ARAH TELCO GENERASI AKAN DATANG Walaupun pada masa ini Telekom Malaysia sedang mendahului pihak lain dalam banyak bidang perniagaan tetapi perubahan-perubahan penting yang sedang berlaku dalam industri telekomunikasi telah mencipta berbagai peluang yang menarik. Selaras dengan ini, kami juga perlu melaksanakan pembaharuan tertentu untuk terus mengekalkan kedudukan. Keupayaan Syarikat kami mengekalkan kedudukan sebagai pembekal talian tetap yang terbesar merupakan satu pencapaian yang penting. Namun kami perlu juga berazam menjadi peneraju dalam perniagaan selular dan multimedia, baik di Malaysia mahupun di rantau ini. Memandangkan perkhidmatan selular dan multimedia ini telah mengubah gaya hidup kita dengan cepat, adalah jelas bahawa kami perlu mengukuhkan kedudukan dalam kedua-dua sektor ini supaya status istimewa kami sebagai pembekal perkhidmatan maklumat dan komunikasi yang lengkap dapat dikekalkan. Jadi apakah yang perlu dilakukan supaya sesebuah syarikat itu berjaya dalam Ekonomi Baru? Tiga perkara utama adalah penting untuk syarikat telekomunikasi generasi akan datang. Pertama ialah Pengurusan Perhubungan Pelanggan yang terbaik; kedua ialah Pengurusan Berteraskan Ilmu Pengetahuan yang cekap dan ketiga, Pengurusan dan prestasi kewangan yang cemerlang. Jadi, dalam Ekonomi Baru, Telekom Malaysia perlu bertindak dengan pantas, responsif dan mengutamakan kehendak dan keperluan pelanggan; dan dengan itu mendorong ke arah pertumbuhan yang pesat dalam suasana budaya inovasi. Kami perlu mendekati pelangganpelanggan melalui e-dagang misalnya menggerak dan meningkatkan urusniaga secara online untuk kesenangan dan keberkesanan operasi perniagaan. Tambahan lagi, kami Komunikasi selular mengubah cara kehidupan masa kini perlu menghasilkan keuntungan untuk Syarikat. Jika dahulunya kekuatan kami adalah tertumpu kepada rangkaian dan teknologi, sekarang, sudah tiba masanya untuk kami memberi lebih tumpuan ke arah pasaran dengan menggunakan pengalaman yang sedia ada di Telekom Malaysia di samping mencungkil bakat-bakat terbaik dari industri ini. Kami yakin kami mempunyai strategi kejayaan. Telekom Malaysia sedang melaksanakan program penstrukturan semula yang akan mengekalkan kedudukan kami sebagai pembekal telekomunikasi terunggul di negara ini. Program perubahan ini akan melibatkan pengasingan struktur sekarang supaya bahagian-bahagian tertentu di Telekom Malaysia dapat berfungsi dengan bebas, fleksibel dan berdaya saing dalam pasaran yang semakin mencabar. Penstrukturan semula ini bermula dengan penubuhan lima unit perniagaan berdikari. Di samping Telekom Cellular Sdn. Bhd., iaitu sebuah anak syarikat yang sudah ditubuhkan, Telekom Malaysia akan menubuhkan anak-anak syarikat berdikari iaitu TM Multimedia, TM International Ventures dan TM ServiceCo sementara TelCo akan kekal sebagai sebuah Unit Perniagaan Strategik yang beroperasi secara bebas di bawah Telekom Malaysia. Ketua Pegawai Eksekutif TM Cellular Sdn. Bhd. dan Ketua-Ketua Pegawai Operasi empat anak syarikat yang lain itu telah mula memegang jawatan baru berkuasa pada 1 Februari Kami juga ingin mengumumkan perlantikan dua jawatan pengurusan kanan untuk Pemasaran dan Kewangan di Pusat Korporat. Perlantikan ini merupakan satu usaha hendak menyuntik bakat baru dari pasaran untuk manfaat Kumpulan. Kami yakin penstrukturan semula ini akan membolehkan kami mengendalikan perniagaan dengan cara yang terbaik, mencipta pulangan yang lebih lumayan dan meningkatkan nilai pemegang saham. Sebagai contoh, TelCo, selular dan multimedia tidak boleh dikendalikan dengan cara yang sama kerana ketiga-tiga perniagaan ini adalah berlainan dan memerlukan insentif, budaya prestasi dan proses pengurusan yang berbeza-beza. Kami hendak menggerakkan potensi ketigatiga bidang ini, mewujudkan keadaan operasi yang optimum dan meregangkan keupayaan masing-masing dengan sepenuhnya. Pada masa akan datang, kami bercadang hendak menyenaraikan syarikat-syarikat ini dan tidak ragu lagi langkah ini akan memberikan nilai yang tinggi kepada pemegang saham kami. Bagi TelCo, kami akan memberi tumpuan yang agresif kepada perniagaan data yang sedang pesat membangun dengan mewujudkan sebuah unit khas untuk perniagaan tersebut melalui kekuatan rangkaian serta taburan pelanggan yang luas. Dalam perniagaan selular, kami akan beroperasi di bawah satu jenama iaitu TMTouch dan satu landasan utama iaitu GSM 1800 yang berupaya untuk memberikan kualiti rangkaian dan liputan yang terbaik. Bagi multimedia pula, kami akan mengekalkan kedudukan sebagai peneraju dalam perkhidmatan Internet dengan memberi tumpuan untuk meningkatkan perkhidmatan multimedia pengguna dan menawarkan produk-produk tambah nilai e-dagang. Dalam perniagaan antarabangsa, kami akan mengekalkan kewujudan secara global dengan memberi penumpuan terhadap perkembangan perniagaan di rantau ini. Program Perubahan untuk mencipta budaya prestasi baru dan menyediakan sistem dan proses yang diperlukan untuk mencapai kejayaan sudah pun bermula. Kami menjangka pelaksanaan kebanyakan aktiviti dalam program perubahan ini akan memakan masa lebih kurang 18 bulan. Untuk tujuan ini, sebuah Pejabat Pengurusan Perubahan telah ditubuhkan untuk memantau kemajuan Program Perubahan dan saya sendiri akan memberi bimbingan kepada inisiatif ini dengan direstui oleh Lembaga Pengarah. Permulaan Program ini menjanjikan harapan yang amat cerah. Walaupun kami sedar bahawa perjalanan ke hadapan tidak mudah, tetapi kami berazam hendak menghasilkan perubahan yang perlu supaya Telekom Malaysia dapat bertahan dan berkembang maju dalam persekitaran persaingan yang semakin sengit. Izinkan saya mengakhiri laporan ini dengan merakamkan ucapan terima kasih kepada Lembaga Pengarah, pengurusan dan setiap anggota yang telah membina Telekom Malaysia sehingga menjadi Kumpulan yang disegani hari ini, lebih-lebih lagi atas sumbangan dan kegigihan serta kepercayaan dan dedikasi mereka yang tidak berbelah bagi. Sememangnya, ini merupakan satu dunia baru yang amat mencabar bagi Telekom Malaysia di mana masih terdapat banyak lagi bidang baru yang perlu kami kuasai dan pelbagai tuntutan yang perlu dipenuhi. Kami telah bersedia menghadapai perubahan dan kami juga sedia untuk berubah. DATO DR. MD KHIR BIN ABDUL RAHMAN Ketua Eksekutif 50 51

27 Sentuhlah......dan anda akan menjelajah seluruh Dunia kini semakin kecil. Sempadan hanya garisan petanda. Ukuran jarak tidak lagi dengan kereta atau pesawat jet di udara. Tetapi dengan kelajuan hubungan antara kita. Jika hendak berurusniaga, tidak perlu ke mana-mana, Kita boleh berada di mana-mana tanpa perlu ke mana-mana. Dari hubungan satelit ke rangkaian COINS Telekom Malaysia ada penyelesaiannya. dunia Pastikan perniagaan anda menikmati perhubungan bertaraf dunia. Di sini, di negara kita.

28 laporan Operasi TelCo Alaf Baru menyaksikan Telekom Malaysia terus berdepan dengan persaingan yang semakin hebat. Namun berkat ketabahan dan semangat kerja berpasukan dan disokong oleh berbagai inisiatif termasuk penawaran produk baru dan perkhidmatan yang bermutu tinggi pada harga yang menarik telah membawa kejayaan yang bermakna pada tahun operasi. pelanggan kami adalah penentu kejayaan perniagaan kita, justeru itu kita perlu sentiasa melebihi ekspektasi mereka Dato Dr. Abdul Rahim bin Haji Daud Pengarah Eksekutif Pemulihan aktiviti ekonomi negara telah membantu TelCo meningkatkan prestasi jualannya ke tahap yang menggalakkan, melebihi anggaran asal yang telah ditetapkan. Strategi perniagaan dan pelan tindakan yang diperkenalkan untuk mengatasi persaingan yang amat hebat dan krisis ekonomi Asia terbukti berkesan. Sukacita saya nyatakan bahawa prestasi yang menggalakkan itu berpunca dari sokongan padu yang telah diberi oleh setiap anggota dan saya ingin mengambil kesempatan ini mengucapkan ribuan terima kasih kepada semua di atas sumbangan mereka kepada Syarikat. Dalam konteks pembangunan negara, tidak dapat dinafikan bahawa telekomunikasi merupakan penggerak utama yang menyumbang kepada pertumbuhan dan pembangunan sosio-ekonomi negara dalam usaha menuju ke arah ekonomi berasaskan pengetahuan. Oleh itu, sebagai sebuah badan korporat yang bertanggungjawab, Telekom Malaysia dan TelCo secara khususnya, telah melaksanakan beberapa projek yang bukan sahaja membawa manfaat kepada negara, tetapi juga mempunyai potensi komersil yang besar. Ini adalah selaras dengan dasar dan polisi negara, khasnya dalam menangani jurang sosial dari segi kemudahan telekomunikasi di antara masyarakat bandar dan luar bandar. Pemulihan ekonomi negara telah membantu meningkatkan prestasi jualan. Bagi tahun 2000, TelCo telah mencatatkan peningkatan jualan kasar sebanyak 8.6% kepada RM7,981 juta berbanding RM7,375 juta pada tahun Perkhidmatan telefon yang kekal sebagai perniagaan teras Syarikat telah menyumbang sebanyak 67.2% atau RM5,363 juta daripada jumlah hasil kasar Syarikat bagi tahun Selain daripada peningkatan dalam jumlah pelanggan telefon, peningkatan dalam masa penggunaan juga menjadi faktor utama yang menyumbang kepada hasil jualan yang lebih tinggi. Hasil purata setiap talian bagi tahun 2000 ialah sebanyak RM1, iaitu peningkatan sebanyak 4.1% berbanding tahun Jualan kasar daripada perkhidmatan data bagi tahun 2000 adalah RM1,319 juta, peningkatan sebanyak 10.7% berbanding tahun 1999 yang telah menyumbang sebanyak 16.5% daripada jumlah jualan kasar TelCo. Perkhidmatan litar suwa menunjukkan pertumbuhan sebanyak 7.5% sementara perkhidmatan COINS (Corporate Information Superhighway) yang merupakan perkhidmatan data yang utama telah menunjukkan pertumbuhan yang menggalakkan sebanyak 81.1%. Dato Dr. Abdul Rahim telah dilantik sebagai Pengarah Eksekutif, Strategi dan Pembangunan Korporat berkuatkuasa pada 1 Februari

29 Pelbagai promosi yang dijalankan oleh Syarikat sepanjang tahun serta perluasan aktiviti perniagaan di kalangan syarikat-syarikat tempatan dan antarabangsa di dalam negara menghasilkan kenaikan sebanyak 8.7% atau RM539 juta dalam hasil jualan kasar daripada bayaran masuk antarabangsa berbanding tahun Adalah menjadi dasar Telekom Malaysia tidak mengabaikan keperluan masyarakat dan pemasangan telefontelefon awam di seluruh negara membuktikan komitmen ini. Perkhidmatan ini telah menyumbang sebanyak RM386 juta atau 4.8% dari jumlah hasil jualan kasar. Dari jumlah ini, telefon awam Telekom Malaysia telah menyumbang sebanyak RM251 juta. Perkhidmatan lain seperti trunk radio, Pertumbuhan dan pembangunan ekonomi negara yang positif telah memberi kesan secara langsung kepada prestasi perniagaan TelCo. Keuntungan sebelum faedah dan cukai bagi tahun 2000 ialah sebanyak RM2,702 juta iaitu peningkatan sebanyak 14.5% berbanding tahun TelCo menjangkakan bahawa pertumbuhan ini akan berterusan di tahun-tahun yang akan datang. Pertumbuhan yang menggalakkan juga telah dicatatkan dalam bilangan pelanggan yang memerlukan perkhidmatan utama yang ditawarkan oleh Telekom Malaysia. Peningkatan bilangan pelanggan seramai 203,546 atau 4.6% pada tahun 2000 telah meningkatkan jumlah terkumpul pelanggan telefon kepada 4.6 juta pada 31 Disember Ini terdiri Sukacita saya menyatakan bahawa bilangan penanti perkhidmatan telefon telah menurun sebanyak 1.4% dari 99,000 pada 31 Disember 1999 kepada 98,000 pada 31 Disember TelCo berazam untuk mengurangkan bilangan penanti terutamanya di kawasan luar bandar dengan penggunaan teknologi wayarles baru yang lebih murah serta mudah dipasang. Memandangkan permintaan yang meluas terhadap perkhidmatan telekomunikasi, TelCo telah membelanjakan sejumlah RM1,909 juta bagi pembiayaan projek-projek seperti pembangunan rangkaian, pembelian sistem komputer baru dan lain-lain. Perbelanjaan ini adalah 5.1% lebih tinggi berbanding RM1,817 juta pada tahun Daripada jumlah Selaras dengan perkembangan teknologi maklumat, TelCo telah membelanjakan kira-kira RM314 juta atau 16.4% untuk membangun dan memperluaskan sistem IT dan sistem komputernya. Sehingga 31 Disember 2000, jumlah kapasiti ibusawat tempatan di seluruh negara ialah sebanyak 7.97 juta talian. Jumlah talian akses tempatan yang boleh ditawarkan kepada pelanggan ialah sebanyak 8.9 juta yang mana 18.7% daripadanya adalah fiber optik. Pemasangan talian fiber optik secara komprehensif ini adalah bagi menampung pembangunan teknologi terkini yang memerlukan rangkaian telekomunikasi yang lebih pantas dan berkelajuan tinggi. Untuk sistem transmisi, jumlah kapasiti ialah 9.5 juta saluran di mana 6.5 4,000,000 1,500, ,000 80,000 2,000 5,000 4, ,200,000 2,400,000 1,600,000 2,738,201 3,052,203 3,226,879 3,258,044 3,405,744 1,200, , ,000 1,033,113 1,170,839 1,157,269 1,172,755 1,228, , ,000 80, , , , , ,600 64,000 48,000 32,000 40,898 46,269 50,636 61,280 63,257 1,600 1, ,009 1,780 1,102 1,295 1,573 4,000 3,000 2,000 4,548 4,095 3,406 3,196 2,956 3,200 2,400 1,600 2,847 2,815 3,742 2,835 2, , ,000 40,000 16, , ' 97' 98' 99' 00' 96' 97' 98' 99' 00' 96' 97' 98' 99' 00' 96' 97' 98' 99' 00' Telefon Kediaman Telefon Perniagaan Telefon Awam Pelanggan Litar Suwa ' 97' 98' 99' 00' 96' 97' 98' 99' 00' 96' 97' 98' 99' 00' 96' 97' 98' 99' 00' Pelanggan Toll Free Pelanggan Teleks Pelanggan Maypac Jumlah Talian Setiap 100 Penduduk bayaran sambungtara dan penyiaran telah menyumbang sebanyak RM467 juta atau 5.9% kepada jumlah hasil jualan kasar bagi tahun Untuk memastikan kecekapan operasi perniagaan khususnya di kawasan luar bandar, kualiti perkakasan rangkaian dan pemasaran sentiasa dinaiktaraf. Sejumlah RM1,376 juta telah dibelanjakan untuk perbelanjaan operasi iaitu peningkatan sebanyak 8.5% berbanding tahun Peningkatan ini tidak dapat dielakkan memandangkan TelCo berhasrat memastikan perkhidmatan yang bermutu tinggi untuk memenuhi keperluan dan kehendak pengguna. daripada 3.4 juta pelanggan kediaman dan 1.2 juta pelanggan perniagaan. Pencapaian ini adalah lebih baik dari prestasi 1999 di mana seramai 46,651 pelanggan baru atau 1.06% dicatatkan. Dengan anggaran penduduk negara seramai 22.2 juta, kadar penembusan adalah 20.9% telefon untuk setiap 100 orang. Sektor perniagaan mencatatkan pertumbuhan yang menggalakkan sebanyak 4.8% berbanding 4.5% bagi sektor kediaman. Peluang-peluang pekerjaan baru dalam sektor industri dan hartanah juga telah menyumbang kepada peningkatan ini. ini, 78.4% telah dibelanjakan untuk memperluaskan prasarana sistem rangkaian utama termasuk rangkaian antarabangsa. Tumpuan telah diberikan terhadap kesediaan akses pelanggan, pengurangan penanti, pengembangan dan menaiktaraf sistem rangkaian sedia ada dan pengenalan teknologi-teknologi baru yang melibatkan kos sebanyak RM719 juta. Beberapa projek baru yang melibatkan penggunaan teknologi terkini dan murah serta dapat memenuhi kehendak pelanggan telah diperkenalkan. Ini termasuklah WiLL (Wireless in Local Loop), ADSL (Asymmetric Digital Subscriber Line), Interaktif Multimedia dan capaian Internet berkelajuan tinggi. juta adalah saluran penyambung dan 3.0 juta adalah saluran sambung jauh. Sehingga 31 Disember 2000, keseluruhan sistem rangkaian suis dan transmisi adalah 100% digital. Dari segi produktiviti, jumlah talian telefon bagi setiap anggota telah meningkat sebanyak 5.0% dari 202 talian pada tahun 1999 ke 212 talian pada akhir Disember Begitu juga dengan pendapatan kasar Syarikat, di mana jualan kasar bagi setiap pekerja telah meningkat kepada RM365,000 dari RM336,000 bagi tahun Dari segi kualiti perkhidmatan, jumlah kerosakan bagi setiap 1,000 talian telah menurun daripada 10.2% pada tahun 1999 kepada 8.3% pada tahun

30 PENGGUNA DAN PERNIAGAAN Mempelopori Pertumbuhan Persepsi pelanggan terhadap Telekom Malaysia akan sentiasa bergantung kepada kualiti perkhidmatan dan cara perkhidmatan diberikan oleh anggota barisan hadapan iaitu Perkhidmatan Bantuan Pelanggan. Usaha untuk memperbaiki taraf perkhidmatan dan pembangunan anggota barisan depan kami akan terus menjadi keutamaan. Bahagian Perkhidmatan Bantuan Pelanggan (CAS) mengendalikan operasi Pusat Perkhidmatan Panggilan Pelanggan dan perkhidmatan bantuan operator konvensional yang merangkumi TM1050, Pusat-Pusat Telepemasaran, Perkhidmatan Telegraf, Perkhidmatan Operator Antarabangsa dan Tempatan dan Perkhidmatan Direktori Maklumat. Sejak ditubuhkan sebagai sebuah Unit Perniagaan Strategik pada tahun 1998, CAS telah menukar peranannya sebagai pembekal perkhidmatan kepada sebuah unit pembawa hasil. Evolusi ini telah membolehkan CAS beroperasi dengan lebih dinamik, berupaya mengimbangi di antara perkhidmatan yang berkualiti dan keuntungan operasinya. Dalam tahun 2000, CAS telah dianugerahkan Sijil MS ISO 9002 oleh SIRIM. Majlis anugerah penyampaian sijil tersebut telah diadakan pada 18 Ogos Pengurusan Hubungan Pelanggan akan sentiasa menjadi keutamaan kami Butir-butir perniagaan CAS adalah seperti berikut: TM1050 merupakan saluran utama perkhidmatan pelanggan Telekom Malaysia yang dikendalikan melalui telefon. Ia merupakan pusat setempat untuk mengendalikan permohonan, pertanyaan, aduan dan pemprosesan akses samarata. TM1050 akan memainkan peranan yang penting dalam perniagaan masa depan CAS serta peningkatan prestasi keseluruhan dalam kualiti perkhidmatan. Pusat Telepemasaran yang ditubuhkan untuk menggalakkan pemasaran berasaskan telefon bagi menyokong pelanggan dalaman dan luaran merupakan satu unsur penting untuk mengekalkan pelanggan-pelanggan Syarikat. Perkhidmatan berciri peribadi boleh meningkatkan kepuasan pelanggan serta membantu membina hubungan yang erat dan kesetiaan pelanggan. Walaupun Perkhidmatan Telegraf ini bersifat konvensional, ia masih dianggap sebagai alat pemasaran dan perhubungan yang boleh dipercayai serta berpatutan. Ia adalah satu perkhidmatan penting kepada industri-industri tertentu seperti sektor kerajaan, perbankan dan industri jualan dan perkhidmatan. Sepanjang perkhidmatan ini ditawarkan, perkhidmatan telegraf telah berubah dari perkhidmatan teks kecemasan ke pembekal ucapan perayaan. Sebagai sebahagian daripada usaha Syarikat untuk memperbaiki perkhidmatan ini, CAS telah melancarkan Kad Teleucapan Perayaan Dial 1040 dan Perkhidmatan Kad Telegram Perayaan pada 18 September Perkhidmatan Bantuan Operator terdiri daripada Perkhidmatan Bantuan Antarabangsa dan Domestik dan Perkhidmatan Maklumat Direktori. Penyambungan panggilan dalam Perkhidmatan Bantuan Antarabangsa dan Tempatan telah ditawarkan secara pakej bagi memenuhi keperluan pelanggan. Selain dari bantuan penyambungan panggilan biasa, kedua-dua bahagian ini juga menawarkan perkhidmatan seperti Malaysia Direct untuk mereka yang berada di luar negara, panggilan Persidangan untuk Badan-badan Korporat, Telesiswa untuk penuntut-penuntut dan juga panggilan perkhidmatan kecemasan 999. Perkhidmatan Maklumat Direktori menyediakan maklumat nombor telefon atas permintaan dan bagi tujuan penerbitan. Pangkalan data direktori bukan sahaja menyimpan nombor-nombor telefon pelanggan Telekom Malaysia tetapi juga nombor-nombor telefon pengendali rangkaian tempatan tertentu. Dari segi prestasi, CAS telah mencatat peningkatan jualan kasar yang menggalakkan dengan pertumbuhan sebanyak 27.7% berbanding RM11 juta pada tahun Keuntungan sebelum cukai dan faedah (PBIT) juga menggalakkan, melebihi sasaran sebanyak 142.0%. Perbelanjaan operasi pula telah menurun sebanyak 1.2% berbanding dengan tahun 1999 disebabkan oleh langkah-langkah penjimatan kos operasi yang ketat. Sehingga Disember 2000, CAS telah mencapai kadar 116.5% bagi panggilan masuk yang dijawab, mengatasi sasaran Kualiti Perkhidmatan sebanyak 95% seperti yang telah ditetapkan pada awal tahun. Permintaan yang meningkat terhadap perkhidmatanperkhidmatan ini merupakan sumbangan terbesar kepada hasil CAS sekali gus menjadikannya salah satu Unit Perniagaan Strategik yang terbaik dalam Telekom Malaysia. CAS yakin bahawa permintaan terhadap produk dan perkhidmatannya akan terus meningkat dan langkah-langkah yang sesuai sedang diambil untuk memenuhi permintaan tersebut. Sehubungan dengan ini, keseluruhan unit sedang mengorak langkah ke arah separa atau sepenuh automasi untuk menampung jangkaan peningkatan perniagaan tanpa menjejaskan kualiti perkhidmatan. Pertumbuhan fizikal ini adalah selaras dengan pemulihan ekonomi negara dan ini digambarkan menerusi peningkatan yang ketara dalam bilangan pelanggan kediaman. Jumlah pertumbuhan bersih pelanggan Pengguna dan Perniagaan ialah seramai 175,634 iaitu 2.6 kali ganda lebih ramai berbanding dengan tahun Pelanggan perniagaan telah meningkat sebanyak 97.2% sementara pelanggan kediaman meningkat 3.6 kali ganda. Jumlah pengguna ISDN meningkat sebanyak 1.2 kali ganda sementara pengguna TELEKS telah berkurangan sebanyak 3%. Kadar terkumpul pengguna talian suwa menunjukkan pertumbuhan positif sebanyak 4.8%. Pada awal tahun 2000, Bahagian Pengguna dan Perniagaan telah memberi sumbangan bernilai RM500,000 kepada Jemaah Haji melalui Tabung Haji. Sumbangan ini terdiri daripada botol air, beg galas, bendera dan punjut kasut. Ini merupakan sumbangan kali keenam sejak tahun Melalui program sumbangan ini hubungan yang terjalin di antara Telekom Malaysia dengan Tabung Haji juga bertambah kukuh. Bahagian ini juga telah giat mempromosikan pakej rangkaian produk yang berkaitan dengan Internet. Di antara tawaran yang menarik ialah pakej masa percuma Internet dan diskaun ke atas talian tambahan. Aktiviti promosi ini telah dijalankan menerusi pelbagai media khasnya radio dan rancangan tempatan di peringkat negeri. Perkhidmatan yang membawa keceriaan dan menghubungkan anda dengan orang yang tersayang 58 59

31 Perkhidmatan Kad Telefon menambahkan kepelbagaian produk Telekom Malaysia Kewangan Prestasi Jualan Tahun 2000 merupakan tahun yang mencabar bagi Bahagian Pengguna dan Perniagaan dengan persaingan yang hebat termasuk perang harga dengan pengendali telefon selular lain. Walau bagaimanapun, bahagian ini telah berjaya mencatat jualan kasar sebanyak RM3,437 juta berbanding dengan prestasi tahun 1999 sebanyak RM3,276 juta iaitu peningkatan sebanyak 4.9%. Perkhidmatan telefon kekal sebagai perniagaan teras dengan jualan berjumlah RM3,426 juta iaitu 99.7% daripada jumlah jualan kasar. Jadual berikut menunjukkan pecahan hasil perkhidmatan telefon: Sewa Panggilan Tempatan Panggilan Nasional Panggilan Antarabangsa Bantuan Operator ISDN Lain-lain RM923 juta meningkat sebanyak 1.1% RM492 juta menurun sebanyak 2.1% RM1,549 juta meningkat sebanyak 11.5% RM240 juta menurun sebanyak 3.0% RM64 juta menurun sebanyak 6.0% RM12 juta meningkat sebanyak 89.8% RM146 juta meningkat sebanyak 3.6% Hasil bagi perkhidmatan-perkhidmatan lain berbanding dengan tahun 1999 adalah: Perkhidmatan Suwa meningkat sebanyak 32.8%, Perkhidmatan Data, sebanyak 175% dan CAS, sebanyak 27.7%. Persaingan hebat dalam persekitaran Akses Samarata serta dari pengendali telefon selular lain menuntut supaya harga produk dan perkhidmatan diletakkan pada paras yang berdayasaing. Dalam hal ini, beberapa inisiatif seperti Cyber Mesra dan Hello dan Menang telah diperkenalkan untuk menarik pelanggan baru dan meningkatkan penggunaan. Perbelanjaan Operasi Jumlah kos operasi bagi tahun 2000 adalah sebanyak RM120 juta yang mana 45% terdiri daripada kos tenaga kerja, 1% kos bahan dan 54% kos pelbagai. Kos tenaga kerja yang tinggi adalah disebabkan oleh jumlah anggota yang ramai untuk mengendali pusat Perkhidmatan Bantuan Pelanggan seperti 101,103, 104, 108, TM1050 dan Telepemasaran yang penting untuk membina imej syarikat secara langsung kepada pelanggan. Pusat-pusat ini memberi perkhidmatan kepada semua segmen pelanggan sama ada C&B atau kumpulan perniagaan utama. Sebahagian besar dari kos pelbagai yang tinggi adalah disebabkan oleh pembayaran komisyen kepada Pos Malaysia dan Telekom Sales and Services Sdn. Bhd. (TSSSB) bagi mengendalikan urusniaga seperti penerimaan bil, pemprosesan pesanan, menangani aduan dan pertanyaan dan lain-lain. Sejumlah RM7.0 juta telah dibelanjakan bagi menampung program jualan dan pemasaran melalui media cetak dan elektronik serta penajaan Lembaga Tabung Haji. Keuntungan Sebelum Faedah dan Cukai Keuntungan sebelum faedah dan cukai bagi bahagian Pengguna dan Perniagaan adalah sebanyak RM1,534 juta, menunjukkan peningkatan sebanyak 8.3% berbanding tahun Pencapaian ini disebabkan oleh peningkatan hasil serta inisiatif penjimatan kos bagi mengurangkan kos operasi dan caj-caj semula dalaman. PERNIAGAAN UTAMA DAN KERAJAAN Enam perjanjian jualan dan dua bahagian produk telah diletakkan di bawah penyeliaan Bahagian Perniagaan Utama dan Kerajaan. Segmen-segmen jualan bahagian ini terdiri daripada Korporat, Global dan Kerajaan (dahulunya dikenali sebagai Jualan Korporat dan Kerajaan), Jualan Perniagaan Utama, Perkhidmatan Rangkaian Khusus, Perkhidmatan Penyiaran, Perkhidmatan Pembawa Domestik dan Mobile Reachability Services (MORE). Bahagianbahagian produk ialah Produk Data dan Jalur Lebar (DBP) dan Pemasaran Produk. Pelanggan-pelanggan Perniagaan Utama dan Kerajaan terdiri daripada sektor Korporat, Perniagaan Utama, Kerajaan, Pengendali-pengendali Domestik, Penjual Semula dan Pembekal Perkhidmatan Internet (ISP). Cabaran yang paling hebat bagi bahagian ini ialah untuk mengekalkan pelanggan-pelanggan setia mereka. Sepanjang tahun 2000, kegiatan Bahagian Perniagaan Utama dan Kerajaan adalah untuk mencapai sasaran empat matlamat utama iaitu: mengekalkan pelangganpelanggan Korporat, Kerajaan dan Perniagaan Utama, menguasai pasaran baru, meningkatkan hasil dan memperkenalkan produk dan perkhidmatan baru secara berterusan selaras dengan perubahan teknologi dan keperluan pelanggan. Prestasi Kewangan Pada tahun lalu, Bahagian Perniagaan Utama dan Kerajaan yang merupakan satu bahagian penting dalam TelCo telah menyumbang sejumlah RM3,648 juta atau 45.7% daripada jumlah jualan kasar sebanyak RM7,981 juta. Jualan kasar bahagian ini telah meningkat sebanyak 10.1% berbanding jualan kasar tahun 1999 yang berjumlah RM3,312 juta. Kenaikan ini adalah selaras dengan pertumbuhan KDNK negara sebanyak 8.0%. Prestasi yang baik ini adalah hasil daripada strategi pemasaran yang agresif dan efektif yang dilaksanakan oleh bahagian ini sepanjang tahun 2000 walaupun terdapat persaingan yang hebat akibat liberalisasi dan globalisasi di dalam industri telekomunikasi terutamanya sejak Akses Samarata diperkenalkan pada tahun Perkhidmatan telefon masih merupakan penjana utama hasil MBG dengan sumbangan sebanyak RM1,319 juta atau 48.7% iaitu peningkatan sebanyak 6.9% berbanding tahun Faktor-faktor yang menyumbang kepada kenaikan ini termasuklah peningkatan sebanyak 3.3% dalam bilangan pelanggan Talian Terus Ibusawat (DELs) dan kenaikan hasil dari ISDN, Kad Ring-Ring dan Perkhidmatan Nilai Tambah (VADS). Perkhidmatan talian suwa adalah penjana hasil kedua terbesar bagi bahagian ini dengan sumbangan sebanyak RM1,107 juta. Ini adalah disebabkan oleh permintaan yang tinggi dari pelanggan-pelanggan korporat, penjual semula dan pengendali-pengendali domestik. Hasil dari litar suwa telah meningkat sebanyak 7.2% berbanding dengan RM1,033 juta yang diperolehi pada tahun Pertumbuhan pelanggan yang tinggi dalam sektor telefon mudah alih telah meningkatkan hasil pendapatan untuk segmen Antara-Pengendali daripada RM179 juta pada tahun 1999 kepada RM279 juta pada tahun Bagaimana pun, kos pembayaran keluar telah meningkat dari RM283 juta pada tahun 1999 kepada RM418 juta pada tahun Hasil COINS telah meningkat sebanyak 87.9% daripada RM36 juta pada tahun 1999 kepada RM67 juta. Ini adalah disebabkan oleh peningkatan permintaan terhadap rangkaian data khususnya di kalangan pelanggan-pelanggan korporat. Sejumlah 116 pelanggan baru telah mendaftar sempena pengenalan promosi pakej COINS iaitu Rangkaian Persendirian Maya (VPN), COINS Premium dan COINS Connect. Bahagian Jualan Perniagaan Utama adalah penjana hasil terbesar MBG dengan sumbangan sebanyak RM1,218 juta atau 33.4% daripada jumlah Jualan Kasar keseluruhan, diikuti oleh Perkhidmatan Pembawa Domestik dengan sumbangan sebanyak RM1,092 juta atau 29.9% dan Bahagian Jualan Korporat, Global dan Kerajaan (CGG) sebanyak RM972 juta atau 26.6%, Bahagian Penyiaran sebanyak RM100 juta atau 2.7%, Bahagian Khidmat Rangkaian Khas (SNS) sebanyak RM71 juta atau 1.9%, Mobile and Reachability Services (MORE) sebanyak RM9 juta atau 0.3% dan Bahagian MBG sebanyak RM185 juta atau 5.1%. Pelanggan korporat, penjual dan operasi domestik menerima teknologi dan perkhidmatan terbaik dari perkhidmatan litar suwa kami Perbelanjaan Operasi MBG adalah sebanyak RM102 juta pada tahun lalu berbanding dengan RM84 juta pada tahun Peningkatan ini disebabkan oleh kenaikan kos tenaga kerja, penyelenggaraan, aktiviti sokongan pemasaran dan pengiklanan dan promosi. Keuntungan sebelum faedah dan cukai adalah sebanyak RM1,958 juta berbanding RM2,026 juta bagi tahun Sebenarnya, jumlah pendapatan keseluruhan bagi tahun 2000 telah melebihi sasaran belanjawan sebanyak 1.8% atau RM1,923 juta. Walau bagaimanapun, keuntungan yang lebih rendah ini adalah disebabkan oleh peningkatan kos pemasaran, khususnya penawaran diskaun yang tinggi untuk perkhidmatan litar suwa bagi mengekalkan pelanggan-pelanggan korporat. Prestasi Pemasaran: Perkhidmatan Telefoni Sehingga Disember 2000, MBG mempunyai sejumlah 657,983 talian telefon yang terdiri daripada 625,294 talian perniagaan dan 32,689 talian kediaman. MBG telah menyumbang sebanyak 14.3% daripada jumlah 4.6 juta pelanggan DEL. Tahun 2000 telah mencatatkan tambahan bersih tahunan sebanyak 21,033 DEL atau 100.7% berbanding 10,479 DEL pada tahun Prestasi cemerlang ini adalah disebabkan oleh keadaan ekonomi yang lebih baik (pertumbuhan KDNK 8%) dan peningkatan dalam pemasangan sejumlah 83,472 DEL pada tahun 2000 berbanding 79,879 pada tahun lalu. Sejumlah 45.4% daripadanya adalah pemasangan baru sementara 43.8% adalah pemasangan talian kedua hasil dari promosi yang diadakan sepanjang tahun lalu. Di samping itu, Promosi Pakej PR telah mengurangkan kadar potong talian terus sebanyak 17.7% daripada 75,927 DEL pada tahun 1999 kepada 62,467 DEL pada tahun Pelbagai langkah telah diambil untuk mengurangkan kadar pemotongan talian bagi pelanggan-pelanggan korporat. Ini termasuklah dengan mengadakan perbincangan dan perundingan dengan pelanggan untuk mengatasi masalah mereka

32 Litar Suwa Pada akhir tahun 2000, MBG mempunyai 51,804 litar suwa dengan pertumbuhan bersih sebanyak 1,656 atau 3.2%. Bahagian ini menyumbang sebanyak 81.5% daripada jumlah 63,526 litar suwa Telekom Malaysia. Peningkatan ini adalah disebabkan oleh peralihan dari analog ke litar suwa digital berkelajuan tinggi. Pada masa yang sama, pelbagai pakej menarik telah diperkenalkan untuk menyaingi tawaran para pesaing. Ini termasuklah: Diskaun Volum (iaitu sewa tahunan atau bilangan litar) Diskaun Kesetiaan (berdasarkan bilangan tahun langganan) Diskaun Jualan Borong (pembelian pukal) Langganan Awal (pembayaran pendahuluan tahunan) Jaminan Paras Perkhidmatan (SLG) ISDN Satu siri promosi dan kempen ISDN telah dijalankan sepanjang tahun Usaha ini telah meningkatkan lagi jumlah pelanggan ISDN kepada 8,364, peningkatan sebanyak 57.4% berbanding tahun Promosi-promosi tersebut termasuklah: Pakej Promosi BRI Promosi TMISDN 2000 yang dilancarkan pada 1 Mei Pakej ini mengurangkan sewa bulanan ISDN TMHomelink dari RM43 ke RM33 dan ISDN TMBusinesslink dari RM73 ke RM63. Wang cagaran juga telah dikurangkan bagi pelanggan TMBusinesslink dari RM400 ke RM200. Di samping itu, beberapa insentif juga telah diberikan kepada pelanggan iaitu: Pengecualian bayaran pemasangan bagi ISDN TMHomelink dan ISDN TMBusinesslink Baucer tuntutan produk-produk ISDN bernilai RM100 Pelanggan TMnet Analog diberi pilihan menggunakan TMnet ISDN Hubungan berkelajuan tinggi memenuhi permintaan pelanggan yang sentiasa berubah Pelanggan baru boleh menikmati pendaftaran dan yuran akses percuma bagi tahun pertama dan maksimum 200 jam akses percuma bagi tiga bulan pertama Pakej Sidang Video TMISDN/Pakej Triple Bonus Wiratel dilancarkan pada 1 September 2000 bersama pembekal Wiratel S/B Pakej baru Primelink (PRI) ditawarkan bersama PABX/keyphone. Pakej ini membolehkan pelanggan menukar PRI analog mereka kepada PRI digital serta menawarkan insentif-insentif lain seperti cagaran percuma, pemasangan percuma dan sewa bulanan percuma selama empat bulan mulai September hingga Disember 2000 COINS Sehingga Disember 2000, MBG mempunyai seramai 116 pelanggan COINS, berbanding 91 pelanggan pada tahun Di samping Frame Relay, tiga pakej VPN iaitu COINS Premium, COINS Enhanced dan COINS Connect telah diperkenalkan pada tahun tersebut untuk terus mempromosikan perkhidmatan COINS kepada pelangganpelanggan korporat. Sidang Video Prestasi Perkhidmatan Sidang Video sepanjang tahun 2000 adalah amat menggalakkan berikutan dengan perlaksanaan beberapa sesi sidang video seperti berikut: Global Knowledge II Kunjungan DiRaja oleh DYMM Seri Paduka Baginda Yang Dipertuan Agong ke Telekom Malaysia Perhimpunan Agung Tahunan UMNO 2000 Majlis Orientasi Universiti Multimedia 2000 Program Pembelajaran Jarak Jauh Interaktif (IDL) untuk Program Diploma Seminar Hospitality Kertas Kerja bertajuk Video Conferencing Solutions for Hospitality Industry telah dibentangkan yang memberi penekanan kepada TM Live sebagai satu perkhidmatan penting Forum Meja Bulat Perbankan Oxford di Hotel Palace of Golden Horses Seminar Penyelesaian bagi Hotel-Hotel di Pulau Pinang dan di Langkawi Kemudahan sidang video fasa 2 melalui sistem portal digital telah disediakan untuk majlis-majlis khas yang diadakan di hotel-hotel dan di kawasan terpencil. Pemasaran: Aktiviti-aktiviti Utama MBG telah menganjurkan Seminar Penyelesaian Perniagaan di seluruh negara sepanjang tahun 2000 untuk meningkatkan kesedaran pelanggan mengenai produk-produk baru dan perkhidmatan Telekom Malaysia yang sedia ada. Selain daripada memberi perkhidmatan yang berkualiti, bahagian ini juga sering mengadakan kunjungan dan menghubungi para pelanggan melalui panggilan telefon agar hubungan baik sentiasa terjalin demi memastikan pelanggan terus setia bersama Telekom Malaysia. Usaha-usaha jalinan mesra ini telah meningkatkan jumlah pelanggan MBG dari 39,005 pada tahun 1999 kepada 39,227 pelanggan pada tahun Sepanjang tahun 2000, perkongsian bersama pembekal telah dijalinkan melalui pelaksanaan program-program: Pemegang Francais ISDN, Penjual Semula COINS, Penjual Semula Sidang Video dan Pembekal TM Centrex. Satu produk baru iaitu Voice Over Internet Protokol (VoIP) Prabayar telah dilancarkan pada 17 Mei di mana tiga pakej produk telah diperkenalkan: Pakej Rumah Bistari untuk Pemaju Hartanah, Pakej Biz-secure untuk industri kecil dan korporat serta Pakej Hospitality untuk hotel-hotel di kawasan utara. Prestasi Produktiviti Sehingga 31 Disember 2000, MBG mempunyai seramai 1,704 anggota yang terdiri dari 670 orang anggota eksekutif dan 1,034 anggota bukan-eksekutif. Dari segi prestasi produktiviti, kadar DEL bagi setiap anggota ialah 386. Nisbah jualan kasar MBG bagi setiap anggota adalah memuaskan dengan pencapaian sebanyak RM2.2 juta berbanding dengan RM1.9 juta pada tahun Kualiti Perkhidmatan dan Kepuasan Pelanggan Menurut kajiselidik yang dijalankan oleh MBS, Angka Petunjuk Kepuasan Pelanggan bagi perkhidmatan Telekom Malaysia ialah 83% berbanding 72% bagi tahun Walaupun jumlah pelanggan telah meningkat, bilangan aduan pelanggan telah menurun sebanyak 30% dari 2,980 aduan pada tahun 1999 kepada 2,098 aduan pada tahun PERKHIDMATAN RANGKAIAN Telekom Malaysia kekal sebagai pembekal utama perkhidmatan telekomunikasi asas di Malaysia. Pada tahun 2000, sejumlah RM1.5 bilion telah dibelanjakan oleh kumpulan Perkhidmatan Rangkaian untuk projek-projek pembangunan di mana 46% adalah untuk pembangunan, 37% untuk kualiti, 2% untuk perkhidmatan tambah nilai dan selebihnya adalah untuk teknologi baru dan percubaan perkhidmatan baru serta projek penghalaan semula. Salah satu cirinya ialah rangkaian fiber yang dipasang secara meluas dengan VFC fizikal (407,172) 1.67 juta, ECP (60,481) 7.15 juta dan RFC (1,530) Rangkaian fiber yang meluas ini memberikan kemudahan dalam perkhidmatan jalur lebar pada masa akan datang. COINS dikenali sebagai antara yang terbaik di dunia 62 63

33 Kualiti Dalam menghadapi cabaran alaf baru, Telekom Malaysia telah melaksanakan langkah-langkah untuk memastikan semua komponen rangkaian berfungsi seperti biasa dan tiada kemerosotan dalam prestasi perkhidmatan, operasi-operasi sistem dan keupayaan rangkaian, yang boleh menjejas kepentingan pelanggan. Satu saluran isyarat lazim (CSNo.7) telah dilaksanakan pada bulan Mac dengan perbelanjaan sebanyak RM53 juta. Sistem kawalan berpusat ini akan memberi amaran awal mengenai sambungan isyarat yang berlebihan yang boleh menyebabkan kerosakan pada rangkaian dan proses Rekod Panggilan Pita bagi mengesan dan mengawal penipuan. Sistem Pengurusan Suis untuk ibusawat AXE yang siap dipasang pada bulan Mei 2000 dengan perbelanjaan sebanyak RM52 juta telah membolehkan pelaksanaan Sistem Sokongan Operasi (OSS). Sehingga bulan Disember 2000, kira-kira 97% ibusawat telah dikendalikan melalui Pensuisan OSS manakala ibusawat yang lain akan disambungkan dengan sistem ini pada bulan Mei Sistem Pengurusan Elemen (EMS) untuk kelengkapan Fujitsu SDH Kawasan Tengah telah siap dipasang pada bulan Februari 2000 dengan perbelanjaan sebanyak RM1.6 juta. Dalam tempoh tersebut, kabel dasar laut domestik Malaysia telah dinaiktaraf dari sistem 5 Gbit/saat kepada 10Gbit/saat dengan jumlah kapasiti keseluruhan sebanyak 64 STM1 yang dilengkapi dengan mekanisme pulih-diri yang melibatkan perbelanjaan sebanyak RM20 juta. Kabel ini membolehkan penghantaran perkhidmatan jalur lebar ke Malaysia Timur dalam agregat STM1 atau STM4. Telekom Malaysia telah membelanjakan lebih dari RM110 juta untuk kerja-kerja membaikpulih yang melibatkan pengalihan semula kabel-kabel di atas tanah ke bawah tanah dan menaiktaraf prasarana yang sudah usang. Telekom Malaysia juga memulakan projek kabel dasar laut baru yang dijadualkan siap pada tahun Selain dari memenuhi permintaan trafik antarabangsa yang dijangka meningkat pada masa akan datang, sistem kabel pulih-diri baru ini juga akan menyediakan pelbagai laluan di samping meningkatkan mutu rangkaian antarabangsa Telekom Malaysia. Sebagai satu langkah pengurangan kos, Perkhidmatan Rangkaian sedang melaksanakan Sistem Pengurusan Rangkaian (NMS) bagi memusatkan operasi dan proses penyelenggaraannya. Sehubungan dengan ini, Pusat Operasi Nasional (NOC) untuk ibusawat NEAX telah dilancarkan pada penghujung tahun Adalah menjadi sesuatu yang membanggakan apabila Bahagian Pembangunan Rangkaian Jauh telah dianugerahkan sijil berprestij ISO 9001 oleh SIRIM/UKAS. Di samping itu, Sambungan tanpa gangguan melalui penyelenggaraan berterusan Bahagian Operasi dan Penyelenggaraan Rangkaian (NMO), 97 stesen dan tiga Bahagian di Ibu Pejabat iaitu (Kejuruteraan Rangkaian & Kualiti, Pengurusan Suis dan Pengurusan Rangkaian) juga telah dianugerahkan sijil ISO Pengiktirafan ini sekaligus telah membawa Telekom Malaysia selangkah kehadapan sebagai pembekal Rangkaian Terus Telekomunikasi dan Rangkaian Multimedia Utama serta Sistem Pengurusan Rangkaian yang bertaraf dunia. Teknologi dan Rangkaian Masa Depan Telekom Malaysia sedia memenuhi permintaan litar antarabangsa dan memperluas rangkaian litar jalur lebar di Koridor Raya Multimedia. Pada masa yang sama, berupaya menawarkan perkhidmatan ini pada kadar yang kompetitif. Di samping itu, sistem kabel dasar laut sedang dirancang bagi membekal kapasiti yang mencukupi melalui pelbagai laluan dasar laut. Sebagai pelengkap kepada sistem kabel dasar laut, rangkaian satelit Telekom Malaysia akan menawarkan penyambungan terus litar yang mempunyai bit tinggi kepada pelanggan serta memenuhi keperluan laluan utama. Projek-projek satelit jalur lebar baru ini ialah Skybridge, Teledesic, Spaceway, Astro-link dan INTELSAT Ka-band. Telekom Malaysia telah melaksanakan satu platform rangkaian fotonik baru yang menelan belanja sebanyak RM60 juta untuk rangkaian Core Trunk. Rangkaian ini menggunakan Multipleks Pembahagian Jarak Gelombang Padat/Hubungan Silang Digital (DWDM/DXC) dengan 10 nod untuk menghantar isyarat 40 Gbit, dari Pulau Pinang ke Johor Bahru. Ia akan memastikan prestasi perkhidmatan data dan multimedia yang optimum serta membantu keperluan antarabangsa yang menghubungi tiga gerbang laluan kepada nod-nod antarabangsa dan akan menjadikan Malaysia pusat serantau bagi Asia Tenggara. Untuk meningkatkan jumlah pelanggan dan mengatasi lambakan permohonan, Telekom Malaysia akan membekalkan perkhidmatan telefon teknologi radio bagi kawasan luar dan pinggir bandar atau permohonan di kawasan yang mempunyai permintaan bertaburan yang akan menelan belanja yang tinggi jika menggunakan talian wayar biasa. Beberapa percubaan perkhidmatan tambah nilai dan operasi perintis telah dijalankan sepanjang tahun 2000 untuk membolehkan Telekom Malaysia memantapkan perancangan dan strategi masa depan. Voice Over Internet Protocol (VoIP) Sepanjang tahun ini percubaan-percubaan telah dijalankan ke atas platform VoIP yang dibekalkan oleh syarikat bersekutu Telekom Malaysia yang berpangkalan di Amerika Syarikat. Perkhidmatan pertama yang berdasarkan VoIP adalah kad prabayar italk yang dilancarkan pada bulan Mei, meliputi 30 destinasi di seluruh dunia. Perkhidmatan ini dijangka ditawarkan kepada orang ramai pada tahun hadapan. HyperNet Dalam usaha menyokong perkhidmatan protokol internet pada masa hadapan, Telekom Malaysia memerlukan satu rangkaian tunjang terpantas bagi rangkaian protokol internetnya. Hypernet membekalkan satu rangkaian tunjang berskala Gigabit khas untuk menyokong pelbagai aplikasi Protokol Kawalan Penghantaran/ Protokol Internet (TCP/IP). Projek ini telah dilaksanakan pada bulan November. Rangkaian Generasi Akan Datang (NGN) Arahtuju teknologi masa hadapan yang harus dimajukan ialah Perkhidmatan Generasi Akan Datang (NGN). Rangkaian Generasi Akan Datang merupakan satu evolusi ke arah falsafah berorientasikan perkhidmatan yang melibatkan penggunaan perkhidmatan terpantas, satu peralihan dari perkhidmatan sambungan/paip dan rangkaian infrastruktur mudah. Telekom Malaysia kini dalam proses merintis jalan ke arah strategi evolusi NGN. Jalur Lebar/Multimedia (BB/MM) Pada tahun 2000, tiga pusat ujian jalur lebar yang terletak di Ibusawat Kinrara, Bangsar dan Serdang yang beroperasi mengikut sistem gelang Mod Pindah Bersinkronisasi (STM) 16 telah dinaiktaraf dengan antara muka Hirarki Digital Bersinkronisasi (SDH) dan suis Mod Pindah Bersinkronisasi (ATM). Kapasiti gelang telah ditingkatkan kepada enam STM-1 baru, menjadikan ia berjumlah 18 STM-1 dan enam STM-4. Suis-suis ini telah dinaiktaraf dengan ciri-ciri isyarat. Percubaan teknikal Talian Pelanggan Digital Asimetrik (ADSL) telah dijalankan dan telah siap pada bulan Disember Pelaksanaan Fasa Satu platform ADSL yang dijangka berupaya mengendalikan sebanyak 30,000 permintaan talian, terutamanya di Lembah Kelang, Pulau Pinang dan Johor Bahru, dijangka siap pada tahun Telekom Malaysia sedang mara ke arah era Teknologi Maklumat dan komited terhadap Kepuasan Pelanggan Secara Total melalui penggunaan teknologi berkos rendah tetapi berwibawa dengan melibatkan perkhidmatan, pengurusan berpusat dan rangkaian yang berkualiti tinggi. PRESTASI STRATEGI RANGKAIAN Telekom Malaysia melangkah ke alaf baru dengan kesedaran yang tinggi terhadap cabaran dari pendatangpendatang baru dalam industri. Ia juga menyedari tentang perlunya peningkatan rangkaian yang sedia ada kepada rangkaian generasi akan datang dan seterusnya membangunkan rangkaian jalur lebar dan juga sistem-sistem pengurusan rangkaian yang berkaitan. Ini akan memastikan adanya pertumbuhan yang berterusan kepada PSTN dan perkhidmatanperkhidmatan multimedia serta perkhidmatan-perkhidmatan tambah nilai yang baru. Telekom Malaysia juga prihatin terhadap peningkatan kualiti perkhidmatan yang disediakan kepada pelanggan-pelanggan bagi memastikan kesetiaan yang berterusan serta mengelakkan kehilangan pelanggan. Selaras dengan objektif-objektif tersebut kumpulan Perkhidmatan-perkhidmatan Rangkaian telah memperkenalkan beberapa langkah dan prosedur sepanjang tahun. Rangkaian Akses Pelanggan Pendorong utama kepada rangkaian akses pelanggan ialah dengan memastikan rangkaian tersebut digunakan secara optimum bagi memenuhi kehendak perkhidmatan jalur sempit dan jalur lebar. Perkara yang diambil kira adalah copper xdsl, terutamanya ADSL yang boleh memenuhi permintaan kelajuan tinggi dan fiber di mana mutu Gelung Litar Digital (DLC) dengan protokol antara muka V5.2 perlu ditingkatkan. Spesifikasi teknikal yang baru untuk Nod-nod Akses Perkhidmatan-Pelbagai (MSAN) juga akan diadakan. Memastikan perniagaan tetap berterusan dengan teknologi komunikasi maklumat yang canggih Perhubungan 24 jam dari serata dunia 64

34 Menggunakan kemahiran sumber manusia untuk menerajui teknologi Rangkaian Transmisi Untuk rangkaian transmisi, Telekom Malaysia telah memberi penekanan terhadap rangkaian optik. Sepanjang tahun itu, pemasangan beberapa sambungan Dense Wavelength Division Multiplex (DWDM) telah dibuat ke seluruh negara. Ini adalah sebahagian daripada Rangkaian Terus Photonic (Core Photonic Network) yang akan digunakan untuk memindahkan suara dan trafik. Jalur Lebar/Rangkaian Protokol Internet (IP) Perancangan jalur lebar memberi penekanan yang penting dalam peningkatan mutu rangkaian COINS dan pengembangan pengendalian perkhidmatan-perkhidmatan jalur lebar yang baru terutamanya ADSL, video interaktif dan juga perkhidmatan internet. Satu tunjang IP yang baru, Hypernet dan Ibusawat Internet juga telah diadakan bagi menyediakan akses berkelajuan tinggi dalam dunia internet. Nod-nod akses internet juga ditingkatkan untuk menghadapi pertambahan pengguna-pengguna internet. Telekom Malaysia turut memperkenalkan perkhidmatan Voice over IP (VoIP) dalam beberapa fasa untuk membekalkan pelanggan dengan pilihan akses antarabangsa. Telekom Malaysia akan mengadakan rangkaian IP yang lebih luas bagi meyokong perkhidmatan tempatan dan antarabangsa. Rangkaian PSTN Pelan Suis Generasi Akan Datang sedang dibangunkan untuk memperbaiki kebolehan pengsuisan dan keperluan yang sentiasa meningkat dalam konvergens pelbagai perkhidmatan pada satu platform. Bagi meningkatkan mutu rangkaian PSTN yang sedia ada, pelaksanaan taraf terbuka protokol antara muka V5.2 akan memperbaiki kualiti perkhidmatan. Perjanjian teknikal dan sambung-tara di antara Telekom Malaysia dan kesemua Pengendali Telekomunikasi Berlesen Lain (OLNOs) adalah selaras dengan dasar kerajaan Malaysia yang menggalakkan persaingan sihat dan hubung-tara antara pembekal-pembekal dan pada masa yang sama membolehkan kebebasan membuat pilihan oleh pelanggan-pelanggan. Sistem Pengurusan Rangkaian Rancangan Sistem Pengurusan Rangkaian Bersepadu (INMS) akan menyediakan satu pengurusan rangkaian hujung-ke-hujung yang bersepadu, dan pada masa yang sama memperbaiki perkhidmatan yang diberi. Operasi-operasi rangkaian telah mewujudkan Pusat Operasi Rangkaian (NOC) berpusat untuk rangkaian suis dan transmisi. Pada masa yang sama, Pembangunan Rangkaian sedang membentuk Sistem Pengurusan Elemen Bersepadu (I-EMS) untuk akses rangkaian. INMS akan ditubuhkan bagi memperbaiki kualiti rangkaian dengan mengurangkan masa pembaikpulihan kerosakan, kos operasi dan juga pengguna sumber manusia sepenuhnya. Rangkaian Pengisyaratan Telekom Malaysia mempunyai rangkaian pengisyaratan yang komprehensif dengan sistem-sistem pengurusan rangkaiannya sendiri. Sistem Laluan Pengisyaratan Biasa No. 7 (CCS#7) membantu memperbaiki kualiti rangkaian. Pengurusan Spektra Telekom Malaysia telah menumpukan usaha ke arah memastikan penggunaan spektra frekuensi radio yang selaras dengan syarat-syarat yang termaktub dalam Akta Komunikasi dan Multimedia (CMA) dan perundangan subsidiari. Di mana terdapatnya syarat-syarat baru, Telekom Malaysia juga menyatakan minat dan menghantar permohonan kepada Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia (CMC) untuk kajian spektra tambahan bagi memenuhi syarat-syarat tersebut. Pengurusan Pernomboran Dengan pengenalan perkhidmatan baru dan pertambahan pengguna terutamanya pengguna ISDN, telah meningkatkan keperluan terhadap nombor telefon tambahan. Penghantaran permohonan-permohonan nombor kepada CMC untuk pengesahan adalah satu proses berterusan bagi mengendalikan syarat-syarat tersebut. Pertukaran kepada 8-digit yang dimulakan pada tahun 1999 di Lembah Kelang sedang dilaksanakan secara berperingkat dan dijangka akan selesai sepenuhnya pada tahun Kumpulan Perkhidmatan Rangkaian ini juga mempunyai matlamat untuk mencapai pengiktirafan ISO 1001 sebelum akhir Sepanjang tahun ini, sebanyak RM1.5 bilion telah dibelanjakan untuk projek-projek pembangunan. Daripada jumlah ini, 46% adalah untuk pertumbuhan, 37% untuk meningkatkan kualiti dan 2% untuk perkhidmatan nilaitambah. Telekom Malaysia juga telah membuat pelaburan dalam lingkungan RM200 juta ke atas infrastruktur teknologi yang sedang berkembang bagi menyokong penuh perkhidmatan multimedia. CORPORATE INFORMATION SUPERHIGHWAY (COINS) COINS adalah penyelesaian rangkaian multimedia pertama di Malaysia yang berdasarkan teknologi Mod Pindahan Bersinkronisasi (ATM). Ia merupakan satu rangkaian komunikasi jalur lebar multimedia yang pantas, terbuka dan menghubungkan negara ke seluruh dunia dengan kapasiti setinggi 10 Giga bit sesaat. Produk dan Perkhidmatan a. Rangkaian Persendirian Maya (VPN) VPN COINS merupakan penyelesaian Rangkaian Kawasan Luas (WAN) yang terurus yang menawarkan komunikasi dalaman yang selamat dan andal yang memerlukan prasarana perkongsian maklumat yang luas. b. Rangkaian Persendirian Maya Dail (DVPN) COINS DVPN adalah penyelesaian dail berkelajuan tinggi yang terurus sepenuhnya, menyediakan akses tempatan yang selamat kepada sumber-sumber korporat dengan kombinasi perkhidmatan, keandalan dan sokongan pengguna akhir untuk aplikasi perniagaan yang kritikal. c. COINS GLOBAL Ini merupakan penyelesaian prasarana jalur lebar lebuhraya maklumat multimedia yang pertama di Malaysia yang menghubungkan seluruh dunia. Ia telah direkabentuk untuk penghantaran yang pantas, hubungan yang berwibawa melalui persekitaran pengkomputeran yang mempunyai ciri-ciri keselamatan yang tinggi. Penyelesaian Rangkaian Persendirian Jalur Lebar Maya untuk Perkhidmatan Global Terurus membolehkan pelanggan-pelanggan Telekom Malaysia mengakses pelbagai aplikasi melalui satu sambungan berkelajuan tinggi ke seluruh dunia dengan daya pemprosesan yang lebih pantas dan produktif. Penyelesaian ini membolehkan pengguna sentiasa berhubung dengan pekerja, pelanggan dan rakan kongsi perniagaannya di seluruh dunia. Produk-produk Baru I-COMMS I-COMMS adalah satu perkhidmatan baru COINS yang membekalkan aplikasi komunikasi kepada pengguna dan juga menawar satu platform kepada pembekal kandungan. Percubaan pengguna BETA telah dilancarkan kepada 250 pelanggan mulai Ogos 2000 hingga Disember Produk ini akan dilancarkan untuk kegunaan komersil pada 18 Januari pelanggan terbesar COINS sepanjang tahun 2000 ialah: Maybank, Bank Bumiputera Commerce, EON Berhad, Sekolah Bistari, Bank Rakyat, Polis Di Raja Malaysia, Bank Negara Malaysia, Pos Malaysia, Kementerian Pertahanan dan Bank Pertanian. BAHAGIAN PROJEK MSC Akses Samarata Dengan peningkatan permintaan jalur lebar dan teknologi baru pada tahun 2000, Bahagian Projek MSC terus mengukuhkan kedudukannya sebagai pembekal utama perkhidmatan jalur lebar dan multimedia. Kemasukan syarikatsyarikat multinasional dan bertaraf dunia ke Bandaraya Siber negara kita telah meningkatkan permintaan terhadap penggunaan teknologi-teknologi baru, jaminan perkhidmatan dan kadar yang kompetitif. Telekom Malaysia telah bertindak dengan mengadakan lebih banyak produk, perkhidmatan dan pakej-pakej berasaskan teknologi baru bagi memenuhi permintaan tersebut. Dengan rangkaian tunjang, sistem transmisi berkelajuan tinggi dan pensuisan jalur lebar ATM yang sedia ada, pengguna-pengguna di Koridor Raya Multimedia (MSC) boleh menikmati komunikasi jalur lebar. Pada November 2000 gelang SDH berkelajuan 2.5 Gbit telah diperluaskan untuk meliputi Taman Teknologi Malaysia, Cyberjaya dan Putrajaya. Kewibawaan perkhidmatan Telekom Malaysia telah diperkukuhkan melalui Jaminan Prestasi MSC manakala permintaan pelanggan terhadap perkhidmatan yang lebih baik terjawab dengan usaha dan ukuran rujuk yang berterusan terhadap Tarif MSC. Latihan dan penyeliaan berterusan membolehkan penghasilan produk dan perkhidmatan berkualiti yang berterusan 66 67

35 MSC menjadi tulang belakang dalam membantu negara melonjak ke era Informasi Alaf baru telah menyaksikan pelaksanaan pertama ADSL (Talian Pelanggan Digital Berasimitrik) di Malaysia, yang mana Cyberjaya menjadi kawasan pertama untuk menikmati teknologi baru ini. Perkhidmatan ini telah ditawarkan kepada syarikat-syarikat bertaraf MSC mulai Januari Teknologi ini telah pertama kali digunakan pada 13 Mac. Pada bulan April 2000, pelangganpelanggan kediaman di MSC mula menikmati perkhidmatan jalur lebar ini melalui projek IMSP (Interactive Multimedia Services Platform) yang berjaya menarik 50 pengguna percubaan di Putrajaya. Usaha untuk memberi perkhidmatan yang lebih baik kepada pelanggan telah dipertingkatkan melalui Pakej TMBlockbuster yang merangkumi perkhidmatan TMnet ADSL, TMnet Direct, Netmyne dan ISDN dengan pakej harga yang menarik. Pakej TMBlockbuster yang dilancarkan pada 1 Julai 2000 ini ditawarkan secara eksklusif untuk syarikat-syarikat bertaraf MSC di Cyberjaya seterusnya dan telah berjaya menarik banyak syarikat untuk memindahkan operasi mereka ke sana, selaras dengan hasrat Kerajaan untuk menambahkan bilangan penduduk di kawasan itu. Telekom Malaysia meneruskan usahanya untuk memberikan jaminan perkhidmatan bertaraf dunia kepada syarikat-syarikat bertaraf MSC. Pada tahun lalu, jaminan prestasi MSC telah dilaksanakan pada 30 Disember untuk meliputi kesemua lima Bandaraya siber termasuk Taman Teknologi Malaysia. Untuk memenuhi permintaan terhadap kadar yang kompetitif di peringkat global, tarif MSC telah dibanding dan dikaji semula sebanyak dua kali iaitu pada bulan Januari dan Jun Sebagai tambahan, tiga perkhidmatan telah ditawarkan dengan kadar istimewa yang eksklusif untuk syarikat-syarikat bertaraf MSC di Bandaraya siber. Perkhidmatan Frame Relay Antarabangsa telah diperkenalkan pada bulan Januari, manakala Perkhidmatan ATM Domestik telah mula dilaksanakan pada bulan Ogos dan tarif VSAT (Very Small Aperture Terminal) pada bulan November. 23 Ogos 2000 adalah satu pemulaan baru apabila Bahagian Projek MSC berpindah ke pejabat baru di Kompleks Telekom Malaysia Cyberjaya. Ini telah mendekatkan lagi Bahagian ini dengan para pelanggan serta membuka peluangpeluang perniagaan baru. Semasa perniagaan Internet sedang meningkat, Bahagian Projek MSC telah diberi mandat untuk menerajui inisiatif Pusat Data Internet. Projek yang perlu dilaksanakan secara cepat ini telah memakan masa lapan bulan dan akan mula beroperasi sepenuhnya pada Disember Walaupun kesemua sasaran tahunan telah tercapai, Bahagian Projek MSC masih belum berpuas hati. Bahagian ini akan terus berazam untuk memperkenalkan produk, perkhidmatan dan pakej baru dalam usahanya untuk menyokong aspirasi negara demi kejayaan Koridor Raya Multimedia. Perlaksanaan Akses Samarata pada 1 Januari 1999 mewujudkan suatu persekitaran persaingan dalam industri komunikasi Malaysia. Walau bagaimanapun, disebabkan prapilihan (pre-selection) tidak dapat dijadikan sebagai kaedah akses seperti yang dirancang, kaedah Panggilan demi Panggilan (call by call) yang sedia ada telah dikekalkan. Keadaan ini membolehkan syarikat terus menggunakan rancangan yang sedia ada untuk menangani persaingan. Setelah operasi ini memasuki tahun kedua, penghijrahan pelanggan-pelanggan ke Akses Samarata telah bertambah didorong oleh usaha-usaha beberapa pesaing. Walau bagaimanapun, berkat usaha bersepadu oleh semua, Syarikat telah berjaya mengelakkan kesan negatif dari keadaan ini seperti pengurangan bahagian pasaran, hasil, trafik dan pelanggan. Beberapa program telah dilaksanakan bukan sahaja untuk mengekalkan pelanggan, tetapi juga untuk menarik pelanggan dari Syarikat pesaing. Malahan, usaha ini telah membawa kepada pertumbuhan pelanggan yang ketara pada akhir separuh pertama tahun lalu. Faktor lain ialah kesedaran yang tinggi oleh semua anggota syarikat terhadap persaingan amnya dan akses sama rata khususnya melalui aktiviti-aktiviti yang dijalankan. Ini adalah berdasarkan prinsip Kemesraan Pelanggan, Keunggulan Produk dan Kecemerlangan Perkhidmatan. Semua gerak-geri persaing diawasi dan tindakan perlu akan diambil untuk menghadapi perubahan situasi. Perkara-perkara yang berkaitan dengan operasi rangkaian dan aturan perdagangan dengan lain-lain pengendali dan isu-isu yang berkaitan sentiasa ditangani dan diatasi demi kebaikan pelanggan. Telekom Malaysia amat berbangga kerana sentiasa menjalankan usaha perniagaan mengikut lunas-lunas etika dan dengan semangat persaingan yang sihat demi memenuhi syarat-syarat yang ditetapkan. Adalah diharapkan para persaing boleh mengekalkan prinsip yang sama dalam operasi mereka, walaupun ada ketikanya Telekom Malaysia terjejas akibat tindakan sesetengah pesaing-pesaing. Untuk tahun 2001, pelaksanaan fasa kedua Akses Samarata iaitu dengan menggunakan kaedah pra-pilihan masih belum dapat dipastikan. Namun begitu, Telekom Malaysia memang sudah membuat persediaan awal untuk melaksanakan perubahan apabila ianya dilaksanakan kelak. Apa jua keadaan masa depan, Telekom Malaysia telah bersedia dengan rancangan dan strategi untuk menghadapi perubahan-perubahan yang dijangka atau tidak dalam persekitaran persaingan Akses Samarata. BAHAGIAN TEKNOLOGI MAKLUMAT (ITD) Menyumbang kepada Hasil Tahun 2000 telah menyaksikan, ITD mencapai kemajuan besar dalam usaha menjadi Bahagian yang berteraskan kualiti. Pencapaian ini menyebabkan banyak organisasi lain, samada dari dalam atau luar, meminta khidmat rundingan untuk program dan sistem pengurusan masing-masing. Pada tahun ini, ITD juga telah membangunkan beberapa aplikasi untuk meningkatkan produktiviti seluruh organisasi dan juga pelanggan-pelanggan luar. ITD telah bersedia untuk menjadi satu entiti utama pengurusan kualiti dan kecemerlangan. Antara perkhidmatan-perkhidmatan yang ditawarkan: BIZSECURE: satu penyelesaian penerusan perniagaan yang menawarkan perkhidmatan pemulihan komunikasi dan teknologi maklumat yang lengkap. Dengan tumpuan terhadap empat bidang pemulihan utama iaitu rangkaian, sistem, aplikasi dan data, BIZsecure menawarkan tiga jenis perkhidmatan yang berlandaskan integrasi rekabentuk yang berlainan. 1. BIZsecure Direct Ini merupakan perkhidmatan pemulihan dalam talian dengan penyelesaian sokongan jauh dalam talian. Perkhidmatan ini beroperasi di atas lebar jalur data yang terlindung dan berskala yang memberikan pemulihan perniagaan masa nyata. 2. BIZsecure Connect Satu lagi perkhidmatan pemulihan dalam talian tanpa penyelesaian sokongan jauh dalam talian. Perkhidmatan ini beroperasi atas jalur data yang terlindung dan berskala dan memberikan pemulihan perniagaan masa nyata. Perkhidmatan ini sesuai untuk organisasi yang memerlukan perkhidmatan tersedia dan berdekatan dengan kemudahan sokongan setempat. 3. BIZsecure Classic Ini merupakan perkhidmatan pemulihan bencana yang beroperasi secara kaedah konvensional di mana data dipindah dan disimpan secara manual. Perkhidmatan ini sesuai untuk organisasi yang memerlukan pemulihan bencana yang minimun dengan menggunakan kemudahan sokongan jauh. MESDAQ merupakan pelanggan pertama yang menggunakan BIZsecure pada 12 Oktober Sebagai sebuah organisasi yang kritikal, MESDAQ telah ditawarkan penyelesaian penyambungan perniagaan menyeluruh yang dirumus khas mengikut keperluannya dengan paras kebolehsediaan perniagaan yang sesuai sekiranya berlaku sesuatu bencana. Dengan adanya pelanggan pertama menggunakan perkhidmatan ini, diharapkan bakal-bakal pelanggan akan yakin terhadap keupayaan BIZsecure. Ketelitian memastikan kepuasan pelanggan 68

36 Pusat Perkhidmatan Bantuan Sekolah Bistari ITD dengan kerjasama Telekom Multimedia telah berjaya melancarkan Sistem Bantuan Sekolah Bistari pada bulan Julai Sistem ini merangkumi sistem khidmat bantuan yang lengkap dan sistem pengurusan rangkaian yang diperlukan untuk mengurus Aplikasi Perdana Sekolah Bistari MSC dan rangkaian 90 sekolah perintis di seluruh negara. ITD adalah perekabentuk, pelaksana dan peneraju utama dalam pengurusan projek dan pembangunan perniagaan projek Perkhidmatan Bantuan Sekolah Bistari ini. Sistem ini menggunakan flagship ITD dan sistem aliran kerja yang dibangunkan secara dalaman yang dikenali sebagai FOCus yang dikendalikan secara pengkomputeran dalam talian penuh. Dengan terlaksananya projek ini, ITD telah dapat menyumbang sebanyak RM7 juta kepada hasil Telekom Malaysia. BAHAGIAN MAKLUMAT DAN PENGEBILAN PELANGGAN Mewujudkan Keyakinan Pelanggan Bahagian Maklumat dan Pengebilan Pelanggan (CIBD) yang ditubuhkan pada 1 Mei 2000 dengan tanggungjawab membekalkan aplikasi untuk mewujudkan keyakinan pelanggan dan memenuhi keperluan perniagaan Telekom Malaysia. CIBD melaksana dan mengurus proses pengebilan dan sistem pengurusan bil yang cekap dan berkesan bagi Telekom Malaysia dan anak-anak syarikatnya. Matlamatnya ialah untuk mencapai kepuasan pelanggan yang menyeluruh dan prestasi perniagaan yang baik bagi semua produk dan perkhidmatan serta memenuhi matlamat strategik dan persaingan perniagaan Telekom Malaysia. Proses pengebilan bermula apabila seorang pelanggan memohon untuk mendapat sesuatu perkhidmatan dan akan berterusan sehingga perkhidmatan itu dibekalkan. Proses ini juga memberi maklumat kepada pihak pengurusan untuk memudahkan proses membuat keputusan. Sistem Akses Pengebilan Berasaskan Kos (CABS) yang dikendalikan oleh Bahagian ini telah berjaya memasuki peringkat akhir Anugerah Perdana Teknologi Maklumat 2000 yang dianjurkan oleh PIKOM (Persatuan Industri Komputer Malaysia) dan MAMPU. Projek CABS telah dilaksanakan untuk menampung perubahan perniagaan dalam industri telekomunikasi akibat pengenalan Akses Samarata dan perletakan harga berasaskan kos yang berkuatkuasa sepenuhnya pada 1 Januari Dengan usaha bersepadu oleh pasukan CABS dan sokongan dari rakan kongsi perniagaan iaitu Hewlett-Packard Sdn. Bhd. dan Inception to Implementation (M) Sdn. Bhd., projek ini telah berjaya dilaksanakan dalam masa empat bulan. Penyelesaian aplikasi yang dibangunkan dengan teknologi canggih ini membolehkan matlamat perniagaan dan prestasi Telekom Malaysia serta anak-anak syarikatnya iaitu Mobikom dan TM Cellular Sdn. Bhd. dicapai. Aplikasi yang menggunakan peralatan yang canggih tetapi mudah ini merupakan saluran penting untuk membolehkan pengguna dari segenap lapisan membuat keputusan strategik dengan pantas. Aplikasi CABS yang beroperasi pada masa kini dijangka dapat memenuhi pelaksanaan pra-pilihan dalam industri telekomunikasi tidak lama lagi. Kejayaan dalam pelaksanaan aplikasi CABS telah membolehkan matlamat dan sasaran prestasi perniagaan dapat dicapai bukan sahaja oleh Telekom Malaysia tetapi juga oleh anak-anak syarikat seperti Mobikom dan TM Cellular. CIBD telah mengenalpasti inisiatif-inisiatif baru untuk sistem pengebilan yang canggih dan fleksibel yang menyokong objektif korporat Telekom Malaysia dan TelCo. Matlamat utama CIBD ialah: Mencapai proses pengebilan tanpa kesilapan Mencapai tahap kepuasan 90% untuk pelanggan dalaman dan 95% untuk pelanggan luaran. Memastikan 95% daripada pemprosesan diselesaikan dalam masa tiga hari. PAYPHONE Pengendali Utama Unit Perniagaan Strategik Payphone Telekom Malaysia mengekalkan kedudukannya sebagai peneraju dalam perkhidmatan telefon awam dengan liputan terluas dan bilangan telefon awam yang tertinggi di Malaysia. Pergabungan dengan Citifon Sdn. Bhd. membolehkan Payphone memberi perkhidmatan telefon awam yang lebih luas kepada orang ramai. Pembekalan perkhidmatan telefon awam di kawasan-kawasan luar bandar membuktikan komitmen Telekom Malaysia untuk membangunkan negara selaras dengan aspirasi Kerajaan. Peningkatan rangkaian Telekom Malaysia telah dicapai dengan penggunaan kaedah pemantauan dan penyeliaan jauh automatik yang dilaksanakan secara beransur-ansur dan terancang. Peningkatan kecekapan dalam pengurusan rangkaian telah membolehkan perbelanjaan modal dan operasi dioptimumkan dan pada yang sama hasil dapat ditingkatkan. Perkhidmatan payphone yang lebih baik ini telah didorong oleh usaha meningkatkan hasil pada akhir tahun 1999 dan sasaran meningkatkan hasil kasar sebanyak 5% pada tahun Hasil kasar dijangka meningkat sebanyak 16% berikutan jangkaan bahawa persekitaran perniagaan akan bertambah baik pada tahun Berikutan dengan perubahan yang berperingkat dalam pasaran permintaan terhadap data, perkembangan payphone pada masa hadapan adalah memenuhi permintaan baru ini dengan tumpuan khas terhadap kebolehupayaan internet. Payphone akan menyediakan pilihan perkhidmatan yang lebih luas dan baik. Apa jua keperluan anda, kami berusaha memberikan yang terbaik

37 RENCANA KOTAK I KE ARAH MASA DEPAN Dalam pasaran telekomunikasi yang kurang pengawalseliaannya, peluang-peluang yang besar sedang menunggu syarikat-syarikat telekomunikasi supaya menyemaikan unsur faedah kompetitif dalam senibina rangkaian mereka. Arahaliran pasaran dan kemajuan teknologi adalah dua faktor utama yang akan bergabung untuk membolehkan pembekal perkhidmatan menawarkan perkhidmatan dan keupayaan baru yang terbaik pada kos yang rendah dan cara pembinaan dan pengendalian rangkaian yang kurang kompleks. Apabila persaingan untuk mendapatkan bahagian pasaran menjadi semakin sengit, pembekal perkhidmatan yang berupaya memberi perkhidmatan baru dengan kadar yang paling cepat serta yang dapat bertindak segera untuk memenuhi keperluan pelanggan akan menikmati faedah kompetitif. Kelincahan ini banyak bergantung kepada platform dan infrastruktur rangkaian yang kaya dengan ciri dan fungsi, dengan sokongan berbilang antara muka dan kepintaran teragih yang ditakrifkan oleh perisian. Tidak ragu lagi bahawa masa depan industri telekomunikasi akan didorong oleh Teknologi Maklumat dan Komunikasi (ICT). Kesan impak industri ICT ini dijangka menyusup ke industriindustri lain dibawa oleh kebolehan teknologi elektronik yang berupaya bercantum dan bersilangtindan dengan teknologi-teknologi lain. Dari segi ini sahaja, syarikat telekomunikasi generasi akan datang sudah pasti akan menerima manfaat dari kebolehterimaan pasaran yang lebih luas. SYARIKAT KOMUNIKASI GENERASI AKAN DATANG Konvergen adalah pertemuan industri hiburan, elektronik/komputer dan pengguna yang terpisah sebelum ini. Justeru itu adalah perlu bagi syarikat telekomunikasi tradisional berevolusi secara beransur-ansur. Unsur-unsur yang paling penting dalam rejim konvergen ialah penggabungan PSTN, Internet, rangkaian wayarles (termasuk satelit), kabel televisyen dan sektor penyiaran dalam perniagaan pengangkutan maklumat yang akan mengubah telco tradisional kepada syarikat pelbagai perkhidmatan. Evolusi perniagaan komunikasi data dan penggunaan Internet yang berkembang pesat sebagai platform komunikasi yang terpilih akan membawa perubahan kepada rangkaian trafik suara tradisional. Komunikasi trafik data dikendalikan dalam pelbagai bentuk, video, imej, lagu-lagu berformat MP3, isi kandungan multimedia interaktif dan lain-lain lagi akan menenggelamkan trafik suara dan akhirnya rangkaian suara itu sendiri akan terpaksa diganti dengan rangkaian data jalur lebar di mana trafik suara boleh dihantar secara percuma. PERKHIDMATAN MASA DEPAN Adalah dijangka bahawa dalam sepuluh hingga lima belas tahun yang akan datang, teknologi konvergen akan membawa kepada perkhidmatan suara, data, faks, video dan imej hujung ke hujung di seluruh dunia. Rangkaian-rangkaian global bukan sahaja akan menjadi perkhidmatan komunikasi yang telus bahkan menjadi platform untuk perkhidmatan yang diisi dan diperkayakan dengan isi kandungan. Kandungan adalah pendorong utama yang akan menentukan masa depan industri ICT. Rangkaian akan mula mengalami evolusi dengan menghantar isi kandungan yang semakin kaya sehingga akhirnya multimedia jalur lebar penuh. Begitu juga, peralatan juga perlu turut maju dan berupaya memaparkan kandungan berwarna, bervideo penuh dan berkualiti stereo hi-fi. Perbelanjaan untuk menghasilkan kemajuan ini akan dirasionalisasikan oleh kandungan yang dibawa dan dipaparkan yang amat berkait rapat dengan keperluan jalur lebar. TEKNOLOGI AKAN DATANG Adalah penting untuk kita mengambil ingatan bahawa apa jua pilihan platform/infrastruktur teknologi yang akan digunakan, teknologi itu hendaklah berupaya menyokong dan membawa perkhidmatan yang dicadangkan untuk pelanggan. Secara ideal, satu platform jalur lebar yang berasaskan Perkhidmatan Internet adalah paling sesuai untuk membawa berbagai perkhidmatan Multimedia yang memerlukan kadar data yang tinggi. Pada masa akan datang, kita akan dapat menyaksikan satu rangkaian yang berintegrasi dan bukan rangkaian yang semata-mata dapat saling beroperasi. Ini bermakna satu rangkaian boleh memenuhi pelbagai keperluan dan akan mempunyai satu tulang belakang yang sama dan perkongsian sumber-sumber lain seperti aplikasi telefoni dan hiburan video, wayarles dan aplikasi talian wayar. Teknologi jalur lebar lazimnya bermaksud apa jua teknologi yang berupaya menghantar data pada kadar yang melebihi 2 mega bit sesaat. Definisi jalur lebar yang lebih am atau lebih sejagat ialah apa jua yang dua kali lebih cepat daripada apa yang dapat kita tawarkan pada satu-satu masa. Teknologi jalur sempit yang dianggap mudah didapati (contoh PSTN, selular generasi ke-2, ISDN) dihadkan oleh kapasiti paip yang membawa maklumat yang dibentuk dalam hubungan komunikasi, dan sekali sekala menyebabkan kesesakan. Teknologi jalur lebar dengan keselesaan yang lebih tinggi dan kadar yang lebih murah akan membasmikan kesesakan. Apabila akses jalur lebar boleh didapati, pengguna akan dapat menerima dan menghantar maklumat digital seperti video strim, e-mel, semakan imbas Internet, sidang video, MP3 dan MP4 hingga 100 kali lebih laju daripada apa yang boleh dilakukan sekarang. PANDANGAN MASA DEPAN INDUSTRI DAN ARAHALIRAN TEKNOLOGI Menjelang tahun 2004, adalah dijangka bahawa 90% daripada kesemua isi rumah di Eropah dan Amerika Syarikat dan perniagaan kecil akan dihubungkan kepada sesuatu bentuk akses jalur lebar. Untuk memudahkannya, keseluruhan infrastruktur komunikasi dari tulang belakang hingga ke pengguna akhir mestilah berupaya menghantar data digital pada kelajuan yang tinggi. Ini boleh dicapai dengan meningkatkan penggunaan teknologi optik yang canggih seperti WDM dan D-WDM. Perlu diperhatikan, bahawa di mana-mana sahaja di dunia, Internet adalah satu-satunya pengaruh yang kuat akan mendorong penggunaan akses jalur lebar. Daripada situasi di mana kita perlu dail berkali-kali, pengguna dalam persekitaran jalur lebar akan sentiasa dalam perhubungan. Untuk menangani kesesakan akses, opsyen-opsyen seperti berikut boleh didapati. Buat masa ini teknologi-teknologi talian wayar dan wayarles telah digunakan untuk menghantar perkhidmatan jalur lebar interaktif kepada pengguna: i. Teknologi xdsl (talian pengguna digital) membolehkan perkhidmatan jalur lebar (2-6 Mbps) dihantar melalui talian tembaga peringkat akhir dalam rangkaian telefon awam. Kenaikan taraf memerlukan ibusawat tempatan disambung kepada fiber berkapasiti tinggi melalui DSLAM (multipleks akses DSL) dan pengguna perlu dilengkapi dengan modem DSL. ii. iii. Fiber/Rangkaian Kawasan Setempat (LAN) dan jenis-jenis lain seperti fiber kepada bangunan, rumah dan meja akan membawa akses jalur lebar ke bangunan dan rumah-rumah pengguna. Fiber optik telah disambungkan dari tulang belakang ke peringkat terakhir atau akses tempatan. Wayar perlu disambung ke setiap rumah atau pejabat dan kad PC atau kotak-atas-peti televisyen perlu dipasang bagi setiap pengguna. Pendawaian dalaman mungkin terdiri dari kabel LAN, kabel koaxial bersama yang sedia ada atau pada talian telefon tembaga. Sistem Pengagihan Berbilang Titik Tempatan (LMDS) teknologi wayarles jalur lebar tetap yang menggunakan hubungan radio gelombang mikro yang beroperasi pada jarak frekuensi dari 28GHz ke atas. Sistem ini lazimnya berupaya menghantar data ke hilir pada kadar 38 megabit sesaat. iv. Teknologi Mudah Alih 3G yang masih belum boleh digunakan walaupun penyelidikan dan percubaan yang intensif sedang dijalankan di seluruh dunia. Teknologi ini akan membekal perkhidmatan data mudah alih berasaskan Protokol Internet pada kelajuan 2 gigabit sesaat kepada pengguna (selain daripada perkhidmatan suara biasa). Sementara itu, teknologi 2.5G seperti GPRS, EDGE dan CDMA x akan digunakan dalam tempoh peralihan dengan kadar data selaju 384 kilo bit sesaat. v. Teknologi Satelit Jalur Lebar yang menghantar aplikasi titik ke berbilang titik (contohnya penyiaran televisyen) pada kos yang rendah kerana capaian dan perkongsian jalur lebar yang sukar ditandingi. Ia boleh digunakan untuk menghantar isyarat jalur lebar kepada pengguna melalui hubungan radio gelombang mikro. Untuk menyesuaikan teknologi dengan perkhidmatan interaktif, para operator sekarang telah mencipta laluan pergi balik melalui rangkaian PSTN. Terminal pengguna dengan keupayaan dua hala ini telah dibangunkan dan dijangka boleh didapati pada tahun Pilihan-pilihan yang dinyatakan di atas merupakan teknologi matang yang membolehkan operator menggunakan akses jalur lebar dengan meluas dengan menaiktaraf infrastruktur yang sedia ada. Teknologi mampatan digital akan membolehkan kandungan video atau data yang kompleks dihantar melalui rangkaian-rangkaian ini. Sebagai kesimpulan, peluang-peluang baru yang ditawarkan oleh aplikasi jalur lebar akan memberi pilihan yang lebih luas serta kemungkinan memadankannya dengan teknologi yang paling sesuai untuk aplikasi demi memaksimumkan kepuasan pelanggan. Opsyen ini memang terbuka pada telco yang sedia ada berdasarkan strategi pelaburan yang luas dan terancang sejak beberapa tahun kebelakangan ini, iaitu strategi yang mencipta infrastruktur yang berupaya menyerap pengembangan dan pertumbuhan teknikal

38 laporan Operasi telekom Multimedia Skop Perniagaan Telekom Multimedia (TMM) terus mencatatkan prestasi yang baik sepanjang tahun 2000 sebagai pembekal utama perkhidmatan dalam talian dengan Internet sebagai jenteranya. Sebagai Pembekal Perkhidmatan Internet yang terbesar dalam negara, TMM terus memperkenalkan produk dan perkhidmatan baru sepanjang tahun ini dan telah berjaya membina nama sebagai salah satu penjana utama hasil bagi Telekom Malaysia. TMM bercita-cita hendak menjadi pembekal terulung perkhidmatan aplikasi dan perdagangan yang komprehensif. kita berada dalam era informasi digital di mana kelajuan adalah lambang kejayaan Abdul Majid bin Abdullah Pemangku Ketua Pegawai Operasi, Telekom Multimedia TMM telah mencapai kemajuan yang amat pesat dalam bidang-bidang yang menarik jumlah pelanggan yang lebih luas. Sejak penubuhannya pada tahun 1995 di mana hanya akses internet yang mudah ditawarkan sehingga sekarang, yang mana perkhidmatan yang lebih canggih telah diurus, jumlah pelanggan TMM telah berlipat ganda kepada seramai 855,495 berbanding dengan tahun lalu. Perkhidmatan-perkhidmatan yang baru ini telah dibangunkan dengan tujuan membantu individu serta perniagaan meningkatkan penggunaan Internet bukan sahaja untuk komunikasi tetapi juga untuk perniagaan dan hiburan. Netmyne merupakan salah satu daripada perkhidmatan tersebut yang telah berupaya menarik sejumlah 1,610 pelanggan sehingga kini. Perkhidmatan ini telah terbukti sebagai satu platform komunikasi yang ideal. Dengan menggabungkan perkhidmatan TMnet dan Netmyne, TMM berazam untuk mengukuhkan peranannya sebagai pembangun platform Internet bagi pelanggan yang sedia ada dan bakal pelanggan yang mahir IT serta yang mahukan komunikasi berkelajuan tinggi serta akses mudah. Selaras dengan usaha ini, TMM akan mengukuhkan kedudukannya sebagai peneraju dalam pasaran. Pada tahun 2000, Netmyne telah berkembang melebihi kedudukan asalnya sebagai pembekal perkhidmatan hos web. Didorong oleh permintaan pelanggan yang sofistikated, ia telah berubah kepada pembekal perkhidmatan e-dagang dan terus menyediakan prasarana untuk perkhidmatan aplikasi hos. Dengan adanya akses aplikasi web ini, para pelanggan kini dapat mengakses melalui web bagi memenuhi berbagai keperluan termasuk perdagangan, perniagaan dan rekreasi. Direka sebagai perkhidmatan yang kos efektif, Netmyne merintis jalan ke masa depan dan memperkenalkan gaya hidup interaktif dengan Internet. Selaras dengan matlamatnya untuk menjadi pembekal perkhidmatan yang berkualiti dan bernilai tinggi, TMM sedar tentang peranannya dalam pembentukan ekonomi berasas pengetahuan. Dalam membekalkan produk-produk yang berkaitan IT, TMM juga membantu membentuk masyarakat berasaskan pengetahuan yang akan menjadi peserta global di dalam dunia digital. Abdul Majid telah dilantik sebagai Naib Presiden, Strategi Korporat dan Perancangan berkuatkuasa pada 1 Februari

39 PRODUK DAN PERKHIDMATAN Dalam mengendalikan perniagaan terasnya, TMM telah menyusun semula strategi untuk menyediakan perkhidmatan untuk sektor-sektor yang amat khusus. Pembekal Perkhidmatan Internet (ISP) TMM membekalkan perkhidmatan Internet melalui jenama TMnet. Perkhidmatan ini terus menjadi penjana utama hasil TMM bagi tahun Perkhidmatan TMnet telah dibahagikan mengikut segmen untuk menampung keperluan pasaran-pasaran tertentu. TMnet 1515 adalah perkhidmatan Internet sambungan PSTN Dial-Up untuk orang ramai, sementara TMnet 1525 adalah perkhidmatan sambungan ISDN Dial-Up yang menawarkan kualiti perkhidmatan yang lebih baik dari segi kapasiti penyambungan. TMnet Direct adalah perkhidmatan untuk memenuhi keperluan pelanggan perniagaan. TMnet direkabentuk agar berupaya memenuhi pelbagai keperluan, dari penggunaan Internet biasa hingga ke permintaan yang lebih sofistikated oleh pelanggan perniagaan dan korporat. Di samping perkhidmatan yang ditawarkan sekarang, TMnet juga berupaya menampung permintaan penduduk berkepadatan tinggi seperti di kondominum dan industri pelayanan melalui perkhidmatan Akses Internet Berkelajuan Tinggi. Perkhidmatan ini dijangka dimajukan sepenuhnya sebagai perkhidmatan jalur lebar pada tahun hadapan. Untuk pelanggan korporat, TMnet menawarkan TMnet EastGate iaitu perkhidmatan premium penyambungan Internet yang dilancarkan pada April Perkhidmatan penyambungan yang boleh dikongsi ini membolehkan pengguna-pengguna korporat menikmati penjimatan jalur lebar yang optimum. Sejak pelancarannya, perkhidmatan ini House of Internet membawa dunia maya ke alam nyata telah menarik bilangan pengguna korporat yang kian meningkat. Jika digabungkan dengan Netmyne, TMnet Eastgate akan menawarkan perkhidmatan Data Internet yang bernilai tinggi khususnya bagi pelanggan korporat yang ingin bertambah aktif dalam bidang Internet. Walaupun perkhidmatan yang bersegmen ini telah berjaya memenuhi keperluan setiap kategori pelanggan, masih terdapat satu segmen pasaran yang memerlukan pilihan lain untuk akses Internet. Di antara beberapa pilihan yang telah diuji, adalah didapati bahawa perkhidmatan Internet bergerak adalah yang paling sesuai. Kemudahan ini ditawarkan sekarang kepada pelanggan Telekom Malaysia melalui TMTOUCH. Selain daripada itu, akses Internet jalur lebar adalah satu lagi perkhidmatan yang sedang diuji. Berdasarkan hasil ujian, perkhidmatan tersebut akan mula ditawarkan kepada pelanggan di kawasan-kawasan tertentu di Lembah Kelang, Pulau Pinang dan Johor pada awal Di samping pelbagai pilihan akses Internet, TMnet juga menawarkan kemudahan nilai tambah untuk membolehkan pelanggan mengakses perkhidmatan TMnet di mana jua di dunia melalui TMnet Global Roaming. Perkhidmatan ini memastikan pelanggan-pelanggan TMnet mendapat akses Internet yang mudah di mana sahaja mereka berada. Pembekal Perkhidmatan Perdagangan dan Aplikasi Netmyne menawarkan berbagai perkhidmatan yang merangkumi hos web, hos komuniti, hos dagang dan hos pelayan. Kesemua perkhidmatan ini telah ditawarkan pada penghujung tahun Pada tahun 2000, Netmyne terus menerokai peluang-peluang Internet untuk membolehkan perniagaan tradisional khususnya perusahaan kecil dan sederhana mendapat manfaat sepenuhnya daripada Internet untuk perniagaan mereka. Dengan menawarkan perkhidmatan yang berkesan kos, TMM sedia membantu perniagaan tradisional dan perniagaan keluarga untuk mengatasi halangan supaya mereka dapat menikmati peluang-peluang perniagaan global. Sambutan positif ini yang diterima daripada industri kecil dan sederhana selama ini telah membantu TMM memperkemaskan perkhidmatan yang ditawarkan untuk merangkumi perkhidmatan aplikasi hos. Pada bulan September, TMM telah melancarkan Netmnyne 2, perkhidmatan Aplikasi Hos dengan kandungan yang dipertingkatkan. Aplikasi hos membenarkan pelanggan-pelanggan Netmyne melabur di dalam aplikasi yang sesuai dengan keperluan mereka pada kos yang lebih murah. Dengan ini pelanggan tidak perlu membeli perisian atau aplikasi serta mengelakkan kos operasi yang tinggi. Sebaliknya mereka boleh memberi tumpuan ke arah meningkatkan keuntungan dan mendapatkan pasaran yang lebih luas. Kos kemudahan interaktiviti dalam talian yang rendah akan membolehkan mereka merentasi jarak dan zon waktu untuk menerokai peluang-peluang yang dahulunya di luar jangkauan mereka. Selaras dengan peningkatan jumlah pelanggan Netmyne, matriks hasil TMM akan menampakkan kepelbagaian dari segi sumber pendapatan. TMnet sebagai penjana hasil utama Samada untuk kegunaan peribadi atau perniagaan, kami mempunyai pilihan untuk memenuhi keperluan anda dalam dunia yang sering berubah akan menjadi salah satu perkhidmatan yang akan membawa keuntungan kepada TMM. Netmyne bukan sahaja membuka peluang kepada pelanggan menerokai potensi perniagaan melalui Internet tetapi juga membantu Telekom Malaysia meningkatkan penawaran perkhidmatan kepada pasaran yang lebih luas. Ini dapat dilihat dari perkhidmatan portal yang memberi tumpuan kepada isi kandungan gaya hidup serta program Kad RealReward Telekom Malaysia. Portal Walaupun perkhidmatan portal masih belum dilancarkan sepenuhnya, ia boleh diakses melalui laman web TMnet. Portal ini menawarkan kandungan yang berkaitan dengan gaya hidup dan kepelbagaian yang luas. Portal ini juga membuka laluan kepada peluang-peluang yang terdapat di dalam Internet bukan sahaja untuk pelanggan individu tetapi juga untuk tujuan perniagaan. Portal ini menawarkan perkhidmatan e-dagang dan ruang perniagaan kepada mereka yang menggunakan Netmyne. Ini merupakan satu lagi punca pendapatan bagi Telekom Malaysia. 76

40 High speed data communication Fully digital communication access Perkhidmatan Multimedia Interaktif (IMS) Produk kategori ini terus menawarkan kandungan baru selaras dengan permintaan semasa pasaran. Walaupun perkhidmatan ini hanya ditawarkan kepada pelanggan Akses Internet Berkelajuan Tinggi TMnet dan terhad kepada kawasan Koridor Raya Multimedia, ianya akan diperluaskan ke kawasan-kawasan lain apabila perkhidmatan akses jalur lebar dilaksanakan oleh TMnet. Perkhidmatan ini akan membolehkan pelanggan mengakses sumber-sumber video pada bila-bila masa. Perkhidmatan lain yang dijangka akan ditawarkan termasuklah tele-perbankan, pembelian dari rumah, pembelajaran jarak jauh dan portal jalur lebar. Memenuhi Keperluan Segmen-Segmen Pasaran Keperluan khusus segmen-segmen pasaran menjadi semakin jelas dengan bertambah majunya Internet. Dalam usaha memenuhi perubahan pasaran, TMM terus menawarkan perkhidmatan yang sesuai pada masanya mengikut kehendak pasaran. Perkhidmatan dail-up jalur sempit adalah untuk pengguna am sementara perkhidmatan jalur lebar disediakan untuk pelanggan sektor korporat dan perusahaan kecil dan sederhana. TMM juga akan memulakan perkhidmatan akses Internet always on tidak lama lagi untuk menampung permintaan terhadap jalur lebar yang dijangka semakin meningkat. TMnet bertujuan untuk menyediakan perkhidmatan kepada pelanggan semua segmen mencerminkan betapa besarnya kesan Internet ke atas pasaran. Melalui perkhidmatannya khas kepada masyarakat perniagaan, Netmyne juga menyediakan platform yang ideal untuk interaksi antara perniagaan-ke-perniagaan dan perniagaanke-pelanggan. Dengan itu, perkhidmatan hos aplikasi Netmyne akan dapat memenuhi keperluan pelanggan yang berasaskan pengetahuan. Sementara IMS terus menampung keperluan segmen pasaran khusus, perkhidmatan akses jalur lebar dijangka akan dapat ditawarkan kepada orang ramai mengikut jadual pelaksanaan perkhidmatan akses Internet jalur lebar. Penyata Kewangan Hasil Operasi TMM telah mencatatkan peningkatan hasil sebanyak 44.7% berjumlah RM juta bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember Peningkatan ini adalah disebabkan oleh pertumbuhan bilangan pelanggan ISP yang lebih tinggi, khususnya TMnet 1515 dan TMnet Direct yang menyumbang sebanyak 97% daripada jumlah hasil. Bagaimanapun, terdapat sedikit perubahan dalam gabungan hasil apabila perkhidmatan hos web dan Perkhidmatan Dalam Talian mula menjana hasil untuk TMM. Kos Operasi Kos operasi TMM telah meningkat sebanyak 55.8% dari RM juta kepada RM juta selaras dengan peningkatan hasilnya. Peningkatan kos ini adalah disebabkan oleh kenaikan sewa Talian Suwa/Satelit serta kegiatan pengiklanan dan promosi Syarikat. Kedua-dua komponen kos ini merupakan 84.2% daripada jumlah kos operasi. Perbelanjaan Modal Perbelanjaan modal bagi tahun 2000 telah meningkat sebanyak 276% kepada RM juta berbanding dengan tahun sebelumnya. Sebahagian besar daripada kenaikan ini adalah disebabkan oleh perbelanjaan untuk meningkatkan perkhidmatan TMnet secara keseluruhan. Peristiwa-Peristiwa Penting TMM telah memeterai perhubungan strategik dengan Microsoft dan Hewlett Packard untuk meningkatkan perkhidmatan Netmyne khususnya dalam bidang hos aplikasi. Pengerusi Microsoft Bill Gates telah memberi pengakuan peribadi terhadap usaha ini dengan menyatakan bahawa Netmyne yang telah diperkenalkan oleh TMM merupakan satu produk berpotensi tinggi dalam pasaran. Hubungan antarabangsa TMnet dipertingkatkan lagi untuk menampung pertambahan (Mbps) ke Amerika Syarikat. Ini telah menambahkan kapasiti hubungan antarabangsa TMnet ke hampir 400 Mbps dan menjadikannya peneraju utama di rantau ini. Untuk menangani isu pemilikan komputer yang merupakan unsur penting dalam pertumbuhan Internet, TMM telah memperkenalkan pakej tawaran TMnet click-a-deal. Pakej yang diusaha bersama dengan pengilang komputer bertujuan memudahkan pemilikan komputer yang sedia-internet. Dengan penggunaan Internet yang meningkat, sistem perkhidmatan telah dipertingkatkan untuk memastikan akses yang lebih baik. Di samping itu pelanggan TMnet juga akan menikmati perkhidmatan sambungan yang lebih baik berikutan pelancaran TMnet Hypernet Backbone. Kemudahan ini merupakan tulang belakang penyambungan Internet yang terbesar di negara ini yang berupaya memberi kapasiti 10 Gbps kepada pelanggan-pelanggan TMnet dalam negeri. Untuk menghargai kesetiaan pelanggan TMnet, TMM telah memperkenalkan program penghargaan khusus untuk mereka. Antaranya ialah program Maybank Gift Points yang dikendalikan bersama dengan Maybank dan program RealReward. Melalui program ini, para pelanggan boleh menuntut beranika jenis hadiah berdasarkan mata yang dikumpul. Bekerjasama dengan yang terbaik satu inisiatif Telekom Malaysia Microsoft Sebagai Pembekal Perkhidmatan Aplikasi dan Perdagangan, TMM telah menyertai roadshow e-dagang TM- SMI ke seluruh negara. Program lawatan ini bukan sahaja memberi penerangan mengenai perkhidmatan yang ditawarkan oleh TMM tetapi juga melahirkan kesedaran terhadap perkhidmatan Netmyne TMM. Program ini merupakan usaha pertama di antara TMM dengan Persatuan Industri Kecil dan Sederhana Kebangsaan dan Dewan Perniagaan Melayu untuk meningkatkan pendidikan Internet di sektor industri kecil dan sederhana yang semakin berkembang. TMM juga mengambil kesempatan menyertai peristiwa-peristiwa penting seperti Persidangan Pertubuhan Telekomunikasi Komanwel, InfoSoc Malaysia 2000 dan Le Tour de Langkawi. Perniagaan TMM juga telah diselaraskan sebagai satu langkah mengukuhkan kedudukannya dalam industri yang berkaitan dengan Internet. Sehubungan dengan ini, TMM telah menerokai pelaburan dalam idea-idea baru untuk perkhidmatan nilai tambah kepada perniagaan yang berasaskan Internet. Ini termasuklah penyertaan dalam pertandingan Rancangan Perniagaan Malaysia yang pertama, Venture Penyertaan ini telah memberi peluang kepada TMM untuk mendapat faedah daripada idea-idea baru bagi Ekonomi Baru dan mengembangkan idea-idea itu untuk masa depan yang lebih cerah. Roadshow TM-SMI menerapkan cara perniagaan masa hadapan 78 79

41 RENCANA KOTAK II Konvergens Industri : MENANGANI PELUANG-PELUANG MULTIMEDIA Industri telekomunikasi hari ini sedang menghadapi persekitaran baru dalam pasaran yang didorong oleh tiga faktor seperti berikut: Teknologi baru Gerakan pengawalseliaan sebagai tindak balas terhadap aktiviti sosial, komersil dan persaingan yang semakin meningkat Potensi pertumbuhan hasil daripada perkhidmatan yang lebih maju dan baru Ini bukanlah senario tempatan semata-mata tetapi merupakan satu fenomena global di mana impaknya akan sama-sama dirasai oleh negara maju dan negara membangun, walaupun kadarnya adalah berbeza. Kami lebih suka melihat konvergens industri telekomunikasi, pengkomputeran dan penyiaran sebagai satu peluang yang penting bagi industri kita supaya menggunakan kepakaran dan pengalaman yang sedia ada untuk membangun perkhidmatan dan produk baru yang melampaui batasan media suara tradisional. Syarikat-syarikat telekomunikasi zaman sekarang akan mempunyai pilihan untuk membekal kemudahan penyiaran yang merangkumi aplikasi dan kandungan. Menyambut Era Konvergens dan Maklumat Malaysia yang lazimnya proaktif dan sedia menerima kemajuan dalam bidang teknologi mengalu-alukan kedatangan Era Maklumat dan Konvergens yang menjanjikan satu Order Dunia Baru di mana maklumat, idea, orang, produk dan perkhidmatan bergerak merentasi sempadan dengan cara yang paling kos efektif, demokratik dan liberal. Kita juga harus sedar dan perlu bersedia menghadapi kesan-kesan negatif yang mungkin timbul akibat perkembangan ini. Kita boleh menjangka bahawa apabila sempadan mula kabur dan penguasaan tidak lagi mungkin. Watak baru yang diketepikan dahulu akan muncul dan kini berupaya bersaing dengan syarikat-syarikat telekomunikasi. Dalam keadaan yang paling buruk, hasil syarikat telekomunikasi akan terancam, margin akan mula menguncup dan keuntungan pasti akan merosot. Untuk mengatasi kepincangan ini, syarikat telekomunikasi yang ada perlu menetapkan arahtuju baru untuk diri sendiri, memupuk pemikiran dan minda yang berlainan dan melaksanakan pelan strategik untuk memaksimumkan peluang-peluang perniagaan baru yang wujud dalam senario konvergens ini. Terutama sekali, era baru ini mendekatkan kemungkinan industri telekomunikasi, penyiaran dan pengkomputeran bercantum menjadi satu dalam persekitaran yang meluaskan skop perkhidmatan baru yang lebih canggih. Syarikat-syarikat telekomunikasi akan mendapati mereka berada pada kedudukan yang kukuh, berupaya menggunakan kepakaran dan pengalaman yang ada untuk mengambil peluang-peluang perniagaan baru yang lebih canggih daripada saluran dan rangkaian warisan serta perkhidmatan suara. Sungguhpun ini nampaknya mencabar, kita tidak boleh bersikap sambil lewa dan bergantung kepada apa yang dahulunya adalah bidang eksklusif bagi perniagaan telefoni. Syarikat-syarikat kabel dan lain-lain akan cepat memegang potensi sumber baru hasil yang terdapat dalam rantaian nilai yang semakin berkembang ini. Konvergens ini akhirnya akan membawa perubahan dalam pasaran, pendidikan, perdagangan dan budaya. Faktor konvergens dalam erti sebenar akan mewujudkan bidang pertumbuhan baru melalui pembekalan perkhidmatan. Ini akan membuka pintu bagi peserta lain yang cuba mencari kelebihan dalam perniagaan baru. Ini akan mengembangkan lagi peluang dalam bidang teknikal dan perdagangan. Peluang-peluang Baru Deregulasi sektor telekomunikasi dan pengenalan Akta Konvergens akan mempercepatkan senario yang digambarkan di atas. Era konvergens yang akan pesat tiba itu membawa bersamanya percantuman industri telekomunikasi, penyiaran dan pengkomputeran seperti yang dijangkakan. Syarikatsyarikat yang sedang beroperasi dalam industri telekomunikasi tidak boleh memencilkan diri dan mengenepikan cabarancabaran dan peluang-peluang yang akan timbul itu. Syarikatsyarikat komunikasi multi-perkhidmatan generasi akan datang akan muncul untuk membekal perkhidmatan yang berspektrum luas kepada pengguna. Telefoni suara yang selama ini menjadi perniagaan utama syarikat telekomunikasi telah dicabar oleh keperluan cara komunikasi yang lebih sofistikated berdasarkan peranan dan kompleksiti maklumat yang dihantar. Komunikasi suara dan rangkaian yang berasaskan suara tidak lagi memuaskan kehendak penghantaran teks dan maklumat bergrafik. Pada masa akan datang maklumat sedemikian akan memerlukan bentuk penghantaran yang lebih sofistikated seperti imej interaktif dan tiga dimensi, iaitu perkhidmatan multimedia dan perkhidmatan dalam talian. Ledakan komunikasi data akan menyebabkan trafik data melampaui trafik suara. Keadaan ini berlaku kerana kadar pertumbuhan penggunaan Internet yang pesat iaitu sebanyak 200% setahun. Faktor-faktor lain termasuklah perangkaian data dalam persekitaran korporat dan peningkatan kegiatan e-dagang. Keadaan ini akan menimbulkan permintaan baru terhadap rangkaian trafik suara Telco tradisional dan pada masa yang sama, membolehkan perkhidmatan yang berasaskan data (berpunca dari perkhidmatan multimedia dan Internet) dihantar bersama dan akhirnya mengendalikan satu rangkaian sistem suara dan data. Dalam era konvergens, pembekalan kandungan akan menjadi satu komponen yang amat penting kerana di sinilah terletaknya aplikasi. Dengan arahaliran yang bergerak ke arah jalur lebar, multimedia interaktif dan aplikasi Internet, kandungan adalah satu bidang yang menjanjikan aliran utama hasil baru bagi syarikat-syarikat yang mencebur diri dalam industri ini. Kandungan tidak semestinya statik kerana dalam proses penyediaan dan penghantaran kandungan, terdapat aktiviti-aktiviti nilai tambah yang boleh dilaksanakan. Data yang dicapai itu akan membuka peluang bagi syarikat telekomunikasi tradisional memperkenalkan perkhidmatan tahap kedua dalam operasinya iaitu infostruktur dan Internet iaitu bidang baru komunikasi. Internet Tapak Siber Yang Kaya Dengan Peluang Kekuatan utama Internet terletak pada konsep inovatif aksesibiliti iaitu berhubung di mana-mana sahaja dan pada bila-bila masa. Internet membolehkan akses ke pasaran global dan melanjutkan capaian ke setiap pelusuk dunia, menjimatkan masa untuk sampai ke pasaran serta mengurangkan kos pengiklanan dan komunikasi. Rangkaian yang berasaskan Internet membawa berbagai inovasi yang belum pernah diterokai di seluruh dunia. Internet membolehkan penyampaian peluang-peluang pendidikan, perdagangan, maklumat, berita dan hiburan kepada penduduk dalam negeri dan di dunia dengan cara yang berkesan tanpa perlu menggunakan jalur lebar dan rangkaian yang berkelajuan tinggi. Kekurangan anggota keluarga yang mahir komputer di kebanyakan keluarga tidak seharusnya menjadi penghalang kerana perkembangan terkini dalam bidang televisyen Internet telah mempercepatkan proses mencipta masyarakat bermaklumat. Teknologi yang terus berkembang ini akan akhirnya menyediakan alat yang ramah pengguna serta mampu dimiliki oleh kebanyakan penduduk negara kita kerana ramai yang memiliki peti televisyen. Sama ada badan korporat atau orang awam, faedah yang boleh didapati dari Internet bergantung kepada kandungan dan aplikasi yang ditawarkan oleh pembekal perkhidmatan melalui rangkaiannya. Kemudahan seperti portal menyediakan tapak untuk pengguna berinteraksi melalui Internet. Daya tarikan tapak ini banyak bergantung kepada kandungan dan aplikasi seperti platform pelayan web, dagang Internet, pelayan pemain benar, pelayan aplikasi dan taman hos. Selepas berinteraksi melalui kandungan para pengguna akan bertransaksi pula melalui kandungan. Ini akan melahirkan aktiviti e-dagang yang turut menawarkan peluang dalam rantaian pertengahan. E-dagang adalah urusan jual beli barang dan perkhidmatan yang dilakukan melalui Internet khususnya World Wide Web (www). Perangkaan terakhir dari Pusat Data Internet (IDC) menunjukkan bahawa pengguna Internet di Malaysia akan meningkat dari 1.89 juta pada tahun 2000 kepada 3.91 juta pada tahun Selaras dengan peningkatan ini, hasil dari e-dagang juga diramalkan meningkat daripada USD426 juta pada tahun 2000 kepada USD3 bilion pada tahun Terdapat beberapa daya tarikan dalam e-dagang. Pasaran elektronik melalui platform Internet boleh dicapai oleh pelanggan di seluruh dunia. Pada masa yang sama, e-dagang memberi perkhidmatan 24 jam sehari dan membolehkan transaksi dijalankan pada bila-bila masa dan di mana-mana sahaja pada kos yang murah berbanding dengan perbelanjaan pemasaran dan saluran edaran konvensional. Arahtuju Perkhidmatan Masa Hadapan Industri telekomunikasi masa hadapan akan berasaskan Teknologi Maklumat dan Komunikasi (ICT). Kemajuan dalam teknologi komputer telah menggalakkan pertumbuhan rangkaian data, dan dengan itu trafik data, selaras dengan pertumbuhan Internet. Kesenangan merupakan pendorong utama masa depan. Kesenangan bertransaksi akan meningkatkan permintaan terhadap perkhidmatan kandungan yang berkualiti tinggi. Rangkaian juga akan mula memperkayakan kandungan dan seterusnya multimedia jalur lebar. Begitu juga keupayaan peralatan perlu ditingkatkan untuk memaparkan kandungan dalam bentuk berwarna, video penuh dan stereo fideliti tinggi. Perbelanjaan yang terlibat dalam menghasilkan kemajuan ini akan dapat dirasionalkan oleh kandungan yang berkait rapat dengan keperluan jalur lebar dan dipaparkan secara canggih. Telco baru perlu memberi tumpuan kepada pembekalan maklumat dan perkhidmatan komunikasi berkualiti tinggi kepada bakal pelanggan kediaman yang besar jumlahnya selaras dengan kesenangan dan mobiliti yang dijanjikan. Dalam sektor korporat dan perniagaan, kesenangan juga adalah penting khasnya untuk meningkatkan keberkesanan dan kecekapan. Perkhidmatan multimedia lazimnya boleh dibahagikan kepada dua kategori iaitu: 1) Perkhidmatan dalam talian 2) Perkhidmatan atas permintaan Jenis perkhidmatan yang boleh ditawarkan di bawah ketegori-kategori tersebut ialah: 1) Perkhidmatan dalam talian - Didorong oleh Aplikasi E-dagang (Transaksi Elektronik, Membeli belah Dari Rumah, Agen Pelancongan, Perbankan elektronik/ rumah, Pengiklanan, Pembayaran Bil Dalam Talian, Gerai Internet) Komunikasi Berasaskan Web/Internet (Perkhidmatan Internet Berasaskan Web, Perkhidmatan Mesej Bersepadu, VoIP, Akses Internet Laju, Sidang Video Benar, Sidang Panggilan, Perkhidmatan Tambah Nilai) SoHo/Pejabat Maya/Telekerja Perkhidmatan Pendidikan (Pembelajaran Maya, Universiti Maya, Pembelajaran Jarak Jauh Benar, Sekolah Bistari, Perpustakaan Maya) Maklumat dan data Perubatan (Diagnosis Jarak Jauh dll.) Kad Warganegara (Kad Pintar dengan butiran bersama kad pengenalan, lesen memandu, data dalam rekod kesihatan, kad kredit, kad akses) Mainan Rangkaian Perkhidmatan Perangkaian Global 2) Perkhidmatan atas permintaan Dorongan Kandungan Berita atas permintaan Wayang Gambar atas permintaan Muzik atas permintaan Mainan atas permintaan TV Berbayar Konvergens industri-industri telekomunikasi, pengkomputeran dan penyiaran akan membolehkan telco generasi baru membekalkan perkhidmatan yang senang dan selesa kepada pengguna. Perkhidmatan-perkhidmatan seperti perkhidmatan akses, perkhidmatan pemboleh web, perkhidmatan pemboleh transaksi dan antara muka pengguna yang dahulunya di luar keupayaan rangkaian telco kini akan menjadi lebih mudah didapati. Telco harus melihat ini sebagai peluang yang baik untuk menggunakan kepakaran dan pengalamannya dalam persekitaran komunikasi baru ini. Kemajuan dan konvergens industri yang dicapai melalui teknologi pemboleh telah mula menukar cara kita bekerja, belajar, bermain dan menjalankan kehidupan seharian. Ia juga membolehkan pengguna memainkan peranan dalam ekonomi yang berasaskan pengetahuan

42 laporan Operasi ServiceCo LAPORAN OPERASI ServiceCo merangkumi sekumpulan Unit-Unit Perniagaan Strategik (SBU) yang menjalan dan menguruskan perkhidmatan sokongan di Telekom Malaysia. Ia terdiri daripada Pengurusan Pengangkutan, Malaysian Logistics, Malaysian Security, Pembangunan Hartanah serta Operasi Hartanah. Beroperasi sebagai unit-unit perniagaan, objektif utama SBU ialah untuk membekalkan perkhidmatan yang berkualiti tinggi serta menjimatkan kos kepada pelanggan utamanya, TelCo. Misi jangka panjang SBU ialah membangunkan entiti-entiti komersil yang berdaya maju yang menyediakan peluang-peluang yang boleh diniagakan untuk Telekom Malaysia sebagai usaha yang berterusan untuk meningkatkan nilai pemegang saham. usaha berkumpulan adalah lebih teguh daripada ikhtiar perseorangan Nor Hizam bin Hashim Ketua Pegawai Operasi, ServiceCo Nor Hizam telah dilantik sebagai Ketua Pegawai Operasi, TM International Ventures berkuatkuasa pada 1 Februari 2001 Sejak kewujudannya, ServiceCo telah berusaha memperbaiki pengurusan kos perkhidmatan sampingan Telekom Malaysia. Ke arah mengurangkan kos perkhidmatan sampingan ini, ServiceCo telah memulakan program persediaan untuk pengkomersilan perkhidmatan sampingan ini di masa hadapan. Ini telah dihasilkan dengan memulakan program-program yang sesuai untuk membina dan menguatkan kemahiran perniagaan sumber manusianya, serta menjadikan perkhidmatan pelanggan lebih mantap dan berkesan. Kedua-duanya adalah amat penting dalam menjayakan program ini. Pada tahun 2000, ServiceCo telah meneruskan proses pengkomersilan menerusi beberapa cara. Ini termasuklah memperkukuhkan kebertanggungjawaban komersil dan mengamalkan piawaian pengurusan kualiti dalam menjalankan perniagaan, terutamanya dalam bidang yang berkaitan dengan sokongan pelanggan. Dari semasa ke semasa, usaha-usaha SBU ini akan tertakluk kepada kajiselidik dan kajian semula kualiti perkhidmatan sampingan yang berkualiti dan berkesan kos kepada TelCo. PENGURUSAN PENGANGKUTAN Perniagaan asas SBU Pengurusan Pengangkutan ialah mengurus kenderaan-kenderaan untuk Telekom Malaysia berdasarkan konsep sewa-auto Di samping itu, SBU ini juga menguruskan jualan kereta-kereta terpakai yang dikenalpasti oleh Telekom Malaysia untuk tujuan pelupusan. Pada tahun 2000, SBU Pengurusan Pengangkutan telah melaksanakan tiga kontrak pembekalan minyak secara langsung di tempat pembekal untuk kenderaan-kenderaan Telekom Malaysia. Kontrak yang bernilai RM23 juta dan untuk selama tiga tahun ini, dimeterai antara Telekom Malaysia dengan tiga syarikat pembekal minyak utama iaitu Petronas, Shell dan Esso. Opsyen pembekalan secara langsung ini membolehkan pengurusan minyak yang lebih cekap dari segi waktu dan kos penghantaran. Langkah-langkah untuk memperbaiki pengurusan kos logistik telah pun dikaji dan dimulakan untuk meningkatkan keberkesanan perniagaan. Sehubungan dengan ini, SBU Pengurusan Pengangkutan telah memperkenalkan Sistem Kad Pengangkutan elektronik di seluruh negara. Sistem Kad yang menggantikan sistem inden minyak (kertas) manual yang digunakan sebelum ini telah dapat meningkatkan kecekapan. Secara khusus, pengurusan kos yang lebih baik yang didorong oleh kawalan perniagaan dan perakaunan yang lebih berkesan telah dilaporkan. 83

43 perkhidmatan pengangkutan. Perkhidmatan-perkhidmatan ini juga dibekalkan secara terhad kepada pelanggan luar untuk memaksimumkan penggunaan sumber secara ekonomi. Jaminan keselamatan di semua premis kami meningkatkan nilai yang terkandung dalam teknologi kami MALAYSIAN SECURITY SBU Malaysian Security menyediakan perkhidmatan keselamatan kepada Telekom Malaysia, dengan tujuan memberi perlindungan kepada aset Syarikat. Keutamaan perniagaannya ialah untuk mengurangkan perbuatan jenayah seperti penipuan serta mengurangkan kehilangan aset Telekom Malaysia. Perkhidmatan keselamatan bersenjata juga disediakan di tempattempat yang berisiko tinggi, seperti kedai-kedai perniagaan utama, pusat-pusat pengiraan dan tempat-tempat pemasangan utama yang diwartakan oleh kerajaan. Perkhidmatanperkhidmatan lain yang disediakan oleh SBU Malaysian Security termasuklah perkhidmatan keselamatan untuk penghantaran tunai, perkhidmatan rondaan laluan fiber optik, keselamatan audit, perkhidmatan penyiasatan, perkhidmatan rundingan keselamatan dan perkhidmatan pemantauan pusat sepanjang hari. Pada tahun 2000, SBU terus mempercepatkan inisiatifnya ke arah pengurusan kos yang lebih baik serta menyediakan perkhidmatan keselamatan yang berkualiti tinggi. Sehubungan dengan ini, SBU telah berjaya memeterai kontrak dengan tujuh syarikat keselamatan swasta untuk menyediakan perkhidmatan keselamatan di seluruh negara. Kontrak-kontrak tersebut akan berkuatkuasa untuk selama tiga tahun. MALAYSIAN LOGISTICS Perniagaan utama SBU Malaysian Logistics ialah menyediakan perkhidmatan logistik serta penyelesaian yang berkualiti kepada semua bahagian operasi di Telekom Malaysia, termasuk anak-anak syarikatnya. Aktiviti utama perniagaan ini ialah pergudangan, penghantaran serta Pada tahun 2000, SBU Malaysian Logistics telah meneruskan pelaksanaan strategi operasi ke arah pengurusan komersil dan kecekapan kos. Sehubungan dengan ini, SBU telah berusaha mempertingkatkan jumlah pelanggan luar serta memperbaiki pengurusan kos operasinya. SBU ini telah menjalinkan perikatan strategik dengan Shell Gas, sebuah syarikat pengedaran LPG utama, untuk menggunakan gudang-gudangnya di Prai, Melaka, Kuantan, Alor Star, Taiping dan Kluang secara komersil. Keperluan tempattempat menyimpan yang mencukupi akan terus meningkat di masa hadapan. SBU akan terus berusaha mencari peluang meningkatkan hasil pada masa akan datang. Sebagai usaha yang berterusan, memperbaiki pengurusan kos telah menunjukkan keputusan yang agak ketara. Salah satu daripadanya ialah pengurangan perbelanjaan operasi Kumpulan sebanyak 10.7%, berbanding dengan belanjawan pada 31 Disember OPERASI HARTANAH Teras perniagaan SBU Operasi Hartanah ialah untuk membekalkan perkhidmatan pengurusan kemudahan kepada Telekom Malaysia. Misi perniagaan strategik SBU ini ialah untuk mencapai kecemerlangan dalam perkhidmatan pengurusan kemudahan yang inovatif dan berkualiti melalui pembangunan tenaga kerja yang berorientasikan perniagaan, kerjasama berkumpulan yang berkesan dan pengurusan kos yang efektif serta kepuasan pelanggan secara total. Bagi tahun 2000, SBU ini telah meneruskan langkahlangkah pencegahan dan program-program penyelenggaraan yang komprehensif dalam usaha untuk meningkatkan kualiti perkhidmatan pembangunannya. Pusat perkhidmatan pelanggan setempat untuk perkhidmatan bangunan yang diperkenalkan pada tahun lepas adalah berkesan dalam meningkatkan kualiti perkhidmatan pengurusan kemudahan. SBU terus mempraktikkan amalan ini sepanjang tahun 2000 yang menghasilkan khidmat pelanggan yang lebih baik. Penggunaan aplikasi teknologi maklumat seperti membangunkan laman web rasmi untuk tempat peranginan Telekom Malaysia telah membawa kepada kualiti perkhidmatan pelanggan serta kawalan perniagaan yang lebih baik dan seterusnya memperbaiki pengurusan kemudahan. Pada tahun 2000, SBU Operasi Hartanah telah memeterai kontrak dengan syarikat selular TM Touch dan Mobikom untuk membekal serta menyelenggara infrastrukturnya, termasuk kerja-kerja sivil dan pembinaan menara telekomunikasi. Pusat Peranginan Telekom Malaysia tempat istirehat dan rekreasi kakitangan di samping menjana hasil pendapatan Atas: Sri Intan, Cameron Highlands Kanan: Sri Intan, Pulau Pinang SBU ini akan mengutamakan pengurusan kos yang lebih baik untuk mengurangkan kos pengurusan kemudahan bagi kumpulan TM secara berterusan. PEMBANGUNAN HARTANAH SBU Pembangunan Hartanah bertanggungjawab untuk menyediakan perkhidmatan-perkhidmatan berikut:- a. pengurusan projek b. khidmat perundingan pembinaan c. perkhidmatan pemasaran dan penilaian. Pada tahun 2000, SBU ini terus melaksanakan pelanpelan bertindak untuk menghasilkan pengurusan kos projek yang lebih baik. SBU ini telah melaksanakan beberapa projek hartanah utama, termasuk sebuah bangunan pejabat komersil, bangunan ladang satelit di Kinarut, Sabah, rangkaian akses pelanggan, pejabat-pejabat penyelenggaran kawasan di Beaufort, Papar dan Kuala Penyu di Sabah dan Seberang Prai di Pulau Pinang serta pusat-pusat perkhidmatan pelanggan di Pelangi dan Shah Alam. Tahun 2000 telah menyaksikan penyiapan Pusat Data Internet di Cyberjaya yang dijangka dapat memberi aliran sumber hasil utama untuk kumpulan TM di masa akan datang. Penyatuan komunikasi dan teknologi maklumat serta peningkatan penggunaan selular memerlukan kajian semula keperluan infrastruktur TM. SBU Pembangunan Hartanah akan terus membina yang efektif dari segi kos dan fungsi untuk memenuhi keperluan penyatuan perniagaan yang dijangkakan. Kecekapan operasi menjana keuntungan 84 85

44 RENCANA KOTAK III selular JURANG GENERASI KE-3 Awal tahun 1980an telah melihat lahirnya perkhidmatan selular di beberapa buah negara Nordic, disusuli tidak lama kemudian oleh Amerika Syarikat dan United Kingdom. Sistem selular generasi pertama ini beroperasi atas teknologi analog dan tidak serasi di antara satu sama lain kerana masingmasing menggunakan piawaian yang berlainan iaitu NMT, AMPS dan ETACS. Perkhidmatan awal ini juga mengalami berbagai kelemahan seperti liputan terhad, kualiti perkhidmatan yang kurang memuaskan, saiz besar, telefon bimbit yang mahal dan keupayaan rayauan yang terhad. Apabila sistem generasi kedua mula tercipta sepuluh tahun kemudian, kebanyakan daripada kelemahan ini telah dapat diperbetul dan diperbaiki kecuali rayauan global. Sistem-sistem selular generasi kedua ini khususnya GSM telah dibangunkan untuk menangani dua keperluan perkhidmatan utama: kualiti perkhidmatan (kejelasan panggilan) dan rayaun global. Kebanyakan negara telah menerima pakai GSM kecuali Jepun dan Amerika Syarikat. Kini GSM telah diterima sebagai piawaian global bagi perkhidmatan selular generasi kedua. Pada masa ini banyak yang telah diperkatakan mengenai sistem selular generasi ketiga atau yang lazim digelar selular 3G. Oleh itu, adalah penting bagi kita mendalami teknologi baru ini untuk memastikan apa yang ditawarkan teknologi ini adalah sepadan dengan jangkaan pasaran. ISU-ISU BIMBIT GENERASI KETIGA Meskipun Perkhidmatan Bimbit Generasi Ketiga (3G dan tawaran harga yang amat tinggi untuknya oleh operator di United Kingdom, Jerman dan tempat-tempat lain di dunia telah mencetuskan hebohan, sistem ini masih belum memperlihatkan kes perniagaan dan keuntungan yang jelas setakat ini. Pandangan yang agak kabur terhadap teknologi yang masih belum teruji dan terbukti ini telah menimbulkan kebimbangan di kalangan masyarakat mobile khususnya di negara-negara di mana pihak berkuasa pengawalselia telekomunikasi telah mengumumkan bahawa spektrum 3G ini akan dianugerah melalui proses lelongan, atau melalui satu kaedah kacukan pertandingan cantik dengan proses lelongan. Pelancaran WAP yang kurang bermaya dan begitu juga bagi GPRS, yang dianggap sebagai bentuk awal perkhidmatan dan kandungan 3G, juga turut menyumbang kepada perasaan was-was yang semakin memuncak ini. Setakat ini, WAP dianggap sebagai perkhidmatan akses Internet yang terlalu diheboh-hebohkan, berdasarkan aduan tentang kelajuan akses yang lembab dan kandungan yang kurang menarik dan membosankan. GPRS terus menghadapi masalah kerana alat telefon bimbit sukar didapati atau kerana masalah ketidakserasian. Pelaksanaan 3G dijangka akan menjadi satu usaha yang amat mahal dan kompleks. Tanpa pengetahuan yang jelas tentang pendorong utama dan kedudukan perkhidmatan 3G 3G di dalam pasaran, para operator mungkin akan terus menanggung hutang tanpa memperolehi apa-apa pulangan daripada produk yang digelar maha canggih itu. PRODUK LAWAN PERKHIDMATAN Sejak beberapa tahun kebelakangan ini gambaran perkhidmatan 3G seperti yang dapat kita lihat berulang kali di pertunjukan dan pameran perdagangan khususnya yang dianjurkan oleh penjual infrastruktur rangkaian lazimnya merangkumi keupayaan anda melihat dan mendengar cucu bermain di rumah walaupun anda berada di pantai yang terpencil di sebuah negara asing; kebolehan memindah data atau fail dari pejabat di rumah pada kelajuan petir (sehingga 2 megabit sesaat) sementara menunggu di lapangan terbang asing dan kebolehan mencari sebuah restoran di Paris atau Rome dengan hanya memuat turunkan sebuah peta yang menunjukkan di mana anda berada di samping dipandu ke restoran itu oleh sebatang jalan yang dinyalakan. Adakah ini jenis perkhidmatan yang pelanggan sanggup bayar pada harga yang tinggi untuk membolehkan operator mendapat balik bayaran lesen spektrum 3G serta kos menyediakan perkhidmatan yang mahal dalam tempoh yang menasabah, atau adakah 3G akan menjadi satu lagi produk yang bakal menempoh kegagalan? Sudahkah kita mengambil iktibar dari kejayaan i-mode di Jepun dan perkhidmatan mesej ringkas (SMS) yang amat popular di merata dunia khasnya di Finland, Filipina, Jerman dan Portugal? Alasan yang diketengahkan sebagai menyokong 3G pada masa ini ialah sistem itu berupaya menghantar banyak data melalui rangkaian tetap dan dengan mengulangi permintaan data yang semakin meningkat ini melalui rangkaian mudah alih maka nampaknya ia pasti menjanjikan kejayaan. Satu lagi kelebihannya ialah pengguna akan menikmati mobiliti iaitu sentiasa bergerak dengan keupayaan penghantaran data dan akses Internet yang amat laju. Kejayaan i-mode memberi satu pengajaran bahawa kelajuan bukanlah satu penentu yang penting bagi kejayaan. Secara perbandingan, kandungan yang menarik, dasar perikatan yang lebih mudah yang dijalinkan dengan pembekal kandungan, dan makanisme pembayaran mengikut prinsip bayar apabila guna merupakan kunci kejayaan. Begitu juga, walaupun terhad oleh format data yang mudah dan paparan yang terhad pada set telefon bimbit, perkhidmatan SMS masih boleh berjaya kerana akses mudah kepada kandungan dan bayaran yang sederhana yang dikenakan oleh operator. Oleh itu, bayaran yang lebih tinggi yang dikenakan ke atas akses data mobile (berbanding akses data tetap) hendaklah berasaskan nilai dan betapa pentingnya sesuatu maklumat itu kepada pengguna dan bukan pasaran semata-mata kerana mobiliti atau akses kelajuan tinggi kepada maklumat dan kandungan. SIM CARD GSM Mobile GSM/UMITS Mobile UMITS Mobile Topologi Lazim Rangkaian 3G Co-sited GSM +WCDMA Subsistem Stesen Pangkalan Stesen Pangkalan GSM UMITS (WCDMA) Stesen Pangkalan Pengawal Stesen Pangkalan (GSM) BSC PENGGERAK-PENGGERAK DAN FAKTOR-FAKTOR KEJAYAAN 3G Sebagai kesimpulan kami percaya bahawa pengerak utama 3G ialah perkhidmatan dan kandungan yang menarik kepada pengguna. Kandungan dan maklumat itu hendaklah berkait rapat dengan keperluan mereka dan bukan apa yang difikirkan sesuai atau perlu oleh operator atau organisasi penjual. Faktor-faktor ini, bersama dengan kaedah pembayaran akan memberi peluang kepada teknologi 3G yang baru diperkenalkan itu memperlihatkan keupayaan produknya, sebelum perkhidmatan yang lebih canggih ala Star Trek seperti sidang video bergerak boleh dilaksanakan. Adalah juga perlu kita ingat bahawa telefon bimbit adalah alat komunikasi peribadi; perkhidmatan dan kandungan yang diperkenalkan itu hendaklah sesuai untuk tujuan itu. Kebanyakan daripada perkhidmatan dan kandungan yang hendak diakses oleh pengguna dengan bayaran yang tinggi adalah bersifat peribadi. Memperibadikan akses perkhidmatan yang ditawarkan kepada seseorang individu, iaitu samada akaun banknya, LAN/WAN pejabat (untuk dihubungkan kepada pelayan e-mel atau sistem pejabat yang lain) atau komputer peribadi di rumah hendaklah mudah diperibadikan oleh pengguna itu sendiri. Dalam bahasa telefon mobile, ini akan memberi faedah tambahan dengan cara mengikat pelanggan itu kepada rangkaian tertentu dan dengan itu mengurangkan kes berpaling tadah. Satu lagi kelebihan yang tidak dapat ditandingi dalam akses data mobile ialah mobiliti. Kelebihan ini perlu digunakan sepenuhnya. Rangkaian mobile ini dapat mengesan lokasi setiap pengguna individu pada bila-bila masa. Ini adalah sesuatu yang tidak dapat dilakukan oleh rangkaian tetap. Oleh itu menyampaikan maklumat yang berkaitan kepada pelanggan pada sesuatu masa dan lokasi tertentu merupakan satu lagi unsur tambahan yang boleh menyumbang kepada kejayaan 3G (dan ini sama juga bagi rangkaian 2G/2.5G). Dasar dan mekanisme pengenaan caj yang mudah dan senang difahami juga perlu diadakan sebelum perkhidmatan ini diperkenalkan kepada pengguna. Lazimnya aspek yang penting ini telah diabaikan oleh para operator; dasar mengenakan caj yang tinggi dan tidak munasabah telah memusnahkan sesuatu perkhidmatan yang berpotensi walaupun kempen RNC Pengawal Stesen Rangkaian Radio (WCDMA) Subsistem Bingkisan SGSN 3G-IWU GGSN MSC Internet (TCP/IP) Subsistem Rangkaian (GSM) Pusat Pensuisan Mobile Daftar Lokasi Asas (GSM) HLR Titik Kawalan Perkhidmatan Talian Darat (PSTN/ISDN) pemasaran dan promosi yang berkesan telah dijalankan. Perletakan harga yang rendah semasa tempoh promosi yang dilanjutkan boleh menggalakkan ujian perkhidmatan 3G yang meluas dan mencangkuk pengguna kepada keupayaan dan kelebihannya. Penilaian semula tarif boleh dijalankan kemudian untuk memastikan pulangan yang mencukupi bagi operator. MOBILE 3G DI MALAYSIA Kebanyakan operator dan pakar runding antarabangsa bersependapat bahawa perkhidmatan 3G di Malaysia hanya akan diperlukan selewat tahun 2004 atau Walaupun demikian, kelima-lima operator telah bersedia menghadapi proses memperuntukkan pasaran spektrum 3G samada masa secara lelongan atau pertandingan atau gabungan kedua-dua cara tersebut. Dengan 2 operator GSM900 dan 3 Operator GSM di pasaran tempatan, persaingan dijangka sengit khususnya selepas mengenepikan pertimbangan keuntungan dan tidak ada ketiadaan kes perniagaan yang jelas. Kepada operator GSM1800 seperti Telekom Malaysia, lesen 3G adalah penting dari segi strategi untuk terus kekal dalam pasaran dan operasi (dilihat dari perspektif tempoh 10 hingga 20 tahun). Apabila 3G diperkenalkan, TMTOUCH seperti operator GSM1800 yang lain, akan menikmati penjimatan kos. Spektrum 3G jelas lebih dekat dengan spektrum untuk GSM1800 berbanding GSM 900; faedah kos yang boleh dinikmati serta merta ialah kerana hampir kesemua tapak stesen GSM1800 boleh diguna semula dan stesen baru tidak perlu dibina semata-mata untuk 3G. Jumlah bayaran sewa tapak, kos infrastruktur (menara, kabin, bekalan elektrik sokongan dan lain-lain) yang dapat dijimatkan itu agak besar jumlahnya dan merupakan satu kes perniagaan yang baik untuk 3G. Dengan Stesen Pemancar Pengkalan terkini yang berupaya mengguna alat gantian radio 3G, maka penjimatan kos akan menjadi bertambah jelas bagi rangkaian GSM 1800, khasnya apabila dicampurkan dengan penjimatan kos daripada perkongsian kelengkapan pemancar dan litar suwa. Perbelanjaan modal ke atas kelengkapan rangkaian juga boleh dijimatkan dengan ketara dan ini mengukuhkan lagi kes perniagaan 3G

45 Pintalah... Telekom Malaysia hubungkan rakyat negara tak kira umur tak kira bangsa, baik di bandar mahupun di desa. Di banjaran gunung atau hutan belantara....dan anda akan Berkomunikasi nadi kehidupan insani. Kita perlukan berita terkini dan berita dari yang disayangi. Komunikasi keperluan asasi. Kita perlukan rakan sejati untuk mendengar curahan hati. Tidak hanya di lokasi di mana talian tetap sudah dibekali. Kerana cita-cita kami ialah menghubungi seluruh Malaysia dengan teknologi terkini. dihubungkan Apa jua cara yang anda perlu dihubungi... satelit, selular, Internet atau telefoni kami sentiasa rakan sejati. Kerana mu kami di sini.

46 Anak-anak Syarikat Telekom Cellular Sdn. Bhd. Fiberail Sdn. Bhd. ADNAN ROFIEE Ketua Adnan telah dilantik sebagai Naib Presiden Kanan, Perniagaan Utama dan Kerajaan, Telco berkuatkuasa pada 1 Februari 2001 TMTOUCH merupakan rangkaian selular digital Telekom Cellular Sdn. Bhd., sebuah anak syarikat milik penuh Telekom Malaysia. Ia menyediakan perkhidmatan telefoni mudah alih berjenama TMTOUCH 013. TMTOUCH beroperasi di bawah teknologi Sistem Global untuk Komunikasi Mudah Alih (GSM) yang berasaskan spektrum gelombang 1800 MHz. Sistem ini menawarkan berbagai faedah seperti keselamatan yang terjamin lebih, kualiti percakapan yang lebih baik, penghantaran yang lebih jelas, kapasiti yang dipertingkatkan dan keupayaan penghantaran data. Sejak diperkenalkan pada tahun 1996, TMTOUCH telah pesat berkembang dengan meningkatkan asas pelanggan dari 233,000 pada penghujung tahun 1999 kepada hampir 1,000,000 pada tahun Ia mempunyai 37 pusat perkhidmatan pelanggan di seluruh negara. Dengan komitmen untuk memperbaiki prasarana, Telekom Cellular Sdn. Bhd. telah memberi tumpuan terhadap memperkenalkan peralatan teknikal yang terkini untuk membina platform bagi penyediaan perkhidmatan masa depan dan penghijrahan kepada 3G. Syarikat ini memberi keutamaan kepada meningkatkan perkhidmatan pelanggan, meluaskan liputan rangkaian dan menaik taraf kapasiti yang berterusan. Sehingga Disember Pegawai Eksekutif 2000, TMTOUCH mencatatkan liputan luar bangunan setinggi 40% sementara liputan dalam bangunan adalah 42%. Rangkaian semasa TM Touch meliputi bandar-bandar utama dan kawasan persekitarannya di Semenanjung Malaysia, Sabah dan Sarawak. TMTOUCH menawarkan berbagai perkhidmatan seperti Dail Terus Antarabangsa (IDD), Perkhidmatan Mesej Ringkas (SMS), Perkhidmatan Prabayar, Perkhidmatan Nilai Tambah termasuk pengenalan talian pemanggil, pegangan panggilan menanti, panggilan menunggu, pesanan suara, pemindahan panggilan dan bil terperinci. Perayauan antarabangsa kini boleh didapati melalui 45 rakan perayauan. Protokol Aplikasi Wayarles (WAP) telah diperkenalkan pada bulan Oktober 2000 dengan menawarkan berita-berita terkini, harga saham, maklumat perniagaan, hiburan, maklumat dan laporan terkini lalulintas kepada pelanggan. Laman web Korporat TMTOUCH telah dilancarkan semula dengan rasminya pada bulan Oktober 2000 sebagai perkhidmatan pemberian maklumat, berinteraktif dan membolehkan urusniaga. TMTOUCH memberi perkhidmatan kepada sebuah pasaran yang luas, yang merangkumi sektor-sektor korporat, kerajaan dan individu. Walaupun tumpuan utamanya adalah kepada golongan yang berusia tahun dengan pelancaran perkhidmatan prabayar TMTOUCH Advance, pakej-pakej lain yang menarik juga telah disediakan untuk segmen pasca bayar. Pakej-pakej seperti Topaz, Intan, Silver, Platinum, Gold, TMTOUCH Business Partner dan Pakej Khas Kerajaan menawarkan diskaun ke atas bayaran akses dan perkhidmatan nilai tambah kepada para pengguna. Sebagai sebahagian daripada proses penyusunan semula oleh Telekom Malaysia, Mobikom Sdn. Bhd., syarikat pertama di Malaysia yang menyediakan perkhidmatan komunikasi selular digital melalui Mobifon 018 AMPS sejak 1994 dan Telekom Cellular Sdn. Bhd. telah diletakkan di bawah pengurusan yang sama sejak Oktober Telekom Cellular Sdn. Bhd. adalah salah satu daripada enam operator selular terkemuka yang menandatangani perjanjian Projek Sistem Antena Bersama Liputan Selular pada bulan Ogos TMTOUCH telah dilantik sebagai Pembekal Selular Rasmi sempena Mesyuarat Panel Penasihat Antarabangsa (IAP) Ke-empat pada bulan Ogos HAMZAH YAACOB Fiberail Sdn. Bhd. (Fiberail), sebuah syarikat usahasama antara Telekom Malaysia dan Keretapi Tanah Melayu (KTMB), telah diberi lesen oleh Kementerian Tenaga, Komunikasi dan Multimedia untuk membekal perkhidmatan yang berkaitan dengan rangkaian telekomunikasi. Fiberail telah diberi hak eksklusif oleh KTMB untuk menggunakan koridor jalan keretapi bagi rangkaian kabel optiknya. Dengan rangkaian kabel optik sepanjang 1,600 km yang menghubungi semua bandar-bandar utama di Semenanjung Malaysia, Fiberail berupaya menawarkan penyelesaian rangkaian yang kos efektif dan berkualiti tinggi bagi menampung permintaan industri maklumat, komunikasi dan hiburan yang semakin meningkat. Wawasan Kerajaan untuk menggalakkan ekonomi berasaskan pengetahuan (K-ekonomi) dan projek Koridor Raya Multimedia khususnya dalam bidang e-dagang merupakan satu daya penggerak kepada badan-badan korporat. Ini telah mewujudkan pelbagai cabaran kepada pembekal perkhidmatan telekomunikasi dalam memenuhi kehendak kualiti yang tinggi dan kepantasan perkhidmatan. Fiberail menyedari betapa pentingnya fenomena ini serta peluang-peluang yang wujud daripadanya. Justeru itu, Fiberail telah mencipta pelbagai produk dan perkhidmatan untuk menampung keperluan dan jangkaan pelanggan yang sentiasa berubah. Syarikat menawarkan pakej fiber optik suwa yang fleksibel, perkhidmatan jalur lebar dan jalur sempit serta penyelesaian rangkaian turnkey. Perkhidmatan tambahan juga ditawarkan sebagai melengkapkan produk asas syarikat. Ini termasuk sewa ruang menara telekomunikasi dan ruang kabin peralatan. Produk-produk ini akan dapat menampung keperluan pengendalian telekomunikasi, organisasi penyiaran, institusi kewangan, badan korporat multinasional dan industri teknologi maklumat yang pesat berkembang dan pembekal perkhidmatan multimedia. Ketua Pegawai Eksekutif Rangkaian yang 100% fiber optik yang menghubungi semua bandar utama ini telah dapat membantu para pelanggan mengurangkan masa dan kos pengendalian operasi. Sistem Pengurusan Rangkaian Bersepadu yang menggunakan teknologi terkini dan disokong oleh pasukan teknikal profesional dan komited akan memastikan mutu perkhidmatan rangkaian dan kebolehpercayaan yang tinggi, khususnya untuk data berkelajuan dan berkapasiti tinggi dan aplikasi kritikal. Fiberail bercita-cita menjadi peneraju masa depan baru Malaysia. Semua komponen dalam rangkaian Fiberail berupaya untuk memberi kualiti transmisi yang terbaik dan memuaskan hati pelanggan. Dari segi inisiatif kualiti, Fiberail telah melaksanakan projek ISO dan mencapai pensijilan ISO 9002 pada 7 April Fiberail merupakan syarikat telekomunikasi pertama yang berjaya mencapai pensijilan ISO 9002 secara keseluruhannya. Skop pensijilan merangkumi aspek perancangan, pembangunan, operasi dan penyelenggaraan, pengurusan perniagaan dan perkhidmatan sokongan rangkaian fiber optik untuk tujuan telekomunikasi dan pembangunan perniagaan untuk produk baru. Latihan dan penurunan kuasa kepada pekerja adalah penyumbang penting kepada kejayaan syarikat di samping selaras dengan aspirasi negara. Dengan bilangan anggota seramai 142 orang, Fiberail telah mencatatkan pertumbuhan keuntungan yang kukuh serta produktiviti anggota yang menggalakkan, walaupun dalam persekitaran ekonomi yang mencabar. Permintaan terhadap sistem telekomunikasi fiber optik dijangka akan terus meningkat pada masa akan datang selaras dengan peningkatan keperluan transmisi audio, video dan data berkelajuan tinggi di peringkat domestik dan antarabangsa. Dengan sentiasa mengkaji dan menaik taraf teknologi perancangan, peralatan dan sokongan kejuruteraan rangkaiannya, Fiberail yakin dapat memberikan pakej produk dan perkhidmatan yang bermutu tinggi untuk pelanggannya. Sebagai kesimpulan, walaupun tahun 2000 merupakan tahun yang penuh dengan cabaran, Fiberail telah banyak mendapat manfaat dari pertumbuhan pesat industri telekomunikasi, khususnya dengan liberalisasi dan penyatuan industri ini.

47 Meganet Communications Sdn. Bhd. Menara Kuala Lumpur Sdn. Bhd. HAJI RAFAAI SAMSI Ketua Pegawai Eksekutif Ketokohan terletak pada keutuhan dan bukan pada ketinggian. Berpandukan prinsip ini Menara Kuala Lumpur (MKL) sekali lagi membuktikan kejayaan pada tahun Walaupun tujuan asasnya adalah sebagai menara telekomunikasi, Menara Kuala Lumpur kini lebih dikenali sebagai sebuah destinasi pelancongan utama. Menawarkan pemandangan yang menakjubkan baik siang atau malam, Menara keempat tertinggi di dunia ini telah menerima kunjungan pelawatnya yang keempat juta pada tahun Ini menunjukkan peningkatan yang berterusan sejak pembukaannya pada tahun Pada tahun 2000, jumlah pelawat dari dalam dan luar negara telah meningkat sebanyak 5% berbanding 1999 kepada 1,062,145 orang. SHAHIDAH RIDWAN Ketua Pegawai Eksekutif Meganet Communications Sdn. Bhd. adalah pembekal sistem bangunan pintar (IBS), penyelesaian telekomunikasi bersepadu dan teknologi maklumat termasuk aplikasi multimedia bagi sektor kerajaan dan swasta. Kemampuan Menara Kuala Lumpur mengekalkan jumlah pengunjungnya berpunca dari penganjuran aktivitiaktiviti strategik yang bersesuaian dengan kalendar aktiviti sekolah, Kementerian Kebudayaan, Kesenian dan Pelancongan dan Lembaga Kemajuan Pelancongan Malaysia. Untuk memastikan sokongan agensi pelancongan, MKL sentiasa memperkenalkan skim galakan yang menarik serta memelihara hubungan baik dengan mereka. Meganet menawarkan khidmat runding yang berkaitan dengan IBS, perkhidmatan kejuruteraan dan perkhidmatan sokongan selepas pelaksanaan. Di antara elemen-elemen IBS adalah Sistem Pengurusan Bangunan Berintegrasi (IBMS), Sistem Rangkaian/Telekomunikasi, Rangkaian Kawasan Setempat (LAN) dan Sistem Pengurusan Keselamatan dan Akses Bangunan WAN, Sistem Letak Kereta dan Penyelesaian Aplikasi Kad Pintar. Beberapa acara menarik telah diadakan di MKL pada tahun Kuala Lumpur International Towerthon 2000, iaitu kali ketiga sejak ia dimulakan dan diiktiraf sebagai larian menara yang terbaik dari segi nilai hadiah di dunia, telah menarik penyertaan 2,021 orang pelari dari dalam dan luar negara. Tahun 2000 juga menyaksikan penganjuran acara terjun dari menara BASE yang pertama di dunia di mana tiga penerjun termasuk dari Malaysia telah dijemput bagi mempamerkan kemahiran masing-masing. Tahun 2000 merupakan tahun yang menggalakkan bagi Meganet. Setelah menyiapkan beberapa projek yang berprofil tinggi seperti Universiti Multimedia, Jabatan Perdana Menteri dan Kediaman Rasmi Perdana Menteri dan Parsel A dan B pada tahun 1999, Meganet kini memberi tumpuan kepada perniagaan ulangan dari pelanggan-pelanggan yang sama. Kejayaan yang dicapai setakat ini memberi petanda bahawa Meganet akan dapat menepati matlamat jangka pendek dan jangka panjangnya. Sebagai sebahagian dari inisiatif penyatuan perniagaan oleh Kumpulan pada tahun 2000, Meganet telah mengambilalih kesemua projek Intelsec Sdn. Bhd. yang sedang berjalan. Ini menandakan satu era baru bagi Meganet kerana kini ia berupaya membekal penyelesaian sistem pengurusan keselamatan sebagai tambahan kepada produk dan perkhidmatan yang sedia ada. Dengan kepelbagaian produk dan perkhidmatan yang ditawarkan, Meganet kini lebih berupaya memenuhi kehendak para pelanggan. Interaksi dengan pelanggan adalah penting untuk perancangan masa hadapan. Maklumbalas yang diterima melalui eksposisi, seminar dan Malam Penghargaan yang diadakan pada tahun 2000 akan diambil kira untuk merangka strategi perniagaan masa depan. Selaras dengan misi dan visi syarikat untuk berkembang dari Bangunan Pintar kepada Bandaraya Pintar, Meganet terus bekerjasama dengan beberapa pemaju terkemuka dalam membangunkan konsep Perbandaran Pintar dan terlibat dalam peringkat perancangan dan pembangunan untuk merangkumi prasarana, kemudahan dan interconnectivity komunikasi bersepadu. Bandaraya Pintar akan membantu dalam meningkatkan mutu kehidupan bagi penduduk bandar serta menggalakkan pengendalian perniagaan secara elektronik. Meganet terus mencatatkan pertumbuhan yang memberangsangkan pada tahun Penyelesaian dan perkhidmatan bermutu tinggi yang menjadi keutamaan syarikat adalah unsur utama peningkatan jumlah pelanggan dan projek yang dikendalikan. Syarikat ini yakin dengan unjuran kewangan dan pertumbuhan positif bagi tahun-tahun akan datang. Peristiwa-peristiwa penting lain pada tahun tersebut ialah Tower Camp, Tower Hunt, Tower Baby Celebration, Pesta Cuti Sekolah, Perayaan Ulang Tahun dan juga Pameran Kenderaan Formula One McLaren Mercedes. Di sebalik kemodenannya, MKL memperlihatkan kelebihan warisannya dengan mempersembahkan kesenian dan budaya tempatan kepada pelawat-pelawat asing dengan kerjasama badan-badan dan agensi kerajaan. Karya seni kraftangan dan persembahan kebudayaan telah diadakan di amfiteater dan ruang legar MKL. Muzik dan tarian tradisional seperti dikir barat, wayang kulit, mak yong, dan kebudayaan bangsa lain turut dipersembahkan bagi menarik para pelancong. Konsert Citrawarna Irama Malaysia dan Konsert di Puncak Awan merupakan contoh usaha berterusan dalam mempromosikan warisan dan kebudayaan negara. Dengan usaha penggalakkan pelancongan yang agresif oleh kerajaan, MKL akan terus memberi kerjasama untuk meningkatkan jumlah pelawat. Dalam tempoh lima tahun MKL beroperasi, berbagai usaha telah dijalankan ke arah menambah jumlah aktiviti dan meneruskan usaha memperbaiki tahap perkhidmatan agar MKL terus menjadi destinasi pelancongan yang utama

48 T P S B Telekom Yellow Pages TM Publications Sdn. Bhd. (TPSB) VADS Sdn. Bhd. HAJI KHAIRUDDIN JAMALUDDIN Eksekutif Ketua Pegawai Direktori lain adalah lebih khusus dari segi isi kandungan serta pasaran sasarannya. Misalnya, Direktori Malaysia Information Industry adalah khusus untuk memberi maklumat mengenai perkhidmatan dan kelengkapan industri telekomunikasi. Direktori ini kini juga memberi alamat web dan e-mel serta penyenaraian teleks. Malaysia Tourist Pages adalah khusus untuk perniagaan yang berkaitan dengan pelancongan. Direktori Kejiranan merupakan percetakan eksklusif yang memberi tumpuan kepada kawasan tertentu dan membuka peluang tambahan kepada perniagaan untuk menawan pasaran tempatan mereka. Ia telah mula diperkenalkan di kawasan Lembah Klang, dan perkhidmatan ini akan ditawarkan kepada kawasan-kawasan lain bergantung kepada permintaan. YUSOF HAJI AMPUAN Eksekutif KECHIL Pegawai Ketua Dalam bidang sumber manusia, VADS telah berjaya dalam meningkatkan produktiviti anggotanya (pertumbuhan 15% berbanding dengan tahun 1999) terutamanya disebabkan urusan pengambilan bakat terbaik untuk setiap bidang operasi. Sebagai contoh, jurutera yang diperakui oleh Cisco/Microsoft telah diambil kerja untuk pembangunan dan operasi rangkaian. VADS menawarkan produk dan perkhidmatan dalam dua bidang elektronik utama iaitu e-prasarana dan e-aplikasi. E-prasarana menawarkan perkhidmatan rangkaian data terurus untuk sambungan nasional dan global di samping perkhidmatan integrasi sistem rangkaian. VADS sedia memberi perkhidmatan kepada syarikat-syarikat korporat multinasional (MNC) dengan menggunakan kekuatan sumber-sumber rangkaian Telekom Malaysia dengan rakan-rakan kongsi antarabangsa yang lain. E-aplikasi merangkumi dua perkhidmatan utama iaitu penyelesaian internet dan integrasi sistem. Penyelesaian internet menawarkan penyelesaian pembekal perkhidmatan aplikasi dan perkhidmatan akses pusat data. Perkhidmatan integrasi sistem pula menawarkan penyelesaian yang merangkumi pengebilan dan penjagaan pelanggan dan penyelesaian pengurusan pengetahuan. VADS juga sedang memperluaskan pilihan produk untuk memenuhi keperluan pelanggan yang berubah melalui kerjasama strategik dengan pembekal global yang terkemuka. Inisiatif-inisiatif strategik ini memastikan penghasilan produk dan perkhidmatan yang pantas dan akan melindungi VADS dari risiko teknikal kerana kewangan produk. Rakan kongsi utama termasuklah pembekal peralatan rangkaian dan perisian yang bertaraf dunia seperti Cisco, Sun Microsystems dan Microsoft serta beberapa pembekal aplikasi seperti Onyx Software, Surf88 dan Interactive Intelligence Inc. Matlamat syarikat ialah untuk memaklumkan masyarakat perniagaan tentang kedudukan VADS sebagai pembekal utama ICT yang mampu meningkatkan daya saing badan-badan korporat dalam e-arena masa kini dengan keupayaan meraih faedah dari peningkatan produktiviti. Haji Khairuddin telah dilantik sebagai Ketua Audit Kumpulan berkuatkuasa pada 1 Januari 2001 Telekom Publications Sdn Bhd (TPSB) adalah pencetak rasmi Direktori Telefon Malaysia (White Pages dan Yellow Pages) dalam format bercetak dan multimedia. TPSB menerbitkan sebanyak 36 jenis direktori yang meliputi produk, perniagaan, perkhidmatan dan kelengkapan telekomunikasi, faks dan teleks dan pelancongan. Malaysia Yellow Pages merupakan medium penunjuk arah yang berasaskan pengklasan produk dan perkhidmatan sementara Malaysian White Pages yang terdiri daripada dua jilid yang mengasingkan pelanggan telefon kediaman dan pelanggan perniagaan (kedua-duanya mengandungi penyenaraian mengikut abjad). Malaysian Chinese Yellow Pages adalah untuk memenuhi keperluan masyarakat Cina. Cybermall Sdn. Bhd. yang diperbadankan pada 1 Januari 2000 dengan taraf MSC penuh adalah anak syarikat milik penuh TPSB dengan matlamat memperhebatkan perniagaan TPSB pada era multimedia. Inisiatif pertamanya ialah melancarkan Malaysian Internet Yellow Pages (MIYP) pada bulan Oktober Direktori ini memberi perkhidmatan nilai tambah dan perkhidmatan pengurusan rantaian melalui enjin gelintari yang ramah pengguna dan interaktif. Pengguna kini dapat mencari maklumat mengenai syarikat, produk, perkhidmatan, jenama, lokasi, arah dan jalan terdekat dengan hanya menekankan tetikus. Sistem Maklumat Geografi (GIS) membantu syarikat Malaysia dalam menguruskan cawangan organisasinya seperti mencari lokasi rantaian kedainya, stesyen dan titik pengedaran. GIS bertindak sebagai antara muka yang membolehkan syarikat mendapat maklumat, menjalankan analisis dan perancangan perniagaan yang berkesan. Perkhidmatan Protokol Aplikasi Wayarles (WAP) telah dibangunkan untuk rangkaian TMTOUCH untuk memberi maklumat mengenai penyenaraian direktori. Sebagai ahli Persatuan Penerbit Direktori Asia (ADPAI), Telekom Publications Sdn Bhd adalah agen jualan eksklusif bagi semua ahli ADPAI. Penyertaan yang paling aktif adalah dari Yellow Pages Filipina, Indonesia, Brunei dan Myanmar. VADS Sdn. Bhd. membekalkan perkhidmatan rangkaian, aplikasi dan penyelesaian perdagangan elektronik kepada pelanggan korporat yang bergerak ke arah e-arena. VADS adalah anak syarikat milik penuh Telekom Malaysia sejak tahun Tahun 2000 memperlihatkan prestasi VADS yang kukuh dengan pertumbuhan perolehan sebanyak 49% dan pertumbuhan keuntungan sebanyak 75% berbanding dengan tahun Pertumbuhan yang kukuh ini telah didorong terutamanya oleh inisiatif keseluruhan syarikat untuk meningkatkan keupayaan VADS dalam melayani pelanggannya melalui dua tujahan strategik iaitu evolusi dalaman dan luaran VADS. Evolusi dalaman VADS telah dicapai dengan menukar unit-unit perniagaan kepada entiti autonomi dan membangunkan program pembinaan kemahiran yang meluas, laluan pembangunan kerjaya yang jelas dan pengambilan anggota yang berkemahiran tinggi. Evolusi luaran VADS pula lebih tertumpu kepada inisiatif pemasaran korporat yang lebih agresif untuk menukarkan kedudukan VADS dari pembekal rangkaian kepada pembekal penyelesaian e-niaga; dan dengan menghasilkan produk baru tambah nilai melalui kerjasama strategik dengan syarikat-syarikat global bertaraf dunia. 94

49 Universiti Multimedia (MMU) PROF. DR. GHAUTH JASMON Kampus Melaka mengandungi Pusat Pengajian Asas dan Pendidikan Lanjutan dan tiga fakulti iaitu Fakulti Sains Maklumat dan Teknologi, Fakulti Kejuruteraan dan Teknologi dan Fakulti Perniagaan dan Undang-Undang. Terdapat seramai 4,000 orang penuntut peringkat ijazah dan ijazah lanjutan di kampus Melaka. Presiden Universiti Multimedia (MMU) telah ditubuhkan berikutan mandat yang diberikan kepada Telekom Malaysia oleh Kementerian Pendidikan pada bulan Julai 1996 yang membenarkan penubuhan sebuah universiti swasta yang pertama di Malaysia. Universiti ini dahulunya dikenali sebagai Universiti Telekom yang mempunyai kampus di Melaka. Kemudian pada bulan Mac 1997, Telekom Malaysia sekali lagi diberi tugas yang berat untuk menubuhkan sebuah Universiti Multimedia di Cyberjaya. Kedua-dua kampus ini sekarang dikenali sebagai Universiti Multimedia. Dengan wawasan untuk menjadi sebuah universiti yang bertaraf dunia, MMU sebagai sebuah universiti swasta pertama di Malaysia yang diluluskan oleh kerajaan berbangga dengan hubungan rapat yang terjalin dengan beberapa institusi utama dalam industri, aktiviti penyelidikan yang bermutu tinggi dan kemudahan pengajaran dan kemudahan makmal yang ultra-moden, teknik pengajaran yang inovatif serta peranan aktif yang dimainkan dalam menyokong Koridor Raya Multimedia (MSC). Sejak MMU mula beroperasi pada bulan Jun 1999, Kampus Cyberjaya mengandungi Fakulti Multimedia Kreatif, Fakulti Kejuruteraan, Fakulti Pengurusan dan Fakulti Teknologi Maklumat yang bertujuan menghasilkan tenaga kerja berkemahiran tinggi untuk memenuhi keperluan MSC dan masyarakat global pada alaf yang berteraskan maklumat dan pengetahuan. Kampus ini dirasmikan oleh YAB Perdana Menteri Malaysia pada 9 Julai Pada masa ini terdapat kira-kira 5,000 orang penuntut di kampus Cyberjaya. Pada tahun 2000, MMU telah mencatatkan pertumbuhan yang menggalakkan di mana bilangan penuntut kini berjumlah 9,000 orang berbanding dengan tahun Dari jumlah ini, 500 orang pelajar adalah penuntut di peringkat lepasan ijazah dan kedoktoran dan hampir 300 orang penuntut asing dari 33 buah negara. Menjelang tahun 2003 bilangan penuntut dijangka meningkat kepada 12,000 orang iaitu angka sasaran maksimum di bawah rancangan sekarang. Di samping itu, tahun 2000 juga telah menyaksikan peningkatan pendapatan Universiti sebanyak RM31 juta atau 58% berbanding dengan tahun sebelumnya. Peningkatan ini adalah disebabkan oleh beberapa langkah inovatif yang diambil oleh Universiti seperti tawaran kursus jangka pendek, khidmat runding profesional kepada industri dan kerjasama dengan pihak luar. Selain dari mencari punca pendapatan baru, pihak Universiti juga memberi penekanan kepada pengurusan perbelanjaan yang berhemat. Jumlah perbelanjaan bagi tahun 2000 adalah sebanyak RM5.8 juta, iaitu peningkatan minimal sebanyak 10.5% berbanding dengan tahun Jumlah ini adalah kecil jika diambilkira bahawa pihak Universiti mengendalikan dua buah kampus di samping penambahan bilangan penuntut dan kakitangan pada tahun Pihak Universiti juga telah mencatatkan beberapa pencapaian penting pada tahun MMU telah berjaya menghasilkan kumpulan graduan perintis pada konvokesyen sulungnya dan membuktikan keupayaan Universiti ini membekal tenaga kerja berpengetahuan untuk negara. Peristiwa-peristiwa lain termasuklah beberapa perjanjian yang dimeterai dengan syarikat-syarikat gergasi dalam industri seperti IBM, INTEL dan Microsoft. Dalam bidang penyelidikan dan pembangunan, usaha-usaha penyelidikan Universiti telah menampakkan hasil yang menggalakkan. Sehingga kini, pihak Universiti telah mengemukakan 5 permohonan paten yang berkaitan dengan bidang-bidang pengajian telekomunikasi dan multimedia serta beberapa kertas-kertas jurnal berkualiti tinggi yang telah mendapat perakuan antarabangsa. Universiti juga telah berjaya menganjurkan dua persidangan antarabangsa iaitu Multimedia University International Symposium on Information and Communications Technology 2000 (M 2 USIC 2000) dan Emerging Trends in Electronic Commerce di samping beberapa seminar teknikal yang diadakan dari semasa ke semasa

50 TELEKOM SALES & SERVICES SENDIRIAN BERHAD ( X) TELEKOM APPLIED BUSINESS SENDIRIAN BERHAD Telekom Sales & Services Sdn. Bhd. Telekom Applied Business Sdn. Bhd. HAJI MOHAMAD PADZIL MD. SAID Ketua Pegawai Eksekutif Telekom Sales & Services Sdn. Bhd. (TSSSB) adalah pembekal utama produk, perkhidmatan dan penyelesaian Teknologi Maklumat dan Komunikasi (ICT). Menerusi kumpulan Jualan Korporatnya, lapan pusat jualan dan sebilangan besar rakan kongsi serta wakil penjual di seluruh negara, Syarikat ini menjual dan mengedar sebilangan besar produk ICT dan berurusan secara langsung dengan pelanggan dalam memenuhi keperluan mereka. Dengan rangkaian Kedai Telekom yang luas di seluruh Malaysia, TSSSB merupakan pusat setempat yang menjual produk dan perkhidmatan Telekom Malaysia serta produk Peralatan Premis Pelanggan secara runcit. ANUAR ALIAS Ketua Pegawai Eksekutif Syarikat ini juga menawarkan berbagai produk dan perkhidmatan Teknologi Maklumat dan Komunikasi (ICT) di bawah jenamanya sendiri di samping menjadi pengedar kepada berbagai produk lain di bawah perjanjian pengedaran dan wakil jualan. Ini merangkumi produk-produk IT dan Multimedia seperti komputer peribadi, server, mesin pencetak, modem, persisian, aksesori, Rangkaian Digital Perkhidmatan Berintegrasi (ISDN) dan kelengkapan rangkaian, penghala dan lain-lain lagi. Produk-produk telekomunikasi meliputi telefon satu talian, telefon tanpa talian, Caller Line Identification Presentation (CLIP), telefon dan unit keterangan sistem telefon kekunci, PABX, mesin faksimili, telefon selular, kad telefon, kad ringring dan kad caj semula. Bersama dengan syarikat induknya iaitu Telekom Malaysia, TSSSB menawarkan perkhidmatan sewa dan penyelenggaraan Telefon Awam dan perkhidmatan Telekom Malaysia kepada orang ramai. TSSSB baru-baru ini telah ditugaskan oleh sebuah hotel terkemuka untuk membekalkan sistem PABX yang bernilai RM1.1 juta. TSSSB telah dianugerahkan pensijilan ISO pada bulan Ogos 2000 bersama Kedai Telekom. Telekom Applied Business Sdn. Bhd. (TAB) merupakan pembekal penyelesaian menyeluruh Teknologi Maklumat dan Komunikasi (ICT) dengan tumpuan kepada e-penyelesaian, telefoni komputer dan Sistem Sokongan Operasi Telco untuk Kerajaan, badan korporat, pasaran dalam negeri dan institusi pendidikan. Pada masa ini TAB menawarkan produk-produk utama dalam pasaran ICT seperti Aplikasi AIN/SS7, Sistem Kehadiran Automatik, Aplikasi WAP, Infoline, Sistem Pengurusan Kerosakan Rangkaian, Automasi Bangunan Pejabat Bersepadu, E-Link dan Kad Pintar. TAB mungkin lebih terkenal dengan empat produk iaitu EEZE Phone, imex, ipms dan icanms. EEZE Phone adalah sistem telefoni talian tetap prabayar generasi akan datang, yang mengoptimumkan Teknologi Kad Pintar, Kelengkapan Premis Pelanggan, Suis Telco dan Teknologi Telefoni Komputer yang menggunakan konsep yang sama dengan teknologi selular prabayar. Produk ini khususnya sesuai untuk tempat penginapan yang disewa oleh ramai penghuni, premis-premis pejabat atau komersil dan pelanggan yang mengendalikan majlis atau eksposisi. EEZE Phone membolehkan pengendalian serba boleh dan kawalan kos di samping membanteras jenayah telefoni. imex adalah Ibusawat Mesej Berintegrasi, yang membolehkan pengguna mengekalkan hubungan masa nyata dengan mencantumkan telefon, data dan rangkaian wayarles dalam persekitaran hubungan tunggal. Sistem Pengurusan Telefon Awam Berintegrasi, ipms dengan kemudahan pengurusan antara muka berasaskan web dan integrasi hujung ke hujung merupakan cara pengurusan operasi telefon awam yang berkesan bagi tujuan kecekapan kawalan dan keberuntungan perniagaan telefon awam. Faedah-faedah yang boleh dinikmati termasuklah pencegahan penipuan, pengurangan kos, peningkatan hasil, peningkatan kadar kebolehgunaan telefon awam dan keupayaan berintegrasi dengan sistem yang sedia ada. TAB melancarkan imex dengan rasminya pada bulan Julai Sistem Pengurusan Rangkaian Pelanggan Berintegrasi, icanms merupakan penyelesaian berintegrasi hujung ke hujung untuk pemantauan, peluasan dan pengurusan aset rangkaian akses pelanggan seluruh negara, yang membolehkan pengurusan sistem rangkaian berbilang dari pandangan tunggal dengan masa tindak balas yang lebih singkat. TAB telah diberi status penuh Koridor Raya Multimedia (MSC) pada bulan Mei 2000 dan telah menyertai Ekspo MSC 2000 pada bulan September

51 TERENGGANU KELANTAN PERAK KEDAH/PERLIS PULAU PINANG PETALING JAYA Haji Mohamad Najid Ramli Pengurus Besar Operasi Perniagaan Kedai Telekom Kuala Terengganu Dungun Kemaman Ahmad Zakaria Pengurus Besar Operasi Perniagaan Kedai Telekom Kota Bharu Pasir Mas Tanah Merah Pasir Putih Kuala Krai Mohd Ali Nordin Pengurus Besar Operasi Perniagaan Kedai Telekom Ipoh Tasek Kampar Batu Gajah Taiping Parit Buntar Sungai Siput Grik Kuala Kangsar Tapah Sitiawan Tanjong Malim Teluk Intan Pusat Perniagaan Primatel Ipoh Sharoom Cha Pengurus Besar Operasi Perniagaan Kedai Telekom Alor Setar Jitra Langkawi Kangar Sungai Petani Kulim Pusat Perniagaan Primatel Alor Setar Ahmad Ismail Pengurus Besar Operasi Perniagaan Kedai Telekom Jalan Burmah Bayan Baru Butterworth Bukit Mertajam Sungai Bakap Lebuh Downing Pusat Perniagaan Primatel Jalan Burmah JOHOR NEGERI SEMBILAN PAHANG SARAWAK Haji Zainal Abidin Haji Abd. Rahman Pengurus Besar Operasi Perniagaan Kedai Telekom Petaling Jaya Damansara Utama Subang Jaya Kajang Pusat Perniagaan Primatel Menara PKNS, Petaling Jaya KUALA LUMPUR SELANGOR MELAKA Abd. Razak Abu Samah Pengurus Besar Operasi Perniagaan Kedai Telekom Batu Pahat Yong Peng Muar Kluang Mersing Segamat Johor Bahru Pelangi Skudai Pasir Gudang Kota Tinggi Pontian Kulai Zulkifli Abdul Aziz Pengurus Besar Operasi Perniagaan Kedai Telekom Seremban Port Dickson Kuala Pilah Tampin Pusat Perniagaan Primatel Seremban Sharif Zaimi Abu Hashim Pengurus Besar Operasi Perniagaan Kedai Telekom Kuantan Bentong Kuala Lipis Raub Mentakab Haji Ali Man Pengurus Besar Operasi Perniagaan Kedai Telekom Kuching Batu Lintang Pending Lapangan Terbang Kuching Sibu Miri Bintulu Sri Aman Sarikei Limbang Kapit Lawas Pusat Perniagaan Primatel Miri Kuching SABAH Haji Osman Haji Muhamad Pengurus Besar Operasi Perniagaan Abd. Halim Abd. Razak Pengurus Besar Operasi Perniagaan Dato Hassan Swam Pengurus Besar Operasi Perniagaan Ramsah Haji Md Tahir Pengurus Besar Operasi Perniagaan Kedai Telekom Bukit Mahkamah Komplek Maluri Komplek Damai Pusat Perniagaan Primatel Bangunan The Weld Kedai Telekom Setapak Ampang Kepong Rawang Shah Alam Banting Sabak Bernam Bukit Raja Kuala Selangor Kuala Kubu Baru Kedai Telekom Melaka Alor Gajah Pusat Perniagaan Primatel Bangunan Peringgit Point, Melaka Kedai Telekom Kota Kinabalu Airport K.Kinabalu Sandakan Tawau Lahad Datu Wisma MUIS Keningau Beaufort Kudat WP Labuan Pusat Perniagaan Primatel Kota Kinabalu WP Labuan

52 pelaburan Antarabangsa Bahagian International Ventures, dahulunya dikenali sebagai Bahagian New Ventures telah ditubuhkan pada tahun Bahagian ini telah mengambil pendekatan strategi melabur dalam perkhidmatan-perkhidmatan yang berkaitan dengan telekomunikasi di luar negara supaya Syarikat dapat menggunakan kepakarannya dalam membangunkan rangkaian telekomunikasi di pasaran yang sedang membangun. Program pengembangan global Telekom Malaysia bertujuan mengenal pasti pasaran luar negara yang berpotensi tinggi serta dapat menyumbang ke arah pencapaian wawasan jangka panjang Kumpulan untuk menjadi sebuah syarikat telekomunikasi antarabangsa yang bertaraf dunia. Sehingga 30 September 2000, Kumpulan telah melabur kirakira USD 890 juta di lapan negara di Asia dan Afrika. Adalah menjadi dasar Telekom Malaysia untuk terlibat secara aktif dalam pengurusan pelaburan antarabangsa termasuk mendapatkan perwakilan dalam lembaga pengarah di mana boleh. Syarikat telah membentuk perkongsian strategik dengan syarikat-syarikat telekomunikasi nasional di Afrika Selatan, Ghana dan Guinea di samping bertapak di Thailand, Sri Lanka, Bangladesh, Malawi dan Kemboja. Telekom Malaysia mempunyai rancangan strategik untuk mengembangkan operasi Kumpulan di peringkat antarabangsa untuk menguasai peluang-peluang perniagaan di seluruh Asia dan negara-negara Afrika yang terpilih. Syarikat memberi tumpuan kepada pelaburan dalam industri yang berkaitan dengan telekomunikasi dan industri-industri yang berkaitan khususnya yang berkaitan dengan perniagaan selular dan lain-lain rangkaian. Telekom Malaysia juga sedang menerokai peluang-peluang untuk meningkatkan pelaburan Kumpulan dalam satelit, satelit global, multimedia, penyiaran dan operasi fiber optik untuk meningkatkan nilai-nilai pemegang saham. Berikut adalah senarai anak-anak syarikat dan syarikat-syarikat bersekutu Telekom Malaysia yang menawar perkhidmatan telekomunikasi: Anak-Anak Syarikat/Syarikat-syarikat Bersekutu Negara Kepentingan (%) Digital Phone Company Limited Thailand Ghana Telecommunications Company Limited Ghana MTN Networks (Private) Limited Sri Lanka Samart Corporation Public Company Limited Thailand Societe Des Telecommunication De Guinea Guinea Telkom SA Limited Afrika Selatan TM International (Bangladesh) Limited Bangladesh Telekom Networks Malawi Limited Malawi Cambodia Samart Communication Co. Ltd. Kemboja Usha Martin Telecommunications Ltd. (UMTL) India Secara keseluruhan, tahun 2000 menandakan satu tahun yang membawa keuntungan kepada semua anak syarikat luar negara Telekom Malaysia kecuali Digital Phone Company ( DPC ) iaitu anak syarikat selularnya yang beroperasi di Thailand. Penurunan nilai mata wang di antara 40 hingga 200 peratus, seperti yang dialami oleh semua anak syarikat, khususnya di Afrika, telah menjejaskan margin keuntungan. Walaupun terpaksa menghadapi cabaran kewangan namun kesemua syarikat-syarikat tersebut telah mengalami pertumbuhan yang menggalakkan dari segi jumlah pelanggan, kualiti rangkaian dan liputan. Produk-produk dan perkhidmatanperkhidmatan baru telah diperkenalkan dalam pasaran selaras dengan penggunaan teknologi baru khususnya dalam perniagaan pembekal perkhidmatan Internet (ISP). Tahun 2000 juga merupakan tempoh penyatuan bagi kepentingan yang sedia ada bagi syarikat-syarikat serta pengukuhan kedudukan Telekom Malaysia di beberapa negara. Usaha-usaha telah dijalankan oleh Bahagian International Ventures untuk mencari peluang perniagaan baru di luar negara seperti di Kenya dan Indonesia. Tahun 2001, Telekom Malaysia akan terus mencari peluang pelaburan di kawasan-kawasan yang berpotensi di Asia termasuk negara-negara membangun di Rantau Asia Pasifik, untuk membangun selain menjalinkan hubungan perniagaan melalui kerjasama Selatan-Selatan khususnya di negara-negara yang mengamalkan dasar sosio-ekonomi yang menyokong pelaburan swasta

53 Telekom Malaysia akan bertanggungjawab sepenuhnya dalam mempastikan bahawa pelaburan luar adalah selaras dengan perkembangan teknologi terkini dalam selular GSM, sistem mobile 3G dan generasi baru TelCo khususnya dalam bidang-bidang perniagaan jalur lebar wayarles dan Internet. TELKOM LIMITED SA (TSA) Telkom SA masih merupakan pelaburan asing yang terbesar bagi Telekom Malaysia melalui konsortium dengan SBC Communications (SBC) dari Amerika Syarikat. Telekom Malaysia mempunyai ekuiti sebanyak 12% manakala SBC dan Kerajaan Afrika Selatan masing-masing memiliki ekuiti sebanyak 18% dan 70% dalam TSA. TSA telah diberi lesen bagi tempoh eksklusif 5 tahun bermula pada bulan Mei 1997 hingga tahun kewangan berakhir 31 Mac TSA mempunyai jumlah aset bernilai lebih daripada USD 6,180 juta. Hasilnya bagi tahun 2000 telah melebihi USD 3,800 juta. Lesen yang dikeluarkan kepada TSA memerlukan syarikat itu untuk menambahkan sebanyak 2.7 juta talian (70% untuk kawasan luar bandar) dalam tempoh 5 tahun eksklusif itu. Sehingga Disember 2000, TSA telah mencatatkan jumlah Talian Terus (DEL) sebanyak 5.5 juta. Sejumlah 1,793 telefon awam telah dipasang. Vodacom, operator GSM selular di mana 50% ekuitinya dimiliki oleh TSA memberi perkhidmatan kepada 3.5 juta pelanggan. TSA telah diberi kontrak bernilai USD 79 juta pada tahun kewangan yang lalu. Pada masa yang sama, TSA telah menjalankan perniagaan berjumlah USD 181 juta dengan syarikat-syarikat yang sebahagian besar sahamnya dimiliki oleh bangsa Afrika. GHANA TELECOMMUNICATIONS COMPANY LIMITED (GHANA TELECOM) Telekom Malaysia memiliki 25.5% kepentingan dalam Ghana Telecommunications Company menerusi G-Com Ltd, sebuah konsortium yang ditubuhkan bersama dengan 3 rakan kongsi dari Ghana. Syarikat yang merupakan operator telekomunikasi nasional mempunyai lesen selama 20 tahun untuk mengendalikan perkhidmatan telekomunikasi di negara tersebut. Sehingga Disember 2000, Ghana Telecom telah mendaftar sejumlah 179,467 Talian Terus (DEL), satu peningkatan lebih dari 10.6% berbanding dengan perangkaan bulan Disember 1999 (157,725). Dalam tempoh Januari hingga Disember 2000, sejumlah 3,190 telefon awam telah dipasang. SOCIETE DES TELECOMMUNICATIONS DE GUINEE (SOTELGUI) Menjelang akhir tahun 1995, Telekom Malaysia memperolehi 60% kepentingan dalam Sotelgui bernilai USD 45 juta. Sotelgui kini merupakan operator telekomunikasi nasional yang mempunyai lesen selama 10 tahun untuk menawarkan perkhidmatan Rangkaian Telefon Suis Awam (PSTN), selular dan Internet. Sehingga Disember 2000, Sotelgui mempunyai kirakira 24,000 pelanggan untuk Talian Terus (DEL), 311 untuk telefon awam, 617 untuk Internet, 47 untuk talian suwa, 350 untuk Radio in Local Loop (RiLL) dan 343 untuk Teleks. Bagi perkhidmatan selular, Sotelgui mencatatkan bilangan pelanggan terkumpul berjumlah 29,064 di mana 22,828 daripadanya adalah pelanggan dari sektor pasca bayar dan 6,236 pelanggan prabayar. Dari aspek pembangunan rangkaian, Sotelgui bercadang meningkatkan kapasiti suisnya kepada 45,600 Kapasiti Talian Efektif (ELC). Menjelang akhir tahun 2000, ia berazam untuk mencapai sasarannya untuk mencapai jumlah pelanggan seramai 69,371. MTN NETWORKS (PRIVATE) LIMITED (MTN NETWORKS) MTN Networks merupakan anak syarikat milik penuh Telekom Malaysia yang menjalankan perkhidmatan Rangkaian GSM yang dikenali sebagai DIALOG GSM di Sri Lanka sejak bulan April Sehingga Disember 2000, MTN Networks mempunyai jumlah pelanggan kira-kira 150,000, di mana 102,000 adalah pelanggan sektor pasca bayar manakala bakinya adalah pelanggan-pelanggan prabayar. Perkhidmatan perayauan antarabangsa terus menjadi penyumbang hasil utama bagi MTN Networks. Lebih banyak perjanjian perayauan telah ditandatangani dengan rakan kongsi baru dan setakat ini MTN Networks mempunyai perjanjian perayauan dengan 117 operator di 65 negara di seluruh dunia. Pada bulan April 2000, syarikat ini telah berjaya melancarkan beberapa perkhidmatan di bawah jenama E-volution yang menyediakan maklumat Harga Saham mengikut Permintaan, perbankan mobile, pemberitahuan e-mel dan kemudahan faks mobile. Pada akhir tahun 2000, syarikat ini telah merancang dan membangunkan perkhidmatan Protokol Akses Wayarles (WAP) untuk memperluaskan lagi sumber hasilnya. TELEKOM NETWORKS (MALAWI) LIMITED Telekom Networks (Malawi) Limited adalah sebuah syarikat usahasama di antara Telekom Malaysia dengan Malawi Telecommunications Limited (MTL). Telekom Malaysia memiliki 60% saham sementara baki 40% dipegang oleh MTL. TNM ialah pengendali dan pembekal perkhidmatan selular GSM 900 yang utama di seluruh Republik Malawi di bawah jenama CALLPOINT. Sehingga Disember 2000, TNM telah mencatat jumlah pelanggan hampir 27,000. Perkhidmatan prabayar telah dilancarkan pada 20 Jun Pada akhir tahun 2000, Syarikat ini telah mencatatkan seramai 9,236 orang pelanggan prabayar dan 17,845 orang pelanggan pasca bayar. TNM bercadang untuk melancarkan perkhidmatan perayauan antarabangsa sebelum akhir Walaupun perkhidmatan ini masih dalam peringkat pelaksanaan, TNM telah memeterai perjanjian dengan Vodafon dari United Kingdom dan Vodacom dari Afrika Selatan. Ini akan membolehkan pelanggan TNM menikmati perkhidmatan perayauan di Afrika Selatan dan United Kingdom. TNM telah melancarkan sistem pengebilan dan penjagaan pelanggan baru yang dikenali sebagai VNU pada 13 Julai Bertujuan meningkatkan kecekapan perkhidmatan dan kemudahan pelanggan, sistem ini telah memperbaiki prestasi kutipan hasil TNM. Menjelang akhir tahun 2000 TNM bercadang untuk memperluaskan liputan dan kapasiti rangkaiannya. SAMART CORPORATION PUBLIC COMPANY LIMITED (SAMART) Pada tahun 1997, Telekom Malaysia telah membeli 24.99% kepentingan dalam SAMART, iaitu sebuah syarikat yang disenaraikan di Bursa Saham Thailand. Rakan kongsi utama Telekom Malaysia dalam SAMART ialah keluarga Villailuck yang memegang 48.73% saham Syarikat itu. SAMART terlibat dalam memberi perkhidmatan tambah nilai telekomunikasi, pengeluaran antena televisyen dan piring satelit serta pengedaran alat kelengkapan telekomunikasi. DIGITAL PHONE COMPANY LIMITED (DPC) Struktur pemegangan saham DPC telah mengalami perubahan yang besar berikutan penjualan sebilangan besar saham syarikat itu oleh Samart Corporation kepada Shin Corporation. Setelah urusan perpindahan saham disiapkan pada 27 April 2000, Shin Corporation memegang 47.55% ekuiti dalam DPC sementara pegangan ekuiti Telekom Malaysia dikekalkan pada 49.99%. Baki saham dipegang oleh Total Access Communications (TAC) 2.29%, Communications Authority of Thailand (CAT) 0.06% dan Kumpulan Wang Pekerja CAT 0.11%. Aktiviti utama DPC ialah sebagai pengendali dan pembekal perkhidmatan selular PCN 1800 di seluruh Thailand di bawah jenama DPC HELLO. DPC telah mengikat kontrak dengan Communications Authority of MTN Networks, Sri Lanka merupakan anak syarikat milik penuh Telekom Malaysia mengendalikan perkhidmatan rangkaian GSM yang dikenali sebagai DIALOG GSM, di mana beberapa perkhidmatan seperti Permintaan Maklumat Harga Saham, Perbankan Mobile, Pemberitahuan e-mel dan kemudahan fak mobile telah disediakan di bawah jenama E-volution

54 peristiwa-peristiwa penting Sepanjang Tahun 2000 Thailand (CAT) untuk mengendali dan membekal sistem radio selular di mana ia berhak memberikan perkhidmatan telefon bimbit di bawah sistem PCN selama 15 tahun. Sehingga Disember 2000, syarikat ini mempunyai 216,000 pelanggan. Ia bercadang untuk membangun dan memperkenalkan produk dan perkhidmatan barunya iaitu perkhidmatan prabayar, City phone, Dual phone dan perkhidmatan perayauan antarabangsa. TM INTERNATIONAL (BANGLADESH) LIMITED (TMIB) Telekom Malaysia memegang 70% ekuiti dalam syarikat usahasama ini dan baki 30% dipegang oleh Kumpulan A. K. Khan. Dilancarkan pada November 1997, syarikat usahasama ini telah memasuki tahun ke empat operasinya di bawah jenama AKTEL. TMIB memiliki lesen membekalkan perkhidmatan GSM di seluruh Bangladesh untuk tempoh 15 tahun. Sehingga Disember 2000, TMIB mempunyai pelanggan berjumlah 33,369 dan menetapkan sasaran 40,500 orang pelanggan sebelum akhir tahun Syarikat ini terus membangunkan sistem prabayar dan sistem perayauan antarabangsa yang dijangka akan mula beroperasi pada akhir tahun Selaras dengan evolusi Internet bergerak, TMIB telah menubuhkan DESHTEL, sebuah syarikat yang akan menjalankan perniagaan Pembekal Perkhidmatan Internet (ISP). Syarikat ini kini sedang memohon lesen ISP dan bercadang untuk melancarkan perkhidmatan ISP pada tahun CAMBODIA SAMART COMMUNICATIONS CO LTD Pada bulan Ogos 1998, Telekom Malaysia telah membuat pelaburan sebanyak USD 18 juta untuk membeli 51% ekuiti dalam CASAKOM daripada Samart Corporation. CASAKOM mengendalikan rangkaian NMT 900 yang menawarkan liputan perkhidmatan terbesar di Cambodia. Syarikat ini juga telah memperolehi lesen untuk membekal perkhidmatan GSM di seluruh negara. Operasi GSM CASAKOM telah bermula pada bulan April Pada bulan September 1999, syarikat ini telah melancarkan sistem prabayar berdasarkan rangkaian GSM 900. Perdana Menteri Cambodia, Hon. Mr Hun Sen telah merasmikan perkhidmatan GSM ini pada bulan Disember Sehingga Disember 2000, jumlah pelanggan terkumpulnya adalah 24,679. Bagi sektor pasca bayar GSM dan NMT, CASAKOM mempunyai seramai 8,690 orang pelanggan dan 15,989 orang pelanggan bagi sektor prabayar. USHA MARTIN TELECOMMUNICATIONS LTD (UMTL) Telekom Malaysia dahulunya mempunyai pegangan saham sebanyak 37.71% dalam UMTL. Syarikat ini telah diberi lesen untuk memasang dan mengendalikan rangkaian selular GSM di Calcutta, India. Sejak dilancarkan pada bulan Mei 1995, UMTL telah mula beroperasi di bawah jenama COMMAND. Syarikat ini juga mengendalikan perkhidmatan kelui yang dikenali sebagai PageFirst ke tujuh bandaraya di seluruh negara. Telekom Malaysia telah menjual sahamnya yang bernilai USD 130 juta dalam UTML kepada Hutchinson pada bulan Oktober Polisi Perniagaan Antarabangsa kami bukan sahaja terhad kepada penglibatan kewangan malah kami juga turut serta dalam program-program yang menjamin kemajuan masyarakat sejagat. 3 januari Telekom Malaysia telah berjaya melalui satu peralihan yang lancar ke alaf baru apabila tahun 1999 memasuki tahun Pihak Syarikat telah membelanjakan sebanyak RM130 juta untuk melaksanakan beberapa inisiatif Y2K di dalam pelan kontingensi yang dirancang sejak tiga tahun dahulu mulai tahun Usaha ini telah membolehkan perniagaan Telekom Malaysia berjalan lancar tanpa sebarang gangguan. 5 januari Musim perayaan lazimnya menyaksikan peningkatan dalam kemalangan jalanraya. Telekom Malaysia bersama Polis DiRaja Malaysia (PDRM) telah melancarkan OPS- STATIK, iaitu satu projek kempen keselamatan jalanraya. Sempena pelancaran itu, pelekat kereta, risalah dan pelindung matahari telah diedarkan kepada pemandu kereta sebagai cara mendidik mereka supaya berhati-hati di jalanraya. JANUARI JANUARI 25 januari YB. Datuk Dr. Fong Chan Onn, Menteri Sumber Manusia telah merasmikan Ekspo Sumber Manusia 2000 yang dianjurkan oleh Bahagian Sumber Manusia Telekom Malaysia. Pameran dua hari itu bertujuan meningkatkan kefahaman orang ramai tentang amalan-amalan sumber manusia Syarikat, fungsi-fungsi Bahagian Sumber Manusia, produk dan perkhidmatannya serta maklumat-maklumat lain yang berkaitan dengan budaya kerja Syarikat. Adalah menjadi peranan penting Bahagian Sumber Manusia untuk membina satu pasukan pekerja yang kukuh dan berprestasi bagi sebuah syarikat yang besar serta kompleks seperti Telekom Malaysia. JANUARI

55 26 januari YAB. Dato Seri Abdullah Ahmad Badawi, Timbalan Perdana Menteri telah merasmikan permulaan acara lumba basikal berprestij Le Tour de Langkawi Pelumba basikal terkemuka dari seluruh dunia telah bertanding selama dua belas hari dalam perlumbaan yang telah mendapat pengiktirafan sebagai acara sukan yang penting. Sebagai penaja utama, Telekom Malaysia telah menyumbang sebanyak RM6 juta untuk membiayai acara ini, di mana RM4.5 juta adalah dalam bentuk tunai dan baki RM1.5 juta berbentuk kemudahan telekomunikasi dan perkhidmatan sokongan. JANUARI 19 februari Penduduk Kampung Tengkurus, Kota Belud, Sabah dapat menikmati akses yang lebih luas kepada dunia luar apabila Telekom Malaysia melaksanakan prasarana telekomunikasi di kawasan mereka. Sebuah ibusawat telefon telah dibina dan kabel fiber optik telah dipasang dengan perbelanjaan sebanyak RM600,000. Perkhidmatan ini telah dilancarkan oleh YAB. Dato Seri Panglima Osu Sukam, Ketua Menteri Sabah. FEBRUARI 26 februari Universiti Multimedia (MMU) merupakan universiti pertama yang mengurniakan ijazah berbentuk elektronik kepada para graduannya semasa konvokesyennya yang pertama di kampus yang bernilai RM350 juta. Seramai 128 orang graduan kini dapat mempamerkan kelayakan mereka secara online apabila memohon kerja. Sijil yang ditandatangani secara digital ini telah disampaikan kepada para graduan oleh Canselor Universiti Multimedia, YABhg. Datin Seri Dato Paduka Dr. Siti Hasmah Mohd Ali. FEBRUARI 15 februari Dua puluh dua orang pemain memeterai perjanjian untuk membawa cabaran Telekom Malaysia dalam Liga Perdana II dan Liga Malaysia serta bermain untuk pasukan Syarikat dalam satu upacara yang disaksikan oleh Tuan Haji Ibrahim Md. Nassir, Naib Presiden Kanan, Sumber Manusia Korporat. Kejayaan pasukan ini termasuklah memenangi Piala FAM pada tahun 1998 dan telah bertanding bersama pasukan-pasukan elit negara di Liga Perdana pada tahun FEBRUARI 16 februari 20 mac Telekom Malaysia telah bergabung tenaga dengan Persatuan industri kecil dan sederhana (IKS) Malaysia untuk mengadakan satu siri roadshow mengenai e-dagang ke seluruh negara sebagai satu usaha untuk membantu IKS bertapak dalam pasaran elektronik. Roadshow e-dagang TM-SMI bertujuan meningkatkan kesedaran di kalangan IKS mengenai faedah jangka panjang e-dagang serta peluang-peluang dan potensi yang wujud dalam pasaran elektronik. FEBRUARI Kunjungan DiRaja oleh Duli Yang Maha Mulia Seri Paduka Baginda Yang Dipertuan Agong Sultan Salahuddin Abdul Aziz Shah dan Seri Paduka Baginda Raja Permaisuri Agong ke Telekom Malaysia merupakan peristiwa kemuncak bagi bulan Mac. Setelah diberi taklimat oleh Ketua Eksekutif, Seri Paduka Baginda berdua telah dibawa melawat ke Pusat Pengurusan Rangkaian atau Netcare yang merupakan sistem pengurusan rangkaian yang pertama di Asia Tenggara yang menguruskan rangkaian Telekom Malaysia 24 jam sehari. Seri Paduka Baginda berdua dan rombongan kemudian melawat Pusat Perkhidmatan Bantuan Pelanggan Antarabangsa yang mengendalikan panggilan antarabangsa. Tempat terakhir yang dilawati oleh Rombongan DiRaja ialah Muzium Telekom yang memberi urutan sejarah dan perkembangan industri telekomunikasi selama 130 tahun bermula dengan zaman Telegraf Kod Morse hingga ke era telefon selular dan rangkaian digital pada abad ke-21. Rombongan DiRaja ini telah disambut oleh YB. Datuk Amar Leo Moggie, Menteri Tenaga, Komunikasi dan Multimedia dan Pengerusi Telekom Malaysia, YBhg. Dato Ir. Md. Radzi Mansor. MAC

56 26 mac Para pekerja dan sukarelawan lumba basikal Le Tour de Langkawi 2000 (LTdL) telah diberi penghargaan oleh Perdana Menteri, YAB. Dato Seri Dr. Mahathir Mohamad. Di Majlis Penghargaan Le Tour de Langkawi 2000 ini, YAB. Perdana Menteri telah menyampaikan sebanyak 880 sijil kepada para petugas sebagai pengiktirafan kepada sumbangan mereka di dalam menjayakan acara antarabangsa tersebut untuk kali kelima. MAC 17 mei italk yang berasaskan teknologi Voice Over Internet Protocol (VoIP) telah dilancarkan, menambahkan lagi bilangan produk penjimatan kos Telekom Malaysia. Perkhidmatan ini membolehkan pelanggan berjimat untuk caj panggilan jarak jauh dan antarabangsa terus dail (IDD). Suara dan data kini dapat bergerak serentak melalui satu talian rangkaian. 14 julai MEI VADS e-volution, perkhidmatan dari VADS Sdn. Bhd., yang merupakan anak Syarikat Telekom Malaysia telah dilancarkan oleh YB. Datuk Amar Leo Moggie, Menteri Tenaga, Komunikasi dan Multimedia. VADS menawarkan perkhidmatan-perkhidmatan yang bertujuan membantu badan-badan korporat membangunkan perniagaan elektronik mereka, termasuk pembangunan e-prasarana dan perkhidmatan e-aplikasi. JULAI 4 april Telekom Multimedia telah memperkenalkan EastGate iaitu ibusawat Internet dan perkhidmatan hub jalur lebar yang pertama di Malaysia. EastGate telah direkabentuk untuk membantu Pembekal Perkhidmatan Internet (ISP) dan syarikat-syarikat IT lain di Asia Tenggara. Perkhidmatan ini juga membantu para pengguna menjimatkan kos pembelian perkakasan. EastGate, yang menelan belanja sebanyak RM20 juta merupakan gerbang laluan yang paling canggih di rantau ini yang berupaya memberikan para pelanggan sambungan berkelajuan tinggi pada 400 Mbps sesaat. APRIL 14 mei Kuala Lumpur International Towerthon tahun ini telah menarik penyertaan seramai 160 pelari dari 23 buah negara yang telah berjaya mengatasi cabaran berlari mendaki bukit sejauh 800 meter diikuti dengan pendakian 2,058 anak tangga Menara Kuala Lumpur untuk sampai ke paras ketinggian 288 meter. Johan lelaki bagi dua tahun berturut-turut ialah Jonathan Wyatt dari New Zealand. Johan wanita pula ialah Melisa Moon, juga dari New Zealand. MEI 23 julai YB. Datuk Wences Angang, Menteri Sumber dan Pembangunan Teknologi Maklumat Sabah telah melancarkan ibusawat telefon Fibre-To-The-Street Telekom Malaysia. Ibusawat fiber optik dengan kapasiti 480 talian ini merupakan yang pertama dibina di daerah Menumbok, Kuala Penyu, Sabah. Dengan ibusawat yang dibina dengan kos sebanyak RM927,000 ini, masyarakat perniagaan dan kediaman di Menumbok akan dapat menikmati berbagai perkhidmatan telekomunikasi. JULAI

57 27 julai Telekom Malaysia telah menyumbang sebanyak RM1.2 juta kepada Perbadanan Kemajuan Pelancongan Sabah untuk acara Eco-Challenge Sabah. Di samping itu, Telekom Malaysia telah menyediakan kemudahan telekomunikasi termasuk talian telefon, faks, Internet dan telefon bimbit satelit bergerak. YBhg. Dr. Md Khir Abdul Rahman, Ketua Eksekutif Telekom Malaysia telah menyampaikan sumbangan tersebut kepada YAB. Dato Seri Dr. Mahathir bin Mohamad, Perdana Menteri Malaysia. Eco-Challenge Sabah, ekspedisi perlumbaan yang terunggul di dunia ini telah diadakan di Sabah mulai 21 Ogos hingga 2 September JULAI 28 ogos Telekom Malaysia telah menandatangani satu perjanjian dengan UBM Training Consultancy Sdn. Bhd. untuk projek Sekolah Online. Di bawah perjanjian ini, Telekom Malaysia akan memberi 20,000 akaun TMnet secara percuma kepada guru-guru, pelajar dan 36 buah sekolah di seluruh negara. YBhg. Tan Sri Dr. Abdul Hamid Pawanteh, Pengerusi UBM Training Consultancy Sdn. Bhd. telah menandatangani bagi pihak syarikat tersebut sementara Telekom Malaysia telah diwakili oleh YBhg. Dr. Md Khir Abdul Rahman, Ketua Eksekutif Telekom Malaysia. Upacara tersebut telah disaksikan oleh YB. Dato Haji Abdul Aziz Shamsudin, Timbalan Menteri Pendidikan. 30 ogos OGOS Telekom Malaysia telah memberi sumbangan sebanyak RM300,000 untuk Mesyuarat Panel Penasihat Antarabangsa (IAP) ke 4 dan Eksposisi MSC 2000 yang telah diadakan di Cyberjaya. Sebagai pembekal rasmi kemudahan komunikasi, Telekom Malaysia telah menyediakan perkhidmatan untuk pusat media, telefon, faks, talian ISDN dan sesi sidang video berbilang lokasi Rangkaian Global. YBhg. Dato Abdul Halim Hussain, Naib Presiden Kanan, Pengguna dan Perniagaan telah menyampaikan cek sumbangan kepada YBhg. Tan Sri Dato Othman Yeop Abdullah, Pengerusi Eksekutif, Perbadanan Pembangunan Multimedia (MDC). OGOS 14 ogos Telekom Malaysia telah melancarkan Olympians 2000 Ring-Ring Card untuk memperingati penyertaan Malaysia dalam sukan Olympik Sydney YB. Dato Hishammuddin Tun Hussein, Menteri Belia dan Sukan telah merasmikan pelancaran tersebut. Sebagai kad panggilan prabayar, Kad Ring-Ring membolehkan pengguna membuat panggilan tempatan, nasional atau antarabangsa dari telefon kediaman, pejabat, hotel, telefon awam Telekom Malaysia atau telefon bimbit. Projek usahasama dengan Majlis Olympik Malaysia ini menggambarkan komitmen Telekom Malaysia di dalam arena sukan. OGOS 15 ogos Telekom Malaysia telah melancarkan iaitu laman web bersama bagi industri pelancongan dan perhotelan. Laman web yang merupakan panduan setempat ini dilancarkan sempena Seminar dan Pameran Penyelesaian Teknologi Komunikasi Hotel. Ia bertujuan mewujudkan dan memajukan permasyarakatan pengusaha hotel serta penggunaan e-dagang melalui Internet bagi industri perhotelan. OGOS 31 ogos 1 september Seramai 150 orang peserta muda dari seluruh negara telah mengambil bahagian dalam Tower Camp selama satu malam di Menara Kuala Lumpur. Program perkhemahan ini memberi peluang kepada kanak-kanak yang berumur di antara 10 hingga 14 tahun untuk bergaul dan berkenalan di antara satu sama lain di samping melibatkan diri di dalam aktiviti-aktiviti berpasukan seperti pertandingan mewarna, mencari harta karun dan sukaneka. OGOS / SEPTEMBER

58 13 september Telekom Malaysia dan Microsoft (M) Sdn. Bhd. mengumumkan perkongsian strategik untuk menyokong segmen industri yang paling pesat membangun iaitu Perkhidmatan Hos Aplikasi. Perkongsian ini membolehkan Telekom Malaysia menawarkan pakej perkhidmatan IT pada kos yang berpatutan kepada perusahaan kecil dan sederhana (SME). Perkhidmatan yang dikenali sebagai Netmyne 2 mengandungi empat pakej iaitu: Netmyne Corporation, Netmyne SME, Netmyne Scholar dan Netmyne Home. SEPTEMBER 16 oktober Telekom Malaysia telah menandatangani perjanjian bernilai RM13 juta untuk membekalkan penyelesaian rangkaian menyeluruh kepada Bank Bumiputra-Commerce melalui Corporate Information Superhighway atau COINS. Perjanjian ini yang meliputi tempoh lima tahun akan membolehkan Bank Bumiputra-Commerce menceburkan diri dalam bidang e-perbankan, e-dagang, e-mel dan mesej, perbankan Internet dan lain-lain. YBhg. Dr. Md Khir Abdul Rahman, Ketua Eksekutif telah menandatangani penjanjian bagi pihak Telekom Malaysia sementara Bank Bumiputra-Commerce pula diwakili oleh Dr. Rozali Mohamed Ali, Pengarah Urusan/Ketua Pegawai Eksekutif. 20 oktober OKTOBER OKTOBER Telekom Malaysia telah melantik Pantai Medicare Sdn. Bhd. sebagai Pembekal Penjagaan Kesihatan baru yang akan memberikan perkhidmatan penuh Pertubuhan Penjagaan Kesihatan (HMO). Perjanjian tersebut, yang berkuatkuasa selama dua tahun akan menawarkan pentadbiran kesihatan yang lebih tersusun. Telekom Malaysia telah diwakili oleh Pengarah Eksekutif, YBhg. Dato Dr. Abdul Rahim Haji Daud sementara Pantai Holdings Bhd. diwakili oleh Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan, Encik Mokhzani Mahathir. 14 september Telekom Malaysia telah menyumbang sebanyak RM250,000 kepada Kementerian Kebudayaan, Kesenian dan Pelancongan sempena Kempen Mengibar Jalur Gemilang yang bertujuan menyemai semangat patriotisme di kalangan rakyat Malaysia. YBhg. Dato Abdul Halim Hussain, Naib Presiden Kanan, Pengguna dan Perniagaan telah menyampaikan cek sumbangan kepada YB. Dato Ong Tee Kiat, Timbalan Menteri Kebudayaan, Kesenian dan Pelancongan selaku Pengerusi Jawatankuasa Kecil Kempen Jalur Gemilang. SEPTEMBER 12 oktober Telekom Malaysia telah diisytiharkan sebagai pemenang Anugerah Kecemerlangan BSKL bagi kategori Perkhidmatan Dagangan di majlis yang diadakan di Kuala Lumpur. Anugerah ini memberi pengiktirafan kepada Telekom Malaysia sebagai sebuah syarikat yang mengamalkan tadbir urus korporat yang cemerlang. OKTOBER 24 oktober Cybermall Sdn. Bhd. sebuah anak syarikat milik penuh Telekom Publications Sdn. Bhd. telah melancarkan laman web yang diberi nama Malaysian Internet Yellow Pages (MIYP). Ini merupakan perkhidmatan pemetaan digital dalam talian yang pertama di Malaysia. Perkhidmatan ini akan memberi arah dan maklumat segera mengenai premis-premis Kerajaan, syarikat-syarikat yang disenaraikan di BSKL dan alamat serta nombor telefon individu. MIYP juga merupakan sebuah sistem maklumat geografikal yang boleh membantu pengguna mendapatkan penyenaraian direktori. YB. Datuk Amar Leo Moggie telah merasmikan pelancaran tersebut. OKTOBER

59 31 oktober 3 november Telekom Malaysia telah menyertai Asean Communication & Multimedia 2000 yang dianjurkan oleh Kementerian Tenaga, Komunikasi dan Multimedia. Acara yang dahulunya dikenali sebagai ASEAN Telecom dianggap sebagai pameran komunikasi dan multimedia yang terbesar di Malaysia dan mempamerkan potensi penyatuan teknologi. Telekom Malaysia pula telah mempamerkan pelbagai produk dan perkhidmatan seperti Eastgate, I-Choose, Netmyne, TMnet Portal dan I-Comms. YAB. Dato Seri Abdullah Ahmad Badawi, Timbalan Perdana Menteri telah merasmikan pembukaan ekspo tersebut. Sebanyak 32 negara telah mengambil bahagian. OKTOBER / NOVEMBER 9 november Telekom Malaysia telah menyampaikan sumbangan sebanyak RM5,000 kepada Majlis Kanser Nasional (MAKNA) sempena Perayaan Periwinkle YBhg. Dato Ir. Md. Radzi Mansor, Pengerusi Telekom Malaysia menyampaikan cek sumbangan kepada YBhg. Dato Dr. Mohd Farid Ariffin, Pengerusi MAKNA. Seramai 1,000 orang anggota Telekom Malaysia dan ahli keluarga mereka mengambil bahagian dalam larian dari Muzium Telekom ke Menara Kuala Lumpur. NOVEMBER 22 november Telekom Malaysia bersama Polis DiRaja Malaysia telah melancarkan sebuah Kafe Siber di Pusat Latihan Polis (PULAPOL) di Jalan Semarak, Kuala Lumpur. Kafe Siber ini bertujuan memberi pendedahan IT dan multimedia kepada anggota PDRM serta keluarga mereka. Selain dari capaian asas Internet, ia juga menyediakan kemudahan permainan dan audiovisual dan juga perpustakaan mini yang dilengkapi dengan buku dan majalah berkaitan IT. Kafe Siber ini dibuka 7 hari seminggu bermula dari pukul pagi hingga tengah malam. NOVEMBER 6-9 november Telekom Malaysia bersama Kementerian Tenaga, Komunikasi dan Multimedia dengan kerjasama Pertubuhan Telekomunikasi Komanwel (CTO) telah menganjurkan Mesyuarat Majlis Telekomunikasi Komanwel Ke-40. Mesyuarat ini telah dirasmikan oleh YAB. Dato Seri Dr. Mahathir Mohamad, Perdana Menteri Malaysia. Selama empat hari berlangsungnya mesyuarat ini, para perwakilan telah membincangkan isu-isu yang berkaitan dengan tema Dari Telefoni ke Multimedia Telekomunikasi Pada Abad Ke-21. CTO memainkan peranan yang penting dalam menggalakkan kerjasama dan persefahaman di kalangan negara-negara Komanwel. Ia bertujuan membantu negara-negara ahli membangunkan potensi perkhidmatan telekomunikasi dan menggunakan sepenuhnya peluang-peluang yang ditawarkan oleh bidang telekomunikasi. NOVEMBER 8 november Untuk lima tahun berturut-turut, Laporan Tahunan Telekom Malaysia 1999 telah memenangi Anugerah Kecemerlangan Industri bagi kategori Dagangan dan Perkhidmatan. Anugerah untuk Laporan Tahunan 1999 ini telah disampaikan di majlis anugerah NACRA yang telah diadakan di Kuala Lumpur. NOVEMBER november Buat kali keempat dan dengan tajaan sebanyak RM2 juta, Telekom Malaysia sekali lagi menjadi Penaja Utama kepada Langkawi International Dialogue 2000 (LID 2000). Seramai 350 orang peserta yang terdiri dari ketua-ketua kerajaan, ahli-ahli akademi dan pegawai-pegawai kanan kerajaan telah menyertai LID 2000 untuk membincangkan isuisu yang berkaitan dengan arah aliran global, kemunculan ekonomi baru dan manfaat perkongsian bestari. LID 2000 merupakan satu forum strategik bagi Telekom Malaysia mengadakan perbincangan dengan bakal pelabur dan rakan kongsi perniagaan asing. YAB. Dato Seri Dr. Mahathir Mohamad, Perdana Menteri Malaysia adalah penaung dan penasihat kepada LID NOVEMBER

60 23 november Telekom Malaysia telah menandatangani satu perjanjian dengan Maybank untuk membekal penyelesaian rangkaian Corporate Information Superhighway atau COINS serta memperkenalkan Multiple Partner Loyalty Programme. Apabila dilaksanakan sepenuhnya kelak, penyelesaian baru ini akan membolehkan Maybank meningkatkan kebolehpercayaan dan kepantasan perkhidmatannya. Multiple Partner Loyalty Programme pula merupakan usahasama kedua-dua organisasi untuk memberi ganjaran kepada pelanggan melalui program yang lebih baik. Telekom Malaysia telah diwakili oleh YBhg. Dato Abdul Rahim Haji Daud, Pengarah Eksekutif dan YBhg. Dato Dr. Ir. Haji Mohd Khir Haji Harun, Naib Presiden Kanan, Perniagaan Utama dan Kerajaan. Maybank telah diwakili oleh Pengarah Eksekutif, YBhg. Dato Mohammed Hussien, Encik Tong Hon Keong, Pengurus Besar Sistem Maklumat dan Encik Abdul Aziz Peru Mohamed, Pengurus Besar Perbankan Pengguna. NOVEMBER tanggungjawab korporat & sosial Prihatin Terhadap Pemegang Saham gambar dari kiri ke kanan:- 29 FEBRUARI Telekom Malaysia telah mencatatkan keuntungan Kumpulan sebanyak RM819 juta bagi tahun 1999 iaitu 17 peratus lebih rendah daripada keuntungan tahun Pada peringkat kendalian, Kumpulan telah mencatatkan keuntungan sebelum cukai sebanyak RM884.2 juta, iaitu 47 peratus lebih rendah daripada tahun sebelumnya. Keuntungan yang lebih rendah adalah disebabkan oleh kejatuhan dalam hasil bernilai tinggi, peruntukan hutang lapuk yang lebih besar dan kos yang lebih tinggi. Bagaimanapun, keuntungan dari pelaburan luar negara telah mencatatkan pertumbuhan positif sebanyak 4.5 peratus. 9MEI Telekom Malaysia telah mengadakan Mesyuarat Agung Tahunan ke-15 di Kuala Lumpur. Seramai 800 orang pemegang saham dan proksi telah menghadiri mesyuarat tersebut di mana beberapa resolusi telah diluluskan. Ini termasuk pengisytiharan dividen sebanyak 10 peratus. 14 disember Telekom Malaysia menandatangani perjanjian dengan First Cartel (M) Sdn. Bhd. untuk menjadi Penaja Acara Le Tour de Langkawi Dengan tajaan ini, acara lumba basikal yang ketiga terbesar di dunia ini sekarang dikenali sebagai Telekom Malaysia Le Tour de Langkawi Tajaan bernilai RM8 juta ini merangkumi wang tunai sebanyak RM6.5 juta sementara baki RM1.5 juta adalah dalam bentuk kemudahan telekomunikasi. Acara 12 peringkat yang bermula di Alor Setar pada 6 Februari dan berakhir di Kuala Lumpur pada 18 Februari DISEMBER 22 disember Telekom Malaysia telah berganding bahu dengan Polis DiRaja Malaysia (PDRM) dan PLUS untuk melancarkan Kempen Keselamatan Jalan Raya sempena musim perayaan. Kempen ini telah dilancarkan oleh Ketua Polis Negara, YDH Tan Sri Norian Mai di Tol Plaza Sungai Besi, Kuala Lumpur. Sempena kempen ini, Telekom Malaysia telah memberi kemudahan talian telefon bebas tol yang dikenali sebagai Tele-Aduan-Trafik di nombor untuk selama sebulan mulai 20 Disember Syarikat juga menaja 78 unit khemah untuk digunakan sepanjang tempoh OPS STATIK. DISEMBER PEMEGANG SAHAM

61 Prihatin Terhadap Kakitangan gambar dari kiri ke kanan:- gambar dari kiri ke kanan:- KAKITANGAN 23 JANUARI Seramai 10,000 orang anggota Telekom Malaysia telah berkumpul di perkarangan Kolej Latihan Telekom (KLT) untuk meraikan HARI RAYA AIDILFITRI tahun ini. Turut hadir ialah YBhg. Dato Ir. Md. Radzi Mansor, Pengerusi, YBhg. Datuk Wira Mohamed Said Mohamed Ali, Ketua Eksekutif dan Ahli-Ahli Pengurusan Syarikat. Majlis keluarga ini telah diraikan dengan penuh kemeriahan. 13 JULAI Employee Assistance Programme (EAP) yang diilhamkan oleh Bahagian Sumber Manusia Korporat Telekom Malaysia telah diperkenalkan untuk mewujudkan keharmonian dalam persekitaran kerja serta meningkatkan produktiviti anggota. EAP juga adalah satu strategi mengurangkan kos organisasi dengan memberikan pendidikan pencegahan melalui kaunseling. 20 JUN Seramai 85 orang anggota Telekom Malaysia telah menerima anugerah sebagai pengiktirafan di atas perkhidmatan, prestasi dan sumbangan cemerlang kepada Syarikat. Anugerah telah dibahagikan kepada beberapa kategori: Anggota Terbaik, Eksekutif Terbaik, Pengurus Terbaik, Bahagian Terbaik dan Skim Cadangan Terbaik serta Anugerah-anugerah Khas. YBhg. Dato Ir. Md. Radzi Mansor, Pengerusi dan YBhg. Dato Dr. Abdul Rahim Haji Daud, Pengarah Eksekutif telah menyampaikan anugerah-anugerah tersebut. 29 JULAI Telekom Malaysia telah menyertai dan memenangi anugerah sempena Perhimpunan Hari Pekerja peringkat kebangsaan yang dianjurkan oleh Kementerian Sumber Manusia. Kontinjen Syarikat terdiri daripada 160 orang anggota dari Ibu Pejabat dan pejabat-pejabat di sekitar Lembah Kelang. 24 JUN Sempena Konvokesyen Ke-5 Kolej Latihan Telekom (KLT), seramai 429 orang graduan telah menyertai tenaga kerja mahir negara. Bidang pengkhususan mereka termasuklah multimedia, kejuruteraan, pemasaran dan perkhidmatan kesetiausahaan. Para graduan telah menerima sijil mereka daripada YB. Dato Abdul Aziz Shamsuddin, Timbalan Menteri Pendidikan. 31 OGOS Telekom Malaysia telah menyertai perbarisan Hari Kebangsaan yang diadakan di Shah Alam, Selangor. Seramai 110 orang anggota Syarikat dari Lembah Kelang dan Selangor telah mewakili Syarikat dalam perbarisan tersebut. KAKITANGAN

62 Prihatin Terhadap Kakitangan gambar dari kiri ke kanan:- gambar dari kiri ke kanan:- KAKITANGAN 29 SEPTEMBER Satu jualan jumbo telah dianjurkan oleh TIARANITA, iaitu persatuan yang ditubuhkan untuk anggota wanita dan isteri anggota-anggota Telekom Malaysia. Semua wang yang dikumpul akan digunakan oleh TIARANITA untuk membantu pihak-pihak yang memerlukan bantuan. 2-4 NOVEMBER Sukan Telekom Malaysia (SUTMA) Keempat telah diadakan di Universiti Tenaga Nasional Bangi, Selangor. Temasya sukan ini bertujuan mengeratkan lagi hubungan di antara anggota dari negeri-negeri di samping memupuk semangat kesukanan dan berpasukan di kalangan para peserta. SUTMA Ke-4 telah dianjurkan oleh Kelab Telekom Malaysia Kuala Lumpur dan disertai oleh seramai 1,000 peserta. YB. Datuk Tan Chai Ho, Timbalan Menteri Tenaga, Komunikasi dan Multimedia telah merasmikan kejohanan sukan ini. 17 OKTOBER Telekom Malaysia telah mengadakan majlis makan malam Jasamu Dikenang untuk meraikan 85 orang pesara di Pulau Langkawi di atas perkhidmatan setia, dedikasi dan komitmen mereka kepada Syarikat. Para pesara dan pasangan mereka telah diberi layanan istimewa di dalam program selama empat hari termasuk melancong dan membeli belah di Pulau Langkawi. Jasamu Dikenang merupakan program tahunan yang diadakan oleh Telekom Malaysia sejak tahun NOVEMBER Anggota-anggota Telekom Malaysia dari seluruh negara telah berkumpul di Melaka untuk menghadiri Konvensyen Kebangsaan TCS Ke-5. Program yang mula diadakan pada tahun 1994 ini bertujuan membantu Telekom Malaysia mencapai wawasannya untuk menjadi sebuah syarikat telekomunikasi yang bertaraf dunia pada tahun Dalam majlis jamuan makan malam yang diadakan sebagai penutup Konvensyen itu, beberapa anugerah telah disampaikan kepada pasukan-pasukan TCS untuk menghargai pencapaian dan penyertaan mereka OKTOBER Telekom Malaysia telah mengadakan Tilawah Al-Quran Peringkat Kebangsaan ke-14 dan Tahfiz Al- Quran di Kolej Latihan Telekom, Kuching, Sarawak. Majlis itu bertujuan menggalakkan masyarakat Islam supaya lebih menghayati ajaran-ajaran agama Islam. Seramai 47 orang Qari dan Qariah telah mengambil bahagian dalam kategori dewasa dan kanak-kanak sempena tilawah ini. Para peserta terdiri daripada anggota Telekom Malaysia dan keluarga mereka dari seluruh negara. 24 NOVEMBER Majlis Anugerah Cemerlang 2000 telah diadakan di Melaka sebagai salah satu usaha Telekom Malaysia menghargai sumbangan dan sokongan para anggota kepada kejayaan Syarikat. Anugerah itu telah dibahagikan kepada beberapa ketegori termasuk Anugerah Eksekutif Terbaik, Anugerah Pengurus Terbaik dan Anugerah Bahagian Terbaik. Acara tahunan ini telah mula diadakan pada tahun 1994 dan merupakan sebahagian daripada Program Ganjaran dan Pengiktirafan untuk peningkatan kualiti dan Kepuasan Pelanggan Secara Total (TCS). KAKITANGAN

63 Prihatin Terhadap Pelanggan gambar dari kiri ke kanan:- MASYARAKAT Prihatin Terhadap Masyarakat gambar dari kiri ke kanan:- 30 OGOS Empat Bahagian Telekom Malaysia, iaitu Perkhidmatan Bantuan Pelanggan, Projek MSC, Pusat Penjagaan Pelanggan dan Telekom Sales and Services Sdn. Bhd. telah dianugerahkan sijil ISO 9001 dan 9002 oleh SIRIM QAS Sdn. Bhd. YBhg. Dato Dr. Mohd Ariffin Haji Aton, Presiden dan Ketua Eksekutif SIRIM QAS Sdn. Bhd. telah menyampaikan sijil-sijil tersebut kepada wakil-wakil bahagian. 3 FEBRUARI Telekom Malaysia telah mengucapkan selamat jalan kepada jemaah haji dengan sumbangan 50,000 set beg galas, punjut kasut dan bekas botol bernilai RM550,000. Sumbangan ini telah disampaikan oleh YBhg. Datuk Wira Mohamed Said Mohamed Ali, Ketua Eksekutif kepada YB. Senator Dato Paduka Dr. Abdul Hamid Othman, Menteri di Jabatan Perdana Menteri. Para jemaah juga telah ditawarkan perkhidmatan Malaysia Direct Telekom Malaysia yang memudahkan mereka membuat panggilan ke rumah dari Tanah Suci. Sumbangan yang bermula sejak tahun 1995 ini adalah hasil kerjasama erat yang terjalin di antara Telekom Malaysia dan Tabung Haji. 29 SEPTEMBER Telekom Malaysia telah memperkenalkan satu perkhidmatan baru, TM Freeway yang menawarkan panggilan nasional percuma kepada pelanggan sebagai ganjaran meluangkan masa mendengar mesej-mesej iklan. Bagi setiap saat iklan yang didengari melalui telefon, pelanggan berhak mendapat waktu cakap percuma selama dua minit. Perkhidmatan baru dan menarik ini membolehkan pelanggan berjimat. 18 FEBRUARI 21 MEI Persatuan Tenis Berkerusi Roda Malaysia telah menerima sumbangan Telekom Malaysia sebanyak RM100,000 untuk membiayai penyertaannya dalam Pertandingan Tenis Berkerusi Roda Terbuka Antarabangsa 2000 iaitu satu acara tahunan yang penting bagi Kesatuan Tenis Antarabangsa (ITF). Cek sumbangan telah disampaikan kepada YABhg. Datin Seri Dato Paduka Dr. Siti Hasmah Mohd Ali, penaung Tenis Berkerusi Roda Malaysia oleh YBhg. Dato Syed Mustaffa Syed Ali, Naib Presiden Kanan, Perkhidmatan Rangkaian. Lebih kurang 50 orang pelajar istimewa dari beberapa sekolah rendah dan menengah di Klang, Selangor telah diraikan dalam program Kami Sentiasa Bersamamu di Menara Kuala Lumpur. Majlis dimeriahkan lagi dengan persembahan dan pertandingan oleh pelajar-pelajar. 25 NOVEMBER Telekom Malaysia telah mengadakan upacara penyampaian hadiah Pertandingan Hello & Menang #1. Di majlis itu, hadiah-hadiah bernilai RM300,000 telah disampaikan kepada para pemenang. Encik Zainal Abidin Abd. Manan yang menghantar slogan terbaik telah memenangi hadiah pertama bernilai RM100,000. Hampir 250,000 penyertaan telah diterima dalam pertandingan ini, menjadikannya yang paling tinggi bagi mana-mana pertandingan yang pernah diadakan oleh Telekom Malaysia. 19 OKTOBER Seramai 23 orang pelajar tajaan Yayasan Telekom Malaysia telah menerima anugerah daripada Telekom Malaysia kerana kecemerlangan akademik mereka di institusi pengajian tinggi dalam dan luar negara. Setiap penuntut menerima hadiah wang tunai sebanyak RM750, sijil penghargaan dan cenderahati dari YBhg. Dato Ir. Md. Radzi Mansor, Pengerusi Telekom Malaysia. Sempena majlis ini juga, Yayasan Telekom Malaysia telah melancarkan laman webnya untuk membolehkan orang ramai memdapatkan maklumat mengenai program pendidikan dan biasiswa. PELANGGAN

64 Penyata Kewangan Laporan Pengarah-pengarah bagi tahun berakhir 31 Disember Pengarah-pengarah dengan sukacitanya membentangkan laporan tahunan mereka dan penyata kewangan Kumpulan serta Syarikat yang telah diaudit bagi tahun berakhir 31 Disember Laporan Pengarah-pengarah 127 Polisi-polisi Perakaunan yang Penting 131 Penyata Pendapatan 134 Kunci Kira-kira 135 Penyata Perubahan dalam Ekuiti yang Disatukan 136 Penyata Perubahan dalam Ekuiti 137 Penyata Aliran Tunai 138 Catatan-catatan kepada Penyata Kewangan 139 Penyata Pengarah-pengarah 167 Surat Sumpah 167 Laporan Juruaudit 168 Maklumat Am 169 KEGIATAN UTAMA 2. Kegiatan utama Syarikat dalam tahun ini ialah membangun, menyelenggara dan menyediakan kemudahan telekomunikasi dan perkhidmatan yang berkaitan di bawah lesen yang dikeluarkan oleh Kementerian Tenaga, Komunikasi dan Multimedia. Kegiatan utama syarikat-syarikat subsidiari adalah seperti yang dinyatakan dalam catatan 16 kepada penyata kewangan. Tiada perubahan ketara dalam kegiatan-kegiatan ini di sepanjang tahun. KEPUTUSAN 3. Keputusan operasi Kumpulan dan Syarikat untuk tahun ini adalah seperti berikut: Kumpulan RM juta Syarikat RM juta Keuntungan selepas cukai Kepentingan minoriti 7.4 Keuntungan yang boleh diagihkan kepada pemegang saham Pada pendapat Pengarah-pengarah, keputusan operasi Kumpulan dan Syarikat bagi tahun ini tidak terjejas dengan berkesan oleh sebarang perkara, urusniaga atau peristiwa penting dan luarbiasa selain daripada yang timbul dari perubahan polisi perakaunan seperti yang dinyatakan di perenggan 16 kepada Polisi-polisi Perakaunan yang Penting. DIVIDEN 5. Sejak akhir tahun kewangan yang lepas, dividen-dividen yang telah dibayar, diumumkan atau dicadangkan oleh Syarikat adalah seperti berikut: RM juta (a) Bagi tahun berakhir 31 Disember 1999, seperti yang dicadangkan di dalam Laporan Pengarah untuk tahun tersebut, dividen akhir sebanyak 10.0 sen sesaham (Dikecualikan Cukai Pendapatan Malaysia) telah dibayar pada 19 Jun 2000: seperti yang diperuntukkan dalam penyata kewangan bagi tahun berakhir pada 31 Disember peruntukan yang terkurang yang timbul daripada terbitan saham selepas penutupan tahun kewangan (b) Bagi tahun berakhir 31 Disember 2000, dicadangkan dividen akhir sebanyak 10.0 sen sesaham ditolak cukai sebanyak 28% SKIM OPSYEN SAHAM PEKERJA (SKIM OPSYEN) 6. Skim Opsyen Saham Pekerja (Skim Opsyen) telah diluluskan oleh pemegang-pemegang saham pada Mesyuarat Agung Luarbiasa pada 28 Mac Di sepanjang tahun ini, tiada opsyen baru telah diberikan di bawah Skim Opsyen. Pada 31 Disember 2000, opsyen untuk melanggan 128,600,500 saham biasa pada RM1 setiap satu bernilai RM10.50 sesaham masih lagi belum dilaksanakan. Skim Opsyen ini berkuatkuasa sehingga 21 April Opsyen ini tidak memberi sebarang hak untuk menyertai dalam mana-mana penerbitan skim opsyen saham syarikat lain. 127

65 MODAL SAHAM 7. Di dalam tahun ini, modal saham Syarikat yang diterbitkan dan berbayar penuh telah meningkat dengan penerbitan 59,145,500 saham biasa RM1 setiap satu pada harga tawaran RM10.50 sesaham untuk tunai di bawah Skim Opsyen. Sahamsaham ini bertaraf pari passu dalam semua aspek berhubung dengan kesemua saham biasa Syarikat yang sedia ada. BON-BON BOLEH TUKAR 8. Pada 31 Disember 2000, Syarikat mempunyai USD359.9 juta Bon-bon Boleh Tukar matang 2004 yang masih lagi belum ditukarkan. Bon-bon ini boleh ditukar kepada saham biasa berbayar penuh Syarikat bernilai RM1 sesaham pada harga tukaran asas RM15.60 sesaham dan dengan kadar pertukaran tetap pada RM bersamaan USD1, pada atau selepas 3 November 1994 sehingga dan termasuk 26 September Bon-bon ini sekiranya tidak ditukar, akan ditebus pada 3 Oktober 2004 pada amaun pokok. Bon-bon ini juga boleh ditebus oleh Syarikat pada bila-bila masa pada atau selepas 21 Oktober 1999 pada amaun pokok, termasuk faedah terakru. PERUBAHAN KE ATAS RIZAB DAN PERUNTUKAN 9. Kesemua pindahan penting kepada atau daripada rizab atau peruntukan di sepanjang tahun telah dinyatakan di dalam penyata kewangan. LAIN-LAIN MAKLUMAT BERKANUN 10. Sebelum penyata kewangan Kumpulan dan Syarikat disediakan, Pengarah-pengarah telah mengambil langkah-langkah yang sewajarnya untuk: (a) menentukan bahawa tindakan telah diambil berhubung dengan hapuskira hutang lapuk dan peruntukan untuk hutang ragu dan berpuashati bahawa semua hutang lapuk yang diketahui telah dihapuskira dan peruntukan yang mencukupi telah dibuat untuk hutang ragu; dan (b) memastikan bahawa sebarang aset semasa yang tidak dapat diperolehi nilai bukunya melalui urusniaga biasa telah dikurangkan ke nilai yang dijangka boleh diperolehi. 11. Pada tarikh laporan ini, Pengarah-pengarah tidak mengetahui akan sebarang keadaan yang: (a) boleh menyebabkan jumlah hutang lapuk yang dihapuskira atau jumlah hutang ragu yang diperuntukkan dalam penyata kewangan Kumpulan dan Syarikat tidak mencukupi ke tahap yang akan menyebabkan nilai aset semasa dalam penyata kewangan Kumpulan dan Syarikat mengelirukan; dan (b) telah timbul di mana boleh menyebabkan kepatuhan kepada kaedah penilaian aset atau tanggungan Kumpulan dan Syarikat yang sedia ada mengelirukan atau tidak sesuai. 12. Dalam tempoh berakhirnya tahun kewangan sehingga tarikh laporan ini disediakan: (a) tiada sebarang perkara, urusniaga atau peristiwa penting dan luarbiasa keadaannya telah timbul di mana, pada pendapat Pengarah-pengarah akan menjejaskan pendapatan operasi Kumpulan dan Syarikat untuk tahun kewangan di mana laporan ini dibuat; dan (b) tiada sebarang cagaran telah timbul ke atas harta mana-mana syarikat dalam Kumpulan yang menjamin tanggungan pihak lain dan tidak wujudnya sebarang tanggungan kontinjen di dalam mana-mana syarikat dalam Kumpulan selain daripada yang dinyatakan dalam catatan 31(b) kepada penyata kewangan. 13. Tiada tanggungan kontinjen atau lain-lain tanggungan mana-mana syarikat dalam Kumpulan yang telah atau akan berkuatkuasa dalam tempoh dua belas bulan selepas berakhirnya tahun kewangan di mana, pada pendapat Pengarah-pengarah, akan atau boleh menjejaskan keupayaan Kumpulan atau Syarikat untuk menjelaskan tanggungan-tanggungan tersebut apabila tiba masanya. 14. Pada tarikh laporan ini, Pengarah-pengarah tidak mengetahui sebarang keadaan yang mana jika tidak diambilkira dalam laporan ini atau penyata kewangan Kumpulan dan Syarikat akan menyebabkan amaun yang dinyatakan dalam penyata kewangan ini mengelirukan. PENGARAH-PENGARAH 15. Pengarah-pengarah yang telah berkhidmat dari tarikh laporan lepas ialah: Pengarah-pengarah Pengarah-pengarah Gantian Dato Ir. Muhammad Radzi bin Haji Mansor Dato Dr. Md Khir bin Abdul Rahman (dilantik pada 1/5/2000) Dato Dr. Abdul Rahim bin Haji Daud YB. Joseph Salang Gandum YB. Dato Ir. Haji Mohd Zin bin Mohamed (dilantik pada 22/5/2000) Dato Dr. Mohd Munir bin Abdul Majid (dilantik pada 22/5/2000) Ir. Prabahar a/l N. K. Singam (dilantik pada 23/6/2000) Lim Kheng Guan (dilantik pada 23/6/2000) Rosli bin Man (dilantik pada 15/7/2000) Tan Poh Keat (dilantik pada 29/8/2000) Dato Dr. Halim bin Shafie Suriah bt. Abd Rahman (dilantik pada 24/11/2000) (dilantik pada 24/11/2000) Dato Abdul Majid bin Haji Hussein Mohammad Zanudin bin Ahmad Rasidi (dilantik pada 5/12/2000) (dilantik pada 12/12/2000) Datuk Wira Mohamed Said bin Mohamed Ali (meletak jawatan pada 1/5/2000) K. P. Ramanathan Menon (meletak jawatan pada 17/5/2000) Haji Ahmad Kamal bin Abdullah Al-Yafii (meletak jawatan pada 17/5/2000) Datuk Ng Ng Chiang Chin (meletak jawatan pada 1/6/2000) Kunaseelan a/l J. Govindasamy (meletak jawatan pada 8/6/2000) Haji Nasruddin bin Haji Alang Saidin (meletak jawatan pada 15/7/2000) Tan Sri Datuk Nuraizah bt. Abdul Hamid Dato Dr. Halim bin Shafie (meletak jawatan pada 31/10/2000) (meletak jawatan pada 31/10/2000) Datuk Dr. Syed Muhamad bin Syed Abdul Kadir Mohammad Zanudin bin Ahmad Rasidi (meletak jawatan pada 5/12/2000) (meletak jawatan pada 5/12/2000) 16. Mengikut Artikel 98 kepada Tataurusan Syarikat, Pengarah-pengarah berikut bersara daripada Lembaga pada Mesyuarat Agung Tahunan ke-enambelas dan kerana layak, menawarkan diri mereka untuk dilantik semula: YB. Dato Ir. Haji Mohd Zin bin Mohamed Dato Dr. Mohd Munir bin Abdul Majid Ir. Prabahar a/l N. K. Singam Lim Kheng Guan Rosli bin Man Tan Poh Keat Dato Dr. Halim bin Shafie, dan Dato Abdul Majid bin Haji Hussein

66 Polisi-polisi Perakaunan yang Penting PENGARAH-PENGARAH (SAMBUNGAN) 17. Mengikut Artikel 103 kepada Tataurusan Syarikat, Dato Ir. Muhammad Radzi bin Haji Mansor bersara daripada Lembaga pada Mesyuarat Agung Tahunan ke-enambelas dan kerana layak, menawarkan diri beliau untuk dilantik semula. KEPENTINGAN PENGARAH 18. Menurut Daftar Pegangan Saham Pengarah-pengarah, kepentingan dalam saham-saham Syarikat sepanjang tahun bagi Pengarah-pengarah pada akhir tahun ini adalah seperti berikut: Bilangan saham biasa RM1 sesaham Baki pada / Baki pada Pada tarikh perlantikan Belian Jualan Dato Ir. Muhammad Radzi bin Haji Mansor 123, ,500 Dato Dr. Abdul Rahim bin Haji Daud 12,000 12,000 YB. Joseph Salang Gandum 15,000 15,000 Tan Poh Keat 15,000 15, Mengikut Daftar Pegangan Saham Pengarah-pengarah, tiada Pengarah-pengarah lain yang mempunyai sebarang kepentingan secara langsung atau tidak langsung di dalam saham Syarikat di sepanjang tahun. Tiada Pengarah-pengarah Syarikat yang berkhidmat pada akhir tahun mempunyai kepentingan di dalam saham syarikat-syarikat subsidiari. FAEDAH-FAEDAH PENGARAH 20. Sejak akhir tahun lepas, tiada Pengarah-pengarah telah menerima atau berhak menerima sebarang faedah (selain daripada yuran dan ganjaran-ganjaran lain untuk Pengarah-pengarah yang dinyatakan dalam catatan 3 kepada penyata kewangan) dari kontrak yang dibuat oleh Syarikat atau syarikat-syarikat berkaitan dengan Pengarah atau dengan firma di mana beliau merupakan seorang ahli atau dengan syarikat yang beliau mempunyai kepentingan kewangan yang banyak dan sebarang faedah yang dianggap telah diterima oleh Pengarah-pengarah tertentu merujuk kontrak dalam catatan 29 kepada penyata kewangan. 21. Samada di sepanjang atau pada akhir tahun ini, Syarikat atau mana-mana syarikat berkaitan tidak menjadi pihak kepada sebarang persetujuan yang matlamatnya ialah untuk membolehkan Pengarah-pengarah mendapat faedah melalui pengambilalihan saham, atau debentur milik Syarikat atau lain-lain perbadanan korporat. JURUAUDIT 22. Juruaudit, Tetuan PricewaterhouseCoopers, telah menyatakan kesediaan mereka untuk meneruskan khidmat mereka. Menurut resolusi Lembaga Pengarah-pengarah bertarikh 27 Februari 2001 DATO IR. MUHAMMAD RADZI BIN HAJI MANSOR Pengerusi DATO DR. MD KHIR BIN ABDUL RAHMAN Ketua Eksekutif Polisi-polisi perakaunan yang berikut telah digunakan dengan konsisten di dalam menguruskan perkara-perkara yang penting berkaitan dengan penyata kewangan kecuali bagi perubahan polisi perakaunan yang berkaitan dengan perbezaan pertukaran mata wang asing yang timbul dari butiran kewangan mata wang asing jangka panjang yang dinyatakan dalam perenggan ASAS PENYEDIAAN PENYATA KEWANGAN Penyata Kewangan Kumpulan dan Syarikat telah disediakan menurut kelaziman kos sejarah sejajar dengan piawaian perakaunan yang berkenaan dan diluluskan di Malaysia serta peruntukan-peruntukan Akta Syarikat, ASAS PENYATUAN Penyatuan penyata kewangan termasuk penyata kewangan Syarikat dan syarikat-syarikat subsidiari disediakan sehingga akhir tahun kewangan. Keputusan bagi syarikat-syarikat subsidiari yang diambilalih atau dijual di sepanjang tahun ini telah diambilkira dalam Penyata Pendapatan yang disatukan dari tarikh pengambilalihan atau sehingga tarikh penjualan. Urusniaga-urusniaga di antara syarikat telah dihapuskan semasa penyatuan. 3. SYARIKAT-SYARIKAT SUBSIDIARI Syarikat-syarikat subsidiari adalah syarikat-syarikat yang mana Kumpulan mempunyai kuasa kawalan ke atas polisi-polisi kewangan dan operasi untuk mendapat faedah daripada aktiviti-aktiviti mereka. Pelaburan di dalam syarikat-syarikat subsidiari dinyatakan pada kos tolak sebarang peruntukan untuk rosotnilai yang kekal. 4. SYARIKAT-SYARIKAT BERSEKUTU Syarikat-syarikat bersekutu adalah syarikat-syarikat yang mana Kumpulan mempunyai pengaruh penting. Pengaruh penting adalah kuasa untuk menyertai proses penentuan polisi-polisi kewangan dan operasi bagi syarikat-syarikat bersekutu tetapi tidak mempunyai kawalan ke atas polisi-polisi berkenaan. Pelaburan di dalam syarikat-syarikat bersekutu dinyatakan pada kos tolak sebarang peruntukan untuk rosotnilai yang kekal. Bahagian Kumpulan dalam keuntungan ditolak kerugian syarikat-syarikat bersekutu telah diambilkira dalam Penyata Pendapatan yang Disatukan, dan bahagian Kumpulan dalam keuntungan tersimpan dan rizab selepas pengambilalihan telah dicampurkan ke dalam nilai pelaburan di dalam Kunci Kira-kira yang Disatukan. Jumlah ini diambil dari penyata kewangan yang telah diaudit dan telah disediakan sehingga tarikh yang tidak melebihi enam bulan sebelum tarikh penyata kewangan Syarikat, ataupun penyata kewangan pengurusan yang disediakan sehingga tarikh penyata kewangan Syarikat sekiranya penyata kewangan yang telah diaudit tidak dapat diperolehi, bagi setiap syarikat-syarikat yang berkenaan. Pelarasan yang perlu telah dibuat ke atas penyata kewangan syarikat-syarikat bersekutu untuk mengambilkira sebarang perbezaan dari polisi perakaunan Kumpulan. 5. IHSAN Ihsan merupakan lebihan harga belian atas bahagian kumpulan atas nilai saksama aset bersih syarikat-syarikat subsidiari dan bersekutu pada tarikh pengambilalihan. Ihsan dihapuskirakan kepada rizab di dalam tahun pengambilalihan. 6. PENGIKTIRAFAN PENDAPATAN Pendapatan operasi mewakili hasil yang diperolehi daripada penjualan barangan dan perkhidmatan setelah mengambilkira pulangan dan bayaran duti serta cukai jualan, dan selepas menghapuskan pendapatan sesama Kumpulan. Pendapatan operasi diiktiraf atau diakru apabila barangan dan perkhidmatan diperuntukkan. Pendapatan dividen daripada pelaburan dalam syarikat subsidiari, bersekutu dan lain-lain pelaburan diambilkira apabila hak untuk menerima pembayaran dibuktikan. Faedah pendapatan termasuk faedah daripada deposit dengan bank-bank berlesen, syarikat-syarikat kewangan dan lain-lain institusi kewangan dan diambilkira berdasarkan asas akru. 7. ASET DAN PERALATAN Aset dan peralatan adalah dinyatakan pada kos ditolak susutnilai terkumpul. (i) Kos Kos bagi rangkaian telekomunikasi mengandungi perbelanjaan sehingga dan termasuk peti agihan yang akhir sebelum perkarangan pelanggan dan termasuk kos kontraktor, bahan-bahan, tenaga buruh dan overhed yang berkaitan. Kos untuk lain-lain aset dan peralatan mengandungi kos belian dan sebarang kos sampingan perolehan

67 7. ASET DAN PERALATAN (SAMBUNGAN) (ii) Susutnilai Tanah milik bebas tidak dikenakan susutnilai memandangkan ia mempunyai hayat infiniti. Tanah pajakan diperlunaskan di sepanjang tempoh pajakan masing-masing. Tanah pajakan jangka panjang mempunyai tempoh pajakan belum lunas sebanyak 50 tahun dan ke atas. Lain-lain aset dan peralatan dikenakan susutnilai mengikut kaedah garis lurus dari tarikh ianya sedia digunakan untuk menghapuskan kos aset dan peralatan di sepanjang anggaran hayat gunanya. Anggaran hayat guna bagi aset dan peralatan dalam tahun adalah seperti berikut: Rangkaian telekomunikasi 3 20 Harta bergerak dan peralatan 5 8 Sistem sokongan komputer 3 5 Bangunan 5 40 Susutnilai untuk aset dan peralatan yang masih di dalam pembinaan bermula apabila aset dan peralatan sedia untuk digunakan. Untuk lain-lain tanah yang dinyatakan dalam catatan 15(a) kepada penyata kewangan, sementara menunggu keputusan dari pihak berkuasa berkenaan dengan tempoh pegangan pajakan tanah-tanah ini, pelunasan telah diperuntukkan pada jumlah anggaran RM0.3 juta setahun. 8. INVENTORI Inventori terutamanya mengandungi item-item untuk kerja-kerja modal dan pengendalian. Inventori dinyatakan pada nilai terendah di antara kos dan nilai realisasi bersih. Kos ditentukan berdasarkan asas purata wajaran. Untuk mendapatkan nilai realisasi bersih, kesemua inventori yang usang dan perlahan pergerakannya telah diambilkira. 9. PENGHUTANG PERNIAGAAN Hutang lapuk dihapuskira dan peruntukan khusus dibuat untuk penghutang perniagaan yang kutipannya meragukan. Sebagai tambahan, peruntukan am dibuat berdasarkan peratus penghutang perniagaan untuk melindungi kerugian yang mungkin timbul yang tidak dapat dikenalpasti. 10. PELABURAN Pelaburan dalam saham yang disebutharga di Bursa Saham Kuala Lumpur adalah dinyatakan pada nilai terendah di antara kos dan nilai pasaran. Pelaburan dalam saham yang tidak disebutharga dan Pertubuhan Satelit Telekomunikasi Antarabangsa adalah dinyatakan pada kos tolak peruntukan untuk sebarang rosotnilai yang kekal. 11. KOS-KOS PEMBIAYAAN Kos-kos yang wujud berkaitan dengan pembiayaan pembinaan dan pemasangan aset dan peralatan dipermodalkan sehingga aset dan peralatan berkenaan sedia untuk digunakan. Lain-lain kos pembiayaan adalah diambilkira di dalam Penyata Pendapatan. 12. CUKAI TERTUNDA Peruntukan dibuat bagi cukai tertunda, menggunakan kaedah tanggungan ke atas kesemua perbezaan masa yang nyata kecuali kesan cukai dari penundaan itu dianggap berkemungkinan akan berterusan di masa-masa depan. 13. BON-BON Bon-bon termasuk nota-nota dan debentur-debentur yang diterbitkan oleh Syarikat adalah dinyatakan pada perolehan bersih yang diterima dari penerbitan. Kos-kos pembiayaan yang merupakan perbezaan di antara perolehan bersih dan jumlah amaun pembayaran Bon-bon adalah diagihkan di sepanjang tempoh jangkamasa Bon pada kadar tetap di atas jumlah baki dan diambilkira di dalam Penyata Pendapatan. Untuk Bon-bon Boleh Tukar, jumlah yang diambilkira di dalam dana pemegang saham bagi saham-saham yang diterbitkan apabila pertukaran dibuat adalah jumlah tanggungan bagi Bon-bon pada tarikh pertukaran. Lebihan di antara jumlah pertukaran ke atas nilai saham adalah dianggap sebagai premium saham. Tiada keuntungan atau kerugian akan diambilkira semasa pertukaran. 14. INSTRUMEN LINDUNGNILAI DERIVATIF KEWANGAN Instrumen lindungnilai derivatif kewangan digunakan dalam pengurusan risiko Syarikat terhadap pendedahan mata wang asing dan kadar faedah kepada tanggungan kewangannya. Prinsip-prinsip perakaunan lindungnilai digunakan dalam perakaunan pendedahan terlindung dan instrumen-instrumen lindungnilainya. Tanggungan mata wang asing yang terlindung ditukarkan dengan kadar tukaran terlindungnilai masing-masing dan perbezaan resit dan bayaran faedah yang timbul daripada instrumen derivatif diakrukan supaya dapat memadankan perbezaan bersih dengan perbelanjaan berkaitan mengenai tanggungan lindungnilai. Tiada sebarang amaun diiktiraf berhubung tempoh masa depan. 15. FAEDAH PERSARAAN Syarikat telah menubuhkan tabung amanah faedah persaraan yang diluluskan bagi faedah persaraan yang ditetapkan untuk pekerja-pekerja yang layak di bawah Skim Faedah Persaraan Telekom Malaysia. Tabung ini dinilai pada setiap tiga tahun oleh aktuari bebas yang bertauliah yang juga akan mencadangkan kadar caruman kenabayar. Kos untuk memperuntukkan faedah persaraan dicajkan kepada keuntungan secara sistematik supaya ianya mencukupi bagi memenuhi tanggungan skim di sepanjang tempoh perkhidmatan masa depan pekerja-pekerja yang sedia ada. Skim Faedah Persaraan telah ditamatkan berkuatkuasa dari 31 Disember Jumlah anggaran liabiliti faedah persaraan yang melebihi nilai aset-aset tersimpan di dalam tabung amanah faedah persaraan pada tarikh tersebut telah diperuntukkan. Berkuatkuasa dari 1 Januari 2001, faedah persaraan dibuat melalui caruman tambahan kepada Kumpulan Wang Simpanan Pekerja (KWSP) dan dicajkan kepada Penyata Pendapatan dalam tempoh di mana faedah tersebut timbul. 16. MATA WANG ASING Aset-aset dan tanggungan di dalam mata wang asing telah ditukar ke Ringgit Malaysia mengikut kadar tutup pertukaran pada tarikh Kunci Kira-kira dan urusniaga dalam mata wang asing di dalam Penyata Pendapatan telah ditukar mengikut kadar pertukaran pada tarikh urusniaga. Sepanjang tahun kewangan yang berakhir pada 31 Disember 2000, Syarikat telah menukar polisi perakaunan yang berkaitan dengan perbezaan pertukaran mata wang asing yang timbul dari butiran kewangan mata wang asing jangka panjang. Butir-butir tentang perubahan di dalam polisi perakaunan telah dinyatakan dalam catatan 33 kepada penyata kewangan. Penyata pendapatan syarikat-syarikat subsidiari/bersekutu asing telah ditukarkan kepada Ringgit Malaysia mengikut purata kadar pertukaran untuk tahun semasa dan Kunci Kira-kira telah ditukarkan pada kadar tutup pertukaran pada tarikh kunci kira-kira. Perbezaan pertukaran yang timbul dari pertukaran penyata kewangan syarikat-syarikat subsidiari/bersekutu asing telah dinyatakan dalam Rizab Perubahan Pertukaran. Ihsan yang timbul dari pengambilalihan syarikat-syarikat subsidiari/bersekutu luar negara dianggap sebagai aset dan tanggungan Syarikat dan ditukarkan kepada Ringgit Malaysia mengikut kadar petukaran pada tarikh urusniaga. Lain-lain keuntungan atau kerugian pertukaran mata wang asing adalah diambilkira di dalam Penyata Pendapatan. Kadar tutup pertukaran mata wang asing utama yang digunakan (unit Ringgit Malaysia bagi setiap mata wang asing) adalah seperti berikut: Mata Wang Asing Mata Wang Asing US Dollar RM RM Ghanaian Cedi RM RM Japanese Yen RM RM Guinea Franc RM RM Deutsche Mark RM RM Indian Rupee RM RM Canadian Dollar RM RM Malawi Kwacha RM RM Pound Sterling RM RM Sri Lanka Rupee RM RM Bangladesh Taka RM RM South African Rand RM RM Thai Baht RM RM TUNAI DAN BERSAMAAN TUNAI Tunai dan bersamaan tunai mengandungi tunai di tangan, baki bank, permintaan penyimpan dan overdraf bank. Bersamaan tunai adalah pelaburan jangka pendek yang mudah cair dan sedia ditukarkan kepada jumlah tunai tertentu serta mempunyai risiko perubahan dalam nilai yang rendah. 18. PERBANDINGAN Angka-angka perbandingan telah diubah selaras dengan perubahan yang timbul daripada pelarasan tahun lepas yang dinyatakan di dalam catatan 33 kepada penyata kewangan dan untuk memenuhi keperluan penyataan tambahan sejajar dengan piawaian perakaunan di Malaysia yang berkuatkuasa bagi tahun kewangan berakhir pada 31 Disember Polisi-polisi perakaunan ini merupakan sebahagian dari penyata-penyata kewangan yang dibentangkan pada muka surat 134 hingga

68 Penyata Pendapatan bagi tahun berakhir 31 Disember 2000 Kunci Kira-kira pada 31 Disember 2000 Amaun adalah di dalam juta Kumpulan Syarikat kecuali jika dinyatakan sebaliknya Catatan RM RM RM RM PENDAPATAN OPERASI 2 8, , , ,049.6 KOS OPERASI 3 (7,389.4) (6,596.7) (7,026.6) (5,320.7) KEUNTUNGAN OPERASI 1, , ,728.9 LAIN-LAIN PENDAPATAN OPERASI KEUNTUNGAN OPERASI SEBELUM KOS PEMBIAYAAN 1, , , ,947.1 KOS PEMBIAYAAN BERSIH 5 (432.1) (495.4) (462.1) (477.9) BAHAGIAN KEUNTUNGAN TOLAK KERUGIAN SYARIKAT BERSEKUTU (20.2) KEUNTUNGAN SEBELUM CUKAI 1, , ,469.2 CUKAI (Termasuk cukai syarikat-syarikat bersekutu sebanyak RM46.1 juta (1999: RM61.9 juta)) 6 (553.0) (64.0) (472.1) KEUNTUNGAN SELEPAS CUKAI ,469.2 KEPENTINGAN MINORITI 7.4 (1.1) KEUNTUNGAN YANG BOLEH DIAGIHKAN KEPADA PEMEGANG SAHAM ,469.2 PEROLEHAN SESAHAM (sen) asas dicairkan DIVIDEN SESAHAM (sen) Amaun adalah di dalam juta Kumpulan Syarikat kecuali jika dinyatakan sebaliknya Catatan RM RM RM RM MODAL SAHAM 8 3, , , ,028.2 PREMIUM SAHAM 1, , , ,378.3 RIZAB 9 8, , , ,034.0 JUMLAH MODAL DAN RIZAB 13, , , ,440.5 KEPENTINGAN MINORITI Bon Boleh Tukar 10 1, , , ,350.0 Pinjaman 11 6, , , ,054.4 Deposit pelanggan Cukai tertunda Faedah persaraan TANGGUNGAN JANGKA PANJANG DAN TERTUNDA 8, , , , , , , ,600.2 ASET DAN PERALATAN 15 18, , , ,529.4 SYARIKAT SUBSIDIARI 16 5, ,569.1 SYARIKAT BERSEKUTU 17 1, , PELABURAN PENGHUTANG JANGKA PANJANG Inventori Penghutang perniagaan dan lain-lain penghutang 21 3, , , ,850.9 Pelaburan jangka pendek Wang tunai dan bersamaan tunai 23 2, , , ASET SEMASA 6, , , ,037.7 Pemiutang perniagaan dan lain-lain pemiutang 24 3, , , ,982.0 Pinjaman Cukai , ,136.2 Dividen dicadangkan TANGGUNGAN SEMASA 5, , , ,525.6 ASET/(TANGGUNGAN) SEMASA BERSIH 1,360.9 (353.6) 1, , , , ,600.2 Penyata Pendapatan di atas hendaklah dibaca bersama-sama dengan Polisi-polisi Perakaunan yang Penting di muka surat 131 hingga 133 dan Catatan-catatan kepada Penyata Kewangan di muka surat 139 hingga 166. Laporan Juruaudit Muka surat 168. Kunci Kira-kira di atas hendaklah dibaca bersama-sama dengan Polisi-polisi Perakaunan yang Penting di muka surat 131 hingga 133 dan Catatan-catatan kepada Penyata Kewangan di muka surat 139 hingga 166. Laporan Juruaudit Muka surat

69 Penyata Perubahan dalam Ekuiti yang Disatukan bagi tahun berakhir 31 Disember 2000 Amaun adalah di dalam juta Diterbit dan dibayar penuh Boleh kecuali jika dinyatakan bernilai RM1 setiap satu Tidak boleh diagihkan diagihkan sebaliknya Saham Istimewa*/Saham Biasa Rizab Bilangan Premium Perubahan Keuntungan Catatan saham Nilai saham Pertukaran Tersimpan Jumlah RM RM RM RM RM Pada 1 Januari 1999 dilaporkan sebelum ini 2, , ,107.2 (1,054.1) 8, ,025.9 pindaan tahun lepas 33 1,071.5 (1,250.0) (178.5) yang dinyatakan semula 2, , , , ,847.4 Pelupusan ihsan syarikat-syarikat subsidiari (104.0) (104.0) syarikat-syarikat bersekutu (173.3) (173.3) Rizab Perubahan Pertukaran (74.0) (74.0) Kerugian bersih tidak diiktiraf dalam penyata pendapatan (74.0) (277.3) (351.3) Keuntungan untuk tahun ini dilaporkan sebelum ini pindaan tahun lepas yang dinyatakan semula Dividen bagi tahun berakhir (305.0) (305.0) Saham yang diterbitkan opsyen saham yang dilaksanakan Pada 31 Disember , , ,378.3 (56.6) 8, ,443.3 Pada 1 Januari 2000 dilaporkan sebelum ini 3, , ,378.3 (995.3) 9, ,621.8 pindaan tahun lepas (1,117.2) (178.5) yang dinyatakan semula 3, , ,378.3 (56.6) 8, ,443.3 Pelupusan ihsan syarikat-syarikat bersekutu (3.4) (3.4) Rizab Perubahan Pertukaran (117.6) (117.6) Kerugian bersih tidak diiktiraf dalam penyata pendapatan (117.6) (3.4) (121.0) Keuntungan untuk tahun ini Dividen bagi tahun berakhir (peruntukan yang terkurang dalam tahun sebelumnya) 25 (2.9) (2.9) (223.2) (223.2) (226.1) (226.1) Saham yang diterbitkan opsyen saham yang dilaksanakan Pada 31 Disember , , ,940.3 (174.2) 8, ,422.5 * Saham yang diterbit dan dibayar penuh termasuk Hak Istimewa Saham Keutamaan Boleh Tebus (Saham Istimewa) bernilai RM1. Rujuk catatan 8 kepada penyata kewangan untuk keterangan berkenaan syarat-syarat dan hak-hak bagi Saham Istimewa. Penyata Perubahan dalam Ekuiti bagi tahun berakhir 31 Disember 2000 Amaun adalah di dalam Diterbit dan dibayar penuh Boleh juta kecuali jika dinyatakan bernilai RM1 setiap satu Tidak boleh diagihkan diagihkan sebaliknya Saham Istimewa*/Saham Biasa Rizab Bilangan Premium Perubahan Keuntungan Catatan saham Nilai saham Pertukaran Tersimpan Jumlah RM RM RM RM RM Pada 1 Januari 1999 dilaporkan sebelum ini 2, , ,107.2 (1,071.5) 10, ,976.0 pindaan tahun lepas 33 1,071.5 (1,071.5) yang dinyatakan semula 2, , , , ,976.0 Keuntungan untuk tahun ini dilaporkan sebelum ini 1, ,336.4 pindaan tahun lepas yang dinyatakan semula 1, ,469.2 Dividen bagi tahun berakhir (305.0) (305.0) Saham yang diterbitkan opsyen saham yang dilaksanakan Pada 31 Disember , , , , ,440.5 Pada 1 Januari 2000 dilaporkan sebelum ini 3, , ,378.3 (938.7) 11, ,440.5 pindaan tahun lepas (938.7) yang dinyatakan semula 3, , , , ,440.5 Keuntungan untuk tahun ini Dividen bagi tahun berakhir (peruntukan yang terkurang dalam tahun sebelumnya) 25 (2.9) (2.9) (223.2) (223.2) (226.1) (226.1) Saham yang diterbitkan opsyen saham yang dilaksanakan Pada 31 Disember , , , , ,963.5 * Saham yang diterbit dan dibayar penuh termasuk Hak Istimewa Saham Keutamaan Boleh Tebus (Saham Istimewa) bernilai RM1. Rujuk catatan 8 kepada penyata kewangan untuk keterangan berkenaan syarat-syarat dan hak-hak bagi Saham Istimewa. Penyata Perubahan dalam Ekuiti yang Disatukan di atas hendaklah dibaca bersama-sama dengan Polisi-polisi Perakaunan yang Penting di muka surat 131 hingga 133 dan Catatan-catatan kepada Penyata Kewangan di muka surat 139 hingga 166. Laporan Juruaudit Muka surat 168. Penyata Perubahan dalam Ekuiti di atas hendaklah dibaca bersama-sama dengan Polisi-polisi Perakaunan yang Penting di muka surat 131 hingga 133 dan Catatan-catatan kepada Penyata Kewangan di muka surat 139 hingga 166. Laporan Juruaudit Muka surat

70 Penyata Aliran Tunai bagi tahun berakhir 31 Disember 2000 Amaun adalah di dalam juta Kumpulan Syarikat kecuali jika dinyatakan sebaliknya Catatan RM RM RM RM ALIRAN TUNAI DARIPADA AKTIVITI OPERASI 26 2, , , ,940.9 ALIRAN TUNAI YANG DIGUNAKAN DALAM AKTIVITI PELABURAN 27 (2,511.7) (2,768.9) (2,947.2) (3,278.0) ALIRAN TUNAI DARIPADA AKTIVITI PEMBIAYAAN , PERTAMBAHAN BERSIH DALAM TUNAI DAN BERSAMAAN TUNAI 1, , KESAN DARI PERUBAHAN KADAR PERTUKARAN (6.1) (36.3) TUNAI DAN BERSAMAAN TUNAI PADA AWAL TAHUN 1, TUNAI DAN BERSAMAAN TUNAI PADA AKHIR TAHUN 23 2, , , Catatan-catatan kepada Penyata Kewangan bagi tahun berakhir 31 Disember 2000 Amaun adalah di dalam juta kecuali jika dinyatakan sebaliknya 1. KEGIATAN UTAMA Kegiatan utama Syarikat dalam tahun ini ialah membangun, menyelenggara dan menyediakan kemudahan telekomunikasi dan perkhidmatan yang berkaitan di bawah lesen yang dikeluarkan oleh Kementerian Tenaga, Komunikasi dan Multimedia. Kegiatan utama syarikat-syarikat subsidiari adalah seperti yang dinyatakan dalam catatan 16 kepada penyata kewangan. Tiada perubahan ketara dalam kegiatan-kegiatan ini di sepanjang tahun. 2. PENDAPATAN OPERASI Kumpulan Syarikat RM RM RM RM Panggilan Perniagaan 2, , , ,487.0 Kediaman 1, , , ,771.7 Selular Jumlah Kecil 5, , , ,437.8 Sewa Perniagaan Kediaman Selular Jumlah Kecil 1, , , ,225.1 Lain-lain Perniagaan Kediaman Selular Jumlah Kecil Jumlah Perniagaan 3, , , ,027.4 Kediaman 2, , , ,585.0 Selular Jumlah Telefon 7, , , ,795.9 Perkhidmatan Data , Internet dan Multimedia Lain-lain perkhidmatan berkaitan telekomunikasi Perkhidmatan berkaitan bukan telekomunikasi Jumlah Bukan Telefon 1, , , ,253.7 JUMLAH PENDAPATAN OPERASI 8, , , ,049.6 Penyata Aliran Tunai di atas hendaklah dibaca bersama-sama dengan Polisi-polisi Perakaunan yang Penting di muka surat 131 hingga 133 dan Catatan-catatan kepada Penyata Kewangan di muka surat 139 hingga 166. Laporan Juruaudit Muka surat 168. Perkhidmatan berkaitan bukan telekomunikasi adalah terutamanya daripada syarikat-syarikat subsidiari yang mana perniagaan utamanya adalah perundingan, kerja-kerja menyelenggara, pengurusan hartanah, pendidikan, percetakan dan penerbitan buku panduan telefon dan lain-lain seperti yang dinyatakan dalam catatan 16 kepada penyata kewangan

71 3. KOS OPERASI Kumpulan Syarikat RM RM RM RM 4. LAIN-LAIN PENDAPATAN OPERASI Kumpulan Syarikat RM RM RM RM Susutnilai 2, , , ,177.7 Tenaga pekerja 1, Pembayaran domestik dan antarabangsa Bekalan dan inventori Faedah persaraan (Keuntungan)/kerugian bersih ke atas pertukaran asing Dikenalpasti (12.9) 8.4 (13.0) 8.4 (Keuntungan)/kerugian bersih ke atas pertukaran asing Tidak dikenalpasti (45.0) 93.2 (53.7) 93.2 Hutang lapuk dan hutang ragu Penghutang-penghutang perniagaan daripada syarikat-syarikat subsidiari dihapuskan Penyelenggaraan Komisen dan caj Utiliti Sewa tanah dan bangunan Lain-lain perbelanjaan sewa Sewa pajak peralatan Pengarah-pengarah Syarikat yuran ganjaran-ganjaran lain Pengarah-pengarah terdahulu Syarikat yuran ganjaran-ganjaran lain ex-gratia Lain-lain pengarah ganjaran-ganjaran lain Yuran audit tahun semasa berkenaan tahun lepas Peruntukan untuk rosotnilai dalam nilai pelaburan yang disebutharga diselaraskan semula (15.9) (15.9) Peruntukan untuk rosotnilai dalam nilai syarikat bersekutu diselaraskan semula (9.0) Rosotnilai dalam nilai pelaburan dalam syarikat-syarikat subsidiari Aset dan peralatan dihapuskan Peruntukan untuk rosotnilai dalam nilai pelaburan bagi Pertubuhan Satelit Telekomunikasi Antarabangsa Peruntukan untuk pinjaman/pendahuluan kepada syarikat-syarikat subsidiari Peruntukan untuk kerugian aset dan peralatan Lain-lain JUMLAH KOS OPERASI 7, , , ,320.7 Pendapatan sewa dari bangunan Keuntungan di atas penjualan pelaburan jangka pendek Penjualan barangan usang Keuntungan di atas penjualan aset dan peralatan Pendapatan daripada pelaburan dalam Pertubuhan Satelit Telekomunikasi Antarabangsa Pendapatan sewa dari kenderaan Pendapatan dividen dari subsidiari Pendapatan dividen dari saham disebutharga Pendapatan dividen dari saham tidak disebutharga Faedah dari subsidiari Keuntungan daripada penjualan syarikat bersekutu Lain-lain JUMLAH LAIN-LAIN PENDAPATAN OPERASI KOS PEMBIAYAAN BERSIH Asing Domestik Jumlah Asing Domestik Jumlah RM RM RM RM RM RM Kos pembiayaan bagi: Pinjaman Bon-bon Boleh Tukar Lain-lain Jumlah kos pembiayaan Pendapatan faedah (90.5) (90.5) (3.1) (58.5) (61.6) KOS PEMBIAYAAN BERSIH SYARIKAT Kos pembiayaan syarikat subsidiari 8.3 (25.1) (16.8) Pendapatan faedah syarikat subsidiari (7.2) (6.0) (13.2) (2.4) (5.0) (7.4) JUMLAH KOS PEMBIAYAAN BERSIH KUMPULAN (a) (b) Anggaran nilai wang untuk faedah kepada Pengarah-pengarah berjumlah RM38,193 (1999: RM68,400) untuk Kumpulan dan Syarikat. Anggaran nilai wang untuk faedah kepada Pengarah terdahulu berjumlah RM7,000 (1999: RM18,433) untuk Kumpulan dan Syarikat. Yuran profesional dibayar pada tahun 1999 kepada syarikat yang mana Pengarah terdahulu adalah seorang rakan kongsi berjumlah RM78,375. Tiada yuran profesional dibayar pada tahun semasa

72 6. CUKAI Kumpulan Syarikat RM RM RM RM Cukai yang dikenakan untuk Kumpulan dan Syarikat termasuk: (i) Malaysia: Cukai tahun semasa Berkenaan tahun lepas 0.9 (4.5) Cukai tertunda (ii) (1.0) Luar negara: Cukai tahun semasa Syarikat-syarikat bersekutu cukai tahun semasa berkenaan tahun lepas PEROLEHAN SESAHAM (SAMBUNGAN) Kumpulan Keuntungan bersih yang boleh diagihkan kepada pemegang saham (RM juta) Purata wajaran bilangan saham biasa yang diterbitkan (juta) 3, ,013.6 Pelarasan bagi Skim Opsyen Saham Pekerja (juta) Purata wajaran bilangan saham biasa bagi perolehan sesaham yang dicairkan (juta) 3, ,022.8 Perolehan sesaham yang dicairkan (sen) Keuntungan bersih yang boleh diagihkan kepada pemegang saham telah dinyatakan semula bagi mengambilkira pelarasan tahun sebelumnya seperti yang dinyatakan dalam catatan 33 kepada penyata kewangan JUMLAH CUKAI MODAL SAHAM Syarikat RM RM Kadar cukai yang sebenar bagi Syarikat adalah lebih tinggi daripada kadar berkanun terutamanya disebabkan oleh perbelanjaan yang dikecualikan dari cukai. Kadar cukai yang sebenar bagi Kumpulan adalah lebih tinggi daripada kadar berkanun terutamanya disebabkan oleh kerugian syarikat-syarikat subsidiari tertentu, di mana bagi tujuan cukai tidak boleh ditolak daripada keuntungan yang boleh dicukai syarikat-syarikat lain dalam Kumpulan. 7. PEROLEHAN SESAHAM (a) Perolehan asas sesaham Perolehan asas sesaham bagi Kumpulan adalah dikira dengan membahagikan keuntungan bersih yang boleh diagihkan kepada pemegang saham dengan purata wajaran bilangan saham biasa yang diterbitkan di sepanjang tahun. Kumpulan Keuntungan bersih yang boleh diagihkan kepada pemegang saham (RM juta) Purata wajaran bilangan saham biasa yang diterbitkan (juta) 3, ,013.6 Perolehan asas sesaham (sen) Dibenarkan: Saham biasa bernilai RM1 sesaham 5, ,000.0 Saham istimewa bernilai RM1 * * Diterbit dan dibayar penuh: Saham biasa bernilai RM1 sesaham 3, ,028.2 Saham istimewa bernilai RM1 * * JUMLAH MODAL SAHAM DITERBIT DAN BERBAYAR PENUH 3, ,028.2 *RM1 (a) Hak Istimewa Saham Keutamaan Boleh Tebus (Saham Istimewa) akan membolehkan Kerajaan melalui Menteri Kewangan memastikan keputusan penting tertentu yang melibatkan operasi Syarikat adalah selaras dengan dasar-dasar Kerajaan. Pemegang Saham Istimewa, yang mana hanya Kerajaan atau wakil atau orang perseorangan yang bertindak bagi pihaknya, berhak menerima notis mesyuarat-mesyuarat tetapi tidak membawa sebarang hak untuk mengundi pada mesyuarat-mesyuarat Syarikat. Walau bagaimanapun, Pemegang Saham Istimewa berhak menghadiri dan bercakap di mesyuarat tersebut. Perkara-perkara tertentu, khususnya, perubahan Tataurusan Syarikat yang berkaitan dengan hak Pemegang Saham Istimewa, pembubaran Syarikat, sebarang perolehan dan pelupusan aset yang besar, penyatuan, penggabungan dan pengambilalihan, memerlukan persetujuan Pemegang Saham Istimewa terlebih dahulu. (b) Perolehan sesaham yang dicairkan Bagi perolehan sesaham yang dicairkan, purata wajaran bilangan saham biasa yang diterbitkan adalah diubahsuai untuk mengandaikan penukaran bagi kesemua saham biasa yang berpotensi untuk dicairkan. Bagi tujuan ini, Bon Euro Boleh Tukar matang 2004 tidak diambilkira memandangkan ianya bukan saham biasa yang berpotensi untuk dicairkan. Bagi Skim Opsyen Saham Pekerja (Skim Opsyen), pengiraan dilakukan untuk menentukan bilangan saham yang boleh diperolehi di harga pasaran (ditentukan sebagai purata harga saham tahunan bagi saham Syarikat) berdasarkan nilai mata wang bagi hak untuk melanggan saham opsyen tertunggak. Pengiraan ini menentukan saham yang tidak dilaksanakan untuk ditambahkan kepada saham biasa yang tertunggak bagi tujuan pengiraan pencairan. Tiada pelarasan dibuat kepada keuntungan bersih yang boleh diagihkan kepada pemegang saham bagi pengiraan opsyen saham. (b) Pemegang Saham Istimewa mempunyai hak untuk meminta Syarikat menebus Saham Istimewa pada harga par pada bila-bila masa. Dalam pengagihan modal semasa pembubaran Syarikat, Pemegang Saham Istimewa berhak mendapat pembayaran balik modal berbayar ke atas Saham Istimewa mendahului pembayaran balik modal kepada ahli-ahli lain. Saham Istimewa tidak mempunyai hak untuk mengambil bahagian dalam modal atau keuntungan Syarikat. Di dalam tahun ini, modal saham Syarikat yang diterbitkan dan berbayar penuh telah meningkat dengan penerbitan 59,145,500 saham biasa RM1 setiap satu pada harga tawaran RM10.50 sesaham untuk tunai di bawah Skim Opsyen. Saham-saham ini bertaraf pari passu dalam semua aspek berhubung dengan kesemua saham biasa Syarikat yang sedia ada

73 8. MODAL SAHAM (SAMBUNGAN) (c) Skim Opsyen Skim Opsyen Saham Pekerja (Skim Opsyen) telah diluluskan oleh pemegang-pemegang saham di Mesyuarat Agung Luarbiasa yang diadakan pada 28 Mac Di sepanjang tahun ini, tiada opsyen baru diberikan mengikut Skim Opsyen. 9. RIZAB Pergerakan di sepanjang tahun di dalam bilangan opsyen ke atas saham Syarikat adalah seperti berikut: Syarikat Juta Juta Pada 1 Januari Dilaksanakan (59.1) (26.9) Selang waktu (3.2) Pada 31 Disember Pada 31 Disember 2000, opsyen-opsyen untuk melanggan 128,600,500 saham biasa pada RM1 sesaham pada harga opsyen RM10.50 sesaham masih belum dilaksanakan. Skim Opsyen akan terus berkuatkuasa sehingga 21 April Opsyen-opsyen yang diberikan tidak memberikan hak untuk menyertai apa-apa skim opsyen saham syarikat lain. Kumpulan Syarikat RM RM RM RM Keuntungan Tersimpan 8, , , ,034.0 Rizab Perubahan Pertukaran yang timbul daripada pertukaran syarikat-syarikat subsidiari/bersekutu asing (174.2) (56.6) JUMLAH RIZAB 8, , , ,034.0 Tertakluk kepada persetujuan dengan Lembaga Hasil Dalam Negeri, Syarikat mempunyai kredit cukai yang mencukupi di bawah Seksyen 108 Akta Cukai Pendapatan, 1967 dan pendapatan dikecualikan cukai di bawah Seksyen 8 Akta Cukai Pendapatan (Pindaan) 1999 pada 31 Disember 2000 bagi pembayaran dividen bersih sebanyak lebih kurang RM7,411.6 juta (1999: RM6,420.8 juta) daripada jumlah rizab yang boleh diagihkan sebanyak RM10,935.9 juta (1999: RM11,034.0 juta) tanpa melibatkan cukai tambahan. 10. BON-BON BOLEH TUKAR (a) Bon-bon Boleh Tukar merupakan USD359.9 juta (1999: USD359.9 juta) Bon Euro Boleh Tukar matang (b) Ciri-ciri utama Bon-bon Euro adalah seperti berikut: (i) Kecuali ditebus atau dibeli dan dibatalkan sebelumnya, Bon-bon tersebut boleh ditukar pada atau selepas 3 November 1994 sehingga dan termasuk 26 September 2004 kepada saham biasa berbayar penuh Syarikat sebanyak RM1 sesaham pada harga tukaran permulaan sebanyak RM15.60 sesaham biasa dan dengan kadar pertukaran tetap pada RM bersamaan USD1. (ii) Kecuali ditebus, dibeli dan dibatalkan ataupun ditukar sebelumnya, setiap Bon akan ditebus pada 3 Oktober 2004 pada amaun pokok, termasuk faedah terakru. Bon-bon tersebut juga boleh ditebus sepenuhnya ataupun sebahagiannya oleh Syarikat pada bila-bila masa pada atau selepas 21 Oktober 1999 pada amaun pokok, termasuk faedah terakru. 10. BON-BON BOLEH TUKAR (SAMBUNGAN) (c) 11. PINJAMAN (iii) Bon-bon tersebut mempunyai kadar faedah sebanyak 4% setahun dibayar secara tunggakan setiap setengah tahun melalui ansuran yang sama pada 31 Mac dan 30 September setiap tahun sepanjang tempoh pegangan dan pada tarikh matang. Setiap Bon yang telah ditukar tidak lagi menikmati faedah dari tarikh pembayaran faedah yang terakhir berkuatkuasa serta merta selepas tarikh tukarmilik. (iv) Bon-bon tersebut merupakan tanggungan tidak bercagar Syarikat, tertakluk kepada cagaran negatif. Tiada bon-bon yang selebihnya telah ditebus, dibeli atau dibatalkan dalam tahun semasa. KUMPULAN Purata Purata Wajaran Jangka Jangka Wajaran Jangka Jangka Kadar Panjang Pendek Jumlah Kadar Panjang Pendek Jumlah Pembiayaan RM RM RM Pembiayaan RM RM RM DOMESTIK Bercagar Pinjaman daripada institusi kewangan (catatan a) 5.95% Pinjaman daripada Cagamas (catatan b) 6.69% % Pinjaman di bawah kaedah Perbankan Islam (catatan a) 11.66% % % % Tidak bercagar Pinjaman daripada institusi kewangan 4.29% , % ,286.1 Pinjaman di bawah kaedah Perbankan Islam 4.50% % Lain-lain pinjaman 7.87% % % 1, , % 1, ,149.8 Jumlah Domestik 6.04% 1, , % 2, ,

74 11. PINJAMAN (SAMBUNGAN) Purata Purata Wajaran Jangka Jangka Wajaran Jangka Jangka Kadar Panjang Pendek Jumlah Kadar Panjang Pendek Jumlah Pembiayaan RM RM RM Pembiayaan RM RM RM ASING Bercagar Pinjaman daripada institusi kewangan (catatan a) 6.57% % Lain-lain pinjaman (catatan a) 4.20% % % % Tidak bercagar Nota dan Debentur (catatan c) 7.45% 3, , % 1, ,903.3 Pinjaman daripada institusi kewangan 8.29% 1, , % 1, ,945.7 Pinjaman di bawah kaedah Perbankan Islam 8.60% % Lain-lain pinjaman 2.76% % % 4, , % 4, ,104.4 Jumlah Asing 7.70% 4, , % 4, ,166.6 JUMLAH PINJAMAN 7.15% 6, , % 6, , Domestik Asing Jumlah Domestik Asing Jumlah RM RM RM RM RM RM Pinjaman-pinjaman jangka panjang bagi Kumpulan akan dibayar balik seperti berikut: Selepas satu tahun dan sehingga lima tahun , , , , ,383.6 Selepas lima tahun dan sehingga sepuluh tahun , , Selepas sepuluh tahun dan sehingga lima belas tahun Selepas lima belas tahun (catatan d) , , , , , , , , PINJAMAN (SAMBUNGAN) Purata Purata Wajaran Jangka Jangka Wajaran Jangka Jangka Kadar Panjang Pendek Jumlah Kadar Panjang Pendek Jumlah Pembiayaan RM RM RM Pembiayaan RM RM RM SYARIKAT DOMESTIK Bercagar Pinjaman daripada Cagamas (catatan b) 6.69% % % % Tidak bercagar Pinjaman daripada institusi kewangan 7.30% 1, , % Lain-lain pinjaman 7.87% % % 1, , % 1, ,844.8 Jumlah Domestik 7.45% 1, , % 2, ,134.4 ASING Tidak bercagar Nota dan Debentur (catatan c) 7.45% 3, , % 1, ,903.3 Pinjaman daripada institusi kewangan 8.48% 1, , % 1, ,863.8 Pinjaman di bawah kaedah Perbankan Islam 8.59% % Lain-lain pinjaman 2.76% % Jumlah Asing 7.77% 4, , % 4, ,022.4 JUMLAH PINJAMAN 7.67% 6, , % 6, , Domestik Asing Jumlah Domestik Asing Jumlah RM RM RM RM RM RM Pinjaman-pinjaman jangka panjang bagi Syarikat akan dibayar balik seperti berikut: Selepas satu tahun dan sehingga lima tahun , , , ,876.5 Selepas lima tahun dan sehingga sepuluh tahun , , Selepas sepuluh tahun dan sehingga lima belas tahun Selepas lima belas tahun (catatan d) 1, , , , , , , , ,054.4 (a) (b) Dicagar dengan cara kenaan tetap dan terapung ke atas hartanah dan harta-harta lain syarikat-syarikat subsidiari tertentu (catatan 15 kepada penyata kewangan). Ini merupakan pinjaman daripada Cagamas yang dicagar dengan cara penyerahan hakmilik harta berkaitan dengan pinjaman perumahan kakitangan

75 11. PINJAMAN (SAMBUNGAN) (c) Terdiri daripada USD200.0 juta 7.125% Nota matang 2005, USD300.0 juta 7.875% Debentur matang 2025 dan USD100.0 juta Nota Jaminan Kadar Terapung matang 2006 dengan faedah di antara 8.21% hingga 9.02% (1999: 7.22% hingga 8.58%) di sepanjang tahun. Di sepanjang tahun, terdapat terbitan baru sebanyak USD300.0 juta 8.0% Nota Jaminan matang (d) (e) (f) (g) Kumpulan dan Syarikat mempunyai pilihan untuk membayar balik jumlah pinjaman domestik yang tertunggak masingmasing sebanyak RM523.8 juta (1999: RM523.8 juta) dan RM1,000.0 juta (1999: RM989.2 juta) pada tahun Tukar Ganti Jangka Panjang Tanggungan USD300.0 juta 7.875% Debentur Matang 2025 Pada tahun 1998, Syarikat menandatangani perjanjian tukar ganti jangka panjang, yang akan matang pada 1 Ogos Instrumen Lindungnilai Syarikat membuat bayaran sebanyak USD5.0 juta dan dikehendaki membayar jumlah yang ditetapkan sebanyak JPY209.9 juta dua kali setahun pada 1 Februari dan 1 Ogos, sehingga dan termasuk pada 1 Ogos Sebelum 1 Februari 2004, pihak-pihak yang menyertai urusan tukar ganti berkenaan tidak semestinya bersetuju terhadap sebarang permintaan penamatan urusniaga oleh Syarikat. Bermula dari 1 Februari 2004, Syarikat mempunyai hak untuk menamatkan urusniaga tersebut pada kadar yang dipersetujui bersama pihak-pihak yang menyertai urusan tukar ganti berkenaan. Walau bagaimanapun, Syarikat berhasrat untuk meneruskan kontrak sehingga tempoh matangnya. Pada 1 Ogos 2025, Syarikat akan menerima RM750.0 juta daripada pihak-pihak yang menyertai urusan tukar ganti berkenaan. Jumlah ini akan ditukar ganti untuk USD300.0 juta pada kadar pertukaran asing yang telah ditentukan iaitu RM2.5 bersamaan USD1.0, di mana ia akan digunakan untuk membayar balik USD300.0 juta 7.875% Debentur tidak bercagar boleh ditebus. Urusniaga ini adalah untuk membina suatu sinking fund secara berkesan dengan nilai yang pasti sebanyak USD300.0 juta pada 1 Ogos 2025 untuk pembayaran balik Debentur tersebut. Tukar Ganti Kadar Faedah (IRS) Tanggungan USD350.0 juta Pinjaman Bersindiket Berpenggal tidak bercagar Pada tahun 1998, Syarikat menandatangani perjanjian pinjaman bersindiket berpenggal tidak bercagar selama 5 tahun bernilai USD350.0 juta, dengan kadar faedah terapung dan tempoh matang pada 11 Mei Di sepanjang tahun berakhir 31 Disember 2000, kemudahan ini telah dibiayai semula dalam dua peringkat yang mengandungi USD200.0 juta matang 30 Jun 2003 dan USD150.0 juta matang pada 29 Jun Instrumen Lindungnilai Pada tahun 1998, Syarikat menandatangani perjanjian IRS dengan prinsipal notional sebanyak USD400.0 juta yang melayakkannya untuk menerima kadar faedah terapung dan mewajibkannya untuk membayar faedah pada kadar yang ditetapkan sebanyak 6.75% setahun. Syarikat menamatkan USD200.0 juta prinsipal notional tukar ganti tanpa kos dengan memasukkan kadar faedah maksimum 7.25% setahun pada kadar terapung dari baki USD200.0 juta jumlah notional IRS. Dengan kadar faedah maksimum ini, kadar faedah terapung yang diterima dari pihak-pihak yang menyertai urusan ini telah dihadkan kepada kadar maksimum 7.25% setahun. Urusniaga ini bertujuan untuk menetapkan kadar faedah berbayar pada USD200.0 juta bagi pinjaman USD tersebut, kepada 6.75% setahun dengan syarat kadar faedah adalah di bawah 7.25% setahun. Jika kadar faedah pasaran melebihi paras tersebut, kadar faedah berbayar bertukar kepada kadar terapung. Tukar ganti matang pada 14 Januari Tukar Ganti Kadar Faedah Mata Wang-Bersilang (CCIRS) Tanggungan USD200.0 juta 7.125% Nota Matang 2005 Pada tahun 1995, Syarikat menerbitkan Nota 7.125% setahun matang 2005 bernilai USD200.0 juta. Baki Nota ini dalam RM pada 31 Disember 2000 mengikut polisi perakaunan Syarikat adalah RM771.6 juta (1999: RM789.6 juta). Nota boleh ditebus sepenuhnya pada 1 Ogos Instrumen Lindungnilai Pada tahun 1999, Syarikat menandatangani CCIRS berdasarkan kepada USD50.0 juta di atas, bagi tempoh dari 5 Mac 1999 hingga 1 Ogos Urusniaga ini bertujuan untuk menukarkan Nota berkadar tetap USD50.0 juta kepada JPY berkadar tetap sebanyak 1.25% setahun dengan premium boleh tebus. Premium boleh tebus JPY ini bergantung kepada kadar pertukaran USD/JPY pada tarikh matang. Walau bagaimanapun, jumlah akhir boleh tebus adalah di antara jumlah minimum JPY6,080.0 juta tambah pembayaran balik kupon sebanyak jumlah maksimum JPY1,520.0 juta. Syarikat memperolehi jumlah pembayaran balik kupon maksimum berdasarkan kadar pulangan yang stabil ke atas tempoh hayat instrumen dengan andaian jumlah boleh tebus yang terakhir adalah jumlah bayaran yang maksimum. Walau bagaimanapun, jika jumlah boleh tebus yang terakhir kurang daripada jumlah tersebut, jumlah terlebih akru akan diselaras semula. 12. DEPOSIT PELANGGAN Kumpulan Syarikat RM RM RM RM Telefon Perkhidmatan Data Lain-lain JUMLAH DEPOSIT PELANGGAN Deposit pelanggan telefon tertakluk pada kadar rebet 5% setahun mengikut Perundangan Telefon, CUKAI TERTUNDA Kumpulan Syarikat RM RM RM RM Pada 1 Januari Pindah daripada Penyata Pendapatan Pada 31 Disember Kesan cukai ke atas perbezaan masa yang dijangka akan berterusan di masa-masa hadapan dan tidak diperuntukkan pada 31 Disember adalah: Kumpulan Syarikat RM RM RM RM Di antara susutnilai dan elaun modal 1, , , ,240.9 Lain-lain perbezaan masa (catatan a) (531.8) (319.4) (72.9) (59.4) JUMLAH KESAN CUKAI YANG TIDAK DIPERUNTUKKAN , ,181.5 (a) Termasuk dalam lain-lain perbezaan masa adalah kerugian percukaian yang tidak diserapkan daripada syarikat-syarikat subsidiari sebanyak RM334.7 juta (1999: RM226.9 juta). 14. FAEDAH PERSARAAN Kumpulan Syarikat RM RM RM RM Pada 1 Januari Dicajkan kepada Penyata Pendapatan Digunakan di sepanjang tahun (46.3) (39.1) (45.6) (39.1) Pada 31 Disember Skim faedah persaraan telah ditamatkan berkuatkuasa daripada 31 Disember Kesemua anggaran tanggungan faedah persaraan yang melebihi nilai aset yang dipegang di dalam tabung amanah faedah persaraan pada tarikh itu telah diperuntukkan

76 15. ASET DAN PERALATAN KUMPULAN Kerja Modal Dalam Sistem Kemajuan, Jumlah Rangkaian Harta sokongan Tanah pada kos Aset dan telekomunikasi bergerak komputer (catatan a) Bangunan (catatan b) Peralatan RM RM RM RM RM RM RM Kos Baki pada , , , , ,436.0 Tambahan 1, (185.4)* 2,456.6 Pelupusan (237.2) (46.2) (16.3) (0.5) (300.2) Perbezaan pertukaran mata wang (87.1) (9.4) (0.4) (1.8) (9.8) (108.5) Baki pada , , , , , ,483.9 Susutnilai Terkumpul Baki pada , , ,291.2 Susutnilai 1, ,480.9 Pelupusan (216.9) (24.1) (14.8) (0.5) (256.3) Kerugian pelupusan Perbezaan pertukaran mata wang (30.5) (7.6) (0.3) (3.5) (41.9) Baki pada , , ,777.9 Nilai Buku Bersih Baki pada , , , ,144.8 Tambahan 1, (185.4)* 2,456.6 Susutnilai (1,981.4) (104.2) (301.7) (0.6) (93.0) (2,480.9) Pelupusan (20.3) (22.1) (1.5) (43.9) Kerugian pelupusan (304.0) (304.0) Perbezaan pertukaran mata wang (56.6) (1.8) (0.1) (1.8) (6.3) (66.6) Baki pada , , , ,706.0 * Nilai bersih setelah pemindahan ke aset dan peralatan Nilai buku bersih aset dan peralatan syarikat-syarikat subsidiari tertentu yang dicagarkan untuk pinjaman (catatan 11 kepada penyata kewangan): RM Rangkaian telekomunikasi Harta bergerak 5.4 Sistem sokongan komputer 1.1 Tanah 0.9 Bangunan ASET DAN PERALATAN (SAMBUNGAN) KUMPULAN Kerja Modal Dalam Sistem Kemajuan, Jumlah Rangkaian Harta sokongan Tanah pada kos Aset dan telekomunikasi bergerak komputer (catatan a) Bangunan (catatan b) Peralatan RM RM RM RM RM RM RM Kos Baki pada , , , , ,776.4 Tambahan 1, * 2,795.4 Pelupusan (101.7) (7.1) (0.7) (1.2) (1.4) (112.1) Perbezaan pertukaran mata wang (18.0) (2.3) (0.1) (0.5) (2.8) (23.7) Baki pada , , , , ,436.0 Susutnilai Terkumpul Baki pada , ,904.5 Susutnilai 1, ,469.2 Pelupusan (71.7) (5.8) (0.4) (0.1) (78.0) Perbezaan pertukaran mata wang (4.3) (0.2) (4.5) Baki pada , , ,291.2 Nilai Buku Bersih Baki pada , , , ,871.9 Tambahan 1, * 2,795.4 Susutnilai (1,973.7) (102.7) (288.8) (0.6) (103.4) (2,469.2) Pelupusan (30.0) (1.3) (0.3) (1.1) (1.4) (34.1) Perbezaan pertukaran mata wang (13.7) (2.1) (0.1) (0.5) (2.8) (19.2) Baki pada , , , ,144.8 * Nilai bersih setelah pemindahan ke aset dan peralatan Nilai buku bersih aset dan peralatan syarikat-syarikat subsidiari tertentu yang dicagarkan untuk pinjaman (catatan 11 kepada penyata kewangan): RM Rangkaian telekomunikasi Harta bergerak 6.1 Sistem sokongan komputer 0.6 Tanah 0.5 Bangunan

77 15. ASET DAN PERALATAN (SAMBUNGAN) SYARIKAT Kerja Modal Dalam Sistem Kemajuan, Jumlah Rangkaian Harta sokongan Tanah pada kos Aset dan telekomunikasi bergerak komputer (catatan a) Bangunan (catatan b) Peralatan RM RM RM RM RM RM RM Kos Baki pada , , , , ,041.6 Tambahan 1, (286.5)* 1,898.4 Pelupusan (213.3) (45.2) (16.2) (0.5) (275.2) Baki pada , , , , , ASET DAN PERALATAN (SAMBUNGAN) SYARIKAT Kerja Modal Dalam Sistem Kemajuan, Jumlah Rangkaian Harta sokongan Tanah pada kos Aset dan telekomunikasi bergerak komputer (catatan a) Bangunan (catatan b) Peralatan RM RM RM RM RM RM RM Nilai Buku Bersih Baki pada , , , ,374.8 Tambahan 1, ,147.7* 2,332.8 Susutnilai (1,762.0) (71.6) (252.0) (0.5) (91.6) (2,177.7) Pelupusan (0.3) (0.1) (0.1) (0.5) Baki pada , , , ,529.4 Susutnilai Terkumpul Baki pada , ,512.2 Susutnilai 1, ,155.4 Pelupusan (200.3) (23.6) (14.7) (0.5) (239.1) Baki pada , , ,428.5 * Nilai bersih setelah pemindahan ke aset dan peralatan (a) Butir-butir tanah (pada kos) adalah seperti berikut: Kumpulan Syarikat RM RM RM RM Nilai Buku Bersih Baki pada , , , ,529.4 Tambahan 1, (286.5)* 1,898.4 Susutnilai (1,753.5) (67.1) (255.1) (0.5) (79.2) (2,155.4) Pelupusan (13.0) (21.6) (1.5) (36.1) Baki pada , , , ,236.3 * Nilai bersih setelah pemindahan ke aset dan peralatan SYARIKAT Kerja Modal Dalam Sistem Kemajuan, Jumlah Rangkaian Harta sokongan Tanah pada kos Aset dan telekomunikasi bergerak komputer (catatan a) Bangunan (catatan b) Peralatan RM RM RM RM RM RM RM Kos Baki pada , , , , ,790.8 Tambahan 1, ,147.7* 2,332.8 Pelupusan (76.0) (5.9) (0.1) (82.0) Baki pada , , , , ,041.6 Susutnilai Terkumpul Baki pada , ,416.0 Susutnilai 1, ,177.7 Pelupusan (75.7) (5.8) (81.5) Baki pada , ,512.2 (b) Tanah milik bebas Tanah pajakan jangka panjang Tanah pajakan jangka pendek Lain-lain tanah Surat hakmilik bagi lain-lain tanah belum lagi didaftarkan atas nama Syarikat. Sementara menunggu keputusan dari pihak-pihak berkuasa yang berkenaan, tanah-tanah tersebut tidak diklasifikasi mengikut tempoh pegangan pajakan. Termasuk di dalam kerja modal dalam kemajuan ialah kos pembiayaan yang dipermodalkan sebanyak RM3.0 juta (1999: RM3.4 juta) bagi Kumpulan dan RM Nil (1999: RM0.6 juta) bagi Syarikat. 16. SYARIKAT-SYARIKAT SUBSIDIARI Syarikat RM RM Pelaburan-pelaburan, tidak disebutharga: Malaysia pada kos 1, ,837.7 pada nilai yang dikurangkan (catatan a) # Luar Negara pada kos , ,067.0 Jumlah yang perlu dibayar oleh syarikat-syarikat subsidiari (catatan b) 4, , , ,569.1 Peruntukan untuk pinjaman dan pendahuluan (584.2) KEPENTINGAN DALAM SYARIKAT-SYARIKAT SUBSIDIARI 5, ,569.1 (a) Pelaburan-pelaburan di dalam syarikat-syarikat subsidiari tertentu telah dikurangkan kepada RM1 setiap satu

78 16. SYARIKAT-SYARIKAT SUBSIDIARI (SAMBUNGAN) Syarikat-syarikat subsidiari adalah seperti berikut: % Pegangan Modal Nama Syarikat Saham Berbayar Kegiatan Utama Juta Juta Citifon Sdn Bhd RM65.0 RM65.0 Perkhidmatan rangkaian telefon berbayar dan yang berkaitan Intelsec Sdn Bhd* RM3.0 RM3.0 Perkhidmatan keselamatan pintar Mediatel (Malaysia) Sdn Bhd RM4.0 RM4.0 Pemegangan pelaburan Menara Kuala Lumpur Sdn Bhd RM91.0 RM91.0 Pengurusan dan operasi Menara Kuala Lumpur Mobikom Sdn Bhd RM260.0 RM260.0 Perkhidmatan telekomunikasi selular Parkside Properties Sdn Bhd* RM0.1 RM0.1 Pemegangan pelaburan Telekom Applied Business Sdn Bhd RM1.1 RM1.1 Pembangunan dan penjualan produk perisian Telekom Cellular Sdn Bhd RM695.0 RM695.0 Perkhidmatan telekomunikasi selular Telekom Enterprise Sdn Bhd RM0.6 RM0.6 Pemegangan pelaburan Telekom Infotech Sdn Bhd* RM0.5 RM0.5 Pemegangan pelaburan Telekom Malaysia-Africa Sdn Bhd RM0.1 RM0.1 Pemegangan pelaburan Telekom Malaysia International RM16.2 RM16.2 Pemegangan pelaburan Sdn Bhd Telekom Management Services RM# RM# Perkhidmatan perundingan dan Sdn Bhd kejuruteraan telekomunikasi Telekom Multi-Media Sdn Bhd RM1.6 RM1.5 Perkhidmatan telekomunikasi multimedia interaktif Telekom Payphone Sdn Bhd RM9.0 RM9.0 Pemegangan pelaburan dan perkhidmatan telefon awam Telekom Publications Sdn Bhd RM6.0 RM6.0 Percetakan dan penerbitan buku panduan telefon serta pengagihan maklumat Telekom Sales and Services Sdn Bhd RM7.0 RM7.0 Perdagangan alat telekomunikasi pengguna Telesafe Sdn Bhd* RM4.0 RM4.0 Perkhidmatan pencegahan kebakaran dan keselamatan industri The Network Connections Sdn Bhd RM1.5 RM1.5 Sistem Bersepadu Internet dan kemudahan rangkaian berkaitan dengan teknologi maklumat TM International (Cayman) Ltd* USD# USD# Pemegangan pelaburan TM Global Incorporated## USD# USD# Pemegangan pelaburan TM International Leasing USD# USD# Pemegangan pelaburan Incorporated## Universiti Telekom Sdn Bhd RM1.0 RM1.0 Pengurusan universiti swasta VADS Sdn Bhd RM15.0 RM15.0 Perkhidmatan penambahan nilai data dan telekomunikasi elektronik Meganet Communications Sdn Bhd RM11.0 RM11.0 Perkhidmatan telekomunikasi multimedia interaktif 16. SYARIKAT-SYARIKAT SUBSIDIARI (SAMBUNGAN) Syarikat-syarikat subsidiari adalah seperti berikut: % Pegangan Modal Nama Syarikat Saham Berbayar Kegiatan Utama Juta Juta TM International (Bangladesh) TK100.0 TK100.0 Perkhidmatan telekomunikasi Limited## selular Fiberail Sdn Bhd RM14.2 RM14.2 Pemajakan sistem telekomunikasi fiber optik Societe Des GFR GFR Perkhidmatan telekomunikasi dan Telecommunications De Guinee## 75, ,000.0 yang berkaitan Telekom Networks Malawi Limited** MKW65.0 MKW65.0 Perkhidmatan telekomunikasi Telekom Consultancy Sdn Bhd* RM# RM# Perkhidmatan perundingan dan kejuruteraan telekomunikasi Telekom Malaysia (UK) Limited* 100 STR# Kemudahan telekomunikasi antarabangsa TM (Hong Kong) Limited* 100 HKD# Kemudahan telekomunikasi antarabangsa TM (USA) Inc* 100 USD# Kemudahan telekomunikasi antarabangsa Syarikat subsidiari yang diperolehi melalui Telekom Publications Sdn Bhd Cybermall Sdn Bhd RM0.6 RM0.1 Perkhidmatan telekomunikasi, multimedia dan teknologi maklumat Syarikat subsidiari yang diperolehi melalui Universiti Telekom Sdn Bhd Unitele Multimedia Sdn Bhd RM# RM# Pengurusan dan peruntukan produk serta perkhidmatan pembelajaran jarakjauh Syarikat subsidiari yang diperolehi melalui VADS Sdn Bhd Electronic Commerce Services RM1.0 RM1.0 Perkhidmatan perdagangan Sdn Bhd elektronik Syarikat-syarikat subsidiari yang diperolehi melalui Telekom Malaysia International Sdn Bhd MTN Networks (Private) Limited## SLR1,638.9 SLR1,638.9 Perkhidmatan telekomunikasi selular TM International (L) Limited## USD# USD# Pemegangan pelaburan TM International Lanka (Private) SLR200.0 SLR200.0 Pemegangan pelaburan Limited## TMI Mauritius Limited## SA Rand# SA Rand# Pemegangan pelaburan G-Com Limited** CED22.9 CED22.9 Pemegangan pelaburan Cambodia Samart USD8.5 USD8.5 Perkhidmatan telekomunikasi Communication Co Ltd** selular

79 16. SYARIKAT-SYARIKAT SUBSIDIARI (SAMBUNGAN) % Pegangan Modal Nama Syarikat Saham Berbayar Kegiatan Utama Juta Juta Syarikat-syarikat subsidiari yang diperolehi melalui Telekom Multi-Media Sdn Bhd TM Orion Sdn Bhd* RM# RM# Perkhidmatan perdagangan elektronik dan yang berkaitan Telekom Smart School Sdn Bhd RM15.0 RM15.0 Pembangunan dan pengagihan perisian pendidikan dan peralatan Syarikat subsidiari yang diperolehi melalui Telekom Enterprise Sdn Bhd Mobitel Sdn Bhd* RM8.0 RM8.0 Perkhidmatan telekomunikasi selular Kesemua syarikat-syarikat subsidiari diperbadankan di Malaysia kecuali yang berikut: Nama Syarikat Cambodia Samart Communication Co Ltd** G-Com Limited** MTN Networks (Private) Limited## Societe Des Telecommunications De Guinee## Telekom Networks Malawi Limited** TM Global Incorporated## TM International (Bangladesh) Limited## TM International (Cayman) Ltd* TM International (L) Limited## TM International Lanka (Private) Limited## TM International Leasing Incorporated## TMI Mauritius Limited## Telekom Malaysia (UK) Limited* TM (Hong Kong) Limited* TM (USA) Inc* Tempat diperbadankan Kemboja Ghana Sri Lanka Republik Guinea Malawi Wilayah Persekutuan, Labuan Bangladesh British West Indies, USA Wilayah Persekutuan, Labuan Sri Lanka Wilayah Persekutuan, Labuan Mauritius United Kingdom Hong Kong Amerika Syarikat * Syarikat-syarikat subsidiari ini tidak aktif pada 31 Disember 2000 ## Diaudit oleh ahli firma PricewaterhouseCoopers ** Syarikat-syarikat subsidiari ini tidak diaudit oleh ahli firma PricewaterhouseCoopers # Jumlah-jumlah ini adalah kurang daripada 0.1 juta di dalam mata wang masing-masing USD STR HKD TK CED GFR MWK SLR SA Rand US Dollar Pound Sterling Hong Kong Dollar Bangladesh Taka Ghanaian Cedi Guinea Franc Malawi Kwacha Sri Lanka Rupee South Afrika Rand 17. SYARIKAT-SYARIKAT BERSEKUTU Kumpulan Syarikat RM RM RM RM Pelaburan, pada kos (disebutharga): Luar Negara Pelaburan-pelaburan, pada kos (tidak disebutharga): Malaysia Luar Negara 2, , , , Peruntukan untuk rosotnilai (2.4) (2.4) Pelupusan ihsan (1,027.1) (1,023.7) 1, , Bahagian Kumpulan dalam keuntungan tolak kerugian selepas pengambilalihan seperti yang dinyatakan semula (20.4) 90.3 Bahagian aset bersih syarikat-syarikat bersekutu 1, , Jumlah yang perlu dibayar oleh syarikat bersekutu (catatan a) JUMLAH KEPENTINGAN DALAM SYARIKAT-SYARIKAT BERSEKUTU 1, , Nilai pasaran pelaburan disebutharga/bahagian aset bersih syarikat bersekutu Syarikat-syarikat bersekutu adalah seperti berikut: % Pegangan Nama Syarikat Saham Kegiatan Utama GITN Sdn Bhd Infrastruktur rangkaian telekomunikasi bersepadu Itopia Inc Penyelidikan dan pembangunan produk telekomunikasi MYSPEED.COM Sdn Bhd 15 Perkhidmatan e-dagang Sistem Iridium Malaysia Sdn Bhd Perkhidmatan telekomunikasi tanpa talian Skytel Systems (Malaysia) Sdn Bhd 40 Perkhidmatan radio kelui dan mesej bersuara UMT Investment Limited 49 Pemegangan pelaburan Usha Martin Telekom Limited Perkhidmatan telekomunikasi selular Usha Martin Telematics Limited 49 Pemegangan pelaburan (b) Jumlah yang perlu dibayar oleh syarikat-syarikat subsidiari Jumlah yang perlu dibayar oleh syarikat-syarikat subsidiari adalah tidak bercagar dan menghasilkan faedah di antara 0% dan 8.0% (1999: 0% dan 9.7%) tanpa syarat-syarat pembayaran balik yang tetap. Walau bagaimanapun, Syarikat telah menyatakan bahawa ia tidak akan menuntut pembayaran balik dalam jumlah yang besar di dalam tempoh dua belas bulan akan datang. Syarikat-syarikat bersekutu yang diperolehi melalui Telekom Multi-Media Sdn Bhd Mahirnet Sdn Bhd Perkhidmatan pembelajaran jarak jauh Mutiara.Com Sdn Bhd Teknologi maklumat dan infrastruktur telekomunikasi

80 17. SYARIKAT-SYARIKAT BERSEKUTU (SAMBUNGAN.) % Pegangan Nama Syarikat Saham Kegiatan Utama Syarikat-syarikat bersekutu yang diperolehi melalui Telekom Malaysia International Sdn Bhd Digital Phone Company Limited Perkhidmatan telekomunikasi selular Cambodia National Communication Inc* Perkhidmatan radio selular panggilan jarak jauh (darat) Samart Corporation Public Company Limited Perkhidmatan telekomunikasi dan penyiaran Syarikat bersekutu yang diperolehi melalui Telekom Malaysia-Africa Sdn Bhd Thintana Communications Llc Pemegangan pelaburan Syarikat bersekutu yang diperolehi melalui G-Com Limited Ghana Telecommunications Company Limited Perkhidmatan telekomunikasi dan yang berkaitan Syarikat bersekutu yang diperolehi melalui Thintana Communications Llc Telkom SA Limited Perkhidmatan telekomunikasi dan yang berkaitan Kesemua syarikat-syarikat bersekutu diperbadankan di Malaysia kecuali yang berikut: Nama Syarikat Cambodia National Communication Inc* Digital Phone Company Limited Ghana Telecommunications Company Limited Itopia Inc Samart Corporation Public Company Limited Thintana Communications Llc Telkom SA Limited UMT Investment Limited Usha Martin Telekom Limited Usha Martin Telematics Limited Tempat diperbadankan Kemboja Thailand Ghana Amerika Syarikat Thailand Amerika Syarikat Afrika Selatan India India India Dalam tahun ini, Syarikat telah menjual kepentingannya di dalam Kumpulan Usha Martin dan Skytel Systems (Malaysia) Sdn Bhd. Kumpulan Usha Martin mengandungi UMT Investment Limited, Usha Martin Telekom Limited dan Usha Martin Telematics Limited. Semua syarikat bersekutu mempunyai akhir tahun kewangan yang sama dengan Syarikat kecuali Telkom SA Limited dan Itopia Inc yang mempunyai tahun kewangan masing-masing berakhir pada 31 Mac dan 30 Jun. * Syarikat bersekutu ini tidak aktif pada 31 Disember 2000 (a) Jumlah yang perlu dibayar oleh syarikat-syarikat bersekutu Jumlah yang perlu dibayar oleh syarikat-syarikat bersekutu adalah tidak bercagar dan tanpa faedah serta tiada syaratsyarat pembayaran balik yang tetap. Walau bagaimanapun, syarikat telah menyatakan bahawa ia tidak akan menuntut pembayaran balik dalam jumlah yang besar di dalam tempoh dua belas bulan akan datang. 18. PELABURAN Kumpulan Syarikat RM RM RM RM Pelaburan-pelaburan dalam Pertubuhan Satelit Telekomunikasi Antarabangsa, pada kos Pelaburan-pelaburan dalam saham tidak disebutharga, pada kos Peruntukan untuk rosotnilai yang kekal (77.7) (77.7) JUMLAH PELABURAN SELEPAS PERUNTUKAN PENGHUTANG JANGKA PANJANG Kumpulan Syarikat RM RM RM RM Pinjaman kakitangan (catatan a) Jumlah yang akan diterima dalam tempoh dua belas bulan yang termasuk di bawah lain-lain penghutang (90.6) (80.7) (90.6) (80.1) JUMLAH PENGHUTANG JANGKA PANJANG (a) 20. INVENTORI Pinjaman kakitangan sebanyak RM244.8 juta (1999: RM281.9 juta) telah diserah hak bagi menjamin pinjaman Syarikat daripada Cagamas. Kumpulan Syarikat RM RM RM RM Pada kos: Kabel dan kawat Bahan-bahan rangkaian Peralatan telekomunikasi Barang ganti dan lain-lain Pada nilai bersih yang boleh diperolehi: Barang ganti dan lain-lain JUMLAH INVENTORI

81 21. PENGHUTANG PERNIAGAAN DAN LAIN-LAIN PENGHUTANG Kumpulan Syarikat RM RM RM RM 23. TUNAI DAN BERSAMAAN TUNAI Kumpulan Syarikat RM RM RM RM Hutang dari pelanggan telefon 2, , , ,400.0 Hutang dari pelanggan bukan telefon 1, , Hutang dari syarikat-syarikat subsidiari , , , ,725.0 Pendahuluan pengebilan sewa (339.2) (234.8) (371.8) (234.8) 3, , , ,490.2 Peruntukan hutang ragu (915.4) (804.8) (540.0) (535.5) Jumlah penghutang perniagaan selepas peruntukan 2, , , ,954.7 Bayaran terdahulu Deposit untuk pelaburan tambahan dalam syarikat bersekutu Lain-lain penghutang Lain-lain penghutang daripada syarikat-syarikat subsidiari JUMLAH PENGHUTANG PERNIAGAAN DAN LAIN-LAIN PENGHUTANG SELEPAS PERUNTUKAN 3, , , , PELABURAN JANGKA PENDEK Kumpulan Syarikat RM RM RM RM Saham disebutharga di Bursa Saham Kuala Lumpur JUMLAH PELABURAN JANGKA PENDEK Deposit dengan: Bank-bank berlesen Syarikat-syarikat kewangan berlesen Lain-lain institusi kewangan 1, , Jumlah Deposit 2, , Tunai dan baki di bank Overdraf bank (45.0) (42.0) JUMLAH TUNAI DAN BERSAMAAN TUNAI PADA AKHIR TAHUN 2, , , Overdraf bank adalah tidak bercagar dan faedah adalah dibayar pada kadar yang berbeza mengikut kadar pinjaman asas. Kadar faedah di sepanjang tempoh ini adalah di antara 6.5% hingga 7.65% (1999: 5.0% hingga 10.25%) setahun kecuali syarikat subsidiari luar negara yang mempunyai kadar faedah di antara 21.0% hingga 30.0% (1999: 19.0%). 24. PEMIUTANG PERNIAGAAN DAN LAIN-LAIN PEMIUTANG Kumpulan Syarikat RM RM RM RM Pemiutang perniagaan 2, , , ,601.8 Kos pembiayaan kenabayar Deposit dan wang-wang amanah Lain-lain kenabayar bukan perniagaan JUMLAH PEMIUTANG PERNIAGAAN DAN LAIN-LAIN PEMIUTANG 3, , , ,982.0 Nilai pasaran saham disebutharga DIVIDEN Syarikat RM RM Dividen yang dicadangkan sebanyak 10.0 sen sesaham ditolak cukai (1999: 10.0 sen sesaham Dikecualikan Cukai Pendapatan Malaysia) Peruntukan dividen yang terkurang bagi tahun lepas 2.9 JUMLAH DIVIDEN

82 26. ALIRAN TUNAI DARIPADA AKTIVITI OPERASI Kumpulan Syarikat RM RM RM RM 27. ALIRAN TUNAI YANG DIGUNAKAN DALAM AKTIVITI PELABURAN (SAMBUNGAN) *Ringkasan kesan pengambilalihan syarikat-syarikat subsidiari pada tahun 1999 adalah seperti berikut: 1999 RM Penerimaan daripada pelanggan 7, , , ,518.2 Pembayaran kepada pembekal dan pekerja (3,130.9) (3,570.6) (2,253.3) (2,561.1) Pembayaran untuk kos pembiayaan (463.3) (548.7) (428.0) (497.1) Pembayaran untuk cukai pendapatan (754.0) (543.1) (733.2) (519.1) JUMLAH ALIRAN TUNAI DARIPADA AKTIVITI OPERASI 2, , , , ALIRAN TUNAI YANG DIGUNAKAN DALAM AKTIVITI PELABURAN Kumpulan Syarikat RM RM RM RM Penjualan aset dan peralatan Penjualan/(pembelian) pelaburan (bersih) Pembelian aset dan peralatan (2,456.6) (2,684.0) (1,898.4) (2,332.1) Pengambilalihan syarikat-syarikat subsidiari* (34.1) (35.7) Pengambilalihan syarikat-syarikat bersekutu (0.1) (7.8) (0.1) (7.8) Pelaburan tambahan dalam syarikat-syarikat subsidiari (5.3) (0.1) (124.9) Pelaburan tambahan dalam syarikat-syarikat bersekutu (208.5) (157.8) (0.8) Penjualan syarikat bersekutu (Pendahuluan kepada)/pembayaran balik daripada syarikat-syarikat subsidiari (bersih) (1,211.9) (888.7) (Pendahuluan kepada)/pembayaran balik daripada syarikat-syarikat bersekutu (bersih) 13.1 (26.0) 13.1 (26.0) Deposit untuk pelaburan tambahan dalam syarikat bersekutu (190.0) (190.0) Pembayaran balik pinjaman oleh pekerja Pinjaman kepada pekerja (84.1) (91.5) (84.1) (91.5) Penerimaan faedah Penerimaan dividen JUMLAH ALIRAN TUNAI YANG DIGUNAKAN DALAM AKTIVITI PELABURAN (2,511.7) (2,768.9) (2,947.2) (3,278.0) Ihsan 98.2 Tanggungan Jangka Panjang (6.8) Aset dan Peralatan 38.3 Kerja Modal Dalam Kemajuan 19.8 Aset Semasa 10.7 Tanggungan Semasa (124.5) Harga pembelian dibiayai secara tunai 35.7 Tunai dan bersamaan tunai diambilalih (1.6) Aliran tunai atas pengambilalihan setelah menolak tunai diambilalih ALIRAN TUNAI DARIPADA AKTIVITI PEMBIAYAAN Kumpulan Syarikat RM RM RM RM Penerbitan modal saham Perolehan daripada pinjaman 1, , Pembayaran balik ke atas pinjaman (906.0) (900.6) (564.5) (372.7) Pembayaran dividen (307.9) (216.0) (307.9) (216.0) JUMLAH ALIRAN TUNAI DARIPADA AKTIVITI PEMBIAYAAN , URUSNIAGA-URUSNIAGA PIHAK BERKAITAN Pada tahun 1996, Daewoo-Peremba Construction J/V (D-PC J/V) telah dianugerahkan kontrak bagi pembinaan Menara Telekom pada anggaran nilai kontrak sebanyak RM572.4 juta. Dato Dr. Mohd Munir bin Abdul Majid, Pengarah yang dilantik dalam tahun ini juga merupakan Pengarah Peremba Construction Sdn Bhd, rakan kongsi D-PC J/V. Pengebilan berperingkat daripada D-PC J/V dalam tahun ini berjumlah RM53.2 juta. Fujikura Federal Cables Sdn Bhd (FFCSB) telah dianugerahkan kontrak bagi pembekalan kabel tembaga pada tahun 1994 dan pembekalan kabel fiber optik dan aksesori-aksesori pada tahun 1996 pada anggaran nilai-nilai kontrak secara keseluruhan sebanyak RM159.1 juta. Encik Tan Poh Keat, Pengarah yang dilantik dalam tahun ini juga bertindak sebagai perunding kepada FFCSB. Pembelian kabel-kabel daripada FFCSB dalam tahun ini berjumlah RM22.6 juta. Urusniaga-urusniaga di atas telah dijalankan mengikut kegiatan biasa perniagaan dan pada syarat-syarat yang telah dirunding

83 30. KOMITMEN Kumpulan Syarikat RM RM RM RM 32. ANALISIS BERSEGMEN Pendapatan Keuntungan Aset Operasi Sebelum Cukai Digunakan RM RM RM Aset dan Peralatan Komitmen berhubung dengan perbelanjaan yang telah ada perjanjian 4, , , ,168.9 Komitmen berhubung dengan perbelanjaan yang telah diluluskan tetapi belum ada perjanjian , Pada 31 Disember 2000, telah wujudnya satu tuntutan potensi untuk memperolehi kembali kerugian dan perbelanjaan berjumlah RM527.5 juta yang mungkin meningkatkan kos bagi bangunan Menara Telekom. Pengarah-pengarah, berdasarkan nasihat profesional yang diterima, berpendapat bahawa Syarikat mempunyai alasan yang kukuh untuk mempertikaikan dan/atau menentang tuntutan tersebut. Dari Segi Kegiatan 2000 Telekomunikasi 8, , ,610.8 Bukan telekomunikasi , , , Telekomunikasi 7, , ,943.4 Bukan telekomunikasi , , , TANGGUNGAN LUARJANGKAAN (TIDAK BERCAGAR) (a) Pada 31 Disember 2000, Kumpulan dan Syarikat mempunyai tanggungan luarjangkaan yang berkaitan dengan: (i) (ii) Jaminan dan gantirugi ke atas kemudahan kewangan USD26.0 juta (RM98.8 juta) yang diberikan kepada syarikat subsidiari, TM International (Bangladesh) Ltd yang mana telah dimeterai pada 26 Julai 2000 dan tamat pada 26 Januari Telekom Malaysia Berhad telah mendapat gantirugi dari A. K. Khan & Co Ltd, pemegang saham TM International (Bangladesh) Ltd, bahagian mereka sebanyak 30% ke atas semua obligasi yang dibuat di bawah akta Jaminan & Gantirugi. Kemudahan jaminan bank sebanyak RM15.0 juta diberikan oleh sebuah institusi kewangan kepada syarikat subsidiari, Telekom Smart School Sdn Bhd, untuk menjamin prestasi di bawah kontrak Smart School Integrated Solution. Jaminan ini akan terus berkuatkuasa dan berkesan sehingga 27 Januari Tidak ada lain-lain tanggungan luarjangkaan atau dakwaan ketara atau jaminan selain daripada apa yang timbul dari kegiatan biasa perniagaan Kumpulan dan Syarikat dan tidak ada kerugian ketara yang dijangkakan daripada perkara-perkara ini. Pendapatan Keuntungan Aset Operasi Sebelum Cukai Digunakan RM RM RM Dari Segi Kawasan 2000 Malaysia 8, , ,372.0 Luar Negara* , , , , Malaysia 7, ,437.5 Luar Negara* ,192.6 (b) Selepas 31 Disember 2000, tuntutan telah dimulakan terhadap subsidiari hakmilik sepenuhnya, Telekom Multi-Media Sdn Bhd. Tuntutan tersebut, yang mana pihak pendakwa cuba mendapatkan jumlah kerugian bernilai RM105.7 juta untuk kehilangan keuntungan dan Dolar Kanada 0.9 juta bagi perbelanjaan yang dialami. Pengarah-pengarah, berdasarkan pendapat perundangan yang diterima, berpendapat bahawa Syarikat mempunyai alasan yang kukuh untuk mempertikaikan dan/atau menentang tuntutan oleh pihak pendakwa. 7, , ,630.1 * Kumpulan mempunyai operasi di Sri Lanka, Bangladesh, Thailand, Kemboja, Ghana, Republik Guinea, Malawi, Afrika Selatan dan Amerika Syarikat. Dalam tahun 1999, Kumpulan juga beroperasi di India. 33. PELARASAN TAHUN LEPAS Berikutan daripada keputusan Pengarah-pengarah untuk mematuhi peruntukan MASB 6, Kesan Perubahan dalam Kadar Pertukaran Asing, Syarikat telah mengiktiraf keuntungan atau kerugian pertukaran asing yang timbul daripada penilaian semula pinjaman asing jangka panjang ke dalam Penyata Pendapatan apabila ianya berlaku dan tidak lagi menangguhkan dan melunaskan perbezaan pertukaran tersebut sepanjang usia pinjaman. Penukaran polisi perakaunan ini telah diambilkira secara retrospektif. Maklumat perbandingan telah dinyatakan semula selaras dengan perubahan polisi perakaunan. Kesan penukaran polisi perakaunan ini telah menghasilkan penjimatan dalam pelunasan kerugian pertukaran asing di dalam Penyata Pendapatan bagi tahun semasa berakhir 31 Disember 2000 sebanyak RM281.4 juta

84 33. PELARASAN TAHUN LEPAS (SAMBUNGAN) Rizab pada awal tahun semasa, tahun sebelumnya dan bahagian Kumpulan dalam keuntungan tolak kerugian selepas pengambilalihan bagi syarikat-syarikat bersekutu telah dinyatakan semula untuk melaraskan tanggungan faedah perubatan selepas persaraan, tanggungan tabung persaraan dan pencen serta kos faedah, di mana ianya tidak dicajkan kepada Penyata Pendapatan oleh syarikat-syarikat bersekutu yang tertentu sebelum 31 Disember Perkara-perkara ini tidak mempunyai kesan ke atas Penyata Pendapatan bagi tahun kewangan semasa dan sebelumnya. Kesan daripada perubahan adalah seperti berikut: Kesan Yang Dilaporkan daripada dinyatakan sebelum ini perubahan semula KUMPULAN RM RM RM Penyata Pengarah-pengarah selaras dengan Seksyen 169(15) Akta Syarikat, 1965 Kami, Dato Ir. Muhammad Radzi bin Haji Mansor dan Dato Dr. Md Khir bin Abdul Rahman, dua ahli daripada Pengarahpengarah Telekom Malaysia Berhad, dengan ini memaklumkan bahawa, pada pendapat Pengarah-pengarah, penyata kewangan di muka surat 131 hingga 166 telah disusun supaya menunjukkan pandangan yang benar dan saksama berkenaan kedudukan Kumpulan dan Syarikat pada 31 Disember 2000 dan keputusan serta aliran tunai Kumpulan dan Syarikat bagi tahun berakhir pada tarikh tersebut adalah menurut piawaian perakaunan yang diluluskan di Malaysia dan peruntukan-peruntukan di dalam Akta Syarikat, Menurut resolusi Lembaga Pengarah-pengarah bertarikh 27 Februari Kos operasi (6,729.5) (6,596.7) Keuntungan operasi 1, ,236.3 Keuntungan yang boleh diagihkan kepada pemegang saham Bahagian Kumpulan dalam keuntungan tolak kerugian selepas pengambilalihan di dalam syarikat-syarikat bersekutu (178.5) 90.3 Keuntungan tersimpan pada 1 Januari 8,973.8 (1,250.0) 7,723.8 pada 31 Disember 9,210.6 (1,117.2) 8,093.4 (perubahan dalam polisi perakaunan dan tanggungan syarikat-syarikat bersekutu tidak dikenakan kepada Penyata Pendapatan) Rizab Perubahan Pertukaran pada 1 Januari (1,054.1) 1, pada 31 Disember (995.3) (56.6) Kesan Yang Dilaporkan daripada dinyatakan sebelum ini perubahan semula SYARIKAT RM RM RM 1999 Kos operasi (5,453.5) (5,320.7) Keuntungan operasi 1, ,728.9 Keuntungan yang boleh diagihkan kepada pemegang saham 1, ,469.2 Keuntungan tersimpan pada 1 Januari 10,941.3 (1,071.5) 9,869.8 pada 31 Disember 11,972.7 (938.7) 11,034.0 (perubahan dalam polisi perakaunan) Rizab Perubahan Pertukaran pada 1 Januari (1,071.5) 1,071.5 pada 31 Disember (938,7) MATA WANG Semua amaun dinyatakan dalam Ringgit Malaysia (RM) kecuali dinyatakan sebaliknya. DATO IR. MUHAMMAD RADZI BIN HAJI MANSOR Pengerusi DATO DR. MD KHIR BIN ABDUL RAHMAN Ketua Eksekutif Surat Sumpah Saya, Dato Dr. Md Khir bin Abdul Rahman, Pengarah yang terutamanya bertanggungjawab atas pengurusan kewangan Telekom Malaysia Berhad, dengan sesungguh dan seikhlasnya mengaku bahawa penyata kewangan yang dibentang di muka surat 131 hingga 166 adalah sebaik-baik pengetahuan dan kepercayaan saya adalah betul, dan saya membuat pengakuan ini bersungguhsungguh dengan kepercayaan bahawa ianya benar dan menurut peruntukan Akta Akuan Berkanun, Ditandatangani dan diakui benar ) di Kuala Lumpur pada ) 27 Februari 2001 ) DATO DR. MD KHIR BIN ABDUL RAHMAN Di hadapan saya: T. THANAPALASINGAM Pesuruhjaya Sumpah Kuala Lumpur